Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 października 2018 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – SSO Janusz Madej

Protokolant – st. sekr. sądowy Dorota Hańc

po rozpoznaniu w dniu 9 października 2018 r. w Bydgoszczy na rozprawie

odwołania: Z. W.

od decyzji: Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 25 maja 2018 r., znak:(...)

w sprawie: Z. W.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o odsetki

I zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonej Z. W. odsetki za opóźnienie w wypłacie świadczeń rentowych przyznanych jej decyzją z dnia 2 maja 2018 r. ( znak (...) ) za okres od 11 lutego 2016 r. do 30 kwietnia 2018 r., liczone od dnia 26 kwietnia 2018 r. do dnia ich zapłaty;

II oddala odwołanie w pozostałej części.

Na oryginale właściwy podpis

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 maja 2018r. Zakład Ubezpieczeń Spolecznych Oddział w B. po rozpoznaniu wniosku ubezpieczonej Z. W. z dnia 18 maja 2018r. odmówił ubezpieczonej prawa do odsetek od decyzji z dnia 2 maja 2018r. przyznającej ubezpieczonej prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy od dnia 11 lutego 2016r. do dnia 31 marca 2019r. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że zgodnie z art. 118 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych organ rentowy wydaje decyzję w przedmiocie prawa do świadczeń po raz pierwszy w ciągu 30 dni od daty wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. W razie ustalania prawa do świadczenia orzeczeniem organu odwoławczego, za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego. Organ rentowy wskazał, że w przypadku ubezpieczonej ostatnią okolicznością w jej sprawie o rentę z tytułu niezdolności do pracy było jej oświadczenie z dnia 26 kwietnia 2018r., aby wniosek o świadczenie rehabilitacyjne traktować jako wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy. Nadto w uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wypłata świadczenia wynikająca z decyzji następuje w najbliższym terminie płatności świadczenia, albo w następnym terminie płatności, jeżeli okres pomiędzy datą wyjaśnienia ostatniej okoliczności a najbliższym terminem płatności jest mniejszy niż 30 dni. W przypadku ubezpieczonej, decyzja w przedmiocie ustalania prawa do renty wydana została w dniu 2 maja 2018r., zatem brak było podstaw do wypłaty odsetek.

Odwołanie od tej decyzji wniosła ubezpieczona Z. W., która wniosła o zmianę decyzji i przyznanie jej prawa do odsetek od dnia 11 lutego 2016r. do dnia 30 kwietnia 2018r.

W odpowiedzi na odwołanie Organ rentowy wniósł o jego oddalanie podtrzymując stanowisko zaprezentowane w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczona Z. W. w dniu 26 stycznia 2016r. złożyła wniosek o świadczenie rehabilitacyjne. Została poddana badaniu przez lekarza orzecznika ZUS, który orzeczeniem z dnia 10 lutego 2016 r. stwierdził, że w związku z rokowaniem odzyskania przez ubezpieczoną zdolności do pracy, istnieją okoliczności uzasadniające ustalenie dla niej uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego na okres sześciu miesięcy. Ubezpieczona do 10 lutego 2016 r. wykorzystała 182 dni zwolnienia lekarskiego. Na skutek zgłoszonego przez ZUS zarzutu wadliwości ubezpieczona została poddana badaniu przez Komisję Lekarską ZUS, która po przeprowadzeniu w dniu 2 marca 2016 r. badania wydała orzeczenie stwierdzające brak okoliczności uzasadniających ustalenie uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego. W wyniku wydanego orzeczenia ZUS decyzją z 4 marca 2016 r. odmówił ubezpieczonej prawa do świadczenia rehabilitacyjnego.

Dowód: dokumenty w pliku ZUS – dokumentacji dotyczącej świadczenia rehabilitacyjnego- k. 16, 7, 8i 9 tej dokumentacji.

Ubezpieczona złożyła odwołanie od decyzji odmawiającej jej prawa do świadczenia rehabilitacyjnego w dniu 17 marca 2016r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 29 sierpnia 2016r. zmienił decyzję z dnia 4 marca 2016r. w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej prawo do świadczenia rehabilitacyjnego od dnia 11 lutego 2016r. na 12 miesięcy.

