Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2019 roku

Sąd Okręgowy w Kielcach IX Wydział Karny-Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Bogusław Sędkowski

Protokolant: st.sekr.sądowy Małgorzata Lesiak

przy udziale Prokuratora ----

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2019 roku

sprawy:

M. C. ur. (...) w S., syna Z. i F. oskarżonego o przestępstwo z art. 212§1 kk

S. C. ur. (...) w S., córki P. i J. oskarżonej o przestępstwo z art. 212§1 kk

S. K. ur. (...) w S., córki A. i B. oskarżonej o przestępstwo z art. 212§1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez pełnomocnika oskarżyciela prywatnego

od wyroku Sądu Rejonowego w Sandomierzu

z dnia 1 października 2018 roku sygn. akt II K 238/17

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

II.  zasądza od oskarżyciela prywatnego W. R. na rzecz oskarżonych M. C., S. C. i S. K. po 840

( osiemset czterdzieści ) złotych dla każdego z nich , jako zwrot wydatków związanych z ustanowieniem obrońcy w postępowaniu odwoławczym.

SSO Bogusław Sędkowski

Sygn. akt IX Ka 1968/18

UZASADNIENIE

M. C., S. C. oraz S. K. zostali oskarżeni o to, że :

w dniu 20 grudnia 2016 r. w S., woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu, pomawiali W. R. w pismach kierowanych do Burmistrza Miasta S. M. B. i Dyrektora Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w S. P. W. o to, że:

- nie potrafi współpracować z innymi pracownikami,

- będąc na stanowisku kierowniczym może rażąco naruszać godność i dobro osobiste podległych mu pracowników oraz może swoim zachowaniem w przyszłości stwarzać wiele konfliktów i niepotrzebnych sytuacji przyczyniających się do dezorganizacji pracy (...),

- będąc koordynatorem ratowników wodnych wykazał się rażącymi zaniedbaniami oraz brakiem odpowiedzialności i etyki pracy,

- pracując na stanowisku koordynatora ratowników wodnych na Pływalni notorycznie opuszczał swoje miejsce pracy i przesiadywał w pomieszczeniach socjalnych znacznie dłużej niż trwa regulaminowa przerwa, podchodził lekceważąco do swoich obowiązków, spał na dyżurach,

- dezorganizował pracę pozostałych pracowników pływalni,

- w czasie trwania zwolnienia lekarskiego pracował w innym miejscu,

- jako przełożony wywierał nacisk psychiczny na byłych i obecnych pracowników MOSiR

- wielokrotnie nakłaniał podwładnych do stwierdzenia nieprawdy w Dzienniku (...) oraz na listach obecności,

- okazał się osobą nieprzestrzegającą regulaminu pracy, nieodpowiedzialną, narażającą klientów pływalni na niebezpieczeństwo utraty zdrowia lub życia, nadużywającą władzy, prześladującą psychicznie podwładnych oraz nieszanującą przełożonych,

a zatem o takie postępowanie i właściwości, które mogą poniżyć go w opinii publicznej oraz narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska,

tj. o czyn z art. 212 § 1 k.k.

Sąd Rejonowy w Sandomierzu II Wydział Karny wyrokiem z dnia 1 października 2018 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt II K 238/17:

I.  na podstawie art. 414 § 1 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. uniewinnił oskarżonych M. C., S. C. i S. K. od popełnienia zarzucanego im czynu kosztami sądowymi w sprawie obciążając oskarżyciela prywatnego;

II.  zasądził od oskarżyciela prywatnego na rzecz każdego z oskarżonych kwotę 1.008,00 (jeden tysiąc osiem 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik oskarżyciela prywatnego W. R., który zaskarżył wyrok w całości na korzyść oskarżonego i na podstawie art. 438 pkt 2 k.p.k. zarzucił wydanemu orzeczeniu obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia, mianowicie: 1. naruszenia art. 7 k.p.k., art. 410 k.p.k. oraz art 424 § l pkt l k.p.k. poprzez pobieżną i jednostronną ocenę dowodów bez przeprowadzenia wszechstronnej wzajemnej ich analizy, zaniechanie konstruowania i interpretowania zaistniałego stanu faktycznego w kontekście zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a to poprzez:

a) uznanie wyjaśnień oskarżonych M. C., S. C., S. K. jako spójnych i rzeczowych, pozbawionych interesu w kreowaniu wersji niekorzystnej dla oskarżyciela prywatnego, podczas gdy zdaniem pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego logicznym i zgodnym z zasadami doświadczenia życiowego pozostaje przekonanie o ich subiektywnej ocenie i istniejącej wśród pracowników konkurencji pod kątem ewentualnego awansowania, ilości udzielanych lekcji pływania, co wynika z wyjaśnień samej oskarżonej S. C. oraz czasokresu złożenia przedmiotowych pism podpisanych przez oskarżonych do Dyrektora Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w S. oraz Burmistrza Miasta S., czyli w momencie powzięcia przez oskarżonych informacji o planowanym awansowaniu W. R. na „kierownika Pływalni Krytej";

b) niezasadne umniejszenie wartości dowodowej zeznań świadków:

- W. T. jako nie posiadającego pełnej wiedzy co do pracy oskarżyciela prywatnego na basenie z powodu przerwy w zatrudnieniu w wyżej wymienionym miejscu pracy od 2007 roku do 2017 roku;

- M. P. jako nieprzebywającego w miejscu gdzie pracę świadczył oskarżyciel prywatny z racji wykonywanego zawodu konserwatora, podczas gdy przedmiotowe pisma do Dyrektora Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w S. oraz Burmistrza Miasta S. odnosić mają się do pracy W. R. w wyżej wymienionym miejscu gdzie ten pracował nieprzerwanie od 2002 roku, a świadek M. P. zna W. R. w warunkach wykonywanej pracy od 14 lat;

c) niezasadne i dokonane w kontrze do wyjaśnień oskarżonych - nie nadanie właściwie wysokiej wagi okoliczności wielokrotnego nagradzania W. R. również w ramach wykonywania pracy w MOSiR S., pominięcie pism poparcia dla W. R. załączonych do prywatnego aktu oskarżenia oraz pisma (...) Związku Zawodowego (...) przy MOSiR w S. z dnia 29 grudnia 2016 roku;

W uzasadnieniu apelacji pełnomocnik oskarżyciela prywatnego podniósł też zarzut obrazy prawa materialnego poprzez błędną wykładnię przepisu art. 212 k.k. a co za tym idzie błędną ocenę prawną zaistniałego stanu faktycznego podnosząc, że nie można wykluczyć „ … realnej możliwości wykorzystywania i zasłaniania się przez oskarżonych interesem wspólnym pracowników MOSiR S., celem zrealizowania interesów własnych.” ( uzasadnienie apelacji k. 182 v).

Ten zarzut skarżący oparł na przekonaniu o istniejącej wśród pracowników konkurencji oraz skierowania pism do Burmistrza i Dyrektora MOSiR w S. w czasie, gdy planowano obsadzenie stanowiska kierownika krytej pływalni w S..

Podnosząc powyższe zarzuty skarżący, na podstawie przepisów art. 427 § l k.p.k. oraz art. 437 § l i 2 k.p.k. wniósł o:

– zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uznanie oskarżonych M. C., S. C. i S. K. za winnych popełnienia zarzucanego im czynu tj. przestępstwa z art. 212 § l k.k. i orzeczenie zgodnie z wnioskami oskarżyciela prywatnego;

– ewentualnie, w przypadku nieuwzględnienia poprzedniego wniosku, o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Sandomierzu wraz z rozstrzygnięciem o kosztach procesu za obie instancje.

Na rozprawie odwoławczej substytut Autora apelacji (k. 212v) zmodyfikował wnioski apelacji rezygnując z żądania zmiany wyroku poprzez – po uznaniu winnymi – ukarania oskarżonych za zarzucone im przestępstwa. Poprzestał na wniosku o uchylenie wyroku i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Podstawowym zarzutem apelacji jest obraza przepisu art. 7 kpk, polegająca – zdaniem skarżącego – na błędnej ( pobieżnej i jednostronnej) ocenie dowodów, przede wszystkim z zeznań świadków.

Skarżący podnosi w tych ramach także zarzuty obrazy przepisów art. 424 § 1 kpk i art. 410 kpk, jednak w apelacji nie wyjaśnia na czym polegają ( mające wpływ na treść orzeczenia !) braki uzasadnienia wyroku (art. 424 kpk). Nie wskazuje też na jakich dowodach, nie ujawnionych na rozprawie, sąd oparł orzeczenie lub których dowodów, na rozprawie ujawnionych, sąd nie wziął pod uwagę wydając orzeczenie (art. 410 kpk).

