Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 listopada 2018r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2018r. w Siedlcach na rozprawie

odwołania W. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 28 lutego 2018r. Nr (...)

w sprawie W. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala, iż W. K. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą od 3 stycznia 2017r. podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu,

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. na rzecz W. K. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt: IV U 475/18 UZASADNIENIE

Decyzją z 28 lutego 2018r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., działając na podstawie art.83 ust.1 pkt 1 w zw. z art.68 ust.1 pkt 1 lit. a ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych stwierdził, że W. K. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega od 3 stycznia 2017r. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. W uzasadnieniu decyzji o organ rentowy wskazał m.in., że W. K. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej zgłosił się od 1 listopada 2014r. do ubezpieczeń - emerytalnego, rentowych, wypadkowego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i ubezpieczenia zdrowotnego. Zasadność zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych była przedmiotem postępowania Inspektoratu ZUS w S. – z uwagi na ówczesną siedzibę działalności i postępowanie to zakończyło się potwierdzeniem okresu ubezpieczenia. Dotychczas wypłacono ubezpieczonemu zasiłki chorobowe za wskazane okresy, a od 8 listopada 2017r. ubezpieczony zgłosił kolejne roszczenie o zasiłek chorobowy. Wg wpisów w CEIDG rozpoczęta z dniem 1 listopada 2014r. działalność gospodarcza był prowadzona przez ubezpieczonego w zakresie posadzkarstwa, tapetowania i oblicowywania ścian, przy czym z dniem 4 stycznia 2017r. ubezpieczony zmienił we wpisie adres głównego miejsca wykonywania działalności z S. ul. (...) na B. ul. (...). Z uwagi na powtarzające się wnioski o zasiłek chorobowy z powodu niezdolności do pracy organ rentowy z urzędu wszczął postępowanie w sprawie okresu podlegania ubezpieczeniom z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, a w szczególności ustalenia, czy ubezpieczony zasadnie zgłosił się do ubezpieczeń społecznych jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność od 3 stycznia 2017r. W oparciu o wyjaśnienia ubezpieczonego organ rentowy ustalił, że działalność gospodarcza została przeniesiona do B. celem znalezienia większej ilości zleceń, przy czym jako siedzibę działalności wskazano adres mieszkania syna. Jednakże mimo przeniesienia siedziby firmy do B. ubezpieczony nie zrealizował żadnej usługi na terenie B.. Przestawił natomiast oświadczenia Z. S. i T. K., w których potwierdzili oni wykonywanie przez ubezpieczonego na ich rzecz prac remontowych oraz oświadczenie A. R., w którym potwierdził, że ubezpieczony wykonywał na jego rzecz prace spawalnicze. Nadto ubezpieczony przedstawił kopie faktur wystawione za wykonanie powyższych usług. Wskazując na powyższe organ rentowy stwierdził, że w badanym okresie ubezpieczony sporadycznie podejmował czynności, które przyniosły mu pewien dochód potwierdzony fakturami, ale nie mogą być one zakwalifikowane jako prowadzenie działalności gospodarczej w rozumieniu art.2 ustawy o swobodzie gospodarczej rodzącej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym. Dla uznania określonej działalności za działalność gospodarczą konieczne jest spełnienie trzech cech – zarobkowości, zorganizowania i ciągłości, a brak którejś z tych cech uniemożliwia zakwalifikowanie jej jako działalności gospodarczej. W przypadku ubezpieczonego czynności miały charakter sporadyczny, a zatem działalność nie była prowadzona w sposób ciągły. W ocenie organu rentowego sporadyczność świadczonych usług świadczy również o tym, że w zachowaniu ubezpieczonego brak było zamiaru dążenia do uczynienia z działalności gospodarczej stałego źródła dochodu, a wpis w ewidencji działalności gospodarczej miał za zadanie jedynie umożliwienie korzystania z zasiłków chorobowych. Ubezpieczony nie wykazał ponadto w jaki sposób rozliczał koszty związane z dojazdem do klientów oraz czy osoby te umożliwiały mu narzędzia i artykuły potrzebne do realizacji zlecenia. Wskazując na powyższe organ rentowy stwierdził, że ubezpieczony faktycznie nie kontynuował działalności, a nawet nie był zdolny do jej wykonywania i jedynie pozorował takie działania. Mając to na uwadze organ rentowy stwierdził, że od 3 stycznia 2017r. ubezpieczony nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu, a także dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu (decyzja z 28 lutego 2018r. - w aktach organu rentowego).

