Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Leżańska

Protokolant st. sekr. sądowy Cezary Jarocki

po rozpoznaniu w dniu 31 stycznia 2019 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku H. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. z siedzibą

w Z.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania H. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. z siedzibą

w Z.

z dnia 07 marca 2017r. sygn. (...)

oraz z dnia 22 marca 2017r. sygn. (...)

1.  umarza postępowanie w zakresie zaliczenia do ustalenia wartości kapitału początkowego ubezpieczonej H. K. okresu sprawowania opieki nad dzieckiem w okresie od dnia 02 kwietnia 1995 roku do dnia 31 sierpnia 1996 roku, jako okresu nieskładkowego;

2.  oddala odwołania w pozostałym zakresie.

Sygn.akt 685/17

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 07.03.2017 r., znak: (...)-(...), organ rentowy ustalił Pani H. K. według stanu na dzień 01.01.1999 r. kapitał początkowy, który wyniósł 35.247.85 złotych.

Zaskarżoną decyzją z dnia 22 marca 2017 roku, znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł., ustalił wysokość emerytury skarżącej na podstawie art.26 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na kwotę 957,96 złotych, łącznie z okresową emeryturą kapitałową na kwotę 1.203,89 złotych.

Odwołania od powyższych decyzji w dniu 24 kwietnia 2017 roku złożyła ubezpieczona, wnosząc o ponowne ustalenie wysokości emerytury, wnosząc o zaliczenie okresu sprawowania opieki nad dzieckiem tj. okresu od dnia 27.03.1991roku do dnia 26.03.1994 roku oraz od dnia 02.04.1994 roku do dnia 31.07.1996 roku, jako okresu składkowego. Nadto ubezpieczona wniosła o zaliczenie do kapitału początkowego okresu pracy w gospodarstwie rolnym matki od dnia 20.02.1972 roku do dnia 31.08.1988 roku, który nie został uwzględniony przez organ rentowy w obliczeniu kapitału początkowego skarżącej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

decyzją z dnia 07.03.2017 r., znak: (...) (...), organ rentowy ustalił Pani H. K. według stanu na dzień 01.01.1999 r. kapitał początkowy, który wyniósł 35.247.85 złotych. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. z okresu od 01.01.1988 r. do 31.12.1997 r., ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru 26,82% i kwotą bazową 1.220,89 zł., a okresy składkowe przyjęto w wymiarze: 4 lat 4 miesięcy 16 dni, tj. 52 miesięcy, natomiast okresy nieskładkowe w wymiarze 3 lat i 6 dni tj. 36 miesięcy z tytułu opieki nad dzieckiem. Za okresy nieudokumentowane wysokościami przeciętnej podstawy wymiaru składek, tj. za okresy od 29.08.1996 r. do 31.12.1996 r., od 12.05.1998 r. do 31.12.1998 r. przyjęto najniższe wynagrodzenia obowiązujące w sferze gospodarki narodowej. Decyzję przekazano do wysłania w dniu 24 marca 2018 roku (dowód: decyzja z dnia 07.03.2017 r., k-6-7 akt ZUS).

Decyzją z dnia 22 marca 2017 roku, znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł., ustalił wysokość okresowej emerytury kapitałowej H. K. od dnia 20 marca 2017 roku, tj. od dnia nabycia prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na kwotę 245,93 złote. Organ rentowy wskazał w decyzji, iż wysokość okresowej emerytury kapitałowej stanowi iloraz kwoty środków, z uwzględnieniem ich waloryzacji, zaewidencjonowanych na subkoncie, ustalonych na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano ubezpieczonemu okresową emeryturę kapitałową tj. 614.558,82 zł. i średniego dalszego życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego tj. wieku 61 lat i 1 miesiąca -299,90 miesięcy (dowód: decyzja z dnia 22.03.2017 r., k-26-27 akt ZUS).

Zaskarżoną decyzją z dnia 22 marca 2017 roku, znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł., ustalił wysokość emerytury skarżącej na podstawie art.26 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na kwotę 957,96 złotych. Organ rentowy wskazał w decyzji, iż do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego, zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano ubezpieczonemu emeryturę. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. Kwota składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonej do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 117.862,94 złote, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego wynosi 121.530,03 złote, średnie dalsze trwanie życia wynosi 249,90 miesięcy. Wyliczona w ten sposób kwota emerytury wynosi 957,96 złotych, co wraz z kwotą okresowej emerytury kapitałowej stanowi kwotę 1.203,89 złotych (dowód: decyzja z dnia 22.03.2017 r., k-28-29 akt ZUS).

