Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2018 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Tomasz Choczaj

Protokolant: st. sekr. sąd. Beata Krysiak

po rozpoznaniu w dniu 19 listopada 2018 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa A. P.

przeciwko A. B.

o zapłatę ewentualnie o ustalenie nieważności umowy

1.  zasądza od pozwanego A. B. na rzecz powódki A. P. kwotę:

a)  3 050,00 zł (trzy tysiące pięćdziesiąt złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 30 listopada 2017 roku do dnia zapłaty,

b)  900,00 zł (dziewięćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego,

2.  oddala powództwo w pozostałej części,

3.  nakazuje pobrać od pozwanego A. B. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 225,00 zł (sto pięćdziesiąt trzy złote) tytułem brakujących kosztów procesu

Sygn. akt I C 210/18

UZASADNIENIE

A. P. wniosła o zasądzenie od A. B. kwoty 3 050,00 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Ponadto wniosła o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu.

W pozwie wnosiła ewentualnie o ustalenie nieważności umowy poręczenia z dnia 13 lipca 2016 r.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki kosztów zastępstwa prawnego.

Sąd Rejonowy w Sieradzu postanowieniem z dnia 12 czerwca 2018 r. przekazał sprawę tut. Sądowi według właściwości rzeczowej.

Na rozprawie w dniu 11 października 2018 r. pełnomocnik powódki wskazał wartość przedmiotu żądania ewentualnego na kwotę 264 000,00 zł.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

M. S. (1) w 2015 r. zaczął borykać się z poważnymi problemami finansowymi i przestał regulować swoje zobowiązania. Jego wierzycielami byli m.in. K. K. (1), D. P., A. B., a także M. P. (1). Wierzyciele naciskali na niego i jego rodziców, aby uregulowali długi, (dowód: zeznania powódki - k. 154 verte - 155 i nagranie
z dnia 19 listopada 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta od 00:07:36
do 00:28:29 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 69 verte - 70
i z nagraniem z dnia 21 grudnia 2017 r. - płyta - koperta - k. 73, minuta
od 00:04:01 do 00:32:36; zeznania pozwanego - k. 155 - 156 i nagranie z dnia 19 listopada 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta od 00:29:51 do 00:59:54 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 70 - 70 verte i z nagraniem z dnia 21 grudnia 2017 r. - płyta - koperta - k. 73, minuta od 00:33:01 do 01:05:59; zeznania świadków: A. W. - k. 71 i nagranie z dnia 21 grudnia 2017 r. - płyta - koperta - k. 73, minuta od 01:07:54 do 01:16:53, J. P. - k. 71 - 72 i nagranie z dnia 21 grudnia 2017 r. - płyta - koperta - k. 73, minuta od 01:18:34 do 01:46:53, M. S. (2) - k. 129 - 130 i nagranie
z dnia 11 października 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta od 00:19:24
do 00:45:56, M. P. (1) - k. 130 - 130 verte i nagranie z dnia 11 października 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta od 00:47:02 do 00:56:34, K. K. (1) - k. 130 verte i nagranie z dnia 11 października 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta od 00:58:08 do 01:07:30, A. H. - k. 130 verte - 131 i nagranie z dnia 11 października 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta od 01:09:10 do 01:16:37) .

