Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 czerwca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Monika Pawłowska

Protokolant: Sebastian Stulich

po rozpoznaniu w dniu 1 czerwca 2017 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki akcyjnej w W.

przeciwko A. K.

o zapłatę

I zasądza od A. K. na rzecz (...) spółki akcyjnej w W. kwotę 42 332, 73 zł (czterdzieści dwa tysiące trzysta trzydzieści dwa złote siedemdziesiąt trzy grosze) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od 11 września 2013 roku do dnia zapłaty,

II w pozostałej części powództwo o oddala,

III zasądza od A. K. na rzecz (...) spółki akcyjnej w W. kwotę 3 412 zł (trzy tysiące czterysta dwanaście złotych) tytułem zwrotu odpowiedniej części kosztów procesu.

SSO Monika Pawłowska

Sygn. akt XXVI GC 969/16

UZASADNIENIE

Powódka – (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. wniosła pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym przeciwko A. K. o zapłatę na jej rzecz kwoty (...) zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od 11 września 2013 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powyższego powódka wyjaśniła, że pozwana zawarła z powódką umowę agencyjną, w ramach której pozwana prowadziła punkt sprzedaży detalicznej ( (...)) nr (...). Pozwana zobowiązała się do stałego pośredniczenia za wynagrodzeniem przy zawieraniu umów w imieniu i na rzecz powoda, w cenach określonych przez powoda, zgodnie z zasadami, instrukcjami i wytycznymi. Pozwana była upoważniona do przyjmowania zapłaty za sprzedawany towar i zobowiązana do odprowadzania utargu na dobro powódki każdego dnia według wartości sprzedaży, zgodnie z § 5 ust. 1 lit. c) umowy agencyjnej. Umowa została wypowiedziana przez powódkę z powodu nieodprowadzania przez pozwaną utargów. Po rozwiązaniu umowy została przeprowadzona inwentaryzacja likwidacyjna z udziałem pozwanej. Inwentaryzacja ujawniła niedobór gotówki wynikający z nieodprowadzania utargów na sumę (...) zł. Powódka wyjaśniła, że pozwana nie wprowadzała utargów do kasy fiskalnej (systemu (...)), w związku z czym powódka nie była w stanie ustalić wcześniej niedoboru w oparciu tylko o monitoring utargów tj. sprawdzenie danych sprzedażowych wprowadzonych do kasy fiskalnej z odprowadzonymi utargami. Pozwana nie zgłosiła zastrzeżeń co do sposobu i wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji.

W dalszej części uzasadnienia powódka wyjaśniła, że niedobór gotówki został wyliczony na podstawie porównania rzeczywistego stanu gotówki w kasie oraz obrotów zaksięgowanych na kasie fiskalnej i ujętych w systemie finansowo księgowym, a także wysokości kwot przekazanych powódce przez pozwaną. Po przeprowadzonej inwentaryzacji powódka wystawiła na rzecz pozwanej notę obciążeniową.

Wobec braku podstaw do wydania nakazu zapłaty w niniejszej sprawie Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie, VI Wydział Cywilny przekazał sprawę do rozpoznania tutejszemu Sądowi.

W odpowiedzi na pozew A. K. wniosła o oddalenie powództwa w całości, zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu oraz podniosła zarzut przedawnienia roszczenia w całości.

W uzasadnieniu tak zaprezentowanego stanowiska pozwana podniosła, że łącząca strony umowa uprawniała ją jedynie do używania znaku towarowego oraz wystroju punktów sprzedaży powoda. Pozwana wyjaśniła, że osobą która prowadziła punkt sprzedaży i z którą współpracowała powódka była P. R. (1), a nie pozwana. Pozwana podniosła również, iż nie uczestniczyła w inwentaryzacji, a w konsekwencji nie mogła zgłosić jakichkolwiek zastrzeżeń. Pozwana wyjaśniła, że obroty na kasie fiskalnej były zawsze zgodne ze stanem gotówki na każdy dzień. Odnośnie zarzutu przedawnienia pozwana wskazała, że wymagalność roszczenia miałaby miejsce z każdym dniem powstania rzekomego niedoboru. Roszczenia z umowy o świadczenie usług przedawniają się zaś w okresie dwóch lat od ich powstania.

