Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 listopada 2017 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Protokolant: starszy protokolant sądowy Paulina Florkowska

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2017 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa G. T., D. T., H. S.

przeciwko K. S.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie

z dnia 17 stycznia 2017 r., sygnatura akt I C 3089/16/K

uchyla zaskarżony wyrok, znosi postępowanie w zakresie rozprawy z dnia 17 stycznia 2017 r. i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu dla Krakowa – Krowodrzy do ponownego rozpoznania.

SSO Zbigniew Zgud SSO Magdalena Meroń-Pomarańska SSO Beata Tabaka

UZASADNIENIE

Powodowie G. T., D. T., H. S. wnieśli przeciwko pozwanej K. S. o pozbawienie wykonalności orzeczenia w postaci postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa- Krowodrzy w Krakowie z dnia 3 stycznia
2014 r., I Co 656/12/K a to zgodnie z art. 791 § 3 k.p.c. poprzez przyznanie prawa do lokalu socjalnego.

Pozwana K. S. wniosła o oddalenie powództwa zarzucając jego bezzasadność.

Wyrokiem z dnia 17 stycznia 2017 r. Sąd I instancji oddalił powództwo.

Sąd I instancji ustalił, iż postanowieniem z dnia 3 stycznia 2014 r., Sąd Rejonowy dla Krakowa-Krowodrzy w Krakowie do sygn. akt: I Co 656/12/K, przysądził prawo własności lokalu położonego w K. przy ul. (...) na rzecz pozwanej K. S.. Na podstawie wyżej wymienionego postanowienia, pozwana wszczęła przeciwko powodom egzekucję komorniczą zmierzającą do wydania wyżej wymienionego lokalu.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie wyżej powołanych dowodów, pomijając przeprowadzenie postępowania dowodowego w dalej idącym zakresie wobec uznania, że już przeprowadzone postępowanie dowodowe doprowadziło do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

W uzasadnieniu rozważań Sąd I instancji wskazał, iż powodowie nie wskazali co prawda na jakiej podstawie prawnej, domagają się pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności jednakże z twierdzeń pozwu wynika, że stanowi ją art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., i twierdzenie, że po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie na podstawie którego zobowiązanie nie może być egzekwowane. Jako zdarzenie takie, powodowie wskazali niepouczenie ich przez komornika sądowego o treści art. 791 § 3 k.p.c., a także fakt, że dwoje spośród nich spełnia przesłanki do otrzymania lokalu socjalnego. Sąd Rejonowy wskazał, iż prawdą jest, że na komorniku stosownie do treści art. 5 w związku z art. 11 § 2 k.p.c., spoczywa obowiązek aby w razie uzasadnionej potrzeby udzielać stronie niezbędnych pouczeń co do czynności procesowych. Zakres tych pouczeń wynika jednak z okoliczności podejmowanych czynności i nie może polegać na przytaczaniu całościowo uregulowań kodeksu postępowania cywilnego w zakresie egzekucji. Sąd podkreślił, iż art. 791 § 3 k.p.c., zawiera konkretyzację obowiązku informacyjnego komornika w ten sposób, że istotnie zobowiązuje on organ prowadzący egzekucję do pouczenia o możliwości wytoczenia powództwa o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, ale tylko w sytuacji gdy dłużnik po podjęciu czynności egzekucyjnych, twierdzi, że przysługuje mu prawo skuteczne wobec wierzyciela. Jeżeli dłużnik takich twierdzeń nie podnosi (co może uczynić choćby ustnie do protokołu czynności egzekucyjnych), to brak jest podstaw do udzielenie przez komornika pouczenia w trybie omawianego przepisu. Sąd zaznaczył, iż w uzasadnieniu pozwu powodowie nie podnieśli, aby po otrzymaniu wezwania do opuszczenia lokalu, podnosili wobec komornika twierdzenia co do przysługującego im skutecznego wobec wierzyciela prawa do lokalu. W związku z powyższym nie można uczynić komornikowi zarzutu z tego, że nie pouczył ich o uprawnieniach wynikających z art. 791 § 3 k.p.c. Sąd na marginesie wskazał, iż termin tygodniowy do wniesienia powództwa wynikający z powyższego przepisu ma charakter materialnoprawny i nie podlega przywróceniu. W ocenie Sądu Rejonowego okoliczność, iż dwoje spośród pozwanych spełnia przesłanki do otrzymania lokalu socjalnego nie może podlegać badaniu ani w toku postępowania egzekucyjnego ani stanowić przesłanki do pozbawienia wykonalności postanowienia o przysądzeniu własności.

Apelację od powyższego wyroku wywiedli powodowie, zarzucając naruszenie
art. 124 § 1 k.p.c., wnosząc o zmianę wyroku i uwzględnienie pozwu ewentualnie o jego uchylenie i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Pozwana K. S. w piśmie procesowym zatytułowanym ,,apelacja’’ wskazała, iż zgadza się z decyzją Sądu I instancji w całości, wskazując, iż powodowie nadmiernie korzystają z przywileju prawa do zabezpieczenia, naruszając tym samym art. 5 k.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powodów zasługiwała na uwzględnienie i doprowadziła do uchylenia zaskarżonego wyroku.

