Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 marca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Jolanta Krzywonos

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Misiuda

po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2019 r. w Rzeszowie

sprawy z wniosku P. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania P. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 05/09/2018 r. znak (...)- (...)

I.zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. z dnia 05/09/2018 r , znak: (...) w ten sposób, że stwierdza,iż P. K. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 19 marca 2018r do 30 kwietnia 2018r.

II.zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. na rzecz P. K. kwotę 180 złotych / słownie : sto osiemdziesiąt / tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 1773/18

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 7 marca 2019 r.

Decyzją z dnia 5 września 2018 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. stwierdził, iż P. K. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 19.03.2018r. do 30.04.2018r.

W uzasadnieniu powyższego stanowiska organ rentowy wskazał, iż w dniu 22 maja 2018r. konto wnioskodawczyni zostało zasilone dokumentami korygującymi ZUS RCA za miesiące 03/2018 i 04/2018. W pierwszorazowym imiennym raporcie miesięcznym za marzec 2018r. podstawę wymiaru składek stanowiła kwota 773,94 zł, zaś w dokumencie rozliczeniowym kwota 2 665,80zł. Za miesiąc kwiecień 2018r. jako podstawę wymiaru składek podano 1 117,92 zł, zaś w korekcie – 2 665,80 zł. Różnice składek wynikające ze złożonych korekt zostały opłacone 22.05.2018r., tj. po ustawowym terminie płatności. Wnioskodawczyni wraz z korektami złożyła wniosek o wyrażenie zgody na opłacenie po terminie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za marzec i kwiecień 2018r. Organ rentowy pismem z dnia 30.05.2018r. poinformował, iż zgoda nie została wyrażona. Wobec powyższego w okresie od 19 marca do 30 kwietnia 2018r. P. K. nie podlegała ubezpieczeniu dobrowolnemu chorobowemu.

W odwołaniu pełnomocnik P. K. zaskarżonej decyzji zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za jej podstawę, polegający na przyjęciu, że wnioskodawczyni jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 19.03.do 30.04.2018r. Wnosił o zmianę decyzji.

W uzasadnieniu wskazał, iż P. K. przebywała na zwolnieniu lekarskim nieprzerwanie od 18.09.2017r. do 18.03.2018r. początkowo z powodu dolegliwości związanych z urazem II palca dłoni lewej, a następnie z powodu urazu kręgosłupa w odcinku szyjnym. Po tym okresie powróciła do pracy, jednakże od 28 marca do 13 kwietnia 2018r. przebywała na zwolnieniu z powodu stanu zapalnego i dolegliwości związanych z odcinkiem krzyżowo-lędźwiowym kręgosłupa. Podnosił, iż po powzięciu informacji o odmowie prawa do otwarcia nowego okresu zasiłkowego oraz prawa do zasiłku za okres od 28.03. do 13.04.2018r., wnioskodawczyni podjęła wszelkie możliwe kroki zmierzające do wykazania woli podlegania ubezpieczeniom, tj. złożyła dokumenty korygujące, uiściła brakujące części składek oraz wniosła o przywrócenie terminu do ich opłacenia. Tym samym, w ocenie pełnomocnika, należało uwzględnić wniosek o przywrócenie terminu do dokonania zaległych wpłat i przyjąć, że P. K. podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu nieprzerwanie od 3 listopada 2015r.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniósł o jego oddalenie podtrzymując twierdzenia zawarte w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

P. K. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą i z tego tytułu od 3 listopada 2015r. zgłoszona została do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, tj. emerytalnego, rentowych, wypadkowego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Około dwa lata temu złożyła wniosek o zgodę na opłacenie składki po terminie, co zostało rozpatrzone pozytywnie.

W okresie od 18 września 2017r. do 18 marca 2018r. wnioskodawczyni przebywała na zwolnieniu lekarskim początkowo z powodu dolegliwości związanych z urazem II palca dłoni lewej, a następnie z powodu urazu kręgosłupa w odcinku szyjnym, do którego doszło w wyniku wypadku. W dniu 19 marca 2018r. wróciła do pracy. Od 28 marca do 13 kwietnia 2018r. ponownie przebywała na zwolnieniu lekarskim z powodu stanu zapalnego i dolegliwości związanych z odcinkiem krzyżowo-lędźwiowym kręgosłupa.

W pierwszorazowym imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA za marzec 2018r., złożonym w dniu 13.04.2018r., podstawę wymiaru składki stanowiła kwota 773,94 zł, zaś za kwiecień 2018r., złożonym w dniu 14.05.2018r., podstawę wymiaru składki stanowiła kwota 1 510,62 zł.

Lekarz orzecznik ZUS uznał, że niezdolność do pracy orzeczona do 18.03.2018r. i od 28.03.2018r. spowodowana była chorobami pozostającymi ze sobą w związku przyczynowym.

Decyzją z dnia 11 maja 2018r. ZUS odmówił wnioskodawczyni prawa otwarcia nowego okresu zasiłkowego od 28 marca 2018r. oraz prawa do zasiłku chorobowego za okres od 28 marca do 13 kwietnia 2018r.

