Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 sierpnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie, I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu (...) r. w Lublinie na rozprawie

sprawy z powództwa B. N. (1), P. N., R. N. i G. N.

przeciwko (...) (...)w P.

o uchylenie uchwały

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego w (...)

z dnia(...). sygn. akt(...)

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie I w ten sposób, że uchyla (...) (...) (...) (...) w P. z dnia (...) roku;

b)  w punkcie II i IV w ten sposób, że zasądza od (...) (...) w P. na rzecz powódki B. N. (1) kwotę (...) złotych tytułem kosztów procesu;

c)  w punkcie III w ten sposób, że nakazuje pobrać od pozwanej (...) (...) w P. na rzecz Skarbu Państwa – (...)kwotę(...) złotych tytułem opłaty od pozwu od której powódka była zwolniona;

II.  zasądza od (...) (...) w P. na rzecz powódki B. N. (1) kwotę (...)złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.

I ACa (...)

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia (...) roku powodowie B. N. (1) i S. N. wnieśli o uchylenie (...) (...) (...) (...) (...)w P. o wygaśnięciu przysługującego im (...) przy ul. (...) w P..

W dniu(...)powód S. N.; w jego miejsce do procesu wstąpili jako następcy prawni B. N. (1), P. N., R. N. i G. N..

Wyrokiem z dnia(...)roku Sąd Okręgowy w(...)

I. oddalił powództwo;

II. nie obciążył powodów kosztami procesu;

III. nieuiszczone w sprawie koszty sądowe przejął na rachunek Skarbu Państwa;

IV. przyznał (...) I. J. prowadzącej (...) I. J. z siedzibą w P. kwotę (...) tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną świadczoną z urzędu powodom i nakazał wypłacić powyższą kwotę ze środków Skarbu Państwa (...)

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia Sądu Okręgowego:

Powodom B. N. (1) i jej małżonkowi S. N. przysługiwało (...) prawo do lokalu mieszkalnego nr (...), położonego przy w P. ul. (...), znajdującego się w zasobach pozwanej (...) (...) w P.. Oprócz powodów do zamieszkiwania w lokalu mieszkalnym uprawnione były ich dzieci: (...) G. N., oraz (...) P. N. i R. N..

Powodowie nie uiszczali opłat z tytułu korzystania z lokalu mieszkalnego. W związku z tym pozwana (...) dochodziła przysługujących jej należności z tego tytułu na drodze powództw kierowych do Sądu Rejonowego w (...) Łączna kwota zasądzonych w okresie od 2003 roku do 2010 roku należności z tego tytułu wyniosła(...)

Wobec braku spłaty zasądzonych należności pozwana (...)w dniu (...) roku wezwała powodów do zapłaty należności z tytułu opłat za mieszkanie w terminie do dnia (...)roku, pod rygorem podjęcia działań zmierzających do pozbawienia ich tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego, a następnie wystąpienia na drogę sądową o orzeczenie eksmisji.

W dniu(...)roku miało miejsce posiedzenie (...)w P.. W porządku obrad mieściło się rozpatrzenie wniosku zarządu pozwanej S. (1) o podjęcie uchwały w oparciu o przepis art. 11 ust. 11 pkt 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu. Na posiedzeniu obecny był S. N., przedstawiając trudną sytuację materialną rodziny, deklarując wolę spłaty zadłużenia oraz wnosząc o nienaliczanie odsetek od kwoty zadłużenia. Prezes zarządu pozwanej S. (1) zaproponował S. N. złożenie propozycji spłaty zadłużenia na piśmie. (...)pozwanej S. (1) wstrzymała się do następnego posiedzenia z podjęciem objętej porządkiem obrad uchwały, pod warunkiem złożenia pisma zawierającego deklarację spłaty długu.

Pismem z dnia (...) roku powódka B. N. (1) wyraziła zgodę na spłatę zadłużenia oraz wniosła o jego rozłożenie na raty. Zarząd pozwanej S. (1), w dniu 9 marca 2011 roku, uwzględnił wniosek o rozłożenie zadłużenia na raty, ustalając płatność każdej z nich na kwotę 150 zł pod warunkiem bieżącego regulowania należności z tytułu korzystania z lokalu mieszkalnego. Nadto Zarząd pozwanej S. (1) zastrzegł, iż brak wpłaty na poczet choćby jednej raty będzie skutkował natychmiastową wymagalnością całego zadłużenia.

