Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2019 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki z o.o. z siedzibą w G.

przeciwko G. T.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Sieradzu

z dnia 20 lutego 2019 roku, sygnatura akt I C 500/18 upr

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od (...) Spółki z o.o. z siedzibą w G. na rzecz G. T. 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 173/19

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 20 lutego 2019 r., wydanym w sprawie z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością siedzibą w G. przeciwko G. T. Sąd Rejonowy w Sieradzu oddalił powództwo o zapłatę i zasądził na rzecz pozwanej 917 zł z tytułu zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł pełnomocnik powoda, zaskarżając wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie prawa materialnego to jest:

- art. 5 pkt 7 ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim poprzez jego błędną wykładnię i dokonanie błędnego ustalania, że powód udzielił pozwanej kredytu w kwocie 4800 zł, podczas gdy całkowita kwota kredytu, to suma wszystkich środków pieniężnych które kredytodawca udostępnił konsumentowi w łącznej kwocie 12672 zł

- art. 385 ¹ k.c. poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie i w efekcie nieprawidłowe przyjęcie, że postanowienia umowy pożyczki dotyczące prowizji są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interes pozwanej, a tym samym nie wiążą strony pozwanej,

W oparciu o tak sformułowane zarzuty pełnomocnik powoda wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 2.852 zł, a ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w postepowaniu apelacyjnym.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja jest bezzasadna i nie zasługuje na uwzględnienie, wbrew bowiem jej zrzutom Sąd Rejonowy przy wydawaniu zaskarżanego orzeczenia nie dopuścił się naruszenia prawa materialnego.

W szczególności Sąd Rejonowy nie dopuścił się naruszenia art. 5 pkt 7 ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, prawidłowo ustalił całkowitą kwotę pożyczki na 12.672 zł. Powyższe nie oznacza jednak, jak chce tego apelujący, że Sąd nie posiada uprawnień do oceny czy poszczególne elementy które składają się na całkowitą kwotę pożyczki nie stanowiły postanowień naruszających prawa konsumenta. Z utrwalonego stanowiska judykatury i piśmiennictwa wynika jasno, że do świadczeń głównych nie zalicza się między innymi opłaty i prowizji za udzielnie kredytu i prowadzenie rachunku. Zatem sam fakt wskazania w umowie całkowitej kwoty pożyczki nie oznacza, że jest to świadczenie główne, które nie podlega ocenie zgodności w świetle art. 385 ¹ §1 k.c. Poza tym apelujący powołuje się na treść przepisu w brzemieniu obowiązującym do 22 lipca 2017 r. podczas gdy umowa była zawarta w styczniu 2016 r.

Nie jest też skuteczny zarzut naruszenia art. 385 ¹ §1 k.c.

Wbrew sugestii skarżącego Sąd I instancji nie popadł w sprzeczność stwierdzając, że prowizja zastrzeżona w umowie nie przekracza limitu ustawowego oraz że okoliczność, iż obowiązuje limit kosztów pozaodsetkowych, nie wyłącza kontroli postanowień wzorca umowy, które odnoszą się do takich kosztów, pod kątem skuteczności ich inkorporacji do stosunku prawnego oraz pod względem ich abuzywności. Poza uwagą skarżącego pozostaje, iż Sąd Rejonowy w Sieradzu przyjął jedynie, że art. 36a wskazanej ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. 2016 poz. 1528) określa maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu oraz że zapis ów nie oznacza, że jeżeli takie koszty mieszczą się w w/w granicach wyłączona jest kontrola postanowień je przewidujących z punktu widzenia ich abuzywności.

