Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 maja 2018 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu, Wydział XV Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Brygida Łagodzińska

po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2018 r. w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w K.

przeciwko M. B.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Ś.

z dnia 23 czerwca 2017 r.,

sygn. akt I C 1255/15

oddala apelację.

Brygida Łagodzińska

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym w dniu 12 października 2015 r. powódka (...) z siedzibą w K. domagała się zasądzenia od pozwanej M. B. kwoty 1.104,77 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 9 września 2014 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 180 zł.

Wyrokiem zaocznym z dnia 23 czerwca 2017 r. Sąd Rejonowy w Ś. w punkcie 1. zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 700 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 9 września 2014 r. do dnia zapłaty, w punkcie 2. w pozostałym zakresie oddalił powództwo, w punkcie 3. koszty procesu stosunkowo rozdzielił i z tego tytułu zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 133,05 zł w tym kwotę 114,04 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz w punkcie 4. wyrokowi w punktach 1 i 3 nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka, zaskarżając go w części oddalającej powództwo. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono naruszenie:

- art. 60 k.c. w zw. z art. 29 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, poprzez ich błędną wykładnię, skutkującą przyjęciem, iż oświadczenie woli o zawarciu umowy pożyczki dla swej ważności wymaga formy pisemnej, w sytuacji gdy wykładnia przepisów prowadzi do wniosku, że forma pisemna została zastrzeżona jedynie dla celów dowodowych,

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego i odmówienie mocy dowodowej przedłożonym w sprawie dokumentom, podczas gdy należycie wykazują one istnienie dochodzonej wierzytelności,

- art. 232 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c., poprzez ich niezastosowanie i nieprzeprowadzenie przez Sąd dowodu z przesłuchania pozwanej, w sytuacji gdy zdaniem Sądu, czemu powódka zaprzecza brak było środków dowodowych,

- art. 308 § 1 k.p.c. poprzez zaniechanie przeprowadzenia przez Sąd I instancji dowodów z przedłożonych w postępowaniu dokumentów, jako dowodów utrwalonych za pomocą urządzeń wskazanych w przepisie,

- art. 339 § 2 k.p.c., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, iż w sprawie zachodzą uzasadnione wątpliwości, w sytuacji gdy w przedmiotowym stanie faktycznym takie wątpliwości nie wystąpiły, skutkiem czego winno być przyjęcie wskazanych przez skarżącą twierdzeń za prawdziwe,

- art. 208 § 1 k.p.c., poprzez jego niezastosowanie i w przypadku powzięcia wątpliwości przez Sąd zaniechanie wezwania powódki do przedstawienia dowodów oraz zajęcia stanowiska, celem wyjaśnienia wątpliwości.

Wobec podniesionych zarzutów skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku, poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kwoty 1.104,77 zł wraz z odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty, oraz o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych. Powódka wniosła także o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego rewidenta.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Sąd odwoławczy podzielił ustalenia faktyczne Sądu I instancji, który właściwie przeprowadził postępowanie, dokonał prawidłowych ustaleń i rozważań prawnych.

Zaznaczenia wymaga, że przeważająca część zarzutów podniesionych w apelacji powódki nie przystaje do uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Sąd Rejonowy nie podważał bowiem faktu zawarcia umowy pożyczki ( w szczególności co do formy pisemnej) i jej wykonania przez poprzednika prawnego powódki, nie odmówił waloru wiarygodności żadnemu z przedłożonych dowodów, nie dokonywał w ogóle oceny przedłożonych dowodów, pod względem ich prawdziwości i wiarygodności, tym samym jako niezrozumiałe jawią się zarzuty naruszenia art. art. 60 k.c. w zw. z art. 29 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, art. 233 § 1 k.p.c., art. 232 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. i art. 308 § 1 k.p.c. Podstawą częściowego oddalenia powództwa, było bowiem uznanie, że żądanie zapłaty prowizji oraz kosztów stanowią niedozwolone klauzule umowne, naruszające interesy konsumenta oraz kształtujące jego prawa w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, a zatem są one nieważne, co zostało szczegółowo wyjaśnione przez Sąd Rejonowy. Dlatego zbyteczne okazało się odnoszenie do zarzutów naruszenia powyższych przepisów. Jedyne zarzuty podniesione w apelacji a przystające do przyczyn wydania zaskarżonego wyroku, należy kwalifikować twierdzenia o uchybieniach art. 339 § 2 k.p.c. i art. 208 § 1 k.p.c.