Powodowie w ramach wykonania porozumienia z dnia(...)roku, w 2011 roku wpłacili na poczet zadłużenia kwotę 300 zł, a w 2012 roku i w 2013 roku nie dokonali żadnej wpłaty z tego tytułu. Natomiast od 2011 roku regulują bieżące opłaty z tytułu korzystania z mieszkania. Wobec braku wpłat pozwana Spółdzielnia kierowała wnioski egzekucyjne do komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w (...) o wszczęcie i prowadzenie egzekucji należności wynikających z nakazów zapłaty, wydanych w sprawach o sygn. akt (...)

W dniu 8 grudnia 2015 roku powodowie B. N. (1) i S. N. zostali poinformowani przez radę nadzorczą pozwanej S. (1) o terminie posiedzenia, w którego porządku znajdował się wniosek zarządu pozwanej S. (1) o wygaszenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego powodów z powodu zwłoki w opłatach za mieszkanie, wyznaczonego na dzień(...)W tym dniu rada nadzorcza pozwanej S. (1), przy obecności (...) o wygaszeniu spółdzielczego lokatorskiego prawa przysługującego powódce B. N. (1) i powodowi S. N. do lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w P. przy ul. (...). Uchwała została przyjęta przy 1 głosie wstrzymującym. Na uchwale podpisy złożył przewodniczący organu i jego sekretarz. Na posiedzeniu obecni byli powodowie małżonkowie, oświadczając iż na spłatę zaległego zadłużenia w ramach wykonania porozumienia z dnia (...)roku, przeznaczają 50 zł miesięcznie. Zadłużenie powodów na dzień podjęcia uchwały wynosiło (...) W dniu 15 lutego 2016 roku (...) S. (1) Mieszkaniowej w P. doręczyła powodom zaskarżoną uchwałę, z pouczeniem od przysługujących środkach odwoływanych. Nadto powodowie zostali poinformowani, że w przypadku spłaty całości zadłużenia, na ich wniosek (...)pozwanej S. (1) może uchylić (...)

Na dzień(...) roku zadłużenie wynikające z zasądzonych na rzecz pozwanej S. (1) należności nakazami zapłaty wydanymi przez Sąd Rejonowy w(...), a niebędących przedmiotem (...) Na tą kwotę składają się nadto zasadzone koszty procesu w sprawach zakończonych wydaniem nakazów zapłaty, koszty procesu w postępowaniach klauzulowych oraz dotychczas poniesione koszty bezskutecznych egzekucji. Na ten dzień odsetki za zwłokę w płatnościach wynoszą (...)

Pismem z dnia (...) roku powodowie zwrócili się do pozwanej S. (1) o umorzenie odsetek i umożliwienie spłaty „faktycznego” zadłużenia. Pozwana (...), w piśmie z dnia (...) wyraziła zgodę na spłatę zadłużenia w kwocie (...)w ratach. Wysokość 1 raty została określona na kwotę(...), natomiast pozostałych (...)miesięcznie, pod warunkiem regulowania bieżących opłat za mieszkanie. Nadto zarząd pozwanej S. (1) zastrzegł, iż brak wpłaty na poczet choćby jednej raty będzie skutkował skierowaniem do egzekucji komorniczej pozostałych nieuregulowanych należności wraz z odsetkami w ustawowej wysokości.

Od (...) roku do(...) roku B. N. (1) i S. N. wykonywali postanowienia porozumienia z dnia 20 kwietnia 2016 roku poprzez regularne wpłacanie na poczet zadłużenia w kwocie (...)miesięcznie. Od maja 2017 roku porozumienie w ten sposób wykonuje B. N. (1).

Pismem z dnia (...) B. N. (2) została zawiadomiona o terminie (...) S. (1) (...)w P.. Porządkiem obrad objęte było rozpoznanie odwołania od uchwały (...) W dniu (...) walne zgromadzenie pozwanej S. (1) utrzymało w mocy zaskarżoną uchwałę z dnia (...) roku.

Na dzień (...) zadłużenie powodów, stanowiące część wierzytelności zasądzonych nakazami zapłaty wydanymi przez Sąd Rejonowy w(...)w sprawach o sygn. akt(...)