Na rozprawie w dniu 1 czerwca 2017 r. pozwana podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Na podstawie całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny istotny ze względu na zakres jej rozpoznania:

Powódka – (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. zawarła z pozwaną – A. K. prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą (...) agencji sprzedaży (...) (...) (dalej „Umowa”) przedmiotem, której było zlecenie pozwanej przez powódkę prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na zawieraniu w imieniu i na rzecz powódki umów z klientami w zakresie sprzedaży m.in. prasy oraz książek (§ 1 Umowy). Pozwana zgodnie z § 1 ust. 3 zobowiązała się do stałego pośredniczenia za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów w imieniu i na rzecz powódki, w cenach określonych przez powódkę.

Miejscem wykonywania przez pozwaną usług objętych Umową miał być punkt sprzedaży należący do powódki (§ 4 ust. 1). W związku z realizacją Umowy pozwana zobowiązała się m.in. do ponoszenia odpowiedzialności materialnej za powierzone mienie należące do powódki; rozliczanie się z powierzonego mienia na każde żądanie powódki, codziennego odprowadzania wartości zrealizowanej sprzedaży (utarg), a także rejestrowania wszystkich transakcji sprzedaży na kasie fiskalnej powódki (§5 Umowy).

Strony postanowiły, że z tytułu obowiązków wynikających z Umowy, pozwana otrzyma wynagrodzenia w wysokości uzależnionej od wielkości zrealizowanej sprzedaży, wyliczane według prowizji i stawek określonych w Załączniku nr 3 do Umowy (§ 7 Umowy).

Zgodnie z treścią § 8 Umowy strony uzgodniły, że przeniesienie praw z Umowy na osoby trzecie jest niedopuszczalne, a pozwana będzie odpowiedzialna za działania lub zaniechania osób, przy pomocy których wykonuje swoje zobowiązania lub którym powierza wykonanie swoich zobowiązać, jak za swoje własne.

Strony zawarły umowę na czas nieoznaczony, ustalając w § 14 ust. 4 terminy wypowiedzenia. Zgodnie z ust. 6 powyższego paragrafu powódka mogła wypowiedzieć Umowę ze skutkiem natychmiastowym w przypadku m.in. naruszenia postanowień Umowy, w szczególności niedopełnienia obowiązków określonych w § 5 Umowy. W przypadku rozwiązania Umowy, powódka była zobowiązania do przeprowadzenia inwentaryzacji mienia oraz dokonania ostatecznego rozliczenia pozwanej. Przekazanie mienia oraz punktu sprzedaży miało odbyć się w sposób protokolarny pomiędzy upoważnionymi przedstawicielami stron.

Dowód: odpis z KRS powódki k. 17-27, wydruk z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej Rzeczypospolitej Polskiej pozwanej k. 28, Umowa agencji sprzedaży (...) (...) k. 28-31

Utarg pozwanej w grudniu 2012 roku wyniósł (...) zł, w styczniu 2013 roku (...) zł, a w lutym 2013 roku (...) zł.

Dowód: raport okresowy z kasy fiskalnej k. 42-44

Pozwana łącznie przekazała na rzecz powódki kwotę (...) zł.

Dowód: raport okresowy z kasy fiskalnej k. 42-44, specyfikacja wyliczenia niedoboru gotówki k. 37

Wobec wypowiedzenia Umowy przez powódkę w dniu 24 lipca 2013 r. został sporządzony protokół z inwentaryzacji gotówki w punkcie sprzedaży detalicznej pozwanej. Zgodnie z raportem stan gotówki według raportu kasowego wynosił (...) zł, stan gotówki według spisu z natury wynosił 0 zł.

Dowód: protokół z inwentaryzacji k. 36

Zgodnie ze specyfikacją wyliczenia niedoboru gotówki sporządzoną przez powódkę, niedobór gotówki na dzień 24 lipca 2013 r. wynosił (...) zł.

Dowód: specyfikacja wyliczenia niedoboru gotówki k. 37

W dniu 13 sierpnia 2013 r. powódka wystawiła na rzecz pozwanej notę obciążeniową nr (...) opiewającą na kwotę (...) zł tytułem wartości niedoboru wynikającego z rozliczenia inwentaryzacji.

Dowód: nota obciążeniowa nr (...), protokół rozliczenia z 13 sierpnia 2013 r. wraz z potwierdzeniem odbioru k. 32-34

W dniu 25 maja 2015 r. powódka skierowała do pozwanej wezwanie do zapłaty należności w kwocie (...) zł

Dowód: wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania k. 35

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów złożonych do akt. W odniesieniu do dokumentów, które zostały przedłożone w formie zwykłych kserokopii, strony nie zakwestionowały rzetelności ich sporządzenia ani nie żądały złożenia przez stronę przeciwną ich oryginałów (zgodnie z art. 129 kpc ). Sąd nie dał wiary dokumentom wydrukom wskazującym na rozliczenia w zakresie, w jakim były ze sobą sprzeczne.

