Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 27 lipca 2018 r. Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie w pkt 1 oddalił wniosek; w pkt 2 ustalił, że koszty postępowania uczestnicy ponoszą we własnym zakresie.

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał, iż jako podstawę żądań wykreślenia wpisów ujawnionych w dziale III Kw (...) wnioskodawca przywołał fakt, iż na mocy załączonego do wniosku postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 20 lipca 2017 r., sygn. akt XII GR 5/17, otwarto postępowanie sanacyjne (...) sp. z o.o. z siedzibą w S., jednocześnie odbierając zarząd własny dłużnikowi i -wyznaczając zarządcę w osobie doradcy restrukturyzacyjnego Ł. G. oraz sędziego-komisarza w osobie SSR Moniki Rzepiejewskiej. Wskazał, iż na mocy art. 312 ust. 4 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne, z dniem otwarcia postępowania sanacyjnego zabezpieczenia ujawnione w treści księgi wieczystej ustanowione na majątku dłużnika upadają. Nieruchomość będąca przedmiotem zabezpieczenia staje się z tym dniem składnikiem masy sanacyjnej z mocy prawa i ma służyć zaspokojeniu ogółu wierzycieli, na zasadach określonych w przepisach prawa restrukturyzacyjnego a utrzymanie ustanowionych zabezpieczeń uniemożliwia skuteczne rozporządzanie nieruchomością jako składnikiem masy, co utrudni lub uniemożliwi zaspokojenie roszczeń wierzycieli. Ograniczenia w rozporządzaniu nieruchomością ustanowione na gruncie ustawy - kodeks postępowania cywilnego, jako niepodlegające wykonaniu w odniesieniu do składników masy sanacyjnej, po otwarciu postępowania sanacyjnego nie wiążą zarządcy i jest on uprawniony do żądania ich wykreślenia. Sąd I instancji przytoczył treść komentarzy: S. G. w Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz 2018 wyd. 2 „nie wszystkie postępowania egzekucyjne skierowane do majątku dłużnika wchodzącego w skład masy sanacyjnej, wszczęte przed dniem otwarcia postępowania sanacyjnego, ulegają zawieszeniu z mocy prawa z dniem otwarcia postępowania sanacyjnego. Przy czym zawieszeniu nie podlegają nie tylko "postępowania egzekucyjne dotyczące świadczeń alimentacyjnych oraz rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci oraz z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę" , a więc wymienione w art. 312 ust. 4. Nadto podkreślił, iż wymieniony w uzasadnieniu skargi P. Z. w Prawo restrukturyzacyjne uważa, że: „po otwarciu postępowania sanacyjnego niedopuszczalne jest skierowanie egzekucji do majątku wchodzącego w skład masy sanacyjnej oraz wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu lub zarządzenia zabezpieczenia na majątku dłużnika (z wyjątkiem zabezpieczenia i egzekucji roszczeń alimentacyjnych oraz roszczeń o rentę z tytułu odpowiedzialności za uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia albo utratę żywiciela oraz o zamianę uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę). Sformułowanie "wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu" należy rozumieć w kontekście art. 246 ust. 1 PrRestr, tj. dla swojej skuteczności zabezpieczenie wymaga, aby wpis zabezpieczenia został dokonany przed dniem otwarcia postępowania. Tylko wtedy bowiem będzie skuteczny i nie zostanie wykreślony przez sędziego-komisarza w trybie art. 246 ust. 3 PrRestr.” Sąd I instancji podkreślił zatem, iż nie mógł przyjąć wyłącznie w oparciu o załączone do wniosku postanowienie o otwarciu postępowania sanacyjnego, że stanowi ono podstawę do wykreślenia poszczególnych wpisów zgodnie z żądaniem wniosku. Wskazał, iż wpisy w księdze wieczystej, których wykreślenia żąda wnioskodawca zostały dokonane jeszcze przed wszczęciem otwarcia postępowania sanacyjnego - nie znajduje więc do nich zastosowania przepis art. 312 ust. 4 p.r.