Jedynym źródłem dochodu powódki B. N. (1) jest świadczenie emerytalne. Wysokość świadczenia od (...) Z kwoty tej komornik sądowy dokonuje potrąceń w ramach prowadzonej egzekucji na wniosek pozwanej S. (1), w kwocie (...)Po dokonaniu przez organ rentowy odliczeń z tytułu zaliczki na podatek dochodowy i składkę na ubezpieczenie zdrowotne, powódka otrzymuje świadczenie w kwocie (...) (...) Obecnie zamieszkuje z (...) P. N. pracuje jako (...) (...) R. N., urodzony w dniu (...), pozostaje na utrzymaniu powódki. Legitymuje się(...) od dnia (...), ze wskazaniem w zakresie zatrudnienia jako osoba(...) Z tego tytułu nie otrzymuje żadnych świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Od dnia (...)roku zostało mu przyznane z (...)w P. świadczenie w postaci zasiłku celowego na zakup żywności w kwocie 100 zł miesięcznie. Powódka G. N. nie zamieszkuje z pozostałymi powodami i jest na własnym utrzymaniu.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o fakty przyznane i przywołane dowody w postaci dokumentów oraz zeznania powodów: B. N. (1) i S. N..

Sąd Okręgowy uznał powództwo za niezasadne. Wskazał, że zgodnie z art. 11 ust. 11 pkt 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych spółdzielnia może podjąć uchwałę o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego jeżeli członek jest w zwłoce z uiszczeniem opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1, za 6 miesięcy. Stosownie zaś do ust. 13 powołanego przepisu do uchwały o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego stosuje się odpowiednio przepisy ustawy – Prawo spółdzielcze o uchwale o wykluczeniu członka ze spółdzielni.

Stosownie do przepisu art. 24 § 4 ustawy z dnia 16 września 1982 roku Prawo spółdzielcze, wykluczenia albo wykreślenia może dokonać, stosownie do postanowień statutu, rada nadzorcza albo walne zgromadzenie spółdzielni. Organ, do którego kompetencji należy podejmowanie uchwał w sprawie wykluczenia albo wykreślenia, ma obowiązek wysłuchać wyjaśnień zainteresowanego członka spółdzielni. Natomiast zgodnie z § 5 powołanego przepisu organ, który podjął uchwałę w sprawie wykreślenia albo wykluczenia, ma obowiązek zawiadomić członka na piśmie wraz z uzasadnieniem o wykreśleniu albo wykluczeniu ze spółdzielni w terminie dwóch tygodni od dnia podjęcia uchwały. Uzasadnienie powinno w szczególności przedstawiać motywy, którymi kierował się organ spółdzielni uznając, że zachowanie członka wyczerpuje przesłanki wykluczenia albo wykreślenia określone w statucie.

Sąd wyjaśnił, że uchwała z dnia 26 stycznia 2016 roku została podjęta przez uprawniony organ pozwanej S. (1) ((...)), po, jak wynika z poczynionych ustaleń, wysłuchaniu powodów, którzy stawili się na posiedzeniu Rady, o którego terminie zostali w sposób prawidłowy poinformowani. Uchwała uprawionego organu jest ważna z uwagi na jej podjęcie w warunkach obecności wymaganej liczby członków Rady. Uprawniony organ pozwanej S. (1) uczynił również zadość obowiązkowi zawiadomienia powodów na piśmie wraz z uzasadnieniem o podjęciu uchwały, jak również w zakresie wymagań co do treści tego uzasadnienia. Przedmiot uchwały był objęty porządkiem obrad. ((...)Regulaminu Rady Nadzorczej)

Poza sporem pozostawała kwestia zaistnienia w sprawie ustawowej przesłanki uchwały o wygaśnięcie praw do lokalu, o jakiej mowa w przepisie art. 11 ust. 11 pkt 2 powołanej ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, zwłoki w dokonywaniu płatności przez powodów. Powodowie nie kwestionowali również, iż zwłoka w płatnościach dotyczy okresu dłuższego od 6 miesięcy.

Według Sądu Okręgowego nie zasługiwał na uwzględnienie argument powodów o tym, że oceny zasadności zgłoszonego roszczenia należało dokonać przez wzgląd na okoliczność dochowania przez nich warunków porozumienia z dnia 9 marca 2011 roku, gdyż poczynione ustalenia nie dają podstaw do przyjęcia, iż powodowie istotnie wywiązali się z obowiązków wskazanego porozumienia. Ponadto zdaniem Sądu zaskarżonej uchwale nie można również przypisać cechy pokrzywdzenia powodów „w sensie społecznym”.

Mając powyższe na uwadze, wobec nietrafności formułowanych przez powodów zarzutów powództwo podlegało oddaleniu. (punkt I wyroku)

Rozstrzygnięcie o nieobciążaniu powodów kosztami procesu Sąd oprał na przepisie art. 102 k.p.c. (punkt II wyroku)

Zasądzenie na rzecz pełnomocnika powodów ustanowionego z urzędu opłaty w wysokość 221,40 zł Sąd uzasadnił art. 223 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych, art. 108 § 2 k.p.c., § 4 ust. 1 i ust. 2, § 14 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2016 roku, poz. 1805), a podwyższenie o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach, w oparciu o ust. 3 § 4 powołanego rozporządzenia. (punkt IV wyroku).