Wnioskiem z dnia 22 maja 2018r. P. K. zwróciła się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o wyrażenie zgody na opłacenie składek po terminie na ubezpieczenie chorobowe. Podała, że w jej przekonaniu niezdolność do pracy trwająca do 18.03.2018r. oraz niezdolność do pracy rozpoczynająca się od 28.03.2018r. nie jest spowodowana chorobami pozostającymi ze sobą w związku przyczynowym. Dlatego też uznała, że ma prawo do zasiłku chorobowego. Wobec stanowiska organu rentowego jednocześnie złożyła korekty za marzec i kwiecień 2018r. oraz dopłaciła różnicę w składkach.

W dokumencie korygującym za marzec 2018r. podstawę wymiaru składek stanowiła kwota 1 117,92 zł, a za kwiecień 2018r. – 2 665,80 zł.

W wiadomości e-mail z 25 maja 2018r. pracownik ZUS zwrócił się do Naczelnika organu rentowego z prośbą o nie wyrażenie zgody na przywrócenie terminu, uzasadniając to tym, że wnioskodawczyni chce jedynie brać zasiłki od wysokiej podstawy.

W dniu 30 maja 2018r. (...) Oddział w R. wydał decyzję, w której poinformował, że zgoda na opłacenie składki po terminie na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie została wyrażona. Organ rentowy wskazał, iż wyrażenie takiej zgody ma charakter wyjątkowy i następuje w uzasadnionych sytuacjach. Wnioskodawczyni z wnioskiem o wyrażenie zgody na opłacenie składek po ustawowym terminie zwraca się po raz kolejny, a zatem są jej znane zasady podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Decyzjami z dnia 16.05.2018r., 26.06.2018r. oraz 25.07.2018r. organ rentowy odmawiał wnioskodawczyni prawa do zasiłku chorobowego odpowiednio za okresy: od 14 kwietnia 2018r. do 7 maja 2018r., od 9 maja 2018r. do 23 maja 2018r. i od 27 czerwca 2018r. do 17 lipca 2018r.

W dniu 5 września 2018r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wydał decyzję będącą przedmiotem niniejszego postępowania.

(dowód: zeznania wnioskodawczyni P. K. k. 16, dokumentacja w aktach ZUS)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane dowody.

Na wiarę zasługują zeznania wnioskodawczyni P. K., które w jasny i wyczerpujący sposób przedstawiły okoliczności związane z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz powody opóźnienia w zapłaceniu składek ubezpieczeniowych za miesiące marzec i kwiecień 2018r.

Jako wiarygodne jawią się także dowody z dokumentów zalegających w aktach organu emerytalno – rentowego, które sporządzone zostały przez podmioty właściwe w zakresie przysługujących im uprawnień.

Sąd zważył, co następuje:

Spór w rozpoznawanej sprawie dotyczy przesądzenia, czy P. K. w okresie od 19 marca do 30 kwietnia 2018r. podlegała dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu.

Zauważyć należy, iż ubezpieczenie chorobowe w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą, jest ubezpieczeniem dobrowolnym z mocy art. 11 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 2017r. poz. 1778) i podleganie mu zależy wyłącznie od dotrzymania warunków tego ubezpieczenia.

Okolicznością bezsporną w sprawie jest to, że odwołująca się opłaciła należną składkę w całości na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiące marzec i kwiecień 2018r. po terminie przewidzianym w art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy systemowej, gdyż w terminie ustawowym opłaciła przeważająca część należnej składki za marzec 2018r. od podstawy wymiaru 773,94 zł i za kwiecień 2018r. – 1 510,62 zł, a pozostałą brakującą część opłaciła w dniu 22 maja 2018r. za marzec od podstawy wymiaru 1 117,92 zł i za kwiecień – 2 665,80 zł.

Zgodnie z treścią przepisu art. 14 ust. 2 pkt 2 powołanej ustawy ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz chorobowe ustają od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie – w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, w uzasadnionych przypadkach Zakład na wniosek ubezpieczonego może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie.

Jakkolwiek ustawodawca nie podaje w tym przepisie definicji pojęcia uzasadnionego przypadku, to przez uzasadnione przypadki należy rozumieć wyjątkowe zdarzenia, na które osoba ubezpieczona nie ma wpływu, a przekroczenie terminu do zapłaty składek nastąpiło bez jej winy.

Mając na uwadze zebrany w sprawie materiał dowodowy należy uznać, iż w niniejszej sprawie występuje uzasadniony przypadek, pozwalający na przywrócenie odwołującej się terminu do opłacenia składki na ubezpieczenie chorobowe za sporne miesiące.

