Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2018 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Elżbieta Zalewska-Statuch

Sędziowie SSO Joanna Składowska

SSO Katarzyna Powalska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2018 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. K.

przeciwko (...) Spółki z o.o. w S.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Sieradzu

z dnia 5 września 2018 roku, sygnatura akt I C 1027/18

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego (...) Spółki z o.o. w S. na rzecz powoda M. K. 1800 (jeden tysiąc osiemset) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygnatura akt I Ca 440/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 5 września 2018 r., wydanym w sprawie sygn. akt I C 1027/18, Sąd Rejonowy w Sieradzu pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy - nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym z 29 sierpnia 2002 r., wydany przez Sąd Rejonowy w Sieradzu w sprawie oznaczonej sygn. I Nc 131/02, zaopatrzony w klauzulę wykonalności postanowieniami z dnia 10 grudnia 2002 r. i 17 kwietnia 2007 r., w części dotyczącej odsetek od kwoty 4 773,01 złotych za okres od 20 lutego 2006 r. do 31 grudnia 2015 r. w zakresie przekraczającym czterokrotność wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne) oraz za okres od 1 stycznia 2016 r. w zakresie przekraczającym dwukrotność wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki maksymalne za opóźnienie) - pkt I; umarzając powództwo w pozostałym zakresie - pkt II i

nie obciążając powoda M. K. kosztami postępowania - pkt III.

Pozwana - (...) Spółka z o.o. z seidzibą w S. wniosła apelcję od powyższego wyroku, zaskarżając go w części, tj. w pkt. I. w zakresie pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności co do odsetek umownych w zakresie wyższym niż odsetki maksymalne w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP rocznie oraz w pkt. III nie obciążającym powoda kosztami procesu, zarzucając:

1. naruszenie przepisów prawa procesowego, a to art. 365 § 1 k.p.c. przez jego pominięcie i na skutek tego nie uwzględnienie konsekwencji wynikających z powołanego przepisu w postaci związania Sądu Rejonowego w Sieradzu prawomocnym orzeczeniem Sądu Rejonowego w Sieradzu wydanym w sprawie o sygn. akt Nc 131/02;

2. obrazę przepisów prawa materialnego, a to:

- art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 157, poz. 1316) przez jego pominięcie;

- art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. przez jego błędną interpretację i niewłaściwe przyjęcie, że zachodzą przesłanki do częściowego pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności albowiem zmiana stanu prawnego jest zdarzeniem o którym mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., gdy spowodowała, że obowiązanie stwierdzone tytułem wykonawczym w części lub całości wygasło albo nie może tyć egzekwowane.

W oparciu o wskazane zarzuty pozwana wniosła o:

zmianę pkt. I. wyroku i oddalenie powództwa;

zmianę pkt. III. wyroku przez obciążenie kosztami postępowania powoda i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych;

zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania za postępowanie apelacyjne, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wg norm przepisanych.

Powód domagał się oddalenia apelacji na koszt skarżącej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie, a wobec tego, że Sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego ani nie zmienił ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji, a w apelacji nie zgłoszono zarzutów dotyczących tych ustaleń, niniejsze uzasadnienie zawiera jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa (art. 387 § 2 ¹ k.p.c.).

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy prawidłowo zastosował w sprawie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. oraz dokonał właściwej wykładni art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 157, poz. 1316).

Przedstawiona w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku argumentacja została powołana w ślad za Sądem Najwyższym, zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w uchwale tego Sądu z dnia 15 marca 2018 r., III CZP 107/17, LEX nr 2467066, Prok. i Pr. - wkł. (...).

Oczywiście rację ma skarżący, że powództwo opozycyjne, skierowane przeciw tytułowi wykonawczemu, którym jest prawomocne orzeczenie sądowe, nie może służyć ponownemu merytorycznemu rozpoznaniu sprawy. Nie jest ono bowiem środkiem prawnym, za pomocą którego można by podważyć prawomocność materialną orzeczenia. Z tego względu zmiana stanu prawnego po powstaniu tytułu egzekucyjnego będącego orzeczeniem sądowym lub po zamknięciu rozprawy poprzedzającej jego wydanie nie stanowi podstawy powództwa opozycyjnego tylko z tego powodu, że według nowych regulacji prawnych należałoby odmiennie ocenić zagadnienia, które są rozstrzygnięte tym orzeczeniem, a tym samym inaczej przesądzić kwestię istnienia zobowiązania.

Rzecz się ma inaczej wszakże w sytuacji, gdy zmiana stanu prawnego spowodowała, że zobowiązanie stwierdzone tytułem wykonawczym w części lub w całości wygasło albo nie może być egzekwowane (art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.). Sytuacja taka może być rezultatem tego, że nowe regulacje prawne wyraźnie retroaktywnie odnoszą się do określonych zobowiązań stwierdzonych tytułami wykonawczymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 października 1972 r., II CR 385/72, nie publ.) albo ingerują na przyszłość, tj. od dnia ich wejścia w życie, w stwierdzone takimi tytułami zobowiązania, w szczególności zobowiązania do świadczeń powtarzających się lub zobowiązania, których treścią są - działające na przyszłość - nakazy albo zakazy określonego zachowania się dłużnika. W takich przypadkach zmiana stanu prawnego kwalifikuje się jako zdarzenie, o którym mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., gdyż nie chodzi wtedy o ponowną ocenę - według nowych regulacji - zagadnień rozstrzygniętych prawomocnym orzeczeniem, lecz o oddziaływanie takiej zmiany na istnienie albo możność egzekwowania zobowiązania, które zostało stwierdzone w tym orzeczeniu.