Dowód: odwołanie- k. 2 akt Sądu Rejonowego w Bydgoszczy VII U 324/16, wyrok SR- k. 51 tych akt.

Apelację od tego wyroku złożył organ rentowy, wskazując, iż ubezpieczona nie spełnia przesłanek przyznanie jej świadczenia rehabilitacyjnego, albowiem zgodnie z opinią biegłych stan jej zdrowia nie rokuje wyleczenia w czasie świadczenia rehabilitacyjnego a ubezpieczana jest okresowo niedolna do pracy.

Dowód: apelacja- k. 53-54 akt Sądu Rejonowego w Bydgoszczy VII U 324/16

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 8 listopada 2017r. ubezpieczona, w przypadku, gdyby Sąd Odwoławczy uznał apelację organu rentowego za zasadną, wniosła o potraktowanie jej wniosku o świadczenie rehabilitacyjne z dnia 26 stycznia 2016r. jako wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Dowód- protokół rozprawy apelacyjnej w sprawie VI Ua 87/16 - 164 akt Sądu Rejonowego w Bydgoszczy VII U 324/16

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy rozpoznający apelację organu rentowego wyrokiem z dnia 21 listopada 2016r. w punkcie 1 zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie, a w punkcie 2 przekazał pozwanemu organowi rentowemu – Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B. do rozpoznania wniosek ubezpieczonej Z. W. z dnia 8 listopada 2017r. o uznanie wniosku o świadczenie rehabilitacyjne złożonego w dniu 26 stycznia 2016r. jako wniosku o przyznanie prawa do renty.

Dowód: wyrok SO z dnia 21.11.2016r.- k. 168 Sądu Rejonowego w Bydgoszczy VII U 324/16

Akta rentowe wraz z odpisem prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy w celu wykonania punktu 2 tego wyroku przekazano organowi rentowemu w dniu 19 grudnia 2017r.

Dowód- zpo na k, 182 akt Sądu Rejonowego w Bydgoszczy VII U 324/16.

Po zwrocie akt rentowych organ rentowy w celu rozpoznania wniosku o rentę najpierw dokonał ustaleń w przedmiocie spełnienia przez ubezpieczoną przesłanek z art. 57 ustawy o emeryturach i rentach z FUS- t.j. czy ubezpieczona spełnia warunki stażowe uprawniające do przyznania jej wnioskowanego świadczenia. Zwrócił się m.in. w dniu 30 stycznia 2018r.do Powiatowego Urzędu Pracy w Ł. o informację, w jakich okresach ubezpieczona pozostawała bez pracy i czy pobierała wówczas zasiłki dla bezrobotnych, w jakiej wysokości oraz czy ewentualnie przebywała na zasiłkach chorobowych. Informacje w tym przedmiocie ZUS uzyskał w 9 lutego 2018r. Następnie organ rentowy poddał ubezpieczoną badaniu przez Lekarza Orzecznika ZUS. Orzeczeniem Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 6 marca 2018r. ubezpieczona została uznana za częściowo niezdolną do pracy do dnia 31 marca 2019r. Niezdolność ta powstała po 26 styczniu 2016r.

Dowód: wniosek ZUS o udostępnienie danych- k. 37, informacja – k. 38, orzeczenie lekarz orzecznika ZUS- k. 34 akt.

W dniu 26 kwietnia 2018r. do akt ZUS wpłynęło pismo od ubezpieczonej zatytułowane „Informacja”, w których ubezpieczona zwróciła się z prośbą o „przyjęcie wniosku o świadczenie rehabilitacyjne złożonego w dniu 26 stycznia 2016r. jako przyznanie renty”.

Dowód- pismo k. 58 akt ZUS

Ostatecznie decyzja w przedmiocie wniosku ubezpieczonej z dnia 26 stycznia 2016r. o rentę wydana została w dniu 2 maja 2018r. Przyznano ubezpieczonej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 26 stycznia 2016r. do dnia 31 marca 2019r. Termin płatności świadczenia rentowego ustalono w decyzji na 25 dzień każdego miesiąca.

Dowód: decyzja- k. 71 akt ZUS.

Ubezpieczona złożyła w organie rentowym w dniu 22 maja 2018r. wniosek o wypłatę odsetek od świadczenia rentowego za okres od 11 lutego 2016r. od dnia 30 kwietnia 2018r., bez podania uzasadnienia tego żądania.

