Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 kwietnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie, Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Nowak

po rozpoznaniu w dniu 18 kwietnia 2018 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu uproszczonym

sprawy z powództwa J. K.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza w Krakowie z dnia 23 listopada 2017 r., sygn. akt I C 2224/17/P

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 450,00 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Anna Nowak

UZASADNIENIE

Niniejsza sprawa była rozpoznana przez Sąd Rejonowy w postępowaniu uproszczonym. Również Sąd Okręgowy jako Sąd II instancji rozpoznał sprawę w postępowaniu uproszczonym.

Sąd Odwoławczy nie prowadził postępowania dowodowego, zatem na zasadzie art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku obejmować będzie jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej rozstrzygnięcia z przytoczeniem przepisów prawa.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy nie dopuścił się zarzucanych mu naruszeń prawa procesowego, które miałyby taki wpływ na treść rozstrzygnięcia jak twierdzi pozwana. W szczególności Sąd ten nie dopuścił się naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. W niniejszej sprawie Sąd pierwszej instancji dokonał oceny dowodów, mając na uwadze całokształt postępowania dowodowego i kontekst każdego z przeprowadzonych dowodów w świetle jego powiązania z innymi, stosując zasady doświadczenia życiowego i logicznie wiążąc dowody z wyprowadzonymi wnioskami.

Sąd Okręgowy w całej rozciągłości aprobuje i przyjmuje za własne prawidłowe i precyzyjne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji uznając, że nie ma potrzeby ponownego ich przytaczania w dalszych rozważaniach.

W ocenie Sądu Okręgowego, zarzut naruszenia art. 316 § 1 k.p.c. i kwestii podpisania przez strony aneksu do umowy nie mógł odnieść zamierzonego skutku. Problem w nin. sprawie jednakże jest inny. Należało bowiem rozważyć, czy aneksem z dnia 4 kwietnia 2017 roku (data wpływu do strony pozwanej – k. 82v) można było zmienić umowę, która jak zgodnie obie strony twierdziły została rozwiązana w marcu 2017 roku (twierdzenia powoda k. 2v i twierdzenia strony pozwanej k.73). W sprawie nie ma możliwości ustalenia i takie twierdzenia nie pojawiały się, że aneks do umowy miał jakiś charakter nowej umowy czy też stanowił ugodę przy wykonywaniu umowy. W tej sytuacji w ocenie Sądu Okręgowego należało przyjąć, że nie wykazano, aby skutecznie doszło do zmiany umowy, która już stron w kwietniu 2017 roku nie obowiązywała. Zatem ocenie będzie podlegała treść umowy bez uwzględnienia postanowień aneksu. Wskazać należy również, iż teza, ze ocena zgodności postanowienia umowy winna być dokonywana według stanu z chwili zawarcia umowy oznacza jedynie, iż ewentualne okoliczności, które mogłyby być uwzględnione w chwili wyrokowania np. sposób wykonywania umowy, nie wpływają na ocenę zgodności umowy czy wzorca z dobrymi obyczajami, gdyż decyduje właśnie chwila zawarcia umowy i okoliczności z tym związane.

Oceniając materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, za Sądem I instancji wskazać należy, że abuzywność postanowień umowy związana z ustalaniem wysokości świadczenia wykupu dostrzeżona przez powoda w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia obowiązujących w dacie zawierania umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi jest niewątpliwa. Za Sądem Rejonowym powtórzyć także należy, iż świadczenie wykupu nie miało charakteru świadczenia głównego stron. Świadczenie to powstaje bowiem w przypadku rozwiązania umowy, co przecież nie musi nastąpić, nie może zatem zostać uznane za główny przedmiot stosunku umownego stron. Wskazać należy także na postanowienia umowne i określenie w Artykule III OWU przedmiotu umowy. Tym samym zapisy aneksu podlegały ocenie pod kątem abuzywności w świetle przesłanek określonych w art. 385 ¹ k.c. Zdaniem Sądu Okręgowego powód podołał przy tym obciążającemu go ciężarowi dowodu. Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, iż postanowienia dotyczące mechanizmu ustalania wysokości wartości wykupu, są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy konsumenta. Jest tak bowiem na konsumenta przerzucony został ciężar kosztów prowadzenia działalności strony pozwanej, w tym w szczególności kosztów prowizji pośrednika. Powód nie został uprzedzony przed zawarciem, zarówno umowy, jak i aneksu, iż to on będzie zobowiązany do pokrycia tych kosztów, nie przedstawiono mu również ich wysokości. Pozwana nie określiła również z jakich przyczyn wartość świadczenia wykupu w poszczególnych latach trwania umowy ma wynieść określoną w aneksie kwotę. Nie jest wystarczające wskazanie, iż ze świadczenia tego zostaną pokryte koszty ubezpieczyciela. Nie ulega bowiem wątpliwości, że towarzystwo ubezpieczeń pokrywa własne koszty również w ramach innych opłat pobieranych na podstawie ogólnych warunków ubezpieczenia, to jest na przykład na podstawie opłaty wstępnej, opłaty za zarządzanie, czy opłaty administracyjnej. Takie ukształtowanie umowy, w ocenie Sądu Okręgowego, sprzeczne jest z dobrymi obyczajami, albowiem klient nie ma możliwości uzyskania informacji jakie środki i z jakich przyczyn zostaną zatrzymane przez kontrahenta w przypadku rozwiązania umowy.