Apelacje od powyższego postanowienia wywiódł zarządca (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w restrukturyzacji w S. zaskarżając je w całości i zarzucając naruszenie przepisu art. 312 ust. 4 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (dalej: pr), poprzez jego niewłaściwą wykładnię i przyjęcie, że udzielone zabezpieczenie nie upadło z mocy prawa z uwagi na otwarcie względem ww. spółki postępowania sanacyjnego. W związku z powyższym wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia z dnia 27 lipca 2018 r. poprzez: 1. wykreślenie z księgi wieczystej nr (...) ostrzeżenia o toczącym się postępowaniu w przedmiocie stwierdzenia nieistnienia bądź nieważności uchwały nr 1 zgromadzenia wspólników (...) Business Park Sp. z o.o. z siedzibą w S. z dnia 10 kwietnia 2012 roku dotyczącej wyrażenia zgody na zbycie tej nieruchomości, ujawnionego na podstawie postanowienia Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 16 lipca 2013 r., wydanego w sprawie o sygn. akt VIII GC 278/13; 2.wykreślenie z księgi wieczystej nr (...) wpisu o zakazie zbycia i obciąża prawa użytkowania wieczystego nieruchomości wraz z budynkami, ujawnionego na podstawie postanowienia Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 16 lipca 2013 r. wydanego w sprawie o sygn. akt VIII GC 278/13; 3. wykreślenie z księgi wieczystej nr (...) zakazu zbycia i zakazu obciążania prawa wieczystego użytkowania nieruchomości wraz z budynkami do czasu prawomocnego zakończenia postępowania, które uprawniony (...) Business Park Sp. z o.o. w S. wytoczy zobowiązanemu, ujawnionego na podstawie postanowienia Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 08 listopada 2013 r., wydanego w sprawie o sygn. akt VIII Gco 154/13; 4. wykreślenie z księgi wieczystej nr (...) ostrzeżenia o roszczeniu uprawnionego o usunięciu niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym przeciwko obowiązanym Skarbowi Państwa - Prezydentowi Miasta S., (...) Business Park Sp. z o.o. jako wieczystego użytkownika gruntu i właściciela posadowionych na niej budynków, w miejsce (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S., ujawnionego na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 18 lipca 2016 r., wydanego w sprawie o sygn. akt III Co 369/16 o udzielenie zabezpieczenia roszczenia; 5. wykreślenie z księgi wieczystej nr (...) ostrzeżenia o roszczeniu uprawnionej o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym poprzez nakazanie wpisania w dziele II KW (...) spółki (...) Sp. z o.o. jako wieczystego użytkownika gruntu i właściciela posadowionych na niej budynków, w miejsce (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S., ujawnionego na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 03 listopada 2016 r., sygn. akt III Co 1145/16 o udzieleniu zabezpieczenia roszczenia; 6.zasądzenie na rzecz wnioskodawcy zwrotu kosztów postępowania I i II instancji.

W uzasadnieniu apelujący wskazał, iż zgodnie z treścią art. 312 ust. 4 pr. restrukturyzacyjne po otwarciu postępowania sanacyjnego niedopuszczalne jest skierowanie egzekucji do majątku wchodzącego w skład masy sanacyjnej oraz wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu lub zarządzenia zabezpieczenia na majątku dłużnika (z wyjątkiem zabezpieczenia i egzekucji roszczeń alimentacyjnych oraz roszczeń o rentę z tytułu odpowiedzialności za uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia albo utratę żywiciela oraz o zmianę uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę). Podkreślił, iż zgodnie z powszechnie przyjętą wykładnią normy wyrażonej w art. 312 ust. 4 pr. dla swojej skuteczności zabezpieczenie wymaga, aby wpis zabezpieczenia został dokonany przed dniem otwarcia postępowania sanacyjnego. Niemniej jednak – dalej wywodził apelujący - doktryna stoi na stanowisku, że powyższe nie odnosi się do niektórych rodzajów zabezpieczeń. P. Z. w „Prawo upadłościowe. Prawo Restrukturyzacyjne. Komentarz" (Wyd. 4 Warszawa 2016) wskazuje, że „Jeżeli przed dniem otwarcia postępowania postanowienie o zabezpieczeniu poprzez zajęcie rachunku bankowego, wierzytelności lub ruchomości czy zakaz zbywania i obciążania rzeczy uprawomocniło się, to i tak zabezpieczenie upada, gdyż żadne postępowanie zabezpieczające lub egzekucyjne nie może być dalej prowadzone przeciwko zarządcy lub dłużnikowi w postępowaniu sanacyjnym". Ten sam autor wskazuje, iż „jeżeli w wykonaniu udzielonego zabezpieczenia środki dłużnika zostały przekazane do depozytu sądowego, komornik z chwilą wydania postanowienia o otwarciu postępowania sanacyjnego ma obowiązek wydać wszystkie kwoty zarządcy masy sanacyjnej". Zdaniem apelującego powyższe obrazuje upadek z mocy prawa zabezpieczenia wykonanego przed dniem otwarcia postępowania sanacyjnego. Zgodnie z przytoczonym wyżej poglądem analogicznie upadają zabezpieczenia w postaci zakazu zbywania i obciążania rzeczy, a zarządca masy sanacyjnej przejmuje zarząd nad rzeczą będącą przedmiotem zabezpieczenia w pełnym wymiarze.

