Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 kwietnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 kwietnia 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa B. S. i M. S.

przeciwko (...) w W.

o odszkodowanie z tytułu wypadków komunikacyjnych

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 10 stycznia 2017 roku, sygn. akt I C 828/15

1. zmienia zaskarżony wyrok:

- w punktach pierwszym i drugim sentencji w ten sposób, że zasądza od pozwanego (...) w W. na rzecz powodów B. S. i M. S. kwoty po 3.600 (trzy tysiące sześćset) złotych na rzecz każdego z nich z ustawowymi odsetkami od dnia 26 stycznia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty a w pozostałej części powództwo oddala,

- w punkcie trzecim sentencji w ten sposób, że ustala, iż koszty procesu między stronami podlegają stosunkowemu rozliczeniu przy uwzględnieniu, że powodowie wygrali proces w 60% a ich szczegółowe rozliczenie pozostawia Referendarzowi Sądowemu;

2. oddala apelację w pozostałej części;

3. znosi wzajemnie koszty procesu między stronami za instancję odwoławczą.

SSO Paweł Hochman

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSO Renata Lech

Sygn. akt: II Ca 168/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 10 stycznia 2017 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim po rozpoznaniu sprawy z powództwa B. S., M. S. przeciwko (...) w W. odszkodowanie z tytułu wypadku samochodowego:

1.  zasądził od solidarnie na rzecz powodów B. S. i M. S. kwotę 10.000,00 złotych tytułem odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 26 stycznia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015r. oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

2.  oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

3.  ustalił, że pozwany (...) S.A. Vienna Insurance Group w W. ponosi koszty procesu w 83%, a ich szczegółowe wyliczenie pozostawia Referendarzowi Sądowemu po uprawomocnieniu się wyroku.

Podstawę powyższego wyroku stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

W dniu (...) r. roku w miejscowości P. przy ulicy (...) miał miejsce wypadek drogowy z udziałem M. S., w którym uszkodzeniu uległ samochód osobowy V. (...) o numerze rejestracyjnym (...) stanowiący współwłasność powodów.

Tego dnia około godziny 3.00 w nocy kierujący pojazdem M. S. poruszał się drogą techniczną z miejscowości P. w kierunku P. z prędkością około 70 km/h. Na ulicy (...), na łuku drogi w prawo, kierujący wpadł w poślizg w wyniku czego zjechał na lewe pobocze i uderzył w leżącą na nim zdekompletowaną latarnię. Zdarzenie miało miejsce na terenie leśnym przy temperaturze około 0°C. Na dzień 26 grudnia 2014 r. bezpośrednio przed miejscem zdarzenia ani w dalszej odległości nie występowały oznakowania pionowe ani poziome, była to droga poza obszarem zabudowanym. Znaki drogowe: B-33-ograniczenie prędkości do 30 km/h, A-11-nierówna droga i A-30–inne niebezpieczeństwa zostały zamontowane przez Nadleśnictwo P. w dniu 03 lipca 2015 r.

Z uwagi na stan techniczny pojazdu, na miejsce zdarzenia powód wezwał pomoc drogową, która zabrała auto za pomocą lawety.

Zdarzenie miało miejsce przy ulicy (...) na działce nr (...) położonej w obrębie 47 miasta P., dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...). W dziale II ww. księgi wieczystej jako właściciel ujawniony jest Skarb Państwa – Prezydent Miasta P. sprawujący funkcję Starosty.

Na dzień zdarzenia drogowego 26 grudnia 2014 r. ochronę ubezpieczeniową wobec jednostki organizacyjnej Urzędu Miasta P. – Zarządu Dróg i Utrzymania Miasta świadczył pozwany.

Powód zgłosił szkodę pozwanemu (...) z siedzibą w W.. W wyniku przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego ubezpieczyciel poinformował powoda B. S., iż jego roszczenie o naprawienie szkody komunikacyjnej nie zasługiwało na uwzględnienie. Wobec wniesienia przez powoda odwołania pozwany ponownie zweryfikował swoje stanowisko ostatecznie je podtrzymując.

Poszkodowany zlecił sporządzenie analizy kosztów naprawy firmie (...). W kosztorysie – (...) nr (...) z dnia 14 marca 2015 roku koszty naprawy oszacowano na kwotę12.991,65 zł brutto (10.562,32 zł netto).

Powołany w sprawie biegły w dziedzinie techniki samochodowej, analizy i rekonstrukcji zdarzeń drogowych, wyceny wartości i napraw pojazdów mgr inż. P. D. w opinii z dnia 15 grudnia 2015 roku, w zakresie ustalenia przyczyn i przebiegu zdarzenia z dnia 26 grudnia 2014 r., po uprzednich oględzinach miejsca wypadku, ustalił, iż za przyczynę zaistnienia opiniowanego zdarzenia drogowego należało uznać nieprawidłowe zachowanie kierującego pojazdem V. (...) – M. S. polegające na niezastosowaniu się do dyspozycji znaku B-33 – ograniczenie prędkości do 30 km/h. Nadto biegły uznał, że kierujący nie zachował należytej ostrożności w zakresie dostosowania prędkości do warunków panujących na drodze. W opinii uzupełniającej z dnia 27 czerwca 2016 r. biegły zweryfikował swoje stanowisko z uwagi na ustalenie faktu, iż w dniu zdarzenia, na przedmiotowym odcinku drogi nie były ustawione żadne znaki drogowe ani ostrzegające o zakręcie ani ograniczające prędkość.W tym stanie rzeczy biegły uznał, że doszło do nieprawidłowości w oznakowaniu drogi, którą poruszał się powód. Biegły wskazał, iż kierujący pojazdem mógł być zaskoczony jej przebiegiem, gdyż zakręt w który wjeżdżał wymagał zmniejszenia prędkości i zachowania wzmożonej uwagi, na co kierowca nie był przygotowany. Jednocześnie biegły zauważył, iż podczas zdarzenia kierujący samochodem poruszał się w trudnych warunkach drogowych z prędkością 80 km/h, znacznie wykraczając poza prędkość bezpieczną wynikającą z warunku widoczności drogi. Należało zatem uznać, że on również przyczynił się do zaistnienia analizowanego zdarzenia drogowego.

W ramach uzasadnionych kosztów naprawy pojazdu biegły wskazał dwa możliwe warianty:

-

przy zastosowaniu oryginalnych części zamiennych z logo producenta oraz stawki za roboczogodzinę obowiązującą w nieautoryzowanym warsztacie naprawczym, na rynku lokalnym w wysokości 95 zł netto - koszt naprawy oszacowano na około 10.387,83 zł netto (12.777,03 zł brutto),

-

przy zastosowaniu części nieoryginalnych o jakości identycznej z oryginalnymi (części o oznaczeniu jakości „Q”) lub w przypadku braku takowych przy zastosowaniu części oryginalnych i stawkach za roboczogodzinę obowiązujących w nieautoryzowanym serwisie naprawczym na rynku regionalnym w wysokości 95 zł netto – koszt naprawy oszacowano na około 8814,02 zł netto (10.841,24 zł brutto).

Wartość pojazdu w stanie nieuszkodzonym biegły ocenił na około 14.800,00 zł brutto. Kwota ta przewyższała koszt naprawy, co pod względem ekonomicznym uzasadniało jego naprawę.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, przy czym podstawę wydanego rozstrzygnięcia przede wszystkim stanowiły opinie sporządzone dla potrzeb niniejszej sprawy przez biegłego sądowego z zakresu mechaniki pojazdowej i ruchu drogowego, które zasługują na przymiot wiarygodności albowiem stanowią jasną i precyzyjną odpowiedź na tezę dowodową przedstawioną przez Sąd biegłemu.

Sąd dał wiarę wszystkim dokumentom zgromadzonym w sprawie albowiem nie budzą one wątpliwości, zostały sporządzone przez uprawnione osoby, w granicach ich kompetencji, nadto nie były kwestionowane przez żadną ze stron, a Sąd nie znalazł podstaw, by uczynić to z urzędu.

Sąd dał wiarę także zeznaniom T. M. i S. B. w pełnym zakresie, ponieważ są one wyczerpujące, spójne, logiczne i potwierdzone złożonymi do akt sprawy dokumentami.

W ocenie Sądu roszczenie powoda zasługuje na uwzględnienie co do zasady, ale nie co do wysokości.

Wobec spornej kwestii jaką było określenie strony pozwanej, Sąd ustalił, że w przedmiotowej sprawie odpowiedzialność ponosi (...) S.A. Vienna (...) z siedzibą w W. jako ubezpieczyciel zarządcy odcinka drogi, na którym doszło do zdarzenia drogowego, tj. Skarb Państwa – Prezydent Miasta P. sprawujący funkcję Starosty i jednostki organizacyjna Urzędu Miasta P. – Zarządu Dróg i Utrzymania Miasta. Do wypadku doszło bowiem w znacznej mierze z uwagi na niedopełnienie obowiązków należących do Zarządu Dróg i Utrzymania Miasta, który nie zadbał o właściwe oznakowanie drogi. Na marginesie należy jedynie dodać, że na wskazanym odcinku już wcześniej dochodziło do licznych kolizji, jednak zarządca nie podjął żadnych działań zmierzających do poprawy bezpieczeństwa w tym miejscu, a jedyną inicjatywę wykazało Nadleśnictwo P., które w 2015 r. umieściło w pobliżu miejsca zdarzenia znaki drogowe ostrzegające i ograniczające prędkość.

Oceniając powstałą szkodę, Sąd przyjął za wiarygodną i miarodajną szacunkową kwotę naprawy auta wskazaną przez biegłego w opinii głównej, mieszczącą się w granicach od 10.841,24 zł do 12.777,03 zł. Kwota ta pozostaje w granicach żądania powodów, a nadto nie była przez żadną ze stron zakwestionowana. Wartość pojazdu przed zdarzeniem oscylowała w granicach 14.800 zł, co pod względem ekonomicznym uzasadnia podjęcie jego naprawy. Ponieważ pojazd uszkodzony nie był pojazdem nowym, przywrócenia auta do stanu sprzed kolizji należało uznać za możliwe zarówno przy użyciu części nowych, jak i zamienników w nieautoryzowanym warsztacie. Sąd przyjął ponadto, że poszkodowany przyczynił się w 17% do powstania szkody, gdyż technika i taktyka jazdy powoda nie była do końca prawidłowa. Powód poruszał się bowiem w trudnych warunkach drogowych z prędkością 70 km/h, która to wykraczała poza prędkość bezpieczną wynikającą z warunków jazdy. W związku z tym odszkodowanie przysługujące poszkodowanemu ulega odpowiedniemu pomniejszeniu. Mając na względzie powyższe Sąd zasądził, jak w punkcie pierwszym wyroku. W pozostałym zakresie powództwo należało oddalić (punkt drugi wyroku).

Sąd orzekł o odsetkach na podstawie art. 481 § 1 k.c., który stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W myśl § 2 tegoż artykułu w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2015 r. jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe, których wysokość określało rozporządzenie Rady Ministrów (art. 359 § 3 k.c.) Sąd zasądził od 26 stycznia 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. odsetki ustawowe od zasądzonej kwoty w wysokości określonej na podstawie poprzedniego brzmienia Kodeksu cywilnego z uwagi na treść art. 56 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z dnia 9 listopada 2015 r.) stanowiącego, że do odsetek należnych za okres kończący się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

Pozwany przegrał sprawę w 83%, wobec czego Sąd postanowił obciążyć go kosztami procesu (art. 100 zd. 2 k.p.c.), natomiast ich szczegółowe wyliczenie na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. pozostawiono referendarzowi sądowemu w Sądzie Rejonowym po uprawomocnieniu się orzeczenia (vide pkt. 3 sentencji wyroku).

Powyzszy wyrok w części uwzględniajacej powodztwo powyżej kwoty 5.420,62 złotych oraz – w konsekwencji w części rozstzygającej o kosztach procesu między stronami zaskarżył pozwany.

Apelacja wyrokowi w zaskarżonej części zarzuca:

1.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. - przez błędną, sprzeczną z zasadami doświadczenia życiowego i logiki ocenę materiału dowodowego zebranego w sprawie, a w konsekwencji bezpodstawne uznanie, że powód przyczynił się do powstania szkody jedynie w 17 %, podczas gdy:

-

kierujący pojazdem nie zachował należytej ostrożności,

-

kierujący pojazdem przekroczył dozwoloną administracyjnie prędkość pojazdu,

-

kierujący pojazdem nie dostosował prędkości jazdy do panujących warunków, tj. możliwości oblodzenia jezdni, ograniczonej widoczności, pory nocnej etc. - a zatem nie jechał z tzw. prędkością bezpieczną, zapewniającą panowanie nad pojazdem i korelującą z bieżącymi warunkami drogowymi i pogodowymi.

2.  . naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

-

art. 361 § 2 k.c. - poprzez jego błędną wykładnię, wyrażającą się w przyjęciu, że zasadne jest ustalenie wysokości szkody z uwzględnieniem części jakości „O", mimo że, jak sam stwierdził Sąd meriti, pojazd powodów nie był pojazdem nowym, wobec czego przywrócenie auta do stanu sprzed kolizji możliwe było z wykorzystaniem zamienników w nieautoryzowanym serwisie naprawczym;

-

art. 362 k.c. - poprzez jego błędną wykładnię, wyrażającą się w przyjęciu, iż kierujący pojazdem V. (...) nr rej. (...) przyczynił się do powstania szkody jedynie w 17%, podczas gdy treść opinii biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków oraz zasady doświadczenia życiowego i logiki wskazują, że nadmierna prędkość jazdy kierującego M. S. była główną przyczyną zdarzenia drogowego skutkującego przedmiotową szkodą, a tym samym rozmiar przyczynienia się do powstania szkody wynosi co najmniej 50%.

Wskazując na powyższe apelujący wnosił o:

-

zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. 1, poprzez obniżenie zasądzonej kwoty od pozwanego solidarnie na rzecz powodów o 4.579,38 zł., to jest z kwoty 10.000 zł. do 5.420,62 zł. wraz z odsetkami i oddalenie powództwa w pozostałym zakresie;

-

zmianę zaskarżonego wyroku w jego pkt 3, w zakresie ustalenia w jakiej części strony ponoszą koszty procesu - stosownie do wyniku sporu;

-

zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego, w postępowaniu przed Sądem II instancji wedle norm przepisanych.

Pełnomocnik powodów wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów procesu za II instancję.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej, która to podnosi zarzuty: naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. przez nieprawidłową ocenę dowodów oraz obrazy prawa materialnego, tj. przepisu art. 362 k.c. i w konsekwencji błędne uznanie, że kierujący pojazdem przyczynił się do powstania szkody jedynie w 17 %, a nie w 50 %, oraz obrazy prawa materialnego, tj. przepisu art. 361 § 2 k.c. przez nieprzyjęcie jako podstawy do ustalenia należnego powodom odszkodowania cen części zamiennych w sytuacji, gdy uszkodzony pojazd nie był nowym, jest trafna jedynie w tej części, w której zarzuca, iż Są z obrazą prawa materialnego ustalił zbyt niski stopień przyczynienia się do powstałej szkody, aczkolwiek nie w takim zakresie jak wskazuje.

Chybione są natomiast pozostałe wyżej wskazane zarzuty apelacji.

Lektura bowiem materiału aktowego prowadzi do wniosku, iż ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd I instancji jest prawidłowa, zgodna z doświadczeniem życiowym oraz zasadami logicznego rozumowania i jako taka – wbrew stanowisku apelującego - odpowiada wymogom jakie stawiają jej przepisy art. 233 i 328 § 2 k.p.c.

Ta właściwa ocena dowodów doprowadziła Sąd Rejonowy do poczynienia trafnych ustaleń faktycznych, które odpowiadają powołanym przez ten Sąd dowodom, i jako takie zasługują na akceptację Sądu II instancji.

Powyższe uwagi należy odnieść w szczególności do ustaleń Sądu w zakresie przebiegu i okoliczności zdarzenia, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd powodów, oraz zachowania jego kierowcy, co ma znaczenie dla oceny przyczynienia w rozumieniu art. 362 k.c. i zakresu tegoż przyczynienia.

Nie ma też racji apelujący, iż Sąd nieprawidłowo wyliczył wysokość należnego powodom odszkodowania, którego – w jego ocenie - wyliczone powinno być według cen części zamiennych niezbędnych do naprawy pojazdu.

Zgodzić należy się bowiem z Sądem Rejonowym, że powodom należy się zgodnie z art. 361 § 2 k.c. pełna kompensata szkody, którą należy rozumieć jako przywrócenie pojazdu do stanu pierwotnego, przy czym do naprawy pojazdu użyte mogą być oryginalne części w autoryzowanym serwisie.

Z prawidłowych – jak wcześniej wskazano - ustaleń faktycznych Sąd I instancji wysnuł jednak nie do końca prawidłowe wnioski, składające się na rozważania prawne odnoszące się do zakresu (stopnia) przyczynienia się kierującego pojazdem do powstania szkody, co czyni zasadnym w znacznej części podniesiony w apelacji powódki zarzut obrazy wskazanego w niej przepisu prawa materialnego, tj. art. 362 k.c.

Podzielając częściowo stanowisko wyrażone w apelacji, nie można zgodzić się z poglądem Sądu Rejonowego, że kierujący pojazdem przyczynił się do powstania wypadku jedynie w 17 %.

Zgodzić należy się natomiast z apelującym, iż wynikająca z opinii biegłego okoliczność niezachowania przez kierowcę – pomimo braku właściwych oznaczeń na drodze – należytej staranności przy panujących wówczas warunkach atmosferycznych i porze dnia w prowadzeniu pojazdu, a w szczególności niedostosowanie odpowiedniej do warunków jazdy prędkości czy wręcz poruszanie się z nadmierną w stosunku do warunków panujących na drodze prędkością, uzasadnia przyjęcie wyższego stopnia przyczynienia się kierowcy do powstania szkody, przy czym żądanie apelacji ustalenia zakresu tegoż przyczynienia na poziomie 50 % jest także wygórowane.

W świetle wskazanych wyżej okoliczności, stopień przyczynienia się kierującego pojazdem do wypadku powinien być - w ocenie Sądu Okręgowego - określony na poziomie 40 % i o tyle powinno być pomniejszone należne powodom odszkodowanie.

Przyjmując zatem, że należne powodom odszkodowanie wynosić powinno 12.000 zł., należało, po potrąceniu z tej sumy 40 %, tj. kwoty 4.800 zł, wynikającej z przyczynienia, zasądzić od pozwanego na rzecz powodów odszkodowanie w kwocie łącznej 7.200 zł., które to z uwagi na brak solidarności po stronie powodów z racji tej, że są współwłaścicielami pojazdu w równych częściach (domniemanie równych udziałów), polegało zasądzeniu na ich rzecz w równych częściach, tj. po 3.600 zł na rzecz każdego z nich.

Uznając zatem za słuszną apelację powoda w powyższym zakresie, należało na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienić zaskarżony wyrok w sposób wyżej wskazany.

Apelacja w pozostałej części, podlegała oddaleniu jako nieuzasadniona na podstawie art. 385 k.p.c. ze względów wcześniej wskazanych.

Konsekwencją powyższego merytorycznego rozstrzygnięcia była też zmiana na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. zawartego w zaskarżonym wyroku postanowienia o kosztach procesu między stronami przez ustalenie, że powodowie wygrali proces w 60 % przy zastosowaniu wynikającej z art. 100 k.p.c. zasady stosunkowego do wyniku sprawy ich rozdzielenia.

Stosując także przepis art. 100 k.p.c., z uwagi na wynik postępowania apelacyjnego, Sąd Okręgowy zniósł wzajemnie koszty procesu między stronami za II instancję.

Mając na uwadze wszystkie powyższe rozważania oraz powołane w nich przepisy orzeczono jak w sentencji wyroku.

SSO Paweł Hochman

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSO Renata Lech