Zgodnie z art. 378 § 1 k.p.c. sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. W myśl art. 379 pkt 5 k.p.c. nieważność postępowania zachodzi, gdy strona została pozbawiona możności obrony swych praw. Pozbawienie możności obrony swych praw przez stronę polega na tym, że strona na skutek wadliwości procesowych sądu lub strony przeciwnej nie mogła brać i nie brała udziału w postępowaniu w sposób gwarantujący jej ochronę jej praw jeżeli skutki tych wadliwości nie mogły być usunięte na następnych rozprawach przed wydaniem w danej instancji wyroku. Analizując, czy doszło do pozbawienia strony możności działania, trzeba w pierwszej kolejności rozważyć, czy nastąpiło naruszenie przepisów procesowych, następnie ustalić, czy uchybienie to wpłynęło na możność strony do działania w postępowaniu, w końcu zaś ocenić, czy pomimo zaistnienia tych okoliczności strona mogła bronić swych praw w procesie. Dopiero w razie kumulatywnego spełnienia wszystkich tych przesłanek można przyjąć, że strona została pozbawiona możności działania (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2008 r., V CSK 488/07).

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy należy wskazać, iż powodowie zostali pozbawieni możności obrony swych praw. Otóż postanowieniem z dnia 7 grudnia
2016 r. ( vide: k. 40 akt sądowych) Sąd I instancji oddalił wniosek powodów o ustanowienie dla nich pełnomocnika z urzędu. W dniu 7 stycznia 2017 r. ( vide: k. 54 akt sądowych) powodowie wnieśli zażalenie na powyższe postanowienie. Na rozprawie w dniu 17 stycznia 2017 r. powódka G. T. oświadczyła, iż zostało złożone zażalenie na postanowienie w przedmiocie oddalenia wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu ( vide: k. 46 akt sądowych). Powódka złożyła wniosek o odroczenie rozprawy i zgłosiła zastrzeżenia do protokołu o naruszenie art. 124 § 1 k.p.c. Zgodnie z wymienionym artykułem zgłoszenie wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego, jak również wniesienie środka odwoławczego od odmowy ich ustanowienia nie wstrzymuje biegu toczącego się postępowania, chyba że chodzi o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego dla powoda na skutek wniosku zgłoszonego w pozwie lub przed wytoczeniem powództwa. Sąd może jednak wstrzymać rozpoznanie sprawy aż do prawomocnego rozstrzygnięcia wniosku i w związku z tym nie wyznaczać rozprawy, a wyznaczoną rozprawę odwołać lub odroczyć. Wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu został złożony przez powodów w pozwie z dnia 30 września 2016 r. ( vide: k. 2 akt sądowych). A zatem w związku z wniesionym zażaleniem Sąd I instancji winien był wstrzymać rozpoznanie sprawy aż do prawomocnego rozstrzygnięcia wniosku i w związku z tym obligatoryjnie odroczyć rozprawę. Sąd natomiast oddalił wniosek o odroczenie, zamknął rozprawę i wydał wyrok a zatem doszło do naruszenia przepisów procesowych albowiem Sąd Rejonowy nie zaczekał na ostateczne rozstrzygnięcie w przedmiocie wniosku o pełnomocnika. Tymczasem postanowieniem z dnia 26 października 2017 r. Sąd Okręgowy na skutek wniesionego zażalenia zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że ustanowił na rzecz powodów pełnomocnika z urzędu ( vide: k. 171 akt sądowych). Tym samym doszło do sytuacji, gdy pomimo tego, iż przed Sądem Rejonowym powodów powinien reprezentować pełnomocnik nie tylko nie brał on udziału w sprawie ale także nie został zawiadomiony o terminie rozprawy i nie wziął w niej w ogóle udziału. Ponieważ Sąd Rejonowy zamknął rozprawę nie było możliwości konwalidowania błędnie podjętych czynności. Z kolei powodowie mieli prawo oczekiwać przed Sądem Rejonowym przedstawienia ich sytuacji przez profesjonalistę w zakresie sytuacji prawnej w której się znaleźli. Doszło zatem do pozbawienia powodów możliwości obrony ich praw albowiem mieli prawo do reprezentowania ich przez ustanowionego w sprawie pełnomocnika.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok, znosząc postępowanie w zakresie rozprawy z dnia 17 stycznia 2017 r. z powodu jej nieważności i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu I instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

Przy ponownym rozpoznaniu czynność wymagane jest powtórzenie przeprowadzonych czynności tj rozprawy z udziałem pełnomocnika powodów i przy uwzględnieniu argumentacji przedstawionej przez niego w złożonym do akt piśmie.

SSO Zbigniew Zgud SSO Magdalena Meroń – Pomarańska SSO Beata Tabaka