Dowód: Wniosek k. 75 akt.

W dniu 25 maja 2018r. organ rentowy wydał decyzję, którą odmówił ubezpieczonej prawa do odsetek, która to decyzja została zaskarżona w niniejszej sprawie.

Bezsporne.

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny był co do zasady niesporny pomiędzy stronami i w całości możliwy do odtworzenia wyłącznie na podstawie dokumentów (zgromadzanych w aktach organu rentowego oraz aktach sprawy Sądu Rejonowego Bydgoszczy z odwołania ubezpieczonej od decyzji ZUS, odmawiającej jej prawa do świadczenia rehabilitacyjnego, która to sprawa toczyła się pod sygnaturą VII U 324/16), a treści których strony nie kwestionowały. Sporna była jedynie kwestia dotycząca tego, co było ostatnią okolicznością, niezbędną do wydania przez organ rentowy decyzji w przedmiocie prawa ubezpieczonej do renty z tytułu niezdolności do pracy. Organ rentowy wskazywał, zarówno w uzasadnieniu decyzji z dnia 25 maja 2018r., jak i w odpowiedzi na odwołanie, że okolicznością tą było pismo ubezpieczonej z dnia 26 kwietnia 2018r. skierowane do organu rentowego, w którym ponownie prosi ona o to, aby jej wniosek z dnia 26 stycznia 2016r. o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego potraktować jako wniosek o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Ubezpieczona, na co wskazuje data, od której domagała się naliczenia odsetek, utożsamiała początkową datę biegu należnych jej odsetek z dniem 11 lutego 2016r. czyli dniem po wydaniu przez Lekarza Orzecznika ZUS orzeczenia z dnia 10 lutego 2016r w toku postępowania orzeczniczego z wniosku o świadczenie rehabilitacyjne. W dniu 10 lutego 2016r. bowiem Lekarz Orzecznik ZUS orzekł, że w związku z rokowaniem odzyskania przez ubezpieczoną zdolności do pracy istnieją okoliczności uzasadniające ustalanie uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego na okres 6 miesięcy, licząc od daty wyczerpania zasiłku chorobowego.

Kwestia tego, co jest ostatnią okolicznością, niezbędną do wydania decyzji w przedmiocie prawa do świadczenia z ubezpieczeń społecznych jest istotna i to ona pozwala na ustalenie, czy decyzja w przedmiocie prawa do tego świadczenia wydana została w ustawowym terminie, czy też wydana została po tym terminie. Tylko w przypadku, gdyby Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekroczył termin na wydanie decyzji, określony w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, ubezpieczonej, przysługiwałoby roszczenie o wypłatę odsetek.

Zgodnie bowiem z art. 118 ustawy o emeryturach i rentach z FUS organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji (ust. 1). Jeżeli w wyniku decyzji zostało ustalone prawo do świadczenia oraz jego wysokość, organ rentowy dokonuje wypłaty świadczenia w terminie określonym w ust.1 (ust. 3). Wypłata świadczenia wynikająca z decyzji, następuje w najbliższym terminie płatności świadczenia albo w następnym terminie płatności, jeżeli okres między datą wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji a najbliższym terminem płatności jest krótszy niż 30 dni.

Z kolei z § 2 r ozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 lutego 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych wynika, że odsetki wypłaca się za okres od dnia następującego po upływie terminu na ustalenie prawa do świadczeń lub ich wypłaty, przewidzianego w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń - do dnia wypłaty świadczeń, z uwzględnieniem ust. 2-5. (ust. 1) Okres opóźnienia w wypłaceniu świadczeń okresowych liczy się od dnia następującego po ustalonym terminie ich płatności (ust 4).

Z treści przedstawionych wyżej przepisów wynika, że organ rentowy prowadząc postępowanie z wniosku osoby ubezpieczonej o świadczenie z ubezpieczeń społecznych po ustaleniu ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, ma 30 dni na wydanie takiej decyzji. W przypadku, w którym nie wydałby decyzji w tym zakreślonym w ustawie 30 dniowym terminie, odsetki za opóźnienie w wypłacie świadczenia przysługują takiej osobie od kolejnego dnia po ustalonym w decyzji dniu płatności świadczenia, o ile dochodzone świadczenie ma charakter okresowy, tak jak np. renta z tytułu niezdolności do pracy czy emerytura.

W stanie faktycznym niniejszej sprawy ubezpieczona domagała się przyznania jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, a zatem dochodziła świadczenia o charakterze okresowym.

Przy czym wskazać należy, że jej ostateczne stanowisko co do tego, że żąda przyznania jej renty z tytułu niezdolności do pracy, a nie świadczenia rehabilitacyjnego, ubezpieczona sformułowała dopiero w toku sprawy z odwołania od decyzji odmawiającej jej prawa do świadczenia rehabilitacyjnego, a dokładnie dopiero na rozprawie apelacyjnej w dniu 8 listopada 2017r. Sąd Okręgowy, orzekający w tamtej sprawie, uwzględniając zmianę jej żądania, wydał wyrok, w którym w punkcie 2 przekazał pozwanemu organowi rentowemu – Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B. do rozpoznania wniosek ubezpieczonej o potraktowanie wniosku o świadczenie rehabilitacyjne złożonego w dniu 26 stycznia 2016r. jako wniosku o przyznanie prawa do renty.

Wniosek taki wraz z odpisem prawomocnego wyroku i aktami rentowymi faktycznie trafił do organu rentowego w dniu 19 grudnia 2017r. Dopiero zatem ta data jest datą początkową wszczęcia postepowania przez organ rentowy w przedmiocie wniosku ubezpieczonej o rentę. Od tego czasu bowiem dysponując prawomocnym odpisem wyroku Sądu Okręgowego oraz aktami rentowymi, ZUS mógł podejmować faktyczne czynności w celu rozpoznania tego wniosku. Oświadczenie o tym, że złożony w organie rentowym wniosek z dnia 26 stycznia 2016r. jest jednak ostatecznie wnioskiem o rentę, a nie wnioskiem o świadczenie rehabilitacyjne, ubezpieczona złożyła bowiem przed Sądem, a nie przed organem rentowym. Dopiero formalne przekazanie takiego wniosku w trybie art. 477 ¹⁰ § 2 kpc zainicjowało postępowanie rentowe przed organem rentowym.

Badanie zatem tego czy organ rentowy podejmował kolejne czynności w celu rozpoznania wniosku o rentę terminowo czy nie, należy zacząć dopiero od tej daty. Okoliczności, które są niezbędne do ustalania istnienia czy też nie prawa do renty określa ustawa o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z art. 57 ust. 1 . tej ustawy renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki: 1) jest niezdolny do pracy; 2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy; 3) niezdolność do pracy powstała w okresach, w którym ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu społecznemu, wskazanych w tym przepisie albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów; 4) nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

A zatem przesłankami uzyskania prawa do renty jest po pierwsze istnienie niezdolności do pracy, po drugie legitymowanie się wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym oraz wykazanie, że niezdolność do pracy powstała w okresach podlegania ubezpieczeniu społecznemu bądź najpóźniej 18 miesięcy od ich ustania.

Kwestie związane z badaniem warunków stażowych (okresów składkowych i nieskładkowych) ZUS ustala w oparciu o dokumenty przedłożone przez ubezpieczonego oraz z urzędu – zwracając się do stosownych organów czy własnych działów. Natomiast co do kwestii istnienia oraz daty powstania niezdolności do pracy niezbędne jest poddanie ubezpieczonego badaniom przez Lekarza Orzecznika ZUS w celu wydanie przezeń orzeczenia. Zgodnie bowiem z treścią art. 14 ust. 3. ustawy emerytalnej orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub co do którego nie zgłoszono wadliwości, albo orzeczenie Komisji Lekarskiej, stanowi dla organu rentowego podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczeń przewidzianych w ustawie, do których prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji.

W sprawie niniejszej orzeczenie to zostało wydane w dniu 6 marca 2018r. Po wydaniu tego orzeczenia organ rentowy nie ustalał już żadnych nowych przesłanek prawa do świadczenia, których wykazanie ciążyłoby np. na ubezpieczonej, a które nie były znane z urzędu organowi rentowemu. W szczególności absurdalne jest stanowisko organu rentowego, aby taką niezbędną ostatnią okolicznością miało być pismo ubezpieczonej z dnia 26 kwietnia 2018r. w którym ponawia ona swój wniosek złożony już w dniu 8 listopada 2017r. na rozprawie apelacyjnej w sprawie VI Ua 87/16, o potraktowanie wniosku o świadczenie rehabilitacyjne jako wniosku o rentę. Wnioskiem takim organ dysponował od dnia 19 grudnia 2017r, kiedy został on przesłany przez Sąd Okręgowy wraz z aktami rentowymi. Co więcej, właśnie na skutek zobowiązania zawartego w punkcie 2 wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 21 listopada 2017r. organ w ogóle rozpoczął postępowanie w przedmiocie ustalenia prawa do renty ubezpieczonej.

A zatem uznać należało, że to właśnie orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 6 marca 2018r. było ostatnią okolicznością niezbędną do wydania decyzji w rozumieniu art. 118 ust. 1 ustawy emerytalnej. Oznacza to, że decyzja w przedmiocie ustalenia ubezpieczonej prawa do renty winna zostać wydana najpóźniej w dniu 5 kwietnia 2018r. Biorąc pod uwagę, że termin płatności świadczenia rentowego przypada na 25 dzień miesiąca, należne ubezpieczonej świadczenie rentowe - rata bieżąca oraz zaległe, naliczone za okres począwszy od dnia złożenia wniosku tj. od dnia od 26 stycznia 2016r., winno zostać wypłacone ubezpieczonej w dniu 25 kwietnia 2018r. Zgodnie z brzmieniem zacytowanego wyżej § 2 ust. 4 rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 lutego 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych okres opóźnienia w wypłaceniu świadczeń okresowych liczy się od dnia następującego po ustalonym terminie ich płatności. A zatem Zakład Ubezpieczeń Społecznych pozostawał w zwłoce z wypłatą ubezpieczonej świadczenia od dnia 26 kwietnia 2018r, tj. od dnia następującego po ustalonym terminie płatności należnej jej renty.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych wyżej przepisów oraz zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 2 kpc orzeczono jak w punkcie I sentencji wyroku.

Natomiast w pozostałym zakresie, tj. w zakresie, w jakim ubezpieczona domagała się odsetek za opóźnienie również za okres od 11 lutego 2016r. do dnia 25 kwietnia 2018r. żądanie to nie podlegało uwzględnieniu. W okresie tym bowiem, jak wskazano powyżej, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie był w opóźnieniu z wypłatą świadczenia. Mimo, że ubezpieczonej zostało wypłacone świadczenie rentowe za okres od dnia złożenia wniosku o świadczenie rehabilitacyjne tj. od dnia 26 stycznia 2016r, to jednak odsetki za tak odległy okres się nie należały. Odsetki należą się jedynie za okres w którym ZUS był w zwłoce z wypłatą świadczenia. Jak wskazano powyżej zwłoka wynikać mogła jedynie z tego powodu, że decyzję, w której ustalone zostało prawo do świadczenia, ZUS wydał po ustawowym terminie na rozpoznanie wniosku o to świadczenie. W sprawie niniejszej, dopiero od momentu w którym wniosek o świadczenie rehabilitacyjne przekształcił się z woli samej ubezpieczonej we wniosek o rentę, rozpoczął bieg wskazany, 30 dniowy, wynikający z ustawy emerytalnej, termin na wydanie decyzji w sprawie prawa do renty. Po ustalaniu ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji ZUS dysponował 30 dniowym terminem na wydanie decyzji w przedmiocie renty. Jak obszerniej wyjaśniono to już powyżej tą ostatnią okolicznością było dopiero orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 6 marca 2018r. wydane w toku postępowania o rentę. Natomiast orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 10 lutego 2016r., nie ma w sprawie niniejszej żadnego znaczenia, albowiem wydane zostało w czasie, w którym, ubezpieczona domagała się zupełnie innego świadczenia – świadczenia rehabilitacyjnego. Przesłanki, które uprawniają do przyznania tego świadczenia, jednocześnie wykluczają przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy.

W związku z powyższym na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 K.p.c. Sąd oddalił odwołanie ubezpieczonej w za zakresie żądania odsetek za okres od dnia 11 lutego 2016r. do dnia 25 kwietnia 2018r. jako nieuzasadnione.

SSO Janusz Madej