Dodatkowo czyniąc ustalenia faktyczne Sąd uwzględnił zeznania powołanego w sprawie świadka B. K. (k. 82-82v), jak również zeznania strony pozwanej (k. 82v-83).

Świadek B. K., zeznawała na okoliczność wykonywania umowy, sporządzenia protokołu po inwentaryzacji i przesyłanej korespondencji. Co do zasady sąd dał wiarę w całości zeznaniom świadka. Świadek zeznała, że pozwana nie była wzywana na inwentaryzację, która miała miejsce kilka miesięcy po zakończeniu działalności. Świadek wyjaśniła, że w kiosku była kasa fiskalna, zatem jest możliwość sprawdzenia raportów. Świadek opisała również procedurę przekazywania utargu. Zeznała, że utarg był odprowadzany w kopertach bezpiecznych do banku przez osobę, która była w kiosku w danym dniu, zeznając również, że utarg był przekazywany za pośrednictwem konwoju.

Pozwana zeznała natomiast, że procedura przekazywania utargu uległa zmianie w trakcie trwania umowy, jednakże pozwana nie potrafiła wskazać konkretnej daty w której nastąpiła zmiana. Świadek B. K. zeznała, że były potwierdzenia – trzy pokwitowania: dla banku, dla powódki oraz jedno dla pozwanej. Z uwagi na upływ czasu część pokwitowań jest nie czytelna, natomiast pozostałe są w posiadaniu Pani R.. Jednocześnie żadne z pokwitowań nie zostały przez pozwaną przedstawione, zatem sąd nie mógł ustalić, czy i w jakim zakresie takie wpłaty miały miejsce.

Strona pozwana wyjaśniła, że miała w agencji trzy kioski, jednakże ich prowadzeniem zajmowała się kuzynka pozwanej P. R. (1) wraz z mężem Ł. R.. Pozwana w tym czasie pracowała. Pozwana wyjaśniła, że od P. R. (1) dostawała informacje, że wszystko jest w porządku. Jednakże po zamknięciu firmy pozwana dostała informację o zadłużeniu. Pozwana zeznała, że miała złożyć wypowiedzenie, ale P. R. (1) zapewniła ją, że wszystko jest już załatwione. Odnośnie rozliczeń pozwana wyjaśniła, że zawsze rano był robiony wydruk z komputera, w którym były informacje ile jest gotówki w kasie, ile gotówki ma zostać. Pozwana przyznała jednak, że „nie da sobie ręki uciąć”, że utarg był odprowadzany, bo sama się tym nie zajmowała. Pozwana wskazała, że była możliwość wygenerowania raportu z kasy: dziennego, miesięcznego lub rocznego. Odnośnie inwentaryzacji pozwana zeznała, że zawiadomienie o inwentaryzacji zostało przesłane na adres P. R. (1).

Sąd oddalił wniosek o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków P. R. (1) i Ł. R., jako nieprzydatnego dla merytorycznego rozstrzygnięcia. Sąd nawet wezwał świadków na termin, ale nie stawili się, przy czym nawet gdyby przyznali, że kiosk faktycznie prowadziła P. R. (1), to nie miało to dla rozstrzygnięcia żadnego znaczenia, wobec zawartej przez strony umowy, a kwestie te mogą mieć znaczenie wyłącznie dla potencjalnej sprawy pozwanej wobec P. R..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje

Powództwo w niniejszej sprawie zasługiwało jedynie w części na uwzględnienie.

Powódka wnosiła o zasądzenie kwoty (...) zł tj. kwoty będącej równowartością niedoboru gotówki, który zdaniem powódki nastąpił.

W niniejszej sprawie poza sporem pozostawał fakt zawarcia między powódką, a pozwaną umowy nazwanej przez strony umową agencji sprzedaży (...) (...). Wobec podnoszonych przez pozwaną zarzutów związanych z rodzajem zawartej przez strony umowy, która w ocenie pozwanej była w rzeczywistości umową o świadczenie usług, rozważania w niniejszej sprawie rozpocząć należy od rozstrzygnięcia kwestii rodzaju łączącego strony stosunku prawnego będącego podstawą roszczenia.