Na przełomie października - listopada 2015 r. narzeczona M. S. (1) M. P. (1) zaczęła otrzymywać telefony od jego wierzycieli. Sytuacja między nimi pogorszyła się w styczniu 2016 r., kiedy telefonów od wierzycieli było znacznie więcej i zaczęli oni przychodzić do jej mieszkania. M. S. (1) zaczął w tym czasie nadużywać alkoholu, zażywał także narkotyki. M. P. (1) zdecydował się z nim zerwać. Po rozstaniu M. S. (1) był w złej kondycji psychicznej, (dowód: częściowo zeznania powódki - k. 154 verte - 155 i nagranie z dnia 19 listopada 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta od 00:07:36 do 00:28:29 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 69 verte - 70 i z nagraniem z dnia 21 grudnia 2017 r. - płyta - koperta - k. 73, minuta od 00:04:01 do 00:32:36; zeznania świadków: A. W. - k. 71 i nagranie z dnia 21 grudnia 2017 r. - płyta - koperta - k. 73, minuta od 01:07:54 do 01:16:53, J. P. - k. 71 - 72 i nagranie
z dnia 21 grudnia 2017 r. - płyta - koperta - k. 73, minuta od 01:18:34
do 01:46:53, M. S. (2) - k. 129 - 130 i nagranie z dnia
11 października 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta od 00:19:24
do 00:45:56, M. P. (1) - k. 130 - 130 verte i nagranie z dnia 11 października 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta od 00:47:02 do 00:56:34, K. K. (1) - k. 130 verte i nagranie z dnia 11 października 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta od 00:58:08 do 01:07:30, A. H. - k. 130 verte - 131 i nagranie z dnia 11 października 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta od 01:09:10 do 01:16:37; wydruk smsa - k. 137 - 141; wydruk
z facebooka - k. 142 - 153) .

Po koniec stycznia 2016 r. M. S. (1) w zamian za długi zobowiązał się sprzedać M. P. (2) swoje mieszkanie. W kwietniu 2016 r. nowy właściciel wymienił zamki w tym mieszkaniu i M. S. (1) zmuszony był wyprowadzić się do S. do swoich rodziców, którzy już wcześniej wiedzieli o jego problemach finansowych, gdyż zarówno pozwany, jaki i D. P. i M. P. (1) próbowali wymóc na nich spłatę zobowiązań M. S. (1), (dowód: częściowo zeznania powódki - k. 154 verte - 155 i nagranie z dnia 19 listopada 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta
od 00:07:36 do 00:28:29 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 69 verte - 70 i z nagraniem z dnia 21 grudnia 2017 r. - płyta - koperta - k. 73, minuta
od 00:04:01 do 00:32:36; częściowo zeznania pozwanego - k. 155 - 156
i nagranie z dnia 19 listopada 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta
od 00:29:51 do 00:59:54 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 70 - 70 verte i z nagraniem z dnia 21 grudnia 2017 r. - płyta - koperta - k. 73, minuta od 00:33:01 do 01:05:59; zeznania świadków: M. S. (2) - k. 129 - 130 i nagranie z dnia 11 października 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta od 00:19:24 do 00:45:56, M. P. (1) - k. 130 - 130 verte i nagranie
z dnia 11 października 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta od 00:47:02
do 00:56:34; wydruk z facebooka - k. 142 - 153; wydruki smsów - k. 137; umowa przedwstępna - k. 81 - 85; wydruki zdjęć i wiadomości elektronicznych - k. 78 - 79) .

Na początku marca 2016 r. M. S. (1) związał się z powódką.
Od początku znajomości informował ją o swoich problemach finansowych. Mówił, że nie radzi sobie z sytuacją finansową, z naciskami wierzycieli,
że popełni samobójstwo. W marcu 2016 r. M. S. (1) zadzwonił
do powódki i powiedział, że jeśli nie przyjedzie do niego, to targnie się na swoje życie. Wtedy powódka przez całą noc rozmawiała z nim i wysyłała do niego smsy. Po kilku tygodniach powódka pojechała do M. S. (1)
i zastała go wtedy w mieszkaniu w Ł. półprzytomnego, zobaczyła pustą butelkę po alkoholu i opakowanie po lekach, wymusiła u niego wymioty, nie powiadomiła pogotowia na wyraźne żądanie mężczyzny. M. S. (1) powiedział, że chciał popełnić samobójstwo, gdyż nie może sobie poradzić
z presją wierzycieli. Gdy M. S. (1) przeprowadził się do S. zadzwonił w kwietniu do powódki w nocy i powiedział, że chce popełnić samobójstwo, (dowód: zeznania powódki - k. 154 verte - 155 i nagranie z dnia 19 listopada 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta od 00:07:36 do 00:28:29 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 69 verte - 70 i z nagraniem z dnia 21 grudnia 2017 r. - płyta - koperta - k. 73, minuta od 00:04:01 do 00:32:36; zeznania świadków: A. W. - k. 71 i nagranie z dnia 21 grudnia 2017 r. - płyta - koperta - k. 73, minuta od 01:07:54 do 01:16:53, J. P. - k. 71 - 72 i nagranie z dnia 21 grudnia 2017 r. - płyta - koperta - k. 73, minuta od 01:18:34 do 01:46:53, M. S. (2) - k. 129 - 130 i nagranie
z dnia 11 października 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta od 00:19:24
do 00:45:56) .