Wbrew zarzutom skarżącej, nie ma podstaw dla uznania, by Sąd pierwszej instancji naruszył wymieniony w apelacji przepis art. 339 § 2 k.p.c. Niewątpliwie zachodziły w niniejszej sprawie podstawy do wydania wyroku zaocznego, gdyż spełnione zostały przesłanki wskazane w art. 339 § 1 k.p.c. Pozwana nie wniosła odpowiedzi na pozew i nie stawiła się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę. Sąd pierwszej instancji rozstrzygnął sprawę wydając wyrok zaoczny, a zatem nie naruszył przepisu art. 339 § 2 k.p.c.

Z treści apelacji wynika, że zarzucanego w apelacji naruszenia art. 339 § 2 k.p.c. powódka upatruje w tym, że pomimo zaistnienia przesłanek do wydania wyroku zaocznego, Sąd częściowo oddalił powództwo uznając, że przytoczone przez powódkę w kontekście przedłożonych dowodów twierdzenia obejmujące prowizję i koszty od umowy budzą uzasadnione wątpliwości. Zdaniem skarżącej Sąd nie badał twierdzeń powódki zawartych w pozwie, lecz przystąpił do przeprowadzenia postępowania dowodowego, z pominięciem badania twierdzeń powódki. W ocenie Sądu Okręgowego, zarzut ten jest całkowicie chybiony.

Podstawę faktyczną wyroku zaocznego stanowią twierdzenia powódki o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą. Istotnie w razie spełnienia przesłanek wydania wyroku zaocznego twierdzenia te korzystają z domniemania prawdziwości (art. 339 § 2 k.p.c.). Oznacza to, że domniemania te zastępują postępowanie dowodowe i Sąd zwolniony jest z obowiązku jego przeprowadzania. Wprowadzone przez art. 339 § 2 k.p.c. domniemanie nie zwalnia jednak powoda od przytoczenia faktów, które są niezbędne do dokonania subsumpcji materialnoprawnej, stanowiącej faktyczną i materialnoprawną podstawę wyroku. Sąd obowiązany jest bowiem, nawet przy uznaniu twierdzeń powoda za prawdziwe, dokonać prawidłowej oceny zasadności żądania pozwu opartego na tych twierdzeniach, z punktu widzenia prawa materialnego; stanowisko takie nie budzi wątpliwości w nauce prawa, znalazło także wyraz w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. wyrok z dnia 15 września 1967 r., w sprawie (...); wyrok z dnia 6 czerwca 1997 r., w sprawie (...)).