W ocenie Sądu Okręgowego strony łączyła umowa agencyjna. Opisany przedmiot świadczenia odpowiada swoją treścią naturze agencji uregulowanej w art. 758 § 1 k.c. Regulacje dotyczące umów agencyjnych zostały zawarte w przepisach art. 758 – art. 764 ⁹ k.c. Zgodnie z art. 758 § 1 k.c. przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu. W § 2 przywołanego przepisu wskazano, że do zawierania umów w imieniu dającego zlecenie oraz do odbierania dla niego oświadczeń agent jest uprawniony tylko wtedy, gdy ma do tego umocowanie. Kwestie dotyczące otrzymania przez agenta prowizji zostały natomiast uregulowane w art. 758 ¹ k.c. W myśl § 2 przytoczonego przepisu prowizją jest wynagrodzenie, którego wysokość zależy od liczby lub wartości zawartych umów. Z kolei zgodnie z § 3 tego przepisu, jeżeli wysokość prowizji nie została w umowie określona, należy się ona w wysokości zwyczajowo przyjętej w stosunkach danego rodzaju, w miejscu działalności prowadzonej przez agenta, a w razie niemożności ustalenia prowizji w ten sposób, agentowi należy się prowizja w odpowiedniej wysokości, uwzględniającej wszystkie okoliczności bezpośrednio związane z wykonaniem zleconych mu czynności.

Zważywszy na treść umowy stron – fakt, że fizycznie kiosk prowadziła P. R. (1) był obojętny dla rozstrzygnięcia. Zgodnie z treścią § 8 Umowy strony uzgodniły, że przeniesienie praw z Umowy na osoby trzecie jest niedopuszczalne, a pozwana będzie odpowiedzialna za działania lub zaniechania osób, przy pomocy których wykonuje swoje zobowiązania lub którym powierza wykonanie swoich zobowiązać, jak za swoje własne.

Pomiędzy stronami nie był sporny fakt wypowiedzenia zawartej przez strony umowy, jak również skuteczności wypowiedzenia przedmiotowej umowy. Spór stron koncentrował się zasadniczo wokół kwestii związanych z rozliczeniem pozwanej po rozwiązaniu umowy. Strony zawarły umowę na czas nieoznaczony, ustalając w § 14 ust. 4 terminy wypowiedzenia. Zgodnie z ust. 6 powyższego paragrafu powódka mogła wypowiedzieć Umowę ze skutkiem natychmiastowym w przypadku m.in. naruszenia postanowień Umowy, w szczególności niedopełnienia obowiązków określonych w § 5 Umowy. W przypadku rozwiązania Umowy, powódka była zobowiązania do przeprowadzenia inwentaryzacji mienia oraz dokonania ostatecznego rozliczenia pozwanej. Przekazanie mienia oraz punktu sprzedaży miało odbyć się w sposób protokolarny pomiędzy upoważnionymi przedstawicielami stron. Powód dołączył do akt sprawy dowód na okoliczność wysłania do pozwanej protokołu z inwentaryzacji oraz rozliczenia, będącego załącznikiem do wystawionej przez powódkę na rzecz pozwanej noty obciążeniowej. Ponadto powódka przesłała pozwanej specyfikację wyliczenia niedoboru gotówki. Wskazać w tym miejscu należy, iż pozwana nie zaoferowała dowodu przemawiającego za tym, że już wówczas zakwestionowała wyliczenia dokonane przez stronę powodową.

Jednak w części rację ma strona pozwana twierdząc, że powódka nie udowodniła prawidłowości wyliczeń. Strona powodowa nie wykazała, że na taką konkretnie kwotę zatowarowała punkt sprzedaży. Nie podołała również ciężarowi dowodu w zakresie udowodnienia rzeczywistego stanu gotówki w kasie. Jak wynika z zeznań świadka jak również z zeznań strony pozwanej istnieje możliwość wygenerowania z kasy fiskalnej raportów przedstawiających obraz utargu punktu sprzedaży. Jednakże strona powoda przedstawiła powyższe raporty jedynie za trzy miesiące tj. grudzień 2012 roku, styczeń 2013 roku oraz luty 2013 r. Zgodnie z załączonymi raportami utarg pozwanej w grudniu 2012 roku wyniósł (...) zł, w styczniu 2013 roku (...) zł, a w lutym 2013 roku (...) zł. Zatem w ocenie Sądu powódka jedynie za te trzy miesiące wykazała wysokość obrotów w punkcie sprzedaży. Rozliczenie przesłane przez powódkę pozwanej, którego to rozliczenia strona pozwana nie zakwestionowała odwołuje się do kwot, które były wpłacane przez pozwaną w tych trzech miesiącach. Strona powodowa nie udowodniła iż dochodzona pozwem kwota przysługuje jej w pełnej wysokości. Zgodnie z zasadami procesu cywilnego ciężar gromadzenia materiału dowodowego spoczywa na stronach (art. 232 k.p.c., art. 3 k.p.c., art. 6 k.c.). Jego istota sprowadza się do ryzyka poniesienia przez stronę ujemnych konsekwencji braku wywiązania się z powinności przedstawienia dowodów. Skutkiem braku wykazania przez stronę prawdziwości twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy jest tylko to, że twierdzenia takie zasadniczo nie będą mogły leżeć u podstaw sądowego rozstrzygnięcia. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń, utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym działaniem. Wskazywane przepisy rysują zatem reguły dotyczące dochodzenia i dowodzenia roszczeń. Z przepisu art. 6 k.c. wynika ogólna reguła, iż ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W procesie cywilnym strony mają obowiązek twierdzenia i dowodzenia tych wszystkich okoliczności (faktów), które stosownie do art. 227 k.p.c. mogą być przedmiotem dowodu.