Arbitralne przejęcie przez ubezpieczyciela znacznej części wpłaconych przez powoda środków, w wysokości niemającej w ocenie Sądu związku z rzeczywiście poniesionymi kosztami, oraz fakt, że w takich okolicznościach to wyłącznie powód ponosi ryzyko wcześniejszego rozwiązana umowy rażąco narusza jej interes jako konsumenta, a nadto stanowi wyraz nierówności stron tego stosunku zobowiązaniowego, kształtując prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. Co istotne przy tym, powód dochodzi zwrotu kwoty, która została potrącona przy obliczaniu kwoty należnej mu do wypłaty. Nie ma więc znaczenia, czy kwotę tą ubezpieczyciel nazwie opłatą likwidacyjną, czy w ogóle jej nie nazwie, a jedynie wprowadzi do kontraktu przepisy uprawniające do jej pobrania. Nie można godzić się na nieakceptowalną w dalszym ciągu wysokość opłaty oraz obciążanie kosztami tylko ubezpieczonego czy ubezpieczającego, zwłaszcza, gdy jest to zachowanie silniejszej strony stosunku prawnego, czyli przedsiębiorcy w odniesieniu do konsumenta. Niewątpliwym jest również fakt, iż groźba utraty znacznej części środków ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego stanowi materialne ograniczenie uprawnienia do wypowiedzenia umowy na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Zastosowanie mechanizmu wypłaty uwzględniające tzw. wskaźnik wykupu prowadzi do pomniejszenia wartości wypłacanych środków, naruszając tym samym zasady wynikające z art. 830 k.c.

Wskazać nadto należy, iż nawet zapisy dotyczące świadczenia wykupu w aneksie zostały zapisane w sposób nieprecyzyjny i niejednoznaczny. Na mocy aneksu zmianie uległa jedynie wysokość wskaźnika wykupu, podczas gdy postanowienia odnoszące się do wyliczenia kwoty wypłaty wartości wykupu pozostały niezmienione. Zapisanie ich specjalistycznym skomplikowanym językiem, opartym na wzajemnych odesłaniach i potrzebie przypisania stanu faktycznego do poszczególnych jednostek redakcyjnych z całą pewnością sprzeczne jest z dobrymi obyczajami, zgodnie z którymi przedsiębiorca winien w jasny, prosty i zrozumiały sposób przedstawiać klientowi wszystkie aspekty związane z treścią umowy.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy nie miał wątpliwości, iż postanowienia aneksu dotyczące wartości wykupu stanowią niedozwolone postanowienia umowne wobec czego pozwane towarzystwo winno zwrócić powodowi kwotę zatrzymaną w związku z nieprawidłowo wyliczoną wartością świadczenia wykupu.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy uznał, że rozstrzygniecie Sądu Rejonowego odpowiada,, wobec czego na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

O kosztach w instancji odwoławczej Sąd Okręgowy orzekł w oparciu o art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Na koszty te złożyły się koszty wynagrodzenia pełnomocnika w postępowaniu apelacyjnym ustalone zgodnie z § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym na datę wniesienia apelacji w kwocie 450 zł.

SSO Anna Nowak