Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 30 listopada 2018 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Teresa Kalinka ( spr.)

Sędziowie: SSO Patrycja Bogacińska – Piątek

SSO Grzegorz Tyrka

po rozpoznaniu sprawy w dniu 30 listopada 2018 w G.

na posiedzeniu niejawnym

w sprawie M. J. ( J.),T. P. (P.), Z. R., K. K. (1) ( K.) , B. P. ( P.), D. K. , E. W. , I. M. , K. F.

przeciwko Spółce (...) S.A w B.

o świadczenie rekompensacyjne

na skutek zażalenia pozwanej

od postanowienia Sądu Rejonowego w Z.

z dnia 22 czerwca 2018 sygn. akt IV P 239/18

p o s t a n a w i a:

1.  oddalić zażalenie co do punktów 2, 4, 6, 12 wyroku ;

2.  uchylić zaskarżone postanowienie zawarte w punktach 8, 10,14, 16 i 18 wyroku pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego.

(-) SSO Grzegorz Tyrka (-) SSO Teresa Kalinka ( spr.) (-) SSO Patrycja Bogacińska – Piątek

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. VIII Pz 103/18

UZASADNIENIE

M. J., T. P., Z. R., K. K. (1) , B. P., D. K. , E. W. , I. M. , K. F. domagali się przyznania świadczenia rekompensacyjnego w wysokości 10 000 złotych z tytułu utraty prawa do bezpłatnego węgla. M. J. i K. F. i T. P. są dziećmi zmarłych pracowników kopalń , a pozostałe powódki - wdowami .

Pozwana wniosła o oddalenie powództw i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wskazując, że „ mężowie powódek w chwili śmierci byli pracownikami, a nie emerytami lub rencistami, to brak jest podstaw do uznania powódek za uprawnione do dochodzonego przez nie świadczenia” . Wdowy po pracownikach nie zostały wymienione w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 października 2017 roku o świadczeniu rekompensacyjnym z tytułu utraty prawa do bezpłatnego węgla.

Wyrokiem z dnia 22 czerwca 2018 roku Sąd Rejonowy w Z. oddalił powództwa o świadczenie rekompensacyjne z tytułu utraty prawa do bezpłatnego węgla i odstąpił od obciążenia powodów kosztami procesu.

Zdaniem Sądu Rejonowego w niniejszej sprawie można przyjąć, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek w rozumieniu art. 102 k.p.c., bo sprawa w chwili wytaczania powództwa miała charakter precedensowy, a krótki termin do wniesienia odwołania od decyzji odmawiających prawa do deputatu węglowego mógł powodować pochopność decyzji powodów. Ustawa z dnia 12 października 2017 roku o świadczeniu rekompensacyjnym przyznała to prawo tylko wdowom i sierotom po emerytach i rencistach, a nie po pracownikach . W niniejszej sprawie obciążenie powodów kosztami procesu byłoby niesłuszne i niesprawiedliwe. Nadto przy przyjmowaniu wniosków o rekompensatę pracownicy pozwanej wskazywali, że będzie ona przysługiwała wdowom i sierotom po zmarłych górnikach.

Zażalenie na postanowienia w przedmiocie kosztów zastępstwa procesowego wniosła pozwana zarzucając naruszenie art. 98 k.p.c. w związku z art. 102 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i niewłaściwą ocenę przesłanki „przypadku szczególnie uzasadnionego” oraz naruszenie prawa materialnego, a to § 2 pkt 4 w związku § 9 ust. 1 pkt 2 i § 10 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych Domagała się zmiany zaskarżonego postanowienia Sądu zawartego w pkt 2, 4, 6, 8, 10, 12, 14 , 16 i 18 wyroku i zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kosztów zastępstwa w postępowaniu zażaleniowym ..

Przepis art. 102 k.p.c. jest przepisem szczególnym i nie może być rozszerzająco wykładany. Pozwana zarzuciła, że Sąd każdą sprawę o rekompensatę traktuje jako sprawę cechującą się szczególnymi okolicznościami i precedensową. Podstawą odstępowania od obciążania kosztami na podstawie art. 102 k.p.c. nie może być subiektywne przekonania o zasadności roszczenia.

Powodowie nie złożyli odpowiedzi na zażalenie.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Zażalenie częściowo nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd oparł swoje rozstrzygnięcie w zakresie odstąpienia od obciążania kosztami procesu powodów powołując się na zasady współżycia społecznego . Na uzasadnienie wskazał krótki termin do wniesienia pozwu i subiektywne przekonanie o słuszności żądania. Zdaniem Sądu Okręgowego takie przesłanki nie stanowią wystarczającego uzasadnienia do zastosowania art. 102 k.p.c.

W sprawie występowało dziewięciu powodów ,a Sąd I instancji i pozwana wszystkich ich potraktowali w taki sam sposób, nie badając ich sytuacji pozaprocesowej.

Słusznie skarżący zwraca uwagę, że w związku z ilością wnoszonych pozwów poniósł znaczny nakład pracy. Jednak w sprawie niniejszej, mimo, że dotyczyła ona wdów i sierot pozwana odniosła się wyłącznie do sytuacji prawnej pierwszej grupy osób. Sporządziła jedną odpowiedź na pozew, posiłkując się wzorem do innych spraw o podobnym stanie faktycznym. Żądanie zasądzenia kosztów w pełnej wysokości od każdego z powodów w sytuacji, gdy aktywność pozwanej ograniczyła się do złożenia jednego pisma procesowego uznać należy za wygórowane i nieuzasadnione.

