Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 stycznia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Elżbieta Zalewska-Statuch

Sędziowie SSO Katarzyna Powalska

SSR del. Ewelina Puchalska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2019 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa S. W.

przeciwko Towarzystwu (...) SA w W.

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 5 września 2018 roku, sygnatura akt I C 1027/17

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) SA w W. na rzecz powódki S. W. 900 (dziewięćset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym

Sygn. akt I Ca 478/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 05 września 2018 roku Sąd Rejonowy w Łasku zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki S. W. kwotę 10.000 zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 lutego 2017 r. oraz kwotę 2017 zł tytułem kosztów procesu.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski:

W dniu 20 czerwca 1999 roku w miejscowości K. gmina Z. T. Ś. kierując samochodem marki D. (...) nr rej. (...) nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, stracił panowanie nad samochodem i wjechał do stawu, na skutek czego śmierć poniosła Z. Ś. (1). Posiadacz samochodu marki D. (...) nr rej. (...) miał zawartą umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych z zakładem ubezpieczeń - pozwanym Towarzystwem (...) S.A. w W.. Powódka S. W. jest wnuczką Z. Ś. (1), w chwili śmierci babci miała 12 lat, a Z. Ś. (1) miała wtedy 65 lat. Z. Ś. (1) mieszkała około 1,5 km od miejsca zamieszkania powódki i relacje rodzinne między wnuczką a jej babcią były ciepłe, rodzinne, przebiegały bez nieprawidłowości. Śmierć babci miała wpływ na funkcjonowanie powódki. Zabrakło jej bliskiej, życzliwej osoby, która była dla niej autorytetem i wspierała ją. Żałoba po śmierci Z. Ś. (1) nie zaburzyła istotnie jej późniejszego życia. Proces żałoby po zmarłej został już zakończony i nie został powikłany.

Podstawą odpowiedzialności cywilnej T. Ś. - sprawcy wypadku drogowego za spowodowanie śmierci Z. Ś. (1) jest przepis art. 436 §1 k.c. Podstawą przyznania zadośćuczynienia od sprawcy szkody na rzecz powódki jest art. 448 k.c. w związku z art. 24 §1 k.c. T. Ś. z winy nieumyślnej spowodował śmierć Z. Ś. (1) i w ten sposób naruszył dobra osobiste powódki w postaci więzi rodzinnej łączącej ją ze zmarłą babcią. Pozwany z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pojazdu kierowanego przez T. Ś. na podstawie art.9 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych ( Dz. U. Nr 124 poz. 1152 z póź. zm.) oraz na podstawie art. 822 §1 k.c. odpowiedzialny jest cywilnie za śmierć Z. Ś. (1). Sąd przyjął, że kwota zadośćuczynienia 10.000 zł za śmierć babci dla powódki - jej wnuczki jest w okolicznościach niniejszej sprawy sumą odpowiednią. Powódkę i Z. Ś. (1) łączyły silne więzy rodzinne i emocjonalne, które mogły trwać jeszcze wiele lat. Z tych wszystkich względów zdaniem Sądu kwota 10.000 zł nie jest kwotą wygórowaną, nie odpowiadającą krzywdzie, której powódka doznała na skutek śmierci babci. Równocześnie jest to kwota znacząca, która zdaniem Sądu jest odpowiednia do wielkości straty, jaką poniosła powódka na skutek śmierci osoby bliskiej. Zdaniem Sądu nie ma wpływu na wysokość zadośćuczynienia okres, jaki minął od śmierci osoby bliskiej do zgłoszenia roszczenia o zadośćuczynienie. Sąd stoi na stanowisku, że na wysokość zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych ma wpływ jedynie rodzaj naruszonego dobra osobistego oraz sposób i zakres jego naruszenia, znaczenie drugorzędne ma zaś długość czasu, który upłynął od daty naruszenia. O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481§ 1 i 2 k.c. oraz art. 14 ust.1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych ( Dz. U. Nr 124 poz. 1152 z póź. zm.). Pozwany otrzymał wezwania do zapłaty 24 stycznia 2017 roku. Termin 30 dniowy do wypłaty świadczenia minął zatem w dniu 23 lutego 2017 roku i od tej daty zgodnie z żądaniem pozwu zasądzono odsetki ustawowe za opóźnienie od należności głównej. Na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zasądzono od pozwanego na rzecz powódki, która wygrała sprawę w całości, koszty procesu.

