Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lutego 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Barbara Orechwa-Zawadzka (spr.)

Sędziowie: SA Marek Szymanowski

SA Dorota Elżbieta Zarzecka

Protokolant: Ewa Daniluk

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 lutego 2019 r. w B.

sprawy z odwołania R. D. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji wnioskodawcy R. D. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Ostrołęce III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 4 września 2018 r. sygn. akt III U 263/18

I.  oddala apelację.

II.  odstępuje od obciążania wnioskodawcy kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego za II instancję.

Sygn. akt III AUa 727/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 lutego 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił R. D. (1) prawa do wcześniejszej emerytury wobec nieudowodnienia okresu pracy w szczególnych warunkach w wymiarze co najmniej 15 lat.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce, który rozpoznawał odwołanie R. D. od tej decyzji, wyrokiem z dnia 4 września 2018 r. oddalił odwołanie. Z ustaleń Sądu wynikało, że R. D. (1) urodził się w dniu (...) W okresie od 21.04.1978r. do 12.02.1979r. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) w B. na stanowisku kierowcy. Pracodawca miał dwa zakłady: przy ul. (...) i przy ul. (...), przy ul. (...) były tylko samochody ciężarowe a N. i Ż. były przy ul. (...). Odwołujący jeździł zarówno samochodami ciężarowymi o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, jak i mniejszymi samochodami, N. i Ż., rozwożąc towar do sklepów. Oprócz wynagrodzenia zasadniczego otrzymywał dodatek w zależności od rodzaju prowadzonego pojazdu.

Po raz kolejny R. D. (1) był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w B. na stanowisku kierowcy w okresie od 19.07.1985r. do 30.08.1986r. Także wówczas odwołujący jeździł S. ale także N. i Ż.. To dyspozytor decydował o tym, jaki samochód danego dnia przydzielić danemu pracownikowi.

Odwołujący w dniu 3.12.2013r. złożył w ZUS wniosek o ustalenie uprawnień do wcześniejszej emerytury.

Po jego rozpoznaniu ZUS w dniu 7.04.2013r. wydał decyzję, w której odmówił mu prawa do emerytury wskazując, że odwołujący na dzień 1.01.1999r. nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, a jedynie 14 lat 4 miesięcy i 9 dni.

R. D. (1) od powyższej decyzji wniósł odwołanie, domagając się zaliczenia do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w B. na stanowisku kierowcy w okresie od 19.07.1985r. do 30.08.1986r. Sąd Okręgowy w Ostrołęce wyrokiem z dnia 24.04.2015r. w sprawie IIIU 624/14 oddalił powyższe odwołanie. Do pracy w szczególnych warunkach Sąd nie zaliczył ww. okresu zatrudnienia i ustalił, iż odwołujący posiada staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 14 lat 8 miesięcy i 8 dni.

W dniu 23.01.2018r. R. D. (1) złożył kolejny wniosek o przyznanie prawa do emerytury, domagając się uwzględnienia w stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w B. od 21.04.1978r. do 12.02.1979r. Na okoliczność tego zatrudnienia złożył świadectwo pracy wystawione przez następcę prawnego zakładu - (...) w B.. Organ rentowy okresu tego nie zaliczył do pracy w szczególnych warunkach gdyż uznał, że wnioskodawca nie udowodnił, aby stale i w pełnym wymiarze czasu pracował na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. W konsekwencji zaskarżoną decyzją z dnia 15.02.2018r. ZUS odmówił odwołującemu prawa do emerytury.

Zdaniem Sądu I instancji nowo wskazany okres zatrudnienia od 21 kwietnia 1978 r. do 12 lutego 1979 r. nie może być uwzględniony jako okres wykonywania pracy w warunkach szczególnych . Regułą jest, że okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Odwołujący nie przedstawił takiego świadectwa. Na okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach w spornym okresie przedłożył jedynie ogólne świadectwo pracy z dnia 9.08.2017r., z którego wynika, że R. D. (1) w Przedsiębiorstwie (...) w B. był zatrudniony na stanowisku kierowcy w okresie od 21.04.1978r do 12.02.1979r. W pkt 8 tego świadectwa wskazano, iż brak jest danych na temat tego, czy odwołujący pracował w szczególnych warunkach.

R. D. (1) wywodził, iż w okresie od 21.04.1978r do 12.02.1979r. jeździł tylko samochodem ciężarowym o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Zaprzeczał, aby jeździł innymi samochodami, chociaż przyznawał, iż w zakładzie były samochody marki Ż. i N.. Wskazywał, iż pracodawca miał dwa zakłady: przy ul. (...) i przy ul. (...), on wykonywał czynności przy ul. (...), gdzie były tylko samochody ciężarowe, podczas gdy N. i Ż. były przy ul. (...). Wskazywał też, że w obu okresach zatrudnienia w (...) wykonywał takie same czynności i w taki sam sposób – jeździł tylko samochodem S..

Na okoliczność zatrudnienia odwołującego w spornym okresie Sąd przesłuchał świadka L. C. i Z. S..