Odwołanie od w/w decyzji złożył W. K. wnosząc o jej zmianę i ustalenie, że od 3 stycznia 2017r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. Ubezpieczony zarzucił organowi rentowemu naruszenie przepisów art.13 pkt 4 w zw. z art.6 ust.1 pkt 5 i art.12 ust.1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez błędne przyjęcie, że ubezpieczony faktycznie nie wykonywał działalności gospodarczej. Ubezpieczony podniósł, że nie zgadza się ze twierdzeniami organu rentowego, że nie miał zamiaru prowadzenia działalności gospodarczej, a nawet nie był zdolny do jej wykonywania i miał świadomość, że działalności tej faktycznie nie będzie prowadził. Podniósł, że przeniósł siedzibę działalności do B., gdyż w B. mieszka jego chory pełnoletni syn wymagający od niego wsparcia i pomocy, przy czym przenosząc działalność na teren dużego miasta liczył na znaczne dochody i jednocześnie chciał pomóc synowi. Wskazał, że dotychczas był bardzo aktywny zawodowo i dużo zarabiał o czym świadczy wypracowana emerytura w kwocie 4 405,54 złotych miesięcznie i nadal chciał pracować i osiągać dochody. W rozpatrywanym okresie podejmował zlecone mu prace, co przeczy ustaleniom organu rentowego, że nie prowadził działalności gospodarczej (odwołanie wraz z załącznikami k.3-14 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując argumentację podniesioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.16-18 akt sprawy).

Sąd ustalił, co następuje:

Od 1 listopada 2014r. ubezpieczony W. K. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą Usługi (...). Na początku prowadzenia działalności jej siedziba znajdowała się w miejscu zamieszkania ubezpieczonego ,tj. w S. przy ul. (...). Na początku 2017r. ubezpieczony zgłosił w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej zmianę siedziby na B. ul. (...), jednocześnie jako adres do doręczeń pozostawił adres miejsca zamieszkania w S. (wydruk z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – w aktach organu rentowego). Przyczyną zmiany siedziby działalności gospodarczej były względy rodzinne. W B. przy ul. (...) zamieszkuje syn ubezpieczonego A. K., który w tym czasie borykał się z problemami małżeńskimi i zdrowotnymi. Ubezpieczony chcąc pomóc synowi, który cierpiał na depresję, czasowo zamieszkał z synem i wnukiem, liczył przy tym, że z pomocą kuzyna K. Ł., który na terenie B. prowadzi firmę budowlaną pozyska na tamtejszym terenie zleceniodawców na usługi remontowo-budowalne. Faktycznie ubezpieczony nie uzyskał na terenie B. żadnych zleceń. Ubezpieczony nie reklamował na terenie B. swojej działalności licząc na klientów z polecenia od kuzyna oraz zlecenia od znajomych i wcześniejszych klientów. W 2017r. ubezpieczony wykonywał zlecenia dla trzech klientów z terenu S. i okolic (zeznania ubezpieczonego k.40v-42v akt sprawy). W lutym 2017r., a następnie we wrześniu 2017r. ubezpieczony wykonywał usługi spawalnicze dla Z. S. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Usługi (...) z siedzibą w S.koło S.. Z. S. w ramach umowy zawartej z Przedsiębiorstwem (...) SA w S. przygotowywał dla tego przedsiębiorstwa stoiska sprzedaży w dużych sklepach sieci K.. W ramach wykonywania tego zlecenia Z. S. ustnie powierzył ubezpieczonemu wykonanie poprzez spawanie daszków do agregatów chłodniczych – w lutym 2017r. w Centrum Handlowym (...) w K., a we wrześniu 2017r. w Centrum Handlowym (...) w Ł.. Z. S. każdorazowo zawiózł ubezpieczonego busem na miejsce wykonania usługi, a po jej wykonaniu – w ciągu jednia dnia – obaj wrócili do S.. Materiały do wykonania zlecenia zapewnił Z. S., a narzędzia, w tym spawarkę zapewnił ubezpieczony. Za wykonaną usługę ubezpieczony wystawił każdorazowo ,tj. w dniu 24 lutego 2017r. i 29 września 2017r. fakturę na kwoty odpowiednio 1 400 złotych i 800 złotych. Za wykonane usługi Z. S.zapłacił ubezpieczonemu gotówką (oświadczenie Z. S. z 4 lutego 2018r. i faktury VAT z 24 lutego 2017r. i 29 września 2017r. - w aktach organu rentowego, zeznania świadka Z. S. k.67v-68 akt sprawy). W styczniu 2017r. ubezpieczony wykonywał usługi spawalnicze dla A. R. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...)z siedzibą w S.. A. R. zlecił ubezpieczonemu zespawanie elementów ogrodzenia ,tj. słupków i przęseł. A. R. dostarczył materiały, a ubezpieczony narzędzia w postaci spawarki i elektrod. Zlecone prace ubezpieczony wykonywał na posesji w miejscu stałego zamieszkiwania ,tj. w S. przy ul. (...). Umowa o świadczenie w/w usług była zawarta ustnie. Za wykonaną pracę ubezpieczony wystawił fakturę VAT na kwotę 1 200 złotych. A. R. zapłacił ubezpieczonemu gotówką (faktura VAT z 27 stycznia 2017r. - w aktach organu rentowego, zeznania świadka A. R. k.43 akt sprawy). W październiku 2017r. ubezpieczony wykonał czynności usługowe na rzecz syna T. K. prowadzącego w S. działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe (...). Syn ubezpieczonego jest właścicielem sieci drogerii oraz budynku użytkowego z lokalami użytkowymi pod wynajem położonego w S.. T. K. zlecił ubezpieczonemu prace polegające na usuwaniu ubytków w ścianach gipsowych, a następnie malowanie pomieszczeń klatki schodowej w w/w budynku użytkowym. Ubezpieczony wykonywał te prace wieczorami i nocą, kiedy lokale użytkowe są nieczynne, łącznie do pomalowania miał około 500 metrów kwadratowych. T. K. dostarczył ubezpieczonemu farby, folie i taśmy zabezpieczające, a ubezpieczony dostarczył sprzęt do malowania w postaci agregatu do malowania. Umowa na wykonanie tych prac zawarta została ustnie. Za wykonana usługę ubezpieczony wystawił fakturę Vat na kwotę 4 000 złotych, zapłata nastąpiła gotówką. W 2018r. ubezpieczony wykonywał na rzecz T. K. usługi z zakresu wykończenia dwóch kolejnych lokali użytkowych przeznaczonych na sklepy (faktura VAT z 27 października 2017r. - w aktach organu rentowego, zeznania świadka T. K. k.68v akt sprawy).