Uszło jednak uwadze powódki, że domniemanie prawdziwości twierdzeń powoda nie obowiązuje, jeżeli budzą one uzasadnione wątpliwości lub zostały przytoczone w celu obejścia prawa. Z brzmienia przepisu wynika, że chodzi tu o kwalifikowaną postać wątpliwości, a mianowicie muszą być one uzasadnione. Te uzasadnione wątpliwości mogą powstać, np. gdy podane w pozwie okoliczności stają w sprzeczności z faktami powszechnie znanymi (art. 228 § 1 k.p.c.) lub faktami znanymi Sądowi urzędowo (art. 228 § 2 k.p.c.). Uzasadnione wątpliwości mogą też powstać w wypadku, kiedy twierdzenia powoda zawarte w pozwie odnośnie do stanu faktycznego sprawy są ze sobą sprzeczne, nie zawierają pełnego stanu faktycznego pozwalającego na rozstrzygnięcie sprawy, wskazują na brak legitymacji procesowej powoda lub pozwanego itp. Należy w tym miejscu wyjaśnić, że w wypadku zaistnienia uzasadnionych wątpliwości lub stwierdzenia, że okoliczności faktyczne przytoczone w pozwie zmierzają do obejścia prawa, Sąd powinien przeprowadzić postępowanie dowodowe, o ile powód zgłosił dowody. Jeżeli powód dowodów nie zgłosił, Sąd obowiązany jest oddalić powództwo. W niniejszej sprawie powódka przedłożyła szereg dokumentów, mających zmierzać do poparcia twierdzeń podniesionych w pozwie. Wbrew twierdzeniom apelującej Sąd Rejonowy wyraził wątpliwości co do twierdzeń powódki w zakresie roszczenia o kwotę 404,77 zł, co przejawiło się przeprowadzeniem postępowania dowodowego. Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, iż w okolicznościach przedmiotowej sprawy konieczność uiszczania prowizji oraz ponoszenia kosztów czynności windykacyjnych w wysokości określonej we wzorcu, który charakteryzował się zupełną dowolnością, nie uwzględniał faktu, iż prowizja pożyczkodawcy winna być na rozsądnym poziomie, a co do kosztów windykacji winny one być realne, uznać należy za niedowolne postanowienia umowne. W tym stanie rzeczy Sąd Rejonowy miał słuszne wątpliwości co do zasadności dochodzenia kwoty ponad kwotę kapitału z odsetkami kwoty 404,77 zł, skoro kwota ta w stosunku do udzielonej pożyczki była znaczna. W tym zakresie twierdzenia powódki były niespójne i wymagały zbadania pod kątem zgodności z przepisami prawa materialnego, co prawidłowo uczynił Sąd Rejonowy. Nie wystarczające bowiem jest powołanie się na twierdzenie, że pozwana zobowiązała się zwrócić kwotę 1.104,77 zł. Dlatego wobec zaistnienia wątpliwości co do zgodności z prawem wysokości dochodzonego roszczenia Sąd Rejonowy miał obowiązek przeprowadzić postępowanie dowodowe, i dokonać oceny zgodności postanowień umowy pożyczki z dnia 8 stycznia 2014 r. z obowiązującymi przepisami prawa materialnego, co też prawidłowo uczynił.

Wniosek o powołanie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego rewidenta nie został w żaden sposób uzasadniony, nie wskazano okoliczności na jaką dowód miałby być przeprowadzony, a nadto dowód ten wobec braku konieczności dokonania wyliczeń na podstawie zgromadzonych dokumentów okazał się zbyteczny. W zgromadzonym w aktach sprawy materiale dowodowym brak jest bowiem zestawień, których odczytanie wymagałoby zaczerpnięcia wiedzy specjalnej, co skutkowało nieuwzględnieniem wniosku dowodowego.

Sąd Okręgowy uznał także, iż nie doszło do naruszenia regulacji art. 208 § 1 k.p.c. Powódka naruszenia powyższej regulacji upatrywała w zaniechaniu wezwania powódki do przedstawienia dowodów oraz zajęcia stanowiska, celem wyjaśnienia zaistniałych wątpliwości. Zaznaczenia jednak wymaga, że zarządzeniem z dnia 20 października 2016 r. pełnomocnik powódki został wezwany do podania co składa się na kwotę objętą żądaniem pozwu, tj. kwotę 1.104,77 zł, skoro pozwana otrzymała pożyczkę w kwocie 700 zł – w terminie 14 dni pod rygorem uznania, iż powyższe nie zostało wykazane. W odpowiedzi skarżąca wskazała, że na dochodzone roszczenie składa się kwota udzielonej pożyczki w wysokości 700 zł, prowizja za udzieloną pożyczkę w wysokości 212,39 zł i koszty wezwań do zapłaty w kwocie 210 zł. Sąd Rejonowy zatem wprost wyraził swoje wątpliwości co do twierdzeń przytoczonych w pozwie a powódka wykonując zobowiązanie Sądu wątpliwości tych nie rozwiała, bowiem nie wyjaśniła przyczyn ustalenia prowizji we wskazanej wysokości jak i nie wskazała z czego wynika deklarowana kwota kosztów wezwań do zapłaty.

Odnosząc powyższe do realiów niniejszej sprawy stwierdzić należy, że wobec istnienia wątpliwości co do roszczenia w kwocie 404,77 zł na powódce spoczywał ciężar udowodnienia zasadności dochodzenia powyższej kwoty, czemu w myśl art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.c. nie sprostała.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalił.

Brygida Łagodzińska