Wnioskodawczyni pozostawała w przekonaniu, ze jej niezdolność do pracy trwająca do 18 marca 2018r., związana z urazem II palca dłoni lewej, a następnie z powodu urazu kręgosłupa w odcinku szyjnym, nie pozostaje w związku przyczynowym z niezdolnością do pracy od 28 marca 2018r. spowodowaną schorzeniami kręgosłupa w odcinku krzyżowo-lędźwiowym. Nie miała zatem wiedzy o wyczerpaniu okresu zasiłkowego. Złożyła zatem deklaracje i opłaciła składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe zgodnie ze swoją wiedzą zmniejszając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia. Dopiero po otrzymaniu decyzji z dnia 11 maja 2018r. i dowiedzeniu się, że lekarz orzecznik ZUS uznał istnienie związku przyczynowego w schorzeniach powodujących okresową niezdolność do pracy, wnioskodawczyni niezwłocznie podjęła kroki w celu podlegania ubezpieczeniu chorobowemu. Mianowicie złożyła wniosek o wyrażenie zgody na opłacenie składek po terminie, złożyła dokumenty korygujące i opłaciła różnice w wysokości składek.

W ocenie Sądu powyższe okoliczności organ rentowy powinien wziąć pod uwagę przy rozpoznawaniu wniosku o wyrażenie zgody na opłacenie składek po terminie za miesiące marzec i kwiecień 2018r.

Nie może stanowić podstawy w zakresie dokonania merytorycznej oceny przez organ rentowy wniosku ubezpieczonej o wyrażenie zgody na opłacenie w/w składek po terminie, okoliczność podnoszona przez ZUS, jakoby działania wnioskodawczyni zmierzały do pobierania zasiłków od wysokiej podstawy. Wnioskodawczyni od listopada 2015r. opłacała składki na ubezpieczenie i fakt, iż od września 2017r. zaczęła korzystać ze świadczeń z tytułu tego ubezpieczenia nie może stanowić okoliczności uzasadniającej nie wyrażenia przez organ rentowy takiej zgody.

Istotą ochrony ubezpieczeniowej jest możliwość skorzystania przez osobę ubezpieczoną ze świadczeń z tytułu ubezpieczenia w razie nadejścia zdarzenia uzasadniającego taką okoliczność i przepisy prawa w żaden sposób nie uzależniają możliwości skorzystania z określonych świadczeń od długości okresu opłacania składek na dane ubezpieczenie, a tym bardziej świadczeń z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Nie można również uznać za słuszne stanowiska ZUS w przedmiocie odmowy wyrażenia zgody na opłacenie po terminie składki na dobrowolne ubezpieczeni chorobowe, a mianowicie powoływania się na fakt, że wnioskodawczyni zwróciła się z takim wnioskiem „po raz kolejny”. Taki argument należy uznać za całkowicie chybiony. Nie ma żadnego oparcia przekonanie Zakładu, że skoro już w przeszłości zezwolono wnioskodawczyni na opłacenie składek po terminie, to obecnie już z tego skorzystać nie może. Przede wszystkim przepisy nie zawierają żadnych reguł w tym zakresie, a z treści art. 14 ust 2 pkt. 2 ustawy systemowej należy wnioskować, iż każdy przypadek winien być rozpatrywany indywidualnie, z uwzględnieniem istnienia szczególnych okoliczności.

Istotne znaczenie ma wola odwołującej się pozostawania dobrowolnie w ubezpieczeniu chorobowym, która znalazła potwierdzenie w tym, że przez wszystkie lata prowadzenia działalność P. K. opłacała składki prawidłowo. Także składkę za marzec i kwiecień 2018r. uiściła, a jej zaniżona wysokość wynikała z niewiedzy wnioskodawczyni. Bez wątpienia zatem przyczyny skutkujące opłaceniem składek w prawidłowej wysokości po terminie miały wyjątkowy charakter.

Jak już wskazano wcześniej organ rentowy został wyposażony w kompetencję wyrażenia zgody na opłacenie składki po terminie, czyli uznania, że mimo nieopłacenia składki w terminie ubezpieczenie nie ustało. W ustawie nie zostały określone przesłanki „wyrażenia zgody” na opłacenie składki po terminie. Nie oznacza to przyznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych niczym nieskrępowanego uznania w uwzględnieniu lub nieuwzględnieniu wniosku o wyrażenie zgody. Przyznana kompetencja winna być wykonywana według sprawdzalnych, sprawiedliwych kryteriów (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2007 r. I UZP 6/2006 OSNP 2007/13-14 poz. 197).

ZUS wyposażony w kompetencję wyrażania zgody na opłacenie składki po terminie winien jest ujawnić, jakimi przesłankami kierował się odmawiając wyrażenia takiej zgody, a sąd podda je ocenie. Sąd Okręgowy nie znajduje żadnych argumentów, które czyniłyby stanowisko organu rentowego za właściwe.

Wskazując na powyższe okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, takie jak zachowanie kilkuletniej ciągłości ubezpieczenia, niewielkie przekroczenie terminu, a w szczególności przyczyny je uzasadniające, należy uznać, że wydana w konsekwencji takiego stanowiska decyzja organu rentowego o ustaniu dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w okresie od 19 marca 2018r. do 30 kwietnia 2018r. nie jest prawidłowa.

Dlatego też odwołanie P. K. od decyzji ZUS z dnia 5 września 2018r. musiało skutkować jej zmianą w trybie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. i uznaniem, iż podlega ona z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 19 marca do 30 kwietnia 2018r.

Orzeczenie o kosztach zastępstwa procesowego na rzecz wnioskodawczyni uzasadnia treść art. 98 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015 r. poz. 1800 j.t.).