Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 stycznia 2014r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Tomasz Koronowski

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Tomaszewska

po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2014r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołania S. A.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

z dnia 19 września 2013r. znak: (...)

o emeryturę

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy S. A. prawo do emerytury od dnia 6 czerwca 2013r.;

II.  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

III.  zasądza od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. na rzecz wnioskodawcy kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt IV U 2096/13

UZASADNIENIE

Skarżący S. A. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 19 września 2013r., znak (...), odmawiającej mu prawa do emerytury. Skarżący domagał się przyjęcia, że pracował w warunkach szczególnych, wykonując dozór inżynieryjno – techniczny przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych w Przedsiębiorstwie (...) w O. w okresie od dnia 1 marca 1977r. do dnia 31 grudnia 1977r. na stanowisku technika budowy oraz w (...) Związku Spółek (...) w O. w okresie od dnia 1 września 1983r. do dnia 30 czerwca 1993r. kolejno na stanowiskach majstra budowy oraz kierownika budowy. Ubezpieczony podkreślił, że pozwany organ rentowy nie zakwestionował zajmowanych przez niego stanowisk pracy, jak również nie zakwestionował okresu zatrudnienia w poszczególnych zakładach pracy, czy też wymiaru czasu pracy. Skarżący zarzucił, że pozwany, odmawiając mu prawa do emerytury z uwagi na niewłaściwe wskazanie podstawy prawnej w świadectwie pracy, nie poddał analizie faktycznie wykonywanych przez skarżącego obowiązków pod kątem ich wpływu na zdrowie ubezpieczonego, a tym samym nie ocenił, czy była to praca w szczególnych warunkach. Organ rentowy nie ustalił także czy ubezpieczony faktycznie wykonywał prace o charakterze administracyjno – biurowym, a jeżeli tak, to ile czasu dziennie te prace mu zajmowały. Ubezpieczony domagał się ponadto zasądzenia kosztów procesu.

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, wskazując m.in. na art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2013r., poz. 1440 ze zmianami, powoływanej dalej jako „ustawa emerytalna”) oraz na rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 ze zmianami). Podniesiono, że nie uwzględniono jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia wnioskodawcy od dnia 1 marca 1977r. do dnia 31 grudnia 1977r. na stanowisku technika budowy, ponieważ na podstawie przedłożonych dokumentów nie można jednoznacznie stwierdzić, czy wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie uwzględniono również okresu zatrudnienia wnioskodawcy od dnia 1 stycznia 1984r. do dnia 30 czerwca 1993r. na stanowisku kierownika budowy, ponieważ do jego obowiązków należały również prace administracyjno – biurowe, zatem nie wykonywał on pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Skarżący S. A. urodził się w dniu (...), zatem w dniu (...). ukończył 60 lat.

(bezsporne)

W dniu 20 czerwca 1974r. skarżący otrzymał dyplom ukończenia Policealnego Studium (...) uzyskując tytuł Technika Melioracji (...) w zakresie melioracji wodnych. Z dniem 1 września 1974r. skarżący został zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w O. na stanowisku technika ze wstępnym stażem pracy. W październiku 1974r. skarżący został powołany do odbycia zasadniczej służby wojskowej. Po zakończeniu odbywania zasadniczej służby wojskowej skarżący powrócił do macierzystego zakładu pracy, gdzie w okresie od dnia 1 listopada 1976r. do dnia 28 lutego 1977r. odbył wstępny staż pracy. Z dniem 1 marca 1977r. powierzono mu obowiązki technika budowy, zaś od dnia 1 stycznia 1978r. obowiązki majstra budowy.

Skarżący swoją pracę wykonywał w terenie, przy melioracyjnych pracach inwestycyjnych, w grupie robót (...). Do obowiązków skarżącego należało wówczas organizowanie placu budowy, nadzorowanie przebiegu wykonywanych robót, tj. nadzorowanie grup roboczych pracujących przy wykopach pod rurociągi. Skarżący niwelował wykopy, nadzorował pracę koparki, sprawdzał głębokość wykopu, sprawdzał zgodność wykopów z rzędnymi w dokumentacji, dokonywał obmiarów wykonywanych robót i ich odbioru od robotników, instruował pracowników, szczególnie tych niewykwalifikowanych, oraz pilnował bezpieczeństwa podczas wykonywanych prac. Podlegający mu pracownicy wykonywali pracę kopaczy, układaczy, pomocników do zasypywania rurociągów, betoniarzy oraz operatorów sprzętu ciężkiego. Charakter jego pracy był taki sam zarówno na stanowisku technika budowy, jak i na stanowisku majstra budowy. Skarżący sporządzał nadto karty pracy, przy czym czynności z tym związane wykonywał przez 2 – 3 wieczory w każdym miesiącu, tj. po godzinach pracy, gdyż na placu budowy nie było nawet ku temu warunków. W Przedsiębiorstwie (...) w O. skarżący zatrudniony był do dnia 31 sierpnia 1983r.

(dowód: świadectwo pracy k.5, karta obiegowa zwolnienia z 1974r. k.4, umowa o pracę k.2, charakterystyka k.14, opinia służbowa k.15, angaże, zakres czynności majstra k.10, zaświadczenie o przebiegu pracy k.37 – akta osobowe k. 48 a.s., zeznania świadków W. Z. i S. R. oraz wnioskodawcy z rozprawy w dniu 15 stycznia 2014r., przy czym zeznania wnioskodawcy również w związku z jego wyjaśnieniami)

Z dniem 1 września 1983r. skarżący został zatrudniony w (...) Związku Spółek (...) w O. na stanowisku majstra budowy. Do obowiązków skarżącego należało między innymi kierowanie pracą podległego mu zespołu robotników, koordynowanie spraw związanych z odbiorami robót i powiadamianie o terminach odbioru Urzędów Gmin i użytkowników, rozdzielanie pracy pomiędzy poszczególne grupy robocze, kierowanie całością prac na powierzonych mu obiektach, czy też bieżące sprawdzanie prawidłowości wykonywania robót i ich zgodności z dokumentacją i wiedzą techniczną. Podobnie jak w (...) w O., skarżący dokonywał pomiarów głębokości wykopów, sprawdzał zgodność wykopów z rzędnymi w dokumentacji, dokonywał obmiarów wykonywanych robót i ich odbioru od robotników, instruował pracowników, pilnował bezpieczeństwa podczas wykonywanych prac oraz rozliczał pracę robotników. W okresie zimowym pracownicy obowiązkowo korzystali z urlopów wypoczynkowych, bądź przy bardziej sprzyjających warunkach pogodowych karczowali rowy melioracyjne. Z dniem 1 stycznia 1984r. skarżącemu powierzono obowiązki kierownika budowy. Charakter czynności skarżącego nie uległ zmianie. W (...) Związku Spółek (...) w O. skarżący pracował do dnia 30 czerwca 1993r.

(co do okresu pracy i zajmowanych stanowisk bezsporne, co do charakteru pracy dowody: zakres obowiązków majstra budowy w aktach osobowych, angaże i zgody na kierowanie samochodami służbowymi koperta k.45, zeznania świadków Z. Z., T. M. i W. F. oraz wnioskodawcy z rozprawy w dniu 15 stycznia 2014r., przy czym zeznania wnioskodawcy również w związku z jego wyjaśnieniami)

W dniu 6 czerwca 2013r. skarżący wystąpił do pozwanego z wnioskiem o ustalenie uprawnień emerytalnych. Na podstawie przedłożonych dokumentów pozwany uwzględnił jako pracę wykonywaną w szczególnych warunkach okres zatrudnienia wnioskodawcy od dnia 1 stycznia 1978r. do 31 dnia sierpnia 1983r. w Przedsiębiorstwie (...), w sumie 5 lat i 8 miesięcy. Pozwany nie uwzględnił zaś jako takiej pracy okresów zatrudnienia wnioskodawcy:

- od dnia 1 marca 1977r. do dnia 31 grudnia 1977r. na stanowisku technika budowy w Przedsiębiorstwie (...) i Melioracyjnych w O., gdyż nie można ustalić czy pracując na tym stanowisku skarżący wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace przy stanowiskach robotniczych zaliczanych do prac w szczególnych warunkach;

- od dnia 1 stycznia 1984r. do dnia 30 czerwca 1993r. na stanowisku kierownika budowy w (...) Związku Spółek wodnych w O., gdyż z przedłożonej dokumentacji wynikało, że pracując na stanowisku kierowniczym skarżący wykonywał również prace o charakterze administracyjno – biurowym.

(decyzja k. 86 – plik emerytalny akt ZUS)

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu odwołanie skarżącego zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy wyjaśnić podstawę materialnoprawną wniosku skarżącego, co pozwoli na wskazanie i omówienie okoliczności spornych, istotnych dla rozstrzygnięcia. Z art. 184 ustawy emerytalnej wynika, iż ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, a więc w dniu 1 stycznia 1999r., osiągnęli po pierwsze okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz po drugie okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. w niniejszej sprawie wynoszący 25 lat. Przy tym emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie na dochody budżetu państwa środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu. Stosownie do powołanego w części wstępnej uzasadnienia §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Zgodnie z § 2 ust. 1 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Skarżący niewątpliwie spełnia kryterium dotyczące wymaganego wieku, sumy 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych na dzień 1 stycznia 1999r. i tego, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Spór ograniczał się do tego, czy na dzień 1 stycznia 1999r. ubezpieczony legitymował się stażem przynajmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych, przy czym trzeba zaznaczyć, że dla przyznania skarżącemu wnioskowanego prawa konieczne było wykazanie również tej przesłanki, jako że wszystkie one muszą być spełnione łącznie.

Odnośnie wykonywania przez wnioskodawcę pracy w szczególnych warunkach w okresie wymaganych 15 lat trzeba wyjaśnić, że zgodnie z § 2 ust. 2 powoływanego wcześniej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. okresy pracy m.in. w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo pracy z adnotacją o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach, bądź bez niej, nie jest jednak bezwzględną przesłanką do zaliczenia danej pracy jako wykonywanej w szczególnych warunkach. Świadectwo nie jest wiążące dla organu rentowego i może podlegać weryfikacji. Decydujące znaczenie ma zawsze fakt rzeczywistego wykonywania pracy w szczególnych warunkach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Dopiero w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie okresów pracy w warunkach szczególnych także w oparciu o inne dowody niż zaświadczenie z zakładu pracy, nawet jeśli pracownik nie posiada świadectwa w określonej w przepisie formie, albo jego treść budzi wątpliwości, które uzasadniały kwestionowanie tego zaświadczenia przez organ rentowy w fazie administracyjnej postępowania.

Skoro art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej odwołuje się do przepisów dotychczasowych, to trzeba też wyjaśnić, że obowiązujące w tym zakresie i przywoływane już kilkakrotnie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. wydane zostało w oparciu o delegację z art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zmianami), w którym Radzie Ministrów powierzono w szczególności określenie rodzaju prac lub stanowisk pracy oraz warunków, na podstawie których osobom m.in. zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury w niższym wieku. Z art. 53 ust. 2 tej samej ustawy wynika, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników stale zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia – jest to zresztą regulacja tożsama z zawartą w obecnie obowiązującym art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej.

W wykazie A, stanowiącym załącznik do wspomnianego rozporządzenia, w pozycji 24. działu XIV. „Prace różne” wymienia się kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno – techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Pomocniczo można odwołać się do przepisów resortowych, wydanych w oparciu o §1 ust. 2 tegoż rozporządzenia, w niniejszej sprawie do zarządzenia Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.Urz. Min. R.. i G.. Ż.. Nr 2 poz. 4). W części A załącznika nr 1 do tego zarządzenia, określającego stanowiska uprawniające do niższego wieku emerytalnego, w dziale XIV. „Prace różne” wymienione zostały w punkcie 1 pozycji 24. stanowiska pracy, na których prace wykonywane są stale i w pełnym wymiarze bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie .

W tym miejscu należy wyjaśnić, że dokumenty z akt osobowych w połączeniu z zeznaniami świadków i wnioskodawcy tworzą spójny obraz rzeczywistego charakteru pracy skarżącego. Nie ujawniły się żadne okoliczności, które mogłyby wskazywać na konieczność odmowy przyznania tym dowodom waloru wiarygodności.

Nie budziło wobec tego wątpliwości Sądu, że stanowiska pracy nadzorowane przez skarżącego w obu spornych okresach są stanowiskami zaliczanymi do prac w szczególnych warunkach. W dziale X ww. zarządzenie Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej pod poz. 1 pkt 1 - 16 wymieniono stanowiska pracy przy pracach związanych z zakładaniem urządzeń melioracyjnych, tj. betoniarz melioracyjny, cieśla, kopacz, ładowacz, tamiarz, układacz rurociągów drenarskich, zbrojarz, konserwator urządzeń melioracyjnych, robotnik melioracyjny, strzałowy i pomocnik strzałowego, magazynier materiałów wybuchowych, owijacz rurociągów drenarskich materiałami filtracyjnymi, maszynista maszyny do konserwacji urządzeń wodno – melioracyjnych, operator karczownika, sterujący pracą maszyny do bezrowkowego drenowania (geodeta) oraz operator i pomocnik maszynisty maszyn dla bezrowkowego drenowania. Znaczna część z ww. stanowisk została wskazana przez skarżącego na rozprawie w dniu 15 stycznia 2014r. Mimo że, jak wynikało z zeznań skarżącego, w większości nadzorował on pracowników niewykwalifikowanych, nie zmienia to jednak faktu, że charakter ich pracy, szczegółowo opisany przez wnioskodawcę, wyczerpywał znamiona pracy w szczególnych warunkach wskazanej w ww. wykazie. W świetle powyższego nie mógł ostać się zarzut pozwanego, iż nie można ustalić, czy skarżący faktycznie w większości nadzorował prace zaliczane do szczególnych warunków. Zaznaczyć przy tym należy, że nadzór skarżącego był nadzorem niewątpliwie bezpośrednim – wnioskodawca nie miał do pomocy brygadzisty, nadzór sprawował bezpośrednio przy kontrolowanych stanowiskach pracy.

Sąd nie podzielił również stanowiska pozwanego, że wykonywanie przez skarżącego pracy o charakterze administracyjno – biurowym przekreśla możliwość uznania, iż pracę w szczególnych warunkach, będąc zatrudnionym na stanowisku kierownika budowy, wykonywał on stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Przeprowadzone postępowanie jednoznacznie potwierdziło, że do prac biurowych skarżącego należało jedynie sprawdzenie obecności pracowników w miejscu pracy, rozdzielenie im pracy oraz miesięczne rozliczenie wykonanej przez nich pracy, przy czym te ostatnie czynności skarżący wykonywał przez 2 – 3 wieczory w miesiącu, po godzinach swojej pracy. Z zeznań wnioskodawcy i świadków wynikało, że prace stricte administracyjno – biurowe, a więc związane z zatrudnianiem pracowników, ustalaniem ich wynagrodzenia itp. wykonywały pracownice Przedsiębiorstwa zatrudnione w biurze. Odróżnić trzeba przy tym czynności administracyjno - biurowe ściśle związane ze sprawowanym dozorem inżynieryjno - technicznym, stanowiące jego immanentną cechę (tak właśnie należy ocenić czynności administracyjno - biurowe skarżącego), od czynności, które nie pozostają w żadnym związku z tym dozorem i stanowią dodatkowe obowiązki o charakterze zarządczym. Czym innym jest bowiem wykonywanie czynności administracyjno-biurowych ściśle związanych ze sprawowaniem dozoru inżynieryjno-technicznego, a czym innym wykonywanie w ramach zakresu obowiązków również innych czynności, niemających związku z wykonywaniem bezpośredniego dozoru nad procesem produkcji (usługi). Tylko wykonywanie takich czynności w ramach zakresu obowiązków na danym stanowisku pracy uniemożliwia przyjęcie sprawowania dozoru stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a w konsekwencji wyłącza zaliczenie takiego okresu zatrudnienia do pracy w szczególnych warunkach. W niniejszej sprawie sytuacja taka nie zachodziła, skoro w praktyce do obowiązków wnioskodawcy czynności o charakterze zarządczym nie należały. Dlatego też, w ocenie Sądu, potrzeba wykonania przez skarżącego ww. czynności, nie może spowodować uznania, że praca skarżącego nie była pracą w warunkach szczególnych.

Podobnie okoliczność, że skarżący miał pełnić tzw. dyżury w Urzędzie Gminy, nie może przekreślić jego pracy w szczególnych warunkach jako wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, skoro faktycznie dyżurów nie pełniono z uwagi na brak czasu, a obowiązki w tym zakresie w praktyce realizowano tylko poprzez odbieraniu od pracownika Urzędu Gminy zgłoszeń o podtopieniach czy zalaniach, zgłaszanych przez okolicznych rolników.

Odnośnie zmian nazw stanowisk zajmowanych przez wnioskodawcę należy zauważyć, że ze zgodnych zeznań wnioskodawcy i świadków da się wywieść, iż zmiany te miały charakter awansu, niewątpliwie wiążącego się ze zmianą stawek wynagrodzenia, jednak w istocie nie łączyły się ze zmianą zakresu obowiązków. Tenże zakres obowiązków, rozumiany jako opisany wyżej rzeczywisty charakter pracy skarżącego, w praktyce nie uległ zmianie w całym ocenianym okresie kariery zawodowej. Znamienne dla takiej oceny jest to, że mimo awansowania wnioskodawcy na stanowisko kierownika budowy w (...) Związku Spółek (...), nie otrzymał on z tego tytułu nowego zakresu obowiązków.

Nie sprzeciwia się przyjęciu, że skarżący legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999r. okresem co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych i to, że przez część zimy prace stricte melioracyjne nie mogły być wykonywane. Po pierwsze to w takich właśnie okresach wnioskodawca, podobnie jak inne osoby zatrudnione na równorzędnych stanowiskach, korzystał z urlopów wypoczynkowych. Po drugie wykonywano wówczas nadal prace wprawdzie pomocnicze, głównie przy przygotowaniu tzw. faszyny, a więc prace mające charakter konserwacji urządzeń melioracyjnych, jednak – jak wskazano wyżej – również takie prace należały do prac w warunkach szczególnych.

Reasumując – wykazano w toku procesu przy pomocy zeznań świadków, zeznań własnych i dokumentów dokumentów z akt osobowych, nieprzedłożonych uprzednio pozwanemu, że wnioskodawca spełnia przesłankę przyznania prawa do emerytury w postaci 15 lat stażu pracy w warunkach szczególnych na dzień 1 stycznia 1999r. Udowodnienie, że zachodzą wszystkie przesłanki przyznania skarżącemu wnioskowanej emerytury, skutkowało zmianą zaskarżonej decyzji na podstawie art. 477 ¹⁴§2 kpc i przyznaniem prawa do tejże emerytury od dnia złożenia wniosku, tj. od dnia 6 czerwca 2013r., oraz stwierdzeniem na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej a contrario, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

O kosztach orzeczono na mocy art. 98 ust. 1 i 3 i art. 99 kpc oraz §11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2013r. poz. 490). Zasądzona na rzecz skarżącego kwota to stawka minimalna wynagrodzenia radcy prawnego w sprawie rozpatrywanego rodzaju.