Skoro powód, jako zdarzenie mające uzasadniać powództwo opozycyjne wskazał zmianę normatywną wynikającą z ustawy z 2005 r., polegającą na tym, że ustawodawca z dniem 20 lutego 2006 r. ustanowił odsetki maksymalne w określonej wysokości (art. 359 § 2 ¹ k.c.) i postanowił, że przekroczenie ich progu w czynności prawnej sprawia, że należą się odsetki maksymalne (art. 359 § 2 ² k.c.), to odpowiedź na pytanie o dopuszczalność kwalifikowania tej zmiany normatywnej w odniesieniu do powstałych przed dniem 20 lutego 2006 r. tytułów wykonawczych w postaci prawomocnych orzeczeń sądowych zasądzających odsetki w wysokości wyższej od wprowadzonych odsetek maksymalnych w kategoriach zdarzenia, o którym mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., zależy od tego, czy przedmiotowa zmiana normatywna miała wpływ na zobowiązania do zapłaty odsetek stwierdzone takimi tytułami.

Zgodnie z art. 5 ustawy z 2005 r., jej przepisy stosowało się do czynności prawnych dokonywanych po jej wejściu w życiu, tj. od dnia 20 lutego 2016 r.

Skarżący zaproponował taką interpretację wskazanego unormowania, że stanowi ono wyczerpującą regulację intertemporalną, a zatem wprowadzona konstrukcja odsetek maksymalnych ma znaczenie tylko dla takich czynności prawnych, które dokonane zostały po dniu wejścia w życie ustawy z 2005 r. i rozciąga się również jedynie na stosunki prawne wynikające z takich czynności.

Jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy w powołanym orzeczeniu, przedstawione podejście nie przekonuje, bowiem nie odpowiada zasadniczemu celowi ustawy z 2005 r., którym była eliminacja z obrotu nadmiernych, lichwiarskich odsetek, grożących „pętlą zadłużenia”. Należy odróżnić od siebie czynność prawną jako zdarzenie prawne będące źródłem stosunku prawnego od tego stosunku. Można wówczas przyjąć, że art. 5 ustawy z

2005 r. przesądza jedynie, że czynności prawne dokonywane od dnia 20 lutego 2006 r. poddane były reżimowi jej przepisów, podczas gdy czynności prawne dokonane wcześniej temu reżimowi nie podlegały. Odrębną jednak kwestią jest reżim prawny stosunków prawnych wynikających z czynności prawnych dokonanych przed dniem 20 lutego 2006 r., zastrzegających określone w nich odsetki. Przy założeniu, że art. 5 ustawy 2005 r. nie jest tu miarodajny, zasadne jest pomocnicze odwołanie do reguł intertemporalnych wywodzonych z ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny, a konkretnie art. XLIX § 3 p.w.k.c. Uznając każdy kolejny dzień niewykonania zobowiązania pieniężnego za odrębne zdarzenia oznaczające poszczególne wypadki niewykonania zobowiązania, wywieść należy z tego przepisu zasadę , że prawem właściwym dla odsetek za opóźnienie powinno być prawo obowiązujące w dniu, za który należą się odsetki. W rezultacie w stosunkach prawnych, które powstały przed dniem 20 lutego 2006 r., od tego dnia należą się odsetki nie wyższe niż odsetki maksymalne, wprowadzone ustawą z 2005 r., choćby strony zastrzegły odsetki wyższe.

Sąd Okręgowy przedstawioną argumentację uznaje za przekonującą.

Wbrew zarzutom apelacji, nie mamy tutaj do czynienia ze stosowaniem prawa wstecz, skoro do dnia wejścia w życie ustawy naliczane są odsetki w wysokości umownej bez wprowadzonych nowelizacją ograniczeń i częściowe pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności odsetek tych nie dotyczy.

Podsumowując, wejście w życie ustawy z 2005 r. spowodowało, iż zobowiązania zapłaty odsetek za opóźnienie, które stwierdzone były wcześniej tytułami wykonawczymi, w zakresie, w którym odsetki te przekraczały wysokość wprowadzonych ustawą z 2005 r. odsetek maksymalnych (art. 359 § 2 ¹ k.c.), wygasły i od tego dnia należały się tylko odsetki maksymalne (art. 359 § 2 ² k.c.). W związku z tym, wejście w życie ustawy z 2005 r. w tym zakresie stanowiło zdarzenie, o którym mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., które uzasadniało powództwo opozycyjne w uwzględnionej części w sprawie przedmiotowej.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, na zasadzie art. 385 k.p.c., oddalił apelację jako bezzasadną.

Powyższe determinowało również zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania poniesionych w drugiej instancji na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika wg stawki określonej zgodnie z § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2018 poz. 265 tekst jednolity).