Sąd Odwoławczy w pełni podziela zapatrywania Sądu I instancji, że tego rodzaju postanowienia umowne, przewidujące obowiązek uiszczenia przez pozwaną kosztów prowizji w kwocie przewyższającej wysokość pożyczki, która wynosiła 168% udzielonej pożyczki, kształtowały prawa i obowiązki pozwanej w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. Wskazać w tym miejscu należy, iż istnieją dwa sposoby umożliwiające sądowi stwierdzenie, że zamieszczona w umowie klauzula stanowi niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu art. 385 ¹ k.c., tj. kontrola incydentalna dokonywana przez sąd rozpoznający konkretną sprawę oraz kontrola abstrakcyjna sprawowana przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Mając na względzie brzmienie art. 385 ¹ k.c. , aby można było uznać klauzulę za abuzywną (inaczej postanowienie nieuczciwe lub niegodziwe) muszą zostać spełnione cztery przesłanki: umowa musi być zawarta z konsumentem, postanowienia tej umowy nie zostały uzgodnione z konsumentem w sposób indywidualny, a ponadto kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami lub rażąco naruszając jego interesy, a postanowienie sformułowane w sposób jednoznaczny nie dotyczy głównych świadczeń stron. Bezsprzecznie, na co wskazywał Sąd Rejonowy, pożyczkodawca jest przedsiębiorcą zajmującym się prowadzeniem działalności gospodarczej, między innymi w zakresie udzielania pożyczek gotówkowych, a strona pozwana jako osoba fizyczna jest konsumentem. Postanowienia umowy łączącej strony nie zostały też uzgodnione indywidualnie, albowiem strona pozwana nie miała na treść umowy jakiegokolwiek wpływu. W judykaturze uznaje się, że pod pojęciem działania wbrew dobrym obyczajom kryje się wprowadzanie do umowy klauzul, które godzą w równowagę kontraktową stron takiego stosunku, natomiast przez rażące naruszenie interesów konsumenta rozumie się nieusprawiedliwioną dysproporcję - na niekorzyść konsumenta - praw i obowiązków stron, wynikających z umowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2006 r., I CSK 173/06, Lex nr 395247). Dokonując oceny rzetelności określonego postanowienia umowy konsumenckiej należy zawsze rozważyć indywidualnie rozkład obciążeń, kosztów i ryzyka, jaki wiąże się z przyjętymi rozwiązaniami oraz zbadać jak wyglądałyby prawa lub obowiązki konsumenta w sytuacji, w której postanowienie to nie zostałoby zastrzeżone, pamiętając jednocześnie podczas dokonywania kontroli o tym, że każdorazowo istotny jest charakter stosunku prawnego regulowanego umową, który w konkretnej sytuacji może usprawiedliwiać zastosowaną konstrukcję i odejście do typowych reguł wyznaczonych przepisami dyspozytywnymi.

Warto w tym miejscu podnieść, że ratio legis wprowadzenia w dniu 11 marca 2016 r. nowelizacji ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. z 2016 r. poz.1528), na którą powołuje się Sąd I instancji, miało na celu ukrócenie niewłaściwych praktyk rynkowych polegających na zawyżaniu opłat około kredytowych, w odpowiedzi na często powtarzające się praktyki tego typu. Nie jest to jednak wyłączny środek ochrony konsumenta zawierającego umowę kredytu konsumenckiego, lecz dodatkowy mechanizm ochronny, który wzmocnić ma wzmocnić ochronę konsumenta zawierającego umowę pożyczki gotówkowej. Regulacja ta nie wyłącza innych mechanizmów chroniących konsumentów przewidzianych w przepisach Kodeksu Cywilnego.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił, że postanowienie umowne o zobowiązaniu pozwanej do zapłaty na rzecz pożyczkodawcy prowizji we wskazanej wysokości zastrzeżonej w umowie stanowi niedozwoloną klauzulę umowną i powód nie ma prawa się jej domagać.

W ocenie Sądu Okręgowego postanowienia umowy łączącej strony są niedozwolone w zakresie, w jakim przewidują obowiązek uiszczenia przez pożyczkobiorcę opłaty prowizji w określonej w tej umowie wysokości. Zaznaczyć bowiem należy, że analizowana opłata prowizyjna przewyższała świadczenie główne. W ocenie Sądu Okręgowego zastrzeżenie opłaty w takiej wysokości nie miało żadnego uzasadnienia w rzeczywistej wysokości kosztów ponoszonych za takie czynności, do uznania czego wystarcza już samo doświadczenie życiowe.

Mając powyższe na uwadze należało uznać, że w rozpoznawanej sprawie zapis umowny, który zastrzega konieczność uiszczania świadczenia ubocznego w postaci opłaty dodatkowej na poziomie ustalonym we wzorcu, w sposób oczywisty narusza interesy konsumenta oraz kształtuje jego prawa w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, a tym samym stanowi klauzulę niedozwoloną w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. i należy uznać go za godzący w równowagę kontraktową tego stosunku. Skutkuje to jego bezskutecznością w zakresie wysokości przedmiotowej opłaty.

Wobec powyższego uznać trzeba, że rozstrzygnięcie Sądu I instancji było prawidłowe, a podniesione w apelacji zarzuty nie mogły doprowadzić do uwzględnienia jej wniosków. Uzasadnia to oddalenie złożonego środka zaskarżenia na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. obciążając powoda koszami zastępstwa procesowego poniesionymi przez pozwaną .