Apelację od tego wyroku wniosła B. N. (1), która zaskarżyła wyrok w punkcie I oddalającym powództwo i domagała się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie uchwały(...) (...) S. (1) (...)

Powódka podniosła, że Sąd nie wziął pod uwagę strony słabszej, tylko interes silniejszego, nie uwzględnił ciężkiej i trudnej sytuacji materialnej rodziny oraz tego, że spłacają regularnie zadłużenie.

W odpowiedzi na apelację (...) (...) w P. domagała się oddalenia apelacji i zasądzenia od powodów na rzecz pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja, o ile wnosi o zmianę zaskarżonego wyroku, podlega uwzględnieniu z uwagi na zmianę stanu prawnego.

Postępowanie dotyczy uchylenia uchwały (...) pozwanej S. (1) o wygaśnięciu lokatorskiego spółdzielczego prawa do lokalu, która to uchwała zapadła na podstawie art. 11 ust. 11 pkt 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych. Uchwała ta stałaby się skuteczna dopiero z chwilą prawomocnego oddalenia powództwa o jej uchylenie (art. 24 § 10 pkt 4 prawa spółdzielczego w zw. z art. 11 ust. 13 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych), co nie nastąpiło do dnia wejścia w życie nowelizacji ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

Mianowicie po wydaniu przez Sąd Okręgowy (...)nieprawomocnego wyroku – w dniu 9 września 2017 roku weszła w życie ustawa z dnia 20 lipca 2017 roku o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo spółdzielcze (Dz.U. z 2017 r. poz. 1596), która nadała nowe brzmienie art. 11 ust. 11 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych: „w przypadku zaległości z zapłatą opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1, za okres co najmniej 6 miesięcy, rażącego lub uporczywego wykraczania osoby korzystającej z lokalu przeciwko obowiązującemu porządkowi domowemu albo niewłaściwego zachowania tej osoby czyniącego korzystanie z innych lokali lub nieruchomości wspólnej uciążliwym, spółdzielnia może w trybie procesu żądać orzeczenia przez sąd o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. Jeżeli podstawą żądania orzeczenia o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego jest zaleganie z zapłatą opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1, nie można orzec o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do tego lokalu, jeżeli najpóźniej przed zamknięciem rozprawy przed sądem pierwszej instancji, a jeżeli wniesiono apelację - przed sądem drugiej instancji członek spółdzielni uiści wszystkie zaległe opłaty.”

Jednocześnie art. 10 ustawy zmieniającej stanowi, że: do spraw sądowych wszczętych i niezakończonych prawomocnym orzeczeniem przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy niniejszej ustawy.

Sformułowanie art. 10 „do spraw sądowych” jest wprawdzie nieprecyzyjne, gdyż ustawa z 20 lipca 2017 roku nie zawiera przepisów regulujących samo postępowanie sądowe, ale należy rozumieć, że chodzi o przedmiot spraw toczących się na tle unormowań podlegających regulacji ustawy zmieniającej, w tym art. 11 ust. 11 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Z kolei sformułowanie końcowe „stosuje się przepisy niniejszej ustawy” należy rozumieć, że stosuje się przepisy ustaw zmienianych w brzmieniu nadanym tą ustawą.

Oznacza to, że od chwili wejścia w życie ustawy z 20 lipca 2017 roku wygaśnięcie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu może nastąpić jedynie na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu (art. 11 ust. 11 i 14 u.s.m.), nie w trybie uchwały organu spółdzielni. Dlatego też aktualnie (...) pozwanej S. (1), która zapadła w takim przedmiocie w dniu (...) roku, nie może uzyskać skuteczności i z tych względów podlegała uchyleniu.

Z uwagi na powyższe na mocy art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok i uchylił zaskarżoną uchwałę.

Konsekwencją tej zmiany jest zasądzenie od pozwanej S. (1) jako przegrywającej proces na rzecz powódki B. N. (1) kosztów procesu za obie instancje: kwoty 221, 40 zł wynagrodzenia pełnomocnika za I instancję oraz kwoty 470 zł za drugą instancję obejmującej 200 zł opłaty od apelacji i 270 zł wynagrodzenia pełnomocnika.