W późniejszym czasie presja wywierana na M. S. (1) przez wierzycieli, w tym pozwanego i D. P., wzmagała się. Pozwany
w słowach często emocjonalnych i dosadnych, które kierował do M. S. (1), wypowiadał się na temat niespłacania przez niego długu. Ostatecznie poinformował go, że jeśli go nie spłaci, to zawiadomi organy ścigania. M. S. (1) zaproponował wówczas spłatę w ratach. Pozwany zgodził się na to pod warunkiem, że do długu przystąpi matka M. S. (1). M. S. (1) zaproponował jednak, aby poręczycielem została jego nowa partnerka A. P., (dowód: częściowo zeznania powódki - k. 154 verte - 155 i nagranie z dnia 19 listopada 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta od 00:07:36 do 00:28:29 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 69 verte - 70 i z nagraniem z dnia 21 grudnia 2017 r. - płyta - koperta - k. 73, minuta od 00:04:01 do 00:32:36; częściowo zeznania pozwanego - k. 155 - 156 i nagranie z dnia 19 listopada 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta od 00:29:51 do 00:59:54 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 70 - 70 verte i z nagraniem z dnia 21 grudnia 2017 r. - płyta - koperta - k. 73, minuta od 00:33:01 do 01:05:59; zeznania świadka M. S. (2) - k. 129 - 130 i nagranie z dnia 11 października 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta od 00:19:24 do 00:45:56) .

W późniejszym czasie M. S. (1) zaczął nalegać na powódkę,
by ta pomogła mu w jego sytuacji finansowej. Powiedział o uzgodnieniach
z pozwanym, czyli o poręczeniu. Wielokrotnie groził powódce, że jeśli mu nie pomoże, to popełni samobójstwo. W tym czasie powódka kochała M. S. (1) i chciał mu pomóc, tym bardziej, że M. S. (1) zapewniał ją, iż samodzielnie spłaci swoje zobowiązania. Ponadto bała się, że jeśli mu nie pomoże, to targnie się na swoje życie, gdyż był w tym okresie w złej kondycji psychicznej. Ostatecznie w dniu 13 lipca 2016 r. podpisała umowę, na mocy której udzieliła poręczenia A. B. za zobowiązania M. S. (1) z tytułu umowy - ugody z dnia 13 lipca 2016 r. dotyczącej spłaty kwoty 264 000,00 zł. W tym samy dniu powódka podpisała oświadczenie,
w którym jako poręczyciel długu M. S. (1) wynikającego z umowy - ugody spłaty zobowiązania w kwocie 264 000,00 zł poddała się egzekucji tej kwoty, (dowód: zeznania powódki - k. 154 verte - 155 i nagranie z dnia
19 listopada 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta od 00:07:36 do 00:28:29 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 69 verte - 70 i z nagraniem z dnia
21 grudnia 2017 r. - płyta - koperta - k. 73, minuta od 00:04:01 do 00:32:36; zeznania świadków: A. W. - k. 71 i nagranie z dnia 21 grudnia 2017 r. - płyta - koperta - k. 73, minuta od 01:07:54 do 01:16:53, J. P. - k. 71 - 72 i nagranie z dnia 21 grudnia 2017 r. - płyta - koperta - k. 73, minuta od 01:18:34 do 01:46:53, M. S. (2) - k. 129 - 130 i nagranie
z dnia 11 października 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta od 00:19:24
do 00:45:56; umowa - k. 25 - 26; oświadczenie - k. 27 - 29) .

Umowę poręczenia z podpisem pozwanego otrzymała powódka, natomiast umowę poręczenia z podpisem powódki otrzymał pozwany, (bezsporne) .