Decyzją z dnia 23.03.2017 r., znak: (...), organ rentowy ponownie ustalił wysokość należnej H. K. okresowej emerytury kapitałowej na kwotę 245,93 złote, przy czym wypłatę świadczenia zawiesił, z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia. (dowód: decyzja z dnia 22.03.2017 r., k-30-31 akt ZUS).

W związku z wnioskiem z dnia 22.03.2017 r. o podjęcie wypłaty emerytury i doliczenie składek, wobec rozwiązania stosunku pracy z dniem 20.03.2017 roku, organ rentowy wydał dwie decyzje z dnia 30.03.2017 roku, znak: (...) oraz (...) i począwszy od dnia 20.03.2017 r., tj. od daty nabycia uprawnień podjął wypłatę emerytury według zreformowanych zasad oraz emerytury kapitałowej; wysokość świadczeń zachowana została w dotychczas ustalonej wysokości.

Decyzją z dnia 28.04.2017 r., znak: (...), organ rentowy przeliczył H. K. emeryturę od dnia 20.03.2017 r., tj. od daty nabycia uprawnień, poprzez ponowne ustalenie kapitału początkowego mocą poniżej wymienionej decyzji z dnia 27.04.2017 r.; kwota emerytury z FUS wyniosła 1.015,17 zł. + emerytura kapitałowa

w kwocie 245,93 zł. = 1.261,10 zł.

Decyzją z dnia 27.04.2017 r., znak: (...) (...)o ponownym ustaleniu kapitału początkowego, po rozpatrzeniu wniosku z dnia 24.04.2017 r. organ rentowy ponownie ustalił Pani H. K. - według stanu na dzień 01.01.1999 r . - kapitał początkowy w wysokości 39.394,41 zł., na który składa się podstawa wymiaru kapitału początkowego ustalona na dotychczasowych zasadach oraz okresy składkowe w wymiarze 4 lat 4 miesięcy 16 dni, tj. 52 miesiące i okresy nieskładkowe z tytułu opieki nad dziećmi w wymiarze 4 lat 4 miesiące i 5 dni, tj. 52 miesiące. Organ rentowy uwzględnił przy tym w stażu sumarycznym -jako okres nieskładkowy - okres urlopu wychowawczego na dziecko wymagające specjalnej troski, tj. okres od 02.04.1 995 r. do 31.07.1996 r. w oparciu o uwierzytelnione dokumenty załączone do odwołania z dnia 25.04.2017 r., które potwierdzają pobieranie zasiłku pielęgnacyjnego na dziecko wymagające stałej opieki.

Okresy składkowe i nieskładkowe, o których mowa powyżej przypadają na następujące okresy:

•

okresy składkowe: od 01.09.1988 r. do 27.05.1989 r.,-od 01.08.1989 r. do 26.03.1991 r., od 02.04.1994 r. do 01.04.1995 r., od 29.08.1996 r. do 31.12.1996 r„-od 12.05.1998 r. do 1.12.1998 r.;

•

okresy nieskładkowe:

-od 27.03.1991 r. do 01.04.1994 r., od 02.04.1995 r. do 31.07.1996 r., tj. do końca pobierania zasiłku pielęgnacyjnego wymienionego w treści pisma (...) w P. (k- 4-5, 42,46).

Emerytura H. K. została wyliczona z uwzględnieniem zwaloryzowanych środków z OFE zewidencjonowanych na subkoncie, ustalonych na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano emeryturę tj. od dnia 28 lutego 2017 roku (dowód: pismo ZUS k-52).

H. K. w dniu (...) urodziła (...), córki: K. oraz B. (dowód: odpisy skrócone aktów urodzenia k-3,4 akt ZUS). Córka B. chorowała na schorzenia neurologiczne w związku, z którymi ubezpieczona pobierała zasiłek pielęgnacyjny z (...) w okresie od dnia 01.12.1994 roku do dnia 30.07.1996 roku (dowód: zeznania ubezpieczonej k-47, płyta k-49 00:01:20 i dalej, pismo (...) k-25). W okresie od dnia 2 kwietnia 1994 roku do dnia 1 kwietnia 1995 roku ubezpieczona była zarejestrowana w (...) w P. i pobierała zasiłek dla bezrobotnych (dowód: pismo (...) w P. k-11).

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył, co następuje:

odwołanie jest nieuzasadnione.

Na wstępie Sąd wskazuje, iż uznał odwołanie skarżącej za dotyczące dwóch decyzji z dnia 22 marca 2017 roku, znak (...) oraz z dnia 07.03.2017 r., znak: (...) (...), pomimo wskazania w odwołaniu jedynie sygnatury pierwszej z nich, albowiem treść odwołania wyraźnie wskazywała, iż intencją swoją ubezpieczona obejmuje także decyzję o ustaleniu kapitału początkowego, co zresztą potwierdziła na rozprawie, podnosząc przy tym, iż otrzymała obie decyzje w jednej kopercie.

Kwestię sporną w niniejszej sprawie stanowi fakt nie zaliczenia przez organ rentowy przy ustalaniu kapitału początkowego, a w konsekwencji przy ustalaniu wysokości emerytury skarżącej, okresu sprawowania opieki nad dziećmi tj. okresu od dnia 27.03.1991 roku do dnia 26.03.1994 roku oraz od dnia 02.04.1994 roku do dnia 31.07.1996 roku, jako okresu składkowego. Na wstępie wskazać należy, iż objęty odwołaniem okres od dnia 2 kwietnia 1994 roku do dnia 1 kwietnia 1995 roku został skarżącej zaliczony przez organ rentowy jako okres składkowy, albowiem ubezpieczona była wówczas zarejestrowana w (...) w P. i pobierała zasiłek dla bezrobotnych. Nie budzi wątpliwości także fakt, iż organ rentowy po przedłożeniu przez skarżącą stosownych dowodów, decyzją z dnia 27 kwietnia 2017 roku ponownie przeliczył jej kapitał początkowy i uwzględnił okres sprawowania opieki nad dzieckiem wymagającym specjalnej troski od dnia 2 kwietnia 1995 roku do dnia 31 lipca 1996 roku, co łącznie ustanowiło: 4 lata 4 miesiące i 16 dni okresów nieskładkowych. Nadal więc pozostaje kwestią sporną fakt niezaliczenia powyższych okresów przez ZUS, jako okresów składkowych.

Zgodnie z art.7 pkt 5 powołanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS, okresami nieskładkowymi są przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawne bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okresy niewykonywania pracy - z powodu opieki nad dzieckiem:

a)  w wieku do lat 4 - w granicach do 3 lat na każde dziecko oraz łącznie - bez względu na liczbę dzieci - do 6 lat, przy czym urlop wychowawczy w związku z urodzeniem podczas porodu więcej niż jednego dziecka przysługuje w wymiarze nieprzekraczającym 3 lata, nie dłużej niż do ukończenia 4 roku życia przez dziecko urodzone jako pierwsze (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9.10.2002 roku sygn. IIUK 94/02).

b)  na które ze względu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny przysługuje zasiłek pielęgnacyjny - dodatkowo w granicach do 3 lat na każde dziecko. Podkreślić przy tym należy, iż kwestia zaliczania powyższych okresów jako okresów nieskładkowych była wielokrotnie przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych. I tak w wyroku z dnia z dnia 10 maja 2018 r. w sprawie sygn. I UK 114/17, Sąd Najwyższy wskazał, iż wykładnia językowa art. 7 pkt 5 lit. b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.) nie pozostawia żadnych wątpliwości, iż okresem nieskładkowym jest okres urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielanych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okresy niewykonywania pracy z powodu opieki nad dzieckiem, na które ze względu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny przysługuje zasiłek pielęgnacyjny. Adekwatne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 7 lutego 2018 r. w sprawie sygn. I UK 679/16 oraz w wyroku z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie sygn. II UK 620/16, gdzie wskazał, iż przy zaliczaniu do stażu emerytalnego okresu urlopu bezpłatnego na drugi plan schodzi kwestia czy dziecko pobierało zasiłek pielęgnacyjny. Przepis art. 7 pkt 5 lit. b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r., o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.) uzależnia bowiem uznanie urlopu bezpłatnego lub wychowawczego za okres nieskładkowy od „przysługiwania” zasiłku pielęgnacyjnego (tak też wyrok
Sądu Apelacyjnego w Białymstoku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 18 lipca 2018 r. III AUa 512/18, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 maja 2017 r., III AUa 498/16).

Dlatego też, uznać należy, iż potraktowanie przez organ rentowy spornych okresów jako okresów nieskładkowych było w pełni uzasadnione i zgodne z obowiązującymi przepisami i wykładnią prawa. Nadto ZUS prawidłowo, wobec wejścia w życie z dniem 01.05.2015 r. ustawy z dnia 5 marca 2015 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz.552) przyjął do obliczenia kapitału początkowego w zakresie okresów nieskładkowych, ale wyłącznie związanych ze sprawowaniem opieki nad dziećmi po 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych. z dnia 22 października 2013 r. Przy obliczaniu wysokości emerytury bowiem okresy sprawowania opieki nad dziećmi wymienione w art. 7 pkt 5 tej ustawy uwzględnia się w wymiarze po 0,7 % podstawy wymiaru za każdy rok. Ich korzystniejsze zaliczenie (po 1,3 % podstawy wymiaru za każdy rok) ma zastosowanie wyłącznie przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego, tak jak to przyjął organ rentowy.

Zgodnie z art. 174 ust.l. ust.2 powołanej ustawy emerytalno-rentowej, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12 i przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1)  okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2. Zmiany związane z przeliczeniem kapitału początkowego w oparciu o powołaną ustawę z dnia 05 marca 2015 roku polegają na dodaniu do art. 174 powołanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS, po ust. 2, ust. 2a w brzmieniu: "2a. Przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów, o których mowa w art. 7 pkt 5 stosuje się art. 53 ust. 1 pkt 2. Stosownie do art.3 wymienionej powyżej ustawy zmieniającej, cytat: „1. W sprawach, w których organ rentowy ustalił kapitał początkowy z uwzględnieniem przepisów art. 174 ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie niniejszej ustawy, kapitał początkowy ustala się ponownie na wniosek osoby uprawnionej, a jeżeli osoba uprawniona nie wystąpi z takim wnioskiem - przy obliczaniu emerytury na zasadach określonych w art. 26 ustawy wymienionej w art. l niniejszej ustawy, jeżeli jest to korzystniejsze dla emeryta. 2. Decyzję w sprawie ponownego ustalenia wysokości emerytury, z uwzględnieniem przeliczonego kapitału początkowego, organ rentowy wydaje w ciągu 60 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji”.

Zgodnie z art.53 ust. l, ust.2 powołanej ustawy emerytalno-rentowej emerytura wynosi:

1)  24% kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, oraz

2)  po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,

3)  po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych

- z uwzględnieniem art. 55 i przy obliczaniu emerytury okresy, o których mowa w ust. I pkt 2 i 3, ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy. Dokonując analizy powyższych przepisów oraz wydanej ostatecznie przez organ rentowy decyzji stwierdzić należy, iż są one prawidłowe. Mając na uwadze, iż organ rentowy już po wniesieniu przez ubezpieczoną odwołania, decyzją dnia 27.04.2017 roku zaspokoił częściowo jej roszczenie w zakresie zaliczenia do kapitału początkowego okresu urlopu wychowawczego na dziecko wymagające specjalnej troski od dnia 02.04.1 995 r. do dnia 31.07.1996 r. w oparciu o uwierzytelnione dokumenty załączone do odwołania z dnia 25.04.2017 r., które potwierdzają pobieranie zasiłku pielęgnacyjnego na dziecko wymagające stałej opieki, Sąd w tym zakresie na podstawie art. 477 ¹³ § 1 k.p.c. umorzył postepowanie w sprawie.

Odnosząc się natomiast do wniosku ubezpieczonej o zaliczenie do kapitału początkowego okresu pracy w gospodarstwie rolnym matki od dnia 20.02.1972 roku do dnia 31.08.1988 roku stwierdzić należy, iż jest on niezasadny i organ rentowo prawidłowo go nie uwzględnił. Wszak z brzmienia wymienionego powyżej art. 174 powołanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS jednoznacznie wynika, że przy ustalaniu wartości kapitału początkowego nie bierze się pod uwagę okresów, o których mowa w art. 10 ustawy, a zatem w przedmiotowej sprawie okres pracy w gospodarstwie rolnym matki nie został rozpoznany przy ustalaniu wartości kapitału początkowego (tak też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27.11.2014 roku sygn. IIIUK 62/14 legalis).

Biorąc wszystkie powyższe względy pod uwagę, Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.