Podkreślić przy tym wypada, że fakt oparcia przez sąd orzeczenia na dowodach, które sąd uznał za zgodne z prawdą i pominięcia w ustaleniach dowodów, którym sąd wiary nie dał – nie stanowi obrazy przepisu art. 410 kpk, bowiem zadaniem sądu w postępowaniu karnym jest ocena dowodów ( zgodnie z wymogami zawartymi w przepisie art. 7 kpk) i dokonanie ustaleń na podstawie tych dowodów, które sąd uznał za zgodne z prawdą.

Tak więc zarzuty obrazy przepisów art. 410 kpk i art. 424 § 1 kpk zawarte w apelacji, nie oparte na realnych przesłankach, nie są zasadnymi.

Podnosząc zarzut obrazy przepisu art. 7 kpk ( oceny dowodów) skarżący w pkt. a), b) i c) apelacji zmierza w rzeczywistości do dowiedzenia, że oskarżyciel prywatny ma kwalifikacje predystynujące go do objęcia stanowiska kierownika pływali. Podnosi więc, że:

(a)  oceny zawarte w pismach oskarżonych mają subiektywny charakter i są podyktowane ich własnym interesem, nakierowanym na zajęcie tego stanowiska lub uzyskania innych profitów;

(b)  są dowody ( zeznania świadków) wskazujące, że oskarżyciel prywatny zasługuje na objęcie stanowiska kierownika pływalni;

(c)  oskarżyciel prywatny był nagradzany, co także przemawia za tezą, że zasługuje on na objęcie stanowiska kierownika pływalni.

Przedmiotem postępowania w tej sprawie nie jest jednak ocena kwalifikacji oskarżyciela prywatnego odnośnie do stanowiska jakie chciał zająć, lecz ustalenie, czy oskarżeni działali w granicach prawa, czy też prawo to przekroczyli.

Oczywistym jest, że intencją oskarżonych ( czego nie kwestionują i co wynika z treści ich pism) było niedopuszczenie do powołania oskarżyciela prywatnego na stanowisko kierownika pływalni. Argumenty w tej kwestii oskarżeni zawarli w treści pism skierowanych do organów (właściwych) mających wpływ na podjęcie decyzji co do obsady wskazanego wyżej stanowiska.

Nie jest zasadnym zarzut, że oskarżeni chcieli sami zająć to stanowisko, bo skoro stanowisko jest jedno a oskarżonych troje, to oczywiście – w najlepszym razie – tylko jeden z oskarżonych mógł taki cel osiągnąć.

Oskarżeni występowali jawnie jako przedstawiciele związku zawodowego, kierując uwagi zawarte w pismach (na temat kandydatury oskarżyciela prywatnego) do ściśle określonych organów – Burmistrza i Dyrektora MOSiR – które miały wpływ na podjęcie decyzji co do obsady stanowiska kierownika pływalni.

Funkcjonowanie w przestrzeni publicznej w państwie demokratycznym powoduje, że każda osoba ubiegająca się o stanowisko lub funkcję w instytucjach państwowych lub samorządowych lub o stanowisko lub funkcję od instytucji tych zależną – poddać się musi ocenie organów podejmujących w tej kwestii decyzję oraz ocenie (też krytyce) instytucji czy czynników do tego uprawnionych (np. związków zawodowych) jak i krytyce społecznej. Jeżeli oceny te kierowane są wyłącznie do organów uprawnionych do podjęcia decyzji – nie wykraczają poza ramy dozwolonej krytyki, bowiem nie mogą ( skoro nie są rozpowszechnione) poniżać w opinii publicznej ( art. 212 § 1 kk), ani narażać na utratę zaufania potrzebnego dla zajmowania (w przyszłości) stanowiska, skoro wynikają z ustawowych uprawnień do oceny kandydata na to stanowisko.

Tak więc nie jest zasadnym zarzut obrazy przepisu art. 7 kpk ( ocena dowodów) według sugerowanego w apelacji kryterium posiadania – lub nieposiadania – przez oskarżyciela prywatnego kwalifikacji, do objęcia stanowiska kierownika pływalni. Decyzja