W odpowiedzi na apelację (...) Business Park Sp. z o.o. w S. wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika zwrot kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa, według norm przepisanych, na zasadzie art. 520 § 2 k.p.c. z uwagi na niewątpliwe sporne interesy stron niniejszego postępowania.

W odpowiedzi na apelację A. W. również w wniósł o jej oddalenie i zasądzenie zwroty kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się nieuzasadniona.

Rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego jest prawidłowe, zaś Sąd Okręgowy w pełni podziela ocenę prawną zaprezentowaną przez sąd wieczystoksięgowy przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia. Wbrew zarzutom apelacji Sąd ten w wydanym orzeczeniem nie naruszył przepisów prawa szczegółowo wskazanych w apelacji.

Zgodzić należy się z poglądem, iż w okolicznościach sprawy nie sposób przyjąć, iż nastąpiło zdarzenie skutkujące upadkiem z mocy prawa udzielonych zabezpieczeń, a znajdujących odzwierciedlenie we wpisach w dziale III badanej księgi wieczystej (...).

Nie ulega wątpliwości, iż w ww. księdze wieczystej na mocy postanowienia Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 16 lipca 2013 r., sygn. akt VIII GC 278/13 ujawniono wpis ostrzeżenia o toczącym się postepowaniu; na mocy tegoż postanowienia ustanowiono również zakaz zbycia i obciążania prawa wieczystego użytkowania wraz z budynkami; na mocy postanowienia Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 08 listopada 2013 r., sygn. akt VIII GCo 154/13 ustanowiono zakaz zbycia i obciążania prawa wieczystego użytkowania wraz budynkami; na mocy postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 18 lipca 2016 r., sygn. akt III Co 369/16 ujawniono wpis ostrzeżenia o roszczeniu uprawnionego o usunięciu niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

Co ważne już po dokonaniu rzeczonych wpisów postanowieniem z dnia 20 lipca 2017 r., sygn. akt XII GR 5/17 Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie otworzył postępowania sanacyjne dłużnika (...) Sp. z o.o. w S. ujawnionego w księdze wieczystej jako wieczysty użytkownik nieruchomości i właściciel budynków.

W okolicznościach niniejszej sprawy zastanowić się zatem należało nad skutkami otwarcia postępowania sanacyjnego, a w szczególności losami dokonanych już zabezpieczeń na prawie.

Analiza przepisów aktu prawnego na który powołuje się skarżący tj. ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne, wskazuje, iż nie można podzielić koncepcji apelującego, iż już samo otwarcie postępowania sanacyjnego powoduje skutek w postaci upadku z mocy samego prawa zabezpieczenia udzielonego ww. postanowieniami będącymi postawa wpisów w dziale III księgi wieczystej.

Zgodnie z art. 170 ust. 1 to z dniem uprawomocnienia się postanowienia zatwierdzającego układ postępowania zabezpieczające i egzekucyjne prowadzone przeciwko dłużnikowi w celu zaspokojenia wierzytelności objętych układem ulegają umorzeniu z mocy prawa. Ust. 2. Stanowi, iż zawieszone postępowania zabezpieczające i egzekucyjne prowadzone przeciwko dłużnikowi w celu zaspokojenia wierzytelności nieobjętych układem mogą zostać podjęte na wniosek wierzyciela. 3. Tytuły wykonawcze lub egzekucyjne, obejmujące wierzytelności objęte układem, tracą wykonalność z mocy prawa. 4. Stronom przysługuje prawo wytoczenia powództwa o ustalenie, że tytuły wykonawcze lub egzekucyjne utraciły wykonalność.

Do umorzenia postępowań zabezpieczających dojdzie zatem dopiero z dniem uprawomocnienia się postanowienia zatwierdzającego układ. Nie można przy tym wykluczyć, iż postępowanie restrukturyzacyjne zostanie umorzone (art. 325 prawa restrukturyzacyjnego) lub dojdzie do uchylenia układu (art. 176 ust. 1 prawa restrukturyzacyjnego). Jak wynika ze stanowiska doktryny zawieszone postępowanie zabezpieczające (i egzekucyjne) powinno być podjęte (tak: Anetta Malmuk-Cieplak, Komentarz do art. 312 ustawy Prawo restrukturyzacyjne, LEX). Wykreślenie zatem wpisów zgodnie z wnioskiem apelującego mało, że niedopuszczalne w świetle przepisu, na który powołuje się dłużnik, o czym poniżej, to dodatkowo – tylko po otwarciu układu – jest przedwczesne.