Apelację od powyższego wyroku w ustawowym terminie wywiódł pełnomocnik pozwanego, który zaskarżył orzeczenie w całości i zarzucił rozstrzygnięciu:

naruszenie przepisów postępowania, które miały wpływ na wynik sprawy, w szczególności:

a.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wadliwą ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego skutkującą- pominięciem lub nie nadaniem odpowiedniej rangi ustaleniom, w świetle których:

• powódka w dacie zdarzenie miała zaledwie 12 lat podczas gdy od samego zdarzenia upłynęło już lat 19

• w wypadku poszkodowana była nie tylko babcia roszczącej ale także dziadek jak i inni członkowie rodziny - ew. przeżywanie negatywnych następstw dotyczyło więc nie tylko śmierci babci,

• powódka nie leczyła się po zdarzenia, nie miała zaburzeń psychicznych wymagających psychoterapii czy wsparcia farmakologicznego,

• powódka ukończyła szkołę i realizuje się zawodowo ,

• powódka subiektywnie i wyłącznie na potrzeby postępowania łączy wszelkie negatywne następstwa zdrowotne ze zdarzeniem sprzed 19 lat,

• nie doszło do wytworzenia szczególnych ponadstandardowych więzi powódki ze zmarłą

naruszenie przepisów prawa materialnego, w szczególności:

a. naruszenia art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. poprzez uznanie, że:

• powódka tworzyła z babcią stałe, chronione prawem więzi rodzinne oraz że śmierć doprowadziła do zerwania tych więzów w konsekwencji czego S. W. doświadcza ( wymagającego rekompensaty) bólu, krzywdy i cierpienia - w zakresie naruszenia dóbr osobistych.

• powódka w wyniku zerwania więzów rodzinnych doznała bólu krzywdy i cierpienia podczas gdy w chwili zdarzenia miała 12 lat była wychowywana w pełnej rodzinie a proces wychowawczy także następczo po tragicznym zdarzeniu nie był zaburzony,

• przyznanie świadczenia w wysokości rażąco zawyżonej nieadekwatnej do ustaleń w ramach przeprowadzonych dowodów

b. naruszenie przepisu art. 361 § 1 k.c. poprzez błędną interpretację i w konsekwencji wadliwe zastosowanie skutkujące przyjęciem, iż wszelkie ujawniające się obecnie problemy i deficyty powódki pozostają w adekwatnym związku przyczynowym ze śmiercią babci ergo problemy te ( a nawet możliwe zaburzenia w przyszłości) należy objąć świadczeniem kompensacyjny m.

c. naruszenie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. w zw. z art. 14 § 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK poprzez niewłaściwe zastosowanie, skutkujące bezpodstawnym zasądzeniem odsetek ustawowych od żądanej przez powoda sumy zadośćuczynienia nie od chwili wyrokowania, lecz od chwili zgłoszenia roszczeń, kiedy rozmiar szkody i krzywdy ocenionej następnie według uznania sądu nie był dłużnikowi jeszcze znany, podczas gdy sąd ustalając wysokość należnego powodowi zadośćuczynienia brał pod uwagę stan faktyczny istniejący w chwili zamknięcia rozprawy.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty pełnomocnik pozwanego wniósł o zmianę wyroku w zakresie zaskarżenia poprzez oddalenie powództwa oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w I i II instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pełnomocnika pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżony wyrok odpowiada prawu.

Wbrew bowiem zarzutom zawartym w złożonym środku zaskarżenia Sąd Rejonowy nie dopuścił się naruszenia przepisów prawa materialnego, czy też procesowego. Na wstępie należy stwierdzić, że Sąd pierwszej instancji w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe, a na jego podstawie poczynił adekwatne do treści materiału dowodowego ustalenia faktyczne.

W ramach zarzutów naruszenia prawa procesowego, pozwany wskazał na uchybienie normie art. 233 § 1 k.p.c. i zasadzie swobodnej oceny dowodów, skutkującą pominięciem lub nie nadaniem odpowiedniej rangi ustaleniom. Odnosząc się do w/w zarzutu przez dokonanie błędnej oceny dowodów, a w konsekwencji przyznania zawyżonej kwoty zadośćuczynienia, w istocie dotyczy on sfery prawa materialnego, a to art. 448 k.c. w zw. z art. 23 i 24 k.c. Badanie zaś prawidłowości zastosowanych norm prawa materialnego nie jest natomiast dokonywane w trybie art. 233 k.p.c., jak błędnie twierdzi skarżący. W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji dokonał prawidłowej oraz wszechstronnej analizy zgromadzonego materiału dowodowego i na jego podstawie poczynił adekwatne do treści materiału dowodowego ustalenia faktyczne. Ustalenia te Sąd Odwoławczy przyjmuje za własne, nie znajdując potrzeby ich ponownego szczegółowego przytaczania. W odniesieniu do zarzutów związanych z wadliwym określeniem przez Sąd wysokości zadośćuczynienia w sposób nieadekwatny do okoliczności sprawy należy przywołać utrwalone w orzecznictwie zapatrywanie, że korygowanie przez sąd odwoławczy wysokości zasądzonej kwoty zadośćuczynienia możliwe jest wówczas, gdy stwierdza się oczywiste i rażące naruszenie ogólnych kryteriów ustalania wysokości zadośćuczynienia (por. przykładowo wyroki Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2006r., II PK 102/.06, z dnia 18 listopada 2004r., ICK 219/04 z dnia 30 października 2003r., IV CK 151/02, z dnia 7 listopada 2003r., V CK 110/03, z dnia 9 lipca 197- r., III PRN 39/70). W ramach kontroli instancyjnej nie jest natomiast możliwe wkraczanie w sferę swobodnego uznania sędziowskiego. O oczywistym i rażącym naruszeniu zasad ustalenia "odpowiedniego" zadośćuczynienia mogłoby świadczyć przyznanie zadośćuczynienia wręcz symbolicznego, zamiast stanowiącego rekompensatę doznanej krzywdy, bądź też kwoty wygórowanej, prowadzącej do niestosownego wzbogacenia się tą drogą.