Świadek L. C. jest znajomym odwołującego. Zeznał jedynie, iż widział go jeżdżącego samochodem marki S., bowiem zajeżdżał do domu rodziców, przy czym wskazywał, iż widywał go 2 razy w miesiącu.

Świadek Z. S. pracował w (...) w latach 1972-1974 na stanowisku ładowacza. Zeznał, że ładował samochód odwołującego, był to samochód marki S., pracował na bazie zakładu przy ul. (...), gdzie były tylko takie samochody. Zeznał też, że zakład miał jeszcze jedną bazę, przy innej ulicy, on jednak tam nie jeździł i nie wie, czy były tam samochody N. i Ż., bo tam nie pracował.

Zdaniem Sądu I instancji zeznania w/w świadków nie mogły przesądzić o tym, iż wnioskodawca eksploatował wyłącznie samochody ciężarowe o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Świadek L. C. nie pracował z odwołującym, widywał go jedynie okazyjnie, 2 razy w miesiącu, a więc nie codziennie. Świadek Z. S. wprawdzie pracował w (...), lecz jego zeznania są sprzeczne z zeznaniami odwołującego. Świadek zeznał, iż obsługiwał tylko jedną z baz zakładu, mieszczącą się przy ul. (...) i tam były tylko samochody ciężarowe. Przyznawał, że była jeszcze jedna baza, ale twierdził, że nie wie, jakie tam były samochody. Odwołujący tymczasem wskazywał, że pracował tylko przy ul. (...) i na tej bazie były tylko samochody ciężarowe a na ul. (...) były N. i Ż.. Jednocześnie świadek S. zeznał, iż jeździł z odwołującym samochodem, rozwożąc towary do sklepów. Skoro więc Z. S. pracował przy ul. (...), gdzie – jak mówi sam odwołujący – były N. i Ż., to oznacza, iż odwołujący jeździł także tymi samochodami.

W tej sytuacji Sąd nie dał wiary odwołującemu co do tego, iż jeździł tylko samochodami S.. Tezie odwołującego przeczą też dokumenty. W aktach osobowych R. D. (1), dotyczących okresu zatrudnienia w (...) od 21.04.1978r do 12.02.1979r. są bowiem dokumenty, które świadczą o tym, że wykonywał także inne czynności i jeździł różnymi samochodami. Na początku zatrudnienia odwołujący otrzymał stanowisko kierowca-ładowacz, a więc do jego obowiązków należało także ładowanie towaru. Nadto w aktach osobowych znajduje się umowa o pracę i świadectwo pracy za ww. okres. W obu dokumentach zapisano, iż odwołujący otrzymywał dodatek w zależności od rodzaju prowadzonego pojazdu, co sugeruje, że jeździł różnymi samochodami, nie tylko samochodem S..

Nadto skoro R. D. (1) wywodził, że w obu okresach zatrudnienia w (...) wykonywał takie same czynności i w taki sam sposób, to nie można też pominąć ustaleń Sądu co do jego pracy w (...) w okresie od 19.07.1985r. do 30.08.1986r., dokonanych w sprawie IIIU 624/14. Sąd wówczas przesłuchał m.in. świadka J. K., który zeznał, że odwołujący pracował jako kierowca samochodów ciężarowych o ładowności pow. 3,5 tony, ale jeździł też samochodami o mniejszym tonażu tj. N. i Ż., przy czym to od dyspozytora zależało, jakim samochodem pojedzie. Świadek K. został przesłuchany na wniosek odwołującego, był też zatrudniony na stanowisku kierowcy. Sąd w sprawie IIIU 624/14 zapoznawał się też z aktami osobowym odwołującego i stwierdził, iż nie potwierdzają one faktu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. W umowie o pracę z dnia 19.07.1985r., angażach, świadectwie pracy oraz zaświadczeniu o przeszkoleniu z zakresu BHP stanowisko pracy odwołującego było określane ogólnie jako kierowca. Sąd uznał wówczas, że przedmiotem działalności (...) w B. było zaopatrzenie sklepów detalicznych a do tego rodzaju prac były wykorzystywane też samochody o niższym ciężarze całkowitym niż 3,5 tony, a więc popularne wówczas N. i Ż., o których w swoich zeznaniach mówił J. K..

Skoro więc obecnie R. D. (1) wywodzi, iż także w latach 1978-1989 wykonywał pracę na takim samym stanowisku i w taki sam sposób, to należy uznać, że praktyka wykonywania pracy kierowców w (...) była taka sama, co oznacza, iż jeździł zarówno samochodem S., jak też Ż. i N.. Jak już wskazano wyżej, taki wniosek potwierdzają dokumenty z akt osobowych z obecnie rozpoznawanego okresu od 21.04.1978r do 12.02.1979r., w których wskazano, iż odwołujący otrzymywał dodatek w zależności od rodzaju prowadzonego pojazdu.