Nie mniej jednak powracając do stanu na jakim znajduje się postępowanie restrukturyzacyjne względem dłużnika (po otwarciu), to wskazać należy, iż zgodnie z art. 312 ust. 1. ustawy postępowanie egzekucyjne skierowane do majątku dłużnika wchodzącego w skład masy sanacyjnej wszczęte przed dniem otwarcia postępowania sanacyjnego ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem otwarcia postępowania. Na wniosek dłużnika lub zarządcy sędzia-komisarz postanowieniem stwierdza zawieszenie postępowania egzekucyjnego. Postanowienie doręcza się również organowi egzekucyjnemu. Ust. 2 Sędzia-komisarz na wniosek dłużnika lub zarządcy może uchylić zajęcie dokonane przed dniem otwarcia postępowania sanacyjnego w postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczającym skierowanym do majątku dłużnika wchodzącego w skład masy sanacyjnej, jeżeli jest to konieczne dla dalszego prowadzenia przedsiębiorstwa. Przepis ust. 1 zdanie trzecie stosuje się odpowiednio. Po myśli zaś ust. 4 przepisu, który w ocenie apelacyjnego stanowił uzasadnienie jego wniosku: skierowanie egzekucji do majątku dłużnika wchodzącego w skład masy sanacyjnej oraz wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia lub zarządzenia zabezpieczenia roszczenia na tym majątku jest niedopuszczalne po dniu otwarcia postępowania sanacyjnego.

Prawidłowa wykładnia przepisu na który powołuje się apelujący (art. 312 ust. 4) wskazuje zdaniem Sądu Okręgowego, iż niedopuszczalne jest wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu ale po dniu otwarcia postępowania sanacyjnego. Apelujący jednak zdaje się nie zauważać, iż wpisy których wykreślenia się aktualnie domaga obejmują postępowania zabezpieczające wykonane jeszcze przed otwarciem postanowienia sanacyjnego dłużnika. Zgodzić należy się z twierdzeniem uczestnika (...) Business Park Sp. z o.o. wyrażonym w odpowiedzi na apelację, iż sądowe postępowanie zabezpieczające składa się z etapów obejmujących postępowanie rozpoznawcze i to, związane z wykonaniem postanowienia o zabezpieczeniu (wykonawcze). Przekłada się to na regulację dotyczącą skutków otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego – sanacyjnego dla postępowania zabezpieczającego. Dokonane wpisy, których wykreślenia aktualnie domaga się apelujący były materią, istotą przeprowadzonego postępowania wykonawczego. Brak jest jakiejkolwiek normy prawnej statuującej przywoływany przez apelacyjnego zakaz wykonania zabezpieczeń już po zakończeniu, skonsumowaniu postępowania zabezpieczającego. Z drugiej strony co ważne, brak jest jakiejkolwiek normy prawnej wskazującej, że nawet aktualny w danych okolicznościach sprawy zakaz skierowania egzekucji do majątku dłużnika, wchodzącego w skład masy sanacyjnej czy wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia lub zarządzenia zabezpieczenia roszczenia na tym majątku powoduje upadek zabezpieczenia z mocy prawa. Warto przy tym podkreślić, iż zgodnie z ust. 2 przywołanego przepisu Sędzia-komisarz może uchylić zajęcie dokonane przed dniem otwarcia postępowania sanacyjnego w postępowaniu zabezpieczającym skierowanym do majątku dłużnika, wchodzącego w skład masy sanacyjnej, przy czym na takie orzeczenie wnioskujący się nie powoływał.

W tym stanie rzeczy apelacja w całości okazała się bezzasadna i na mocy art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., uznając, że w postępowaniu wieczystoksięgowym brak jest podstaw do odstąpienia od reguły zawartej w tym przepisie. Z istoty postępowania wieczystoksięgowego wynika bowiem, że nie występuje w nim kolizja interesów uczestników postępowania. Jest to bowiem postępowanie rejestrowe, nie ma w nim możliwości rozstrzygania sporów o własność czy prowadzenia jakiegokolwiek postępowania rozpoznawczego, jak to ma miejsce w innych postępowaniach niespornych (tak samo Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 27 lipca 2010 r., II Cz 54/10).

SSO Małgorzata Grzesik SSO Mariola Wojtkiewicz SSO Violetta Osińska

Sygn akt II Ca 1118/18

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować;

2.  Odpis postanowienia z uzasadnieniem doręczyć zarządcy r.pr. Ł. G. ;

3.  Akta zwrócić SR – zwrotka w ślad za aktami

SSO Mariola Wojtkiewicz