W dniu podpisania umowy powódka nie informowała notariusza, pozwanego lub prawnika, który udzielał porad prawnych M. S. (1), że nie chce podpisać umowy, że robi to tylko dlatego, że boi się
o życie ukochanego. Atmosfera, w której doszło do podpisania obu dokumentów była przyjazna. Po podpisaniu umowy powódka udała się z pozwanym na obiad, (dowód: zeznania pozwanego - k. 155 - 156 i nagranie z dnia 19 listopada 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta od 00:29:51 do 00:59:54 w zw.
z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 70 - 70 verte i z nagraniem z dnia
21 grudnia 2017 r. - płyta - koperta - k. 73, minuta od 00:33:01 do 01:05:59
i zeznania świadka J. C. - k. 93 verte - 94 i nagranie z dnia
10 kwietnia 2018 r. - płyta - koperta - k. 95, minuta od 00:17:48 do 00:27:00) .

Po podpisaniu umowy M. S. (1) dalej żądał od powódki,
by ta pomagała mu spłacić jego zobowiązania. Groził jej, że jeśli tego nie zrobi,
to popełni samobójstwo. Ponadto nakazał wywieźć powódce do rodziców jej psa, któremu, jak twierdził, może się coś stać, jeśli nie będzie spłacać jego zadłużenia. Powódka sprzedawała swoje rzeczy i pamiątki, by regulować
to zadłużenie. Na spłatę tego zadłużenia przeznaczała pieniądze, które na swoje utrzymanie otrzymywała od rodziców. W tym czasie powódka była w złym stanie psychiczny i dlatego powiedziała o swojej sytuacji rodzicom, których
w późniejszym czasie odwiedził w ich domu windykator, chcąc ustalić, jaki majątek posiada ich córka. Ostatecznie powódka wyprowadziła się z Ł.
5 grudnia 2016 r. W tym dniu przelała na konto pozwanego kwotę 3 050,00 zł, (dowód: częściowo bezsporne; zeznania powódki - k. 154 verte - 155 i nagranie z dnia 19 listopada 2018 r. - płyta - koperta - k. 158, minuta od 00:07:36
do 00:28:29 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 69 verte - 70
i z nagraniem z dnia 21 grudnia 2017 r. - płyta - koperta - k. 73, minuta
od 00:04:01 do 00:32:36; zeznania świadka J. P. - k. 71 - 72
i nagranie z dnia 21 grudnia 2017 r. - płyta - koperta - k. 73, minuta
od 01:18:34 do 01:46:53; informacje elektroniczne - k. 9 - 21 i 86 - 92; dowód przelewu - k. 8) .

W dniu 16 lutego 2017 r. pełnomocnik powódki uchylił się w jej imieniu
od skutków prawnych oświadczenia woli z dnia 13 lipca 2016 r., w którym poręczyła za zobowiązanie M. S. (1). Pozwany otrzymał
to oświadczenie, (dowód: bezsporne; oświadczenie - k. 21 i 23; pełnomocnictwo k. 22 i 24) .

Pozwany nie zwrócił powódce kwoty 3 050,00 zł, (bezsporne) .

Powyższy stan faktyczny w części był niesporny, gdyż został oparty
na dowodach nie negowanych przez strony i na ich zgodnych twierdzeniach.

Sąd nie dał wiary zeznaniom powódki jedynie w części, w której twierdziła, że w dniu podpisywania umowy informowała wszystkich, którzy byli zgromadzeni u prawnika J. C., że nie chce jej podpisać oraz
w części, w której twierdziła, że wtedy M. S. (1) rozpłakał się i groził jej, że jeśli nie podpisze umowy, to będzie jego koniec, gdyż w tej części jej zeznania są sprzeczne z jasnymi i logicznymi zeznaniami świadka J. C., który jako pełnomocnik M. S. (1) nie miał żadnego interesu w tym, by zeznawać na korzyść pozwanego. Ponadto jej zeznania są sprzeczne z jasnymi i logicznymi zeznaniami pozwanego.

Sąd pominął przy ustalaniu stanu faktycznego zeznania świadka K. K. (2), gdyż nic nie wnoszą do sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że nie ma żadnego znaczenia
dla rozstrzygnięcia sprawy to, czy mamy do czynienia z umową poręczenia, określoną w art. 876 k.c., czy z nieskodyfikowaną umową gwarancyjną, znajdującą swą normatywną podstawę w treści art. 391 k.c. Rozważanie
tej kwestii miałoby znaczenia tylko wtedy, gdy pozwany wystąpiłby przeciwko powódce o zapłatę w oparciu o jej jednostronne oświadczenie woli z dnia
13 lipca 2016 r.