Skoro przeprowadzone postępowanie dowodowe nie potwierdziło, aby wnioskodawca w spornym okresie od 21 kwietnia 1978 r. do 12 lutego 1979 r. wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy wyłącznie pracę kierowcy samochodu ciężarowego, to tym samym nie udowodnił, aby legitymował się okresem 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zdaniem Sądu ZUS niezasadnie wyłączył z okresów pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresy przebywania na zasiłku chorobowym, gdyż przepis art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (zgodnie z którym przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa) może być stosowany tylko wobec tych osób, które przed dniem jego wejścia w życie tj. przed 1 lipca 2004r., nie spełniły wszystkich warunków nabycia prawa do wcześniejszej emerytury wynikających z art. 184 ust. 1 ustawy. Staż pracy w szczególnych warunkach R. D. (1) winien być ustalony z uwzględnieniem zwolnień lekarskich – wyszczególnionych w wykazie okresów nieskładkowych z dnia 30.12.2002r. (szczegółowo wskazanych w akrach emerytalnych). Okresy te to łącznie 149 dni. (tj. 4 miesiące i 29 dni). Uwzględnienie tego okresu do stażu pracy w szczególnych warunkach spowoduje, że odwołujący będzie legitymował się stażem pracy w szczególnych warunkach w wymiarze jedynie 14 lat, 8 miesięcy i 8 dni, zamiast wymaganych 15 lat.

Mając to wszystko na uwadze, Sąd Okręgowy oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku złożył R. D. (1) zarzucając naruszenie prawa procesowego, mającego istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 kpc poprzez zaniechanie dokonania należytego i wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, co doprowadziło do przyjęcia, iż R. D. (1) w okresie zatrudnienia w zakładzie pracy (...) Sp. z o.o. B. w okresie 21.04.1978 r. – 12.02.1979 r. wykonując przedmiotową pracę nie był okresem pracy „szczególnej” tj. zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Wskazując na powyższe skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz o zasądzenie na rzecz skarżącego kosztów postępowania odwoławczego.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wnosił o jej oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna. Sąd Apelacyjny w pełni podziela ustalenia faktyczne oraz ocenę prawną, dokonaną przez Sąd I instancji. Uzupełnione przed Sądem Apelacyjny postępowanie dowodowe również nie dostarczyło dowodów przemawiających za tym, iż skarżący w spornym okresie eksploatował wyłącznie samochody ciężarowe o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, a w szczególności, iż przez cały ten okres otrzymywał dodatek za rodzaj obsługiwanego samochodu. Nadesłane karty wynagrodzeń nie zawierają danych odnośnie dodatku za rodzaj obsługiwanego samochodu.

Istotnym dowodem w sprawie jest dokument znajdujący się w aktach osobowych (umowy o pracę z dnia 21 kwietnia 1978 r. i 4 maja 1978r.), iż pracownikowi przysługuje dodatek w zależności od rodzaju obsługiwanego pojazdu. Wynika stąd, iż skarżący miał obsługiwać samochody różnego typu, a zatem nie jeździł wyłącznie pojazdem o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, nie wykonywał więc pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Odwołując się do ustaleń poczynionych w sprawie III U 624/14 stwierdzić należy, że w podmiocie zatrudniającym wnioskodawcę były 2 zakłady: przy ul. (...) (tylko samochody ciężarowe) i przy ul. (...) (również Ż. i N.). O tym, jaki pojazd ma być użyty do przewodu towarów w danym dniu, decydował każdorazowo dyspozytor. Zależało to od rodzaju i ilości towaru do przewiezienia. W sprawie powyższej zeznawał jako świadek zawnioskowany przez odwołującego J. K., który potwierdził, że wnioskodawca obsługiwał samochody różnego typu.

Sąd Okręgowy rozpoznający odwołanie od decyzji z dnia 15 lutego 2018 r. dopuścił dowód z przesłuchania świadków L. C. i Z. S., którzy zeznali, że widzieli wnioskodawcę przy obsłudze samochodu S..

Jednakże Sąd zasadnie uznał, iż zeznania te nie mogą przesądzić o tym, że skarżący obsługiwał wyłącznie samochody ciężarowe, bowiem świadek S. obsługiwał bazę przy ul. (...), gdzie były pojazdy różnych typów, zaś świadek C. widywał wnioskodawcę sporadycznie, a zatem nie może mieć pełnej wiedzy na temat rodzaju obsługiwanych przez wnioskodawcę pojazdów przez cały sporny okres.

Powyższe okoliczności – dokument z akt osobowych dotyczący dodatku w zależności od rodzaju eksploatowanego pojazdu, brak dowodów na potwierdzenie otrzymywania w/w dodatku w całym spornym okresie, jak też prawidłowo ocenione zeznania wnioskodawcy oraz świadków, przesądzają o tym, iż postępowanie sądowe nie dostarczyło dowodów potwierdzających wykonywanie przez wnioskodawcę pracy kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 21 kwietnia 1978 r. do 12 lutego 1979 r. Oznacza to, iż wnioskodawca, legitymujący się okresem pracy w szczególnych warunkach wynoszącym 14 lat 8 miesięcy i 8 dni nie spełnia warunków do nabycia emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny orzekł jak w pkt I wyroku (art. 385 kpc).

O kosztach procesu za II instancję Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 102 kpc, mając na uwadze charakter sprawy oraz sytuację materialną apelującego.