Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 grudnia 2018r.

Sąd Okręgowy w Koninie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSO Agata Wilczewska

Protokolant: st. sekr. sąd. Dorota Sobieraj

przy udziale Katarzyny Jaśniak Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Kole

po rozpoznaniu w dniu 7 grudnia 2018r.

sprawy J. B.

oskarżonego z art.209§1ak.k.

na skutek apelacji wniesionych przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej oraz przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Kole

z dnia 7 września 2018r. sygn. akt II K 340/18

I.  Utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok.

II.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. S. kwotę 516,60zł (w tym VAT) tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżycielce posiłkowej B. B. z urzędu
w postępowaniu odwoławczym.

III.  Zwalnia oskarżycielkę posiłkową w całości od zapłaty na rzecz na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze
w należnej od niej ½ części i kosztami postępowania odwoławczego
w pozostałej części obciąża Skarb Państwa.

Agata Wilczewska

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 7 września 2018r. w sprawie o sygn. akt IIK340/18 Sąd Rejonowy w Kole uznał oskarżonego J. B. za winnego ciągu dwóch przestępstw z art.209§1a k.k. w zw. z art.91§1k.k. polegających na tym, że:

- w okresie od stycznia 2017r. do września 2017r. w B. będąc zobowiązany
z mocy ustawy do opieki poprzez łożenie na utrzymanie syna O. B.
w kwocie po 800zł miesięcznie ustalonej na mocy wyroku SO w Koninie z dnia 28.12.15r. sygn. akt IC984/14 uchylał się od wykonywania ciążącego na nim wymienionego obowiązku alimentacyjnego, przy czym łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowiła równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych, a nadto przez to naraził go na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych;

- w okresie od lipca 2017r. do kwietnia 2018r. w B. będąc zobowiązany z mocy ustawy do opieki poprzez łożenie na utrzymanie byłej żony B. B. w kwocie po 500zł miesięcznie ustalonej na mocy wyroku SO w Koninie z dnia 28.12.15r. sygn. akt IC984/14 uchylał się od wykonywania ciążącego na nim wymienionego obowiązku alimentacyjnego, przy czym łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowiła równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych, a nadto przez to naraził ją na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.

Za przestępstwa te na podstawie art.209§1a k.k. w zw. z art.91§1k.k. Sąd wymierzył oskarżonemu karę 120 stawek dziennych grzywny w wysokości po 10zł każda z nich.

Powyższy wyrok zaskarżony został przez prokuratora oraz przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej B. B..

Prokurator zaskarżył wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść oskarżonego. Zarzucił rażącą niewspółmierność kary polegającą na niedostatecznym uwzględnieniu społecznej szkodliwości czynów zarzucanych oskarżonemu oraz celów wychowawczych i celów represji karnej, która to kara ma osiągnąć wobec sprawcy poprzez orzeczenie kary grzywny w rozmiarze 120 stawek dziennych grzywny po 10zł, podczas gdy dotychczasowa wielokrotna karalność oskarżonego, w tym dwa razy za przestępstwo nie alimentacji uzasadnia orzeczenie kary pozbawienia wolności.

W oparciu o ten zarzut prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku
w części dotyczącej orzeczenia o karze i wymierzenie oskarżonemu kary 10 miesięcy pozbawienia wolności.

Pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej w jej imieniu i imieniu jej małoletniego syna zaskarżyła wyrok również w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść oskarżonego.

Zarzuciła wyrokowi rażącą niewspółmierność (łagodność) kary orzeczonej wobec oskarżonego poprzez orzeczenie jedynie kary grzywny w wymiarze 120 stawek grzywy po 10zł pomimo tego, że oskarżony był już wielokrotnie karany, w tym dwukrotnie za przestępstwa nie alimentacji i nadal mimo zobowiązania przez sąd Rejonowy nie wywiązuje się z obowiązku alimentacyjnego wobec syna i byłej żony,
a przez to przy należytej ocenie względów prewencji indywidualnej oraz ogólnej konieczne jest orzeczenie wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności.

W oparciu o ten zarzut pełnomocnik wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku
w części dotyczącej orzeczenia o karze, poprzez wymierzenie oskarżonemu kary 10 miesięcy pozbawienia wolności. Nadto wniosła o zasądzenie na jej rzecz kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym, oświadczając że nie zostały one uiszczone w żadnej części.

Sąd odwoławczy zważył, co następuje.

Obie apelacje okazały się bezzasadne.

Na wstępie należy podkreślić, że Sąd I instancji w sposób wyczerpujący przeprowadził postępowanie dowodowe i wszechstronnie rozważył wszystkie dowody i okoliczności ujawnione w toku rozprawy, na ich podstawie poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne oraz należycie wykazał winę oskarżonego. Ocena materiału dowodowego przez Sąd Rejonowy dokonana została z uwzględnieniem dyrektyw sformułowanych w art. 7 k.p.k., jest zgodna z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego oraz nie zawiera błędów logicznych. Swoje stanowisko Sąd I instancji
w sposób przekonywujący umotywował w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Uzasadnienie to odpowiada wymogom z art. 424 k.p.k., umożliwiając kontrolę odwoławczą zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Zdaniem Sadu odwoławczego oskarżony, jak słusznie ustalił Sąd I instancji, czego nie kwestionują również skarżący, zachowaniem swoim wyczerpał znamiona strony podmiotowej oraz przedmiotowej przypisanych mu przestępstw z art. 209 § 1a k.k.