W niniejszej sprawie nie było sporne między stronami to, że powódka złożyła w dniu 13 lipca 2016 r. oświadczenie woli, które - wobec braku przepisów o formie jednostronnych oświadczeń woli opartych na treści art. 491 k.c. - jest z punktu widzenia formalnego ważne, i które także z punktu widzenia przepisów o formie umowy poręczenia jest ważne, gdyż zostało złożone przez powódkę na piśmie, co sama powódka potwierdziła (choć w aktach sprawy takiego oświadczenia nie ma).

Uznanie tego oświadczenia woli za nieważne, dawałoby powódce podstawę do żądania od pozwanego zwrotu zapłaconej mu kwoty 3 050,00 zł
- w oparciu o przepis art. 410 k.c. w zw. z art. 405 k.c.

Powódka nie mogła wystąpić skutecznie z pozwem o ustalenie nieważności oświadczenia woli, skoro przysługiwało jej roszczenie o zapłatę. Sąd Okręgowy miał w tej kwestii na uwadze utrwalony w judykaturze pogląd,
z którego wynika, że interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. jest kategorią obiektywną - jest to rzeczywiście istniejąca, a nie tylko hipotetyczna (czyli
w subiektywnym odczuciu strony) potrzeba prawna uzyskania ochrony, a zatem wyroku odpowiedniej treści, występująca wówczas, gdy powstała sytuacja rzeczywistego naruszenia albo zagrożenia naruszenia określonej sfery prawnej. Innymi słowy interes prawny występuje wtedy, gdy sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości,
a jednocześnie interes ten nie podlega ochronie w drodze innego środka. Brak interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c. ma miejsce wówczas, gdy stan niepewności prawnej może być usunięty w drodze dalej idącego powództwa
o świadczenie (ewentualnie innego powództwa), bądź w drodze podjęcia obrony w toku już wytoczonej przez pozwanego w procesie o ustalenie odrębnej sprawy o świadczenie Ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego lub prawa następuje wtedy przesłankowo.

Mając powyższe rozważania na uwadze należy stwierdzić, że Sąd
był zobligowany w niniejszej sprawie - wobec zarzutów podniesionych w pozwie - do przesłankowego ustalenia ważności bądź nieważności jednostronnego oświadczenia woli powódki z dnia 13 lipca 2016 r.

Powódka powoływał się w pozwie na groźbę - jako wadę jej oświadczenia woli, skutkującą jego nieważnością. Swoje oświadczenie złożyła, co w sprawie jest bezsporne, w sposób skuteczny przez swojego pełnomocnika (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2002 r, IV CKN 998/00, Lex nr 55495)
i w terminie zakreślonym w art. 88 § 2 k.c., a więc w ciągu roku od jego złożenia, a więc z pewnością w ciągu roku od chwili, kiedy stan obawy ustał.

informacje o jednostce

Z treści Z treści art. 87 k.c. wynik, że kto złożył oświadczenie woli pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, ten może uchylić
się od skutków prawnych swego oświadczenia, jeżeli z okoliczności wynika,
że mógł się obawiać, iż jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe.