W ocenie Sądu Okręgowego suma zasądzonego zadośćuczynienia na rzecz powódki na wystąpienie takiej dysproporcji nie wskazuje. Wymaga podkreślenia, że Sąd ustalając kwotę zadośćuczynienia uwzględnił wszystkie istotne dla jego oszacowania okoliczności, opierając się w tym zakresie na materiale dowodowym, Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że ustalony rozmiar zadośćuczynienia jest odpowiedni do doznanych przez powódkę cierpień. Sąd wziął pod uwagę wiek powódki w trakcie zdarzenia, a także szczególnie bliską relację między S. W. a jej zmarłą babcią. Trafnie również Sąd Rejonowy ocenił brak wpływu na zakres doznanej krzywdy upływu czasu od chwili zdarzenia, co znajduje oparcie w linii orzecznictwa ( por. wyrok S.A. w Białymstoku z dnia 17 maja 2018 r. , I ACa 68/18, Lex nr 2535402). W ocenie Sądu Okręgowego - budowanej na doświadczeniu zawodowym – zasądzona kwota zadośćuczynienia nie jest więc rażąco zawyżona, jak wywodzi skarżący. Niewątpliwie zasądzona kwota należy do grupy przeciętnych kwot przyznawanych przez sądy pierwszej instancji na podstawie art. 448 k.c., ale nie została wymierzona z przekroczeniem swobodnej oceny i mieszczą się w granicach sędziowskiego uznania, do którego sąd pierwszej instancji miał pełne prawo. Atrybut swobody orzekania o wysokości zadośćuczynienia wynika z faktu, iż nie istnieją żadne zobiektywizowane, ustawowo określone kryteria pozwalające sądowi na rozstrzygnięcie o zadośćuczynieniu we wprost określonych przedziałach pieniężnych. Apelujący natomiast poza własną, odmienną oceną okoliczności uwzględnionych przez Sąd przy ustalaniu jego wysokości, nie przedstawił skutecznych argumentów, które uzasadniałyby dokonanie postulowanej zmiany wyroku w kierunku przez nich oczekiwanym.

Nie zasługiwał na uwzględnienie podniesiony przez pełnomocnika pozwanego zarzut naruszenia przepisu art. 361 § 1 k.c. poprzez błędną interpretację i w konsekwencji wadliwe zastosowanie skutkujące przyjęciem, iż wszelkie ujawniające się obecnie problemy i deficyty powódki pozostają w adekwatnym związku przyczynowym ze śmiercią babci ergo problemy te należy objąć świadczeniem kompensacyjnym. Poza uwagą skarżącego pozostało, iż Sąd I instancji czyniąc ustalenia faktyczne nie przyjął, aby powódkę w chwili obecnej dotykały jakiekolwiek problemy lub deficyty zdrowotne pozostające w związku ze śmiercią babci. Sąd ustalił jedynie, że żałoba po śmierci Z. Ś. (2) nie zaburzyła istotnie jej późniejszego życia, zaś proces żałoby po zmarłej został zakończony i nie został powikłany. W świetle powyższego podniesiony zarzut należało uznać za absolutnie chybiony.

Niezasadny jest zarzut naruszenia art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. w zw. z art. 14 § 1 i 2 ustawy ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK poprzez niewłaściwe zastosowanie skutkujące bezpodstawnym zasądzeniem odsetek ustawowych od żądanej przez powoda sumy zadośćuczynienia nie od chwili wyrokowania, lecz od chwili zgłoszenia roszczeń, kiedy rozmiar szkody i krzywdy ocenionej następnie według uznania sądu nie był dłużnikowi jeszcze znany. W tym miejscu raz jeszcze przypomnieć należy, że pozwany otrzymał wezwanie do zapłaty w dniu 24 stycznia 2017 r., a zatem 30-dniowy termin do wypłaty świadczenia minął zatem w dniu 23 lutego 2017 r. Sąd Odwoławczy podzielił zapatrywanie Sądu I instancji, że już w tej dacie pozwany zajął ostatecznie stanowisko procesowe, o ile istotnie nie był w stanie precyzyjnie określić rozmiaru krzywdy powódki, co później stało się oceną Sądu, to niewątpliwie był w stanie stwierdzić czy takie roszczenie co do zasady uznać należy za słuszne.

Reasumując powyższe wywody należy stwierdzić, iż pozwana nie wykazała, że przyznane powódce zadośćuczynienie jest rażąco wygórowane. W świetle powyższego, twierdzenia pozwanej są jedynie polemiką z orzeczeniem sądu i jako takie nie zasługują na uwzględnienie. Z tych wszystkich względów, bezzasadna apelacja z mocy art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu.

O kosztach zastępstwa prawnego powódki w postępowaniu apelacyjnym orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. i § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2018, poz. 265)., w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia apelacji.