Z akt wynika, że M. J. od 1995 roku pobiera rentę rodzinną po zmarłym ojcu , a obecnie ma 23 lata. K. F. od 2002 roku jest uprawniona do renty rodzinnej po zmarłej matce i obecnie ma 22 lata. Skoro osoby te są uprawnione do renty rodzinnej, to znaczy , że się uczą i obciążanie ich kosztami zastępstwa procesowego w wysokości 1350 złotych plus 150 złotych nie jest uzasadnione, tym bardziej, że straciły ojca ( M. J.) i matkę (K. F.) i bardzo młodym wieku. Zastosowanie art. 102 k.p.c. było w pełni uzasadnione. .

T. P. przebywa w domu opieki społecznej i jest osobą całkowicie niezdolną do pracy i niezdolną do samodzielnej egzystencji . Po potrąceniu odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej pozostaje jej niespełna 1000 złotych miesięcznie. Żądanie kosztów procesu i kosztów postępowania zażaleniowego jest w tym wypadku niestosowne.

Tak samo w przypadku D. K., która liczy 85 lat i wniosek złożyła po telefonicznej rozmowie z pracownikiem pozwanej. Skompletowanie dokumentów stanowiło dla niej wysiłek z uwagi na stan zdrowia . Odmową przyznania świadczenia poczuła się oszukana i upokorzona.

W przypadkach w/w powodów Sąd uznał rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego za prawidłowe i oddalił zażalenia.

W pozostałym zakresie Sąd uchylił zaskarżone postanowienie.

W przypadku odstąpienia od obciążania strony kosztami postępowania należy rozważyć interesy obu stron, a nie tylko strony przegrywającej.

Jedną z podstaw odstąpienia od obciążenia kosztami procesu strony przegrywającej w oparciu o przepis art. 102 k.p.c. stanowić może słuszność żądań w chwili ich zgłoszenia . Ta przesłanka w niniejszej sprawie nie występuje. Sąd bezpodstawnie przyjął, że powódki były subiektywnie przekonane o zasadności roszczenia. Z treści pozwów wynika, że powódki były świadome, że w ustawie z dnia 12 października 2017 roku ustawodawca nie wymienił wdów po byłych pracownikach kopalń. Domagały się zasądzenia świadczenia rekompensacyjnego wyłącznie na zasadzie słuszności, bo czuły się pokrzywdzone.

I. M. i K. K. (1) owdowiały w 1984 roku. Mężowie zginęli w wypadkach przy pracy. E. W. została wdową w 1994 roku, a z zaświadczenia z ZUS wynika, że pobiera górniczą rentę rodzinną. Podobne świadczenie pobiera Z. R. od 1996 roku. Mąż B. P. przepracował ponad 25 lat pod ziemią. Nic nie wiadomo na temat sytuacji rodzinnej i majątkowej powódek i na obecnym etapie postępowania brak jest podstaw do zastosowania art. 102 k.p.c. Wysokość świadczeń otrzymywanych z ZUS nie jest znana .

W przypadku stosowania art. 102 k.p.c. należy uwzględnić sytuację materialną stron i dokonać oceny ich zachowania w trakcie procesu oraz ich sytuacji pozaprocesowej. Powódki , mimo, że były świadome , iż nie należą do grona uprawnionych do świadczenia rekompensacyjnego osób podtrzymały żądania pozwów i domagały się wydania wyroku. Świadczenia wypadkowe są wyższe od rent rodzinnych przyznawanych w oparciu o przepisy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Odstąpienie od obciążania strony przegrywającej sprawę kosztami procesu poniesionymi przez jej przeciwnika procesowego jest możliwe jedynie w wypadkach szczególnie uzasadnionych. Błędy ustawodawcy nie uzasadniają, w przypadku wystąpienia z bezzasadnymi pozwami, odstąpienia od obciążania strony przegrywającej kosztami zastępstwa procesowego strony przeciwnej, która brała udział w procesie.

Sąd I instancji ponownie rozpoznając sprawę w zakresie kosztów procesu poczyni niezbędne ustalenia w zakresie sytuacji materialnej i rodzinnej I. M., Z. R., , B. P., , E. W., K. K. (1) i ponownie rozważy , czy istnieją podstawy do zastosowania art. 102 k.p.c. z uwzględnieniem nakładu pracy pełnomocnika pozwanej ograniczającego się do złożenia szablonowej odpowiedzi na pozew w niniejszej sprawie.

Zażalenie w części oddalającej zażalenie wydano na podstawie art. 397 § 1, §1 ¹, §2 k.p.c. w związku z art. 385 k.p.c. , a uwzględniono na podstawie art. 397 § 1, §1 ¹, §2 k.p.c. w związku art. 386 § 4 k.p.c.

(-) SSO Grzegorz Tyrka (-) SSO Teresa Kalinka ( spr.) (-) SSO Patrycja Bogacińska – Piątek

Sędzia Przewodniczący Sędzia