Kodeks cywilny nie definiuje pojęcia groźby, określa jedynie przesłanki, które nadają jej charakter normatywny, to znaczy wiążący z nią konkretne skutki prawne. Są to: bezprawność i powaga groźby oraz normalny związek przyczynowy między groźbą, a złożeniem oświadczenia woli określonej treści. Przesłanki te muszą występować łącznie. Samo pojęcie groźby, będącej
w powszechnym rozumieniu zapowiedzią dokonania złego czynu, nie wywołuje wątpliwości. Groźba, w rozumieniu art. 87 , jest zawsze działaniem celowym, skierowanym na zmuszenie zagrożonego, wbrew jego chęci, do złożenia oznaczonego oświadczenia woli. Podkreśla się przy tym, że cechą wyróżniającą groźbę spośród zagrożeń wynikających niejako w naturalny sposób ze świata zewnętrznego jest uzależnienie możliwości spełnienia groźby od woli grożącego. Groźbą - w rozumieniu art. 87 k.c. - jest także zachowanie się strony formalnie zgodne z prawem, które jednak zmierza do wymuszenia złożenia oświadczenia woli przez drugą stronę. Dalej groźba jest bezprawna, jeżeli grozi dokonaniem czynu zabronionego przez prawo (np. pobiciem, zniszczeniem mienia) albo sprzecznego z powszechnie przyjętymi w społeczeństwie normami etycznego postępowania i wzajemnego współżycia, które należy uważać za część obowiązującego porządku prawnego. Groźbą bezprawną jest także zapowiedź wykonania przysługującego grożącemu prawa podmiotowego jako środka zmuszenia drugiej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, będącego w istocie nadużyciem prawa podmiotowego. Ustalenie przy tym czy
w konkretnym przypadku zachodzi bezprawność, ustawodawca pozostawił sądowi orzekającemu. Zatem do bezprawności groźby dochodzi w przypadku sprzecznego z prawem działaniu grożącego lub wykorzystania działania formalnie zgodnego z prawem do osiągnięcia celu, dla którego prawo to nie przysługuje.

Dalszą przesłanką zaistnienia groźby, jako wady oświadczenia woli, jest konieczność wzbudzenia przez nią w osobie zagrożonej obawy, że jej lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe i obawa
ta musi wynikać z okoliczności, przy czym wystarczająca jest sama tylko możliwość zaistnienia takiej obawy i nie jest konieczne rzeczywiste wystąpienie tej obawy. Nie ma także znaczenia, czy groźba może być natychmiast wykonana, czy jej spełnienie nie zostało czasowo określone. Jakkolwiek decyduje
tu zasadniczo kryterium subiektywne możliwości odczucia powagi groźby,
to jednak kryterium obiektywne nie może być całkowicie pominięte.

Ostatnią przesłanką możliwości uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem groźby jest związek przyczynowy groźby ze złożeniem tego oświadczenia. Polega on na tym, że zagrożony składa określone oświadczenie dlatego, że boi się spełnienia groźby, a więc czyni
to wbrew swojej woli, która z powodu przymusu psychicznego wywołanego groźbą utraciła cechę swobody. Dla istnienia związku przyczynowego
nie ma znaczenia, czy groźba pochodzi od tego, na czyją rzecz lub w czyim interesie zagrożony złożył oświadczenie woli, czy od osoby trzeciej, a jeżeli
od osoby trzeciej, to czy druga strona o tym wiedziała albo mogła wiedzieć.

Ustalenie sądu czy doszło do groźby w powyższym rozumieniu winno być oparte na ocenie całokształtu okoliczności sprawy, w tym okoliczności faktycznych towarzyszących zdarzeniu, takich jak osobowość zagrożonego
i grożącego, czas, miejsce i fakty towarzyszące groźbie. Mając to na uwadze oraz zebrany w sprawie materiał dowodowy należy uznać, że oświadczenie woli powódki z dnia 13 lipca 2016 r. zostało złożone w związku przyczynowym
z bezprawną groźbą popełnienia samobójstwa przez M. S. (1), która była realna. W tym miejscu trzeba wskazać, że posługiwanie się groźbą samobójstwa w celu wymuszenia określonego oświadczenia woli stanowi groźbę bezprawną w rozumieniu art. 87 k.c. (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia
18 lutego 1970 r, I CR 571/69, OSNCP 1971, nr2, poz. 27).