Ubezpieczony urodził się w dniu (...), ma 65 lat. Od 12 września 2018r. ubezpieczony jest uprawniony do emerytury, której wysokość wynosi około 4 500 złotych brutto miesięcznie (informacja ZUS z 10 kwietnia 2018r. o prognozowanej wysokości emerytury ubezpieczonego k.12 akt sprawy, zeznania ubezpieczonego k.40v akt sprawy). W 2013r. ubezpieczony ubiegał się o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Decyzją z 19 lutego 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił ubezpieczonemu prawa do renty wskazując, że lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy (kopia decyzji z 19 lutego 2014r. o odmowie prawa do renty k.9 akt sprawy). Rozpoczynając z dniem 1 listopada 2014r. pozarolniczą działalność gospodarczą ubezpieczony zakupił szereg urządzeń i narzędzi m.in. w postaci dwóch spawarek, agregatu malarskiego, wiertarek, wkrętarek, kątówek, rusztowań, przecieraczki. Na cel związany z otwarciem przedmiotowej działalności ubezpieczony uzyskał jednorazowe dofinansowanie w kwocie 21 000 złotych z Funduszu Kapitał Ludzki. Faktury za wykonane przez ubezpieczonego usługi wystawiała na komputerze jego synowa B. K. z zawodu księgowa. Jako miejsce wystawienia faktury system wskazywał B. ,tj. formalną siedzibę firmy ubezpieczonego, faktycznie wystawiane one były w S. (umowa z 29 października 2014r. zawarta między Starostą (...) reprezentowanym przez Dyrektora Powiatowego Urzędu Pracy w S. a ubezpieczonym - w aktach organu rentowego, zeznania świadka T. K. k.69 akt sprawy, zeznania ubezpieczonego k.41 akt sprawy). Ubezpieczony cierpi na schorzenia kręgosłupa, a ostatnio zmaga się również z zaburzeniami depresyjnymi. W 2017r. ubezpieczony korzystał ze zwolnień lekarskich od 6 marca 2017r. do 3 września 2017r. (z przerwą od 27 marca do 18 kwietnia 2017r.), a następnie od 8 listopada 2017r. i przez pierwsze miesiące 2018r. (zestawienie zwolnień lekarskich ubezpieczonego z 7 maja 2018r. - w aktach organu rentowego i zeznania świadka T. K. k.69 akt sprawy).

Z dniem 11 września 2018r. ,tj. w związku z nabyciem prawa do emerytury ubezpieczony wyrejestrował się z obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej i od 12 września 2018r. podlega jedynie obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu (pismo organu rentowego z 14 listopada 2018r. wraz z załącznikami k.50-55 akt sprawy).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego W. K. okazało się uzasadnione.

Zgodnie z art.6 ust.1 pkt 5 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2013r., poz.1442 ze zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, a zgodnie z art.12 ust.1 powyższej ustawy obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu, przy czym w myśl art.13 pkt 4 wymienionej ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby prowadzące pozarolniczą działalność – od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone. Z kolei w myśl art.11 ust.2 powyższej ustawy osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają dobrowolnie na swój wniosek ubezpieczeniu chorobowemu.

Analizując okoliczności sprawy Sąd doszedł do przekonania, że organ rentowy błędnie i bez dostatecznego rozważenia okoliczności sprawy stwierdził, iż od 3 stycznia 2017r. ubezpieczony W. K. nie podlega z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Z argumentacji organu rentowego przedstawionej w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji wynika, że u podstaw wydanej decyzji leżało ustalenie, że w 2017r.- kiedy to ubezpieczony przeniósł siedzibę działalności gospodarczej z S. do B. - ubezpieczony sporadycznie wykonywał usługi w ramach działalności gospodarczej, gdyż przez większość czasu przebywał na zwolnieniu lekarskim. Takie ustalenie, a także ustalenie, że ubezpieczony nie reklamował swojej działalności w B., skłoniło organ rentowy do stwierdzenia, że od 3 stycznia 2017r. ubezpieczony jedynie pozornie prowadził działalność gospodarczą, gdyż faktycznie nie miał zamiaru prowadzenia takiej działalności. W konsekwencji organ rentowy stwierdził, że działalność nie była prowadzona w sposób ciągły i zorganizowany, a działania ubezpieczonego nie były nastawione na zarobkowanie, a tym samym nie istniał po stronie ubezpieczonego tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznych.

W ocenie Sądu Okręgowego argumentacja organu rentowego jest błędna, gdyż - jak wskazano - nie uwzględnia całokształtu okoliczności sprawy. Ustalenia Sądu pokazują, że istotnie w 2017r. ubezpieczony przebywał na przedłużających się zwolnieniach lekarskich, przez co rzadko świadczył usługi w ramach działalności gospodarczej, a ponadto usługi te świadczył na terenie S., a zatem w miejscu, w którym znajdowała się siedziba jego firmy przed jej przeniesieniem (z początkiem 2017r.) do B.. Z faktu czasowej niezdolności ubezpieczonego do wykonywania działalności gospodarczej nie można jednak wyprowadzać automatycznego wniosku, że ubezpieczony jedynie pozorował prowadzenie działalności gospodarczej, gdyż w rzeczywistości nie miał zamiaru jej prowadzenia. Przyczyną błędnych ustaleń i wniosków organu rentowego jest przyjęcie przez organ rentowy jako cezury czasowej ustaleń początku 2017r., kiedy to ubezpieczony przeniósł siedzibę swojej działalności do B.. Ciągłość pozarolniczej działalności gospodarczej, na którą powołuje się organ rentowy, wymaga oceny tej działalności i okoliczności jej prowadzenia od początku tejże działalności. W przeciwnym razie ustalenia mają charakter fragmentaryczny i prowadzą do błędnych wniosków. Tymczasem analiza całokształtu okoliczności sprawy wymaga podkreślenia, że ubezpieczony nie rozpoczął prowadzenia działalności gospodarczej od stycznia 2017r., ale znacznie wcześniej, gdyż od listopada 2014r. i - jak wskazano w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji - istnienie po stronie ubezpieczonego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym było przedmiotem kontroli przez ZUS Oddział w S. Inspektorat w S. w 2015r. i wyniki postępowania sprawdzającego potwierdziły istnienie tytułu do podlegania przez ubezpieczonego obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Przypomnieć ponadto należy, że na rozwinięcie tej działalności ubezpieczony otrzymał publiczne dofinansowanie w kwocie 21 000 złotych, a o prawdziwości zamiaru ubezpieczonego co prowadzenia działalności gospodarczej świadczy również fakt nabycia przez niego szeregu narzędzi i urządzeń. W tych okolicznościach twierdzenie organu rentowego, że ubezpieczony pozorował prowadzenie działalności gospodarczej jest nieuprawnione. Cecha ciągłości prowadzenia działalności gospodarczej, na którą powołuje się organ rentowy nie oznacza, że przedsiębiorca nie może mieć faktycznych przerw w prowadzeniu działalności z powodu choroby. Ciągłość pozarolniczej działalności gospodarczej oznacza, że tytuł do podlegania ubezpieczeniom społecznym istnieje nie tylko w okresie czynnego prowadzenia takiej działalności, ale również wtedy, gdy z powodu choroby przedsiębiorca działalności takiej prowadzić nie może, gdyż przebywa na zwolnieniu lekarskim. Niekiedy – jak w przypadku ubezpieczonego - zwolnienia lekarskie i tym samym faktyczna przerwa w świadczeniu usług przedłużają się, ale okoliczność ta nie może być automatycznie kwalifikowana jako przejaw pozorności prowadzenia działalności gospodarczej. Należy podkreślić, że ubezpieczony rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej w listopadzie 2014r. mając ukończone 61 lat. Mimo istnienia już w wówczas określonych schorzeń (w związku z którymi organ rentowy nie stwierdził istnienia u ubezpieczonego niezdolności do pracy w rozumieniu rentowym) podjął działalność gospodarczą i prowadzi ją do chwili obecnej z przerwami, które wynikają z pogarszającego się stanu zdrowia. W przedstawionych okolicznościach nie można zaakceptować stanowiska organu rentowego o „wyłączeniu” ubezpieczonego z ubezpieczenia społecznego z powodu przedłużającego się pobytu na zwolnieniu lekarskim. Odnosząc się jeszcze do faktu przeniesienia przez ubezpieczonego siedziby działalności do B. wskazać należy, że jak wynika z ustaleń Sądu zmiana ta motywowana była jedynie faktem czasowego pobytu przez ubezpieczonego w miejscu zamieszkania jego syna A., przy czym ubezpieczony, tak jak uprzednio, liczył na pozyskiwanie zleceń na zasadzie polecenia przez znajomych i przez kuzyna prowadzącego działalność na terenie B..

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd na podstawie art.477.14§2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w pkt I sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z wynikiem sprawy na podstawie art.98§1 i 3 kpc w zw. z art.99 kpc i w zw. z §9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015r., poz.1804 ze zm.).