Odnosząc się zaś do stawianych w apelacjach zarzutów dotyczących niewspółmierności kary, zdaniem Sądu odwoławczego zarzuty te okazały się niezasadne.

Przepisy art. 53 § 1 i 2 k.k. stanowią, że sąd wymierzając karę, czyni to według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę. Winien jednak brać pod uwagę szereg ogólnych oraz szczególnych dyrektyw, do których należą m.in. stopień winy, społecznej szkodliwości czynu, cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć w stosunku do sprawcy, potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Na wymiar kary winny mieć również wpływ motywacja
i sposób zachowania się sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa oraz zachowanie się po jego popełnieniu.

Pojęcie rażącej niewspółmierności kary wskazane w art. 438 pkt 4 k.p.k.
w związku z jego ocennością było przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego w wielu orzeczeniach. W wyroku z dnia 11 kwietnia 1985 r. (V KRN 178/85) Sąd Najwyższy podkreślił, że zarzut niewspółmierności kary, jako zarzut z kategorii ocen, można zasadnie podnosić wówczas, gdy kara jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, to nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy, innymi słowy - gdy w społecznym odczuciu jest karą niesprawiedliwą. Jednocześnie w innym wyroku tego Sądu z dnia 2 lutego 1995 r. (II KRN 198/94) wskazano przy rozważaniach odnośnie rażącej niewspółmierności kary, iż nie chodzi o każdą ewentualną różnicę co do jej wymiaru, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby - również w potocznym znaczeniu tego słowa - "rażąco" niewspółmierną, to jest niewspółmierną w stopniu nie dającym się wręcz zaakceptować.

W świetle tak ukształtowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz uwzględniając wszystkie okoliczności sprawy nie można mieć zastrzeżeń do rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego o karze wymierzonej oskarżonemu. Kara
grzywny w wysokości 120 stawek grzywny po 10zł stanowi adekwatną reakcję karną za przypisane oskarżonemu przestępstwa. Należy bowiem zauważyć, jak słusznie wskazał Sąd I instancji, że w zachowaniu oskarżonego nie można dopatrzeć się uporczywości. Nie można w nim upatrywać złej woli o takim nasileniu, które powodowałoby konieczność orzeczenia surowszej kary. Zwłaszcza, że wymierzenie oskarżonemu wnioskowanej kary pozbawienia wolności spowodowałoby, że oskarżony zostałby pozbawiony możliwości zarobkowania, a przez to i możliwości
w ogóle wywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego. Oskarżony natomiast od pracy nie uchyla się. Oskarżony starał się łożyć na utrzymanie syna, poza okresami kiedy jego sytuacja materialna była trudniejsza. Niewielkie kwoty łożył też z tytułu alimentów na rzecz żony.

Należy przy tym zauważyć, że mimo iż oskarżony był dwukrotnie skazany za przestępstwo nie alimentacji, to skazanie w sprawie IIK 612/17 za niealimentację na rzecz żony dotyczyło tożsamego okresu od stycznia 2017r. do 16.06.17r., co przypisane obecnie przestępstwo niealimentacji na rzecz syna O.. Przy czym skazanie w sprawie IIK 612/17 również polegało na wymierzeniu kary grzywny. Skazanie natomiast w sprawie IIK 357/17 nastąpiło wyrokiem z dnia 21.09.17r. i od tego czasu oskarżony stara się ożyć na utrzymanie syna i nie zarzuca mu się zalegania z zapłatą alimentów na rzecz syna.

Mając na względzie wszystkie przedstawione powyżej okoliczności, Sąd odwoławczy, nie podzielając zarzutów zawartych w apelacjach – nie znajdując przy tym uchybień określonych w art. 439 k.p.k. lub art. 440 k.p.k., podlegających uwzględnieniu z urzędu i powodujących konieczność zmiany bądź uchylenia zaskarżonego rozstrzygnięcia – na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. orzekł jak w wyroku.

O kosztach sądowych za postepowanie odwoławcze orzeczono na podstawie art.636§1i2k.p.k. Uwzględniając sytuację osobistą oraz materialną oskarżycielki posiłkowej, Sąd Okręgowy zwolnił ją od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze - art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. w należnej od niej części, a kosztami postepowania odwoławczego w pozostałej części, w związku
z nieuwzględnieniem apelacji złożonej również przez prokuratora, obciążył Skarb Państwa.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżycielce posiłkowej z urzędu w postępowaniu odwoławczym orzeczono na podstawie§ 4 ust. 1 i 3, § 17 ust. 1 pkt 4 i ust.7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2016 r., poz. 1714).

Agata Wilczewska