Sąd dysponował materiałem dowodowym w postaci zeznań powódki oraz świadków: A. W., J. P. i M. S. (2), z których wynika, że od początku znajomości powódki z M. S. (1) pojawiały się częste sytuację, z których wynikało, że powódka mogła przypuszczać i obawiać się, że M. S. (1) popełni samobójstwo. Świadczą o tym jego twierdzenia w marcu i kwietniu 2016 r., w których informował powódkę, że nie może poradzić sobie z naciskami wierzycieli
na spłatę długu i dlatego chce popełnić samobójstwo. Powódka kochała M. S. (1), nie chciała by coś złego mu się stało. Była informowana przez niego, że ma poważne kłopoty finansowe. Wiedziała, że nachodzą jego rodzinę wierzyciele, w tym pozwany, którzy domagają się spłaty długu. Ponadto powódka wiedziała, że przez długi M. S. (1) stracił mieszkanie i jego wyposażenie. W sytuacjach, w których dowiadywała się od M. S. (1), że chce popełnić samobójstwo, próbowała mu pomóc, rozmawiała z nim nawet całą noc, jechała do niego. Gdy M. S. (1) powiedział, żeby poręczyła jego zobowiązania wobec pozwanego, zgodziła się na to ostatecznie, gdy zagroził odebraniem sobie życia. Oczywistym jest, że dla każdego człowieka, który kocha drugą osobę, nawet sugestia o popełnieniu przez nią samobójstwa, jest niezwykle dotkliwa, musi wzbudzać niepokój, a nawet strach. Tak było w przypadku powódki. Również okoliczności, które miały miejsce po podpisaniu „umowy poręczenia” dają Sądowi podstawę
do stwierdzenia, że powódka bała się o życie partnera i nie chciała dopuścić
do tego, by popełnił samobójstwo. Mimo, że M. S. (1) przed podpisaniem „umowy poręczenia” obiecywał powódce, że sam spłaci swoje zobowiązania, to po jej podpisaniu dalej nękał ją prośbami o pieniądze i groził, że jeśli mu nie pomoże w spłacie długu, to popełni samobójstwo. Powódka prawie wszelkie środki pieniężne, którymi dysponowała na swoje utrzymanie, przeznaczała na spłatę pozwanego. W tym celu sprzedawała również swoje rzeczy, m.in. sprzęt sportowy i pamiątki. To wszystko potwierdza, że obawa spełnienia groźby przed podpisaniem umowy poręczenia, w chwili
jej podpisania, a nawet po jej podpisaniu była realna, a zatem uznać należy,
że oświadczenie woli powódki z dnia 13 lipca 2016 r. zostało złożone w związku przyczynowym ze stanem obawy wywołanym przez M. S. (1). Wobec uchylenia się przez powódkę od skutków prawnych tego oświadczenia należy zatem uznać, że jest ono nieważne. Z tych samych względów nieważne jest także oświadczenie powódki o poddaniu się egzekucji. Dlatego Sąd orzekł, jak w pkt 1 a wyroku, na podstawie art. 410 k.c. w zw. z art. 405 k.c. W tym miejscu należy jedynie dodać, że czynność prawna zobowiązująca
do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po jego spełnieniu oraz to, że w sprawie nie było sporu co do okoliczności przelania na konto pozwanego przez powódkę kwoty 3 050,00 zł w związku z zobowiązaniami M. S. (1).

Sąd zasądził o powyższej kwoty odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia
30 listopada 2017 r., na podstawie art. 481 § 1 k.c. w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r. w zw. z art. 476 k.c., gdyż z momentem sporządzenia
w dniu 29 listopada 2017 r. odpowiedzi na pozew należność powódki stała
się wymagalna, a od dnia następnego pozwany pozostawał w zwłoce.
Z powyższych względów oraz z uwagi na to, że powódka nie udowodniła, że przed złożeniem powództwa wzywała pozwanego do zapłaty kwoty 3 050,00 zł, należało powództwo o odsetki w pozostałej części oddalić, o czym Sąd orzekł, jak w pkt 2 wyroku.

O kosztach zastępstwa prawnego należnych powódce, która sprawę wygrała prawie w całości, Sąd orzekł, jak w pkt 1 b wyroku, na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U.
z 2015 r, poz. 1800, ze zm.).

O brakujących kosztach procesu Sąd orzekł, jak w pkt 3 wyroku,
na podstawie art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn., Dz. U. z 2018 roku, poz. 300 ze zm.) w zw. z art. 98 k.p.c. Na brakujące koszty procesu składają się: kwota 153,00 zł tytułem brakującej opłaty stosunkowej i kwota 72,00 zł tytułem brakujących kosztów stawiennictwa świadka na rozprawę.

informacje o jednostce