Na koniec odnosząc się do podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia wskazać należy, że w ocenie Sądu jest on całkowicie chybiony. Podnosząc zarzut przedawnienia roszczenia, pozwana wskazała, że umowę, nazwaną przez strony agencyjną, w rzeczywistości należy poczytywać, jako umowę o świadczenie usług. W związku z powyższym, według pozwanej należało przyjąć dwuletni okres przedawnienia. Biorąc pod uwagę agencyjny charakter umowy zawartej przez strony, należy stwierdzić, że zastosowania nie znajduje art. 750 k.c.. Tym samym, nie można przyjąć, że roszczenia o zapłatę przedawniły się z upływem dwóch lat, licząc od daty wymagalności tych roszczeń określonej w umowie agencyjnej. Wskazać należy natomiast, że roszczenia wynikające z umowy agencyjnej przedawniają się na ogólnych zasadach, tj. w terminach określonych w art. 118 kc – trzech lat dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Mając zatem na względzie, iż powództwo zostało wytoczone pozwem wniesionym w dniu 5 stycznia 2016 r., zaś zapłata zgodnie z notą odsetkową stała się wymagalna najpóźniej we wrześniu 2013 r., zarzut przedawnienia należało uznać za chybiony. Wymagalność roszczenia powstała dopiero w dniu wyliczenia niedoborów, zgodnie z inwentaryzacją przeprowadzoną po zakończeniu współpracy. Dnia powstania i wysokości poszczególnych jednostkowych niedoborów powódka nie miałaby możliwości wyliczyć.

Mając na uwadze powyższe Sąd uwzględnił kwoty, które powinny być w kasie na podstawie trzech wskazanych powyżej wydruków z kasy fiskalnej, a następnie odjął to co wpłaciła już strona pozwana, zgodnie z niezakwestionowanym przez stronę pozwaną rozliczeniem, zasądzając od pozwanej na rzecz powódki kwotę 42 332,73 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od 11 września 2013 roku do dnia zapłaty (pkt I wyroku).

Strona powodowa nie wykazała, ile wynosiły raporty z kasy za pozostałe miesiące oraz żeby wpłaty pozwanej można było zaliczyć na poczet jakichś innych utargów, niż te objęte trzema złożonymi raportami.

Wiarygodnymi dowodami nie są w tym zakresie: protokół rozliczenia (k. 34) i protokół z inwentaryzacji gotówki - w zakresie sposobu i wartości wyliczeń (k. 36-37), stanowiące wyłącznie sporządzone jednostronnie przez powódkę, bez obecności pozwanej wydruki. Za miarodajne dokumenty sąd uznał raporty kasowe i wskazane przez samą powódkę w specyfikacji z k. 37 wpłaty pozwanej. Zasądzona kwota stanowiła różnicę między suma raportów, a tymi wpłatami. Pozwana nie przedstawiła dowodu innych wpłat.

O odsetkach Sąd orzekł zgodnie z żądaniem strony powodowej na podstawie art. 481 § 1 k.c. Sąd na podstawie art. 455 k.c. za wezwanie do zapłaty potraktował doręczenia noty odsetkowej - 3 września 2013 r. (k. 32), tym samym pozwana niezwłocznie w terminie 7 dni winna zapłacić żądaną kwotę. Siedmiodniowy termin upłynął w dniu 10 września 2013 r., w konsekwencji odsetki należne są powodowi od 11 września 2013 r.

O kosztach procesu sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. ustalając, że powódka ponosi koszty procesu w 35%, a pozwany w 65%, zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 3 412 zł, co uczyniono w punkcie III wyroku.

SSO Monika Pawłowska

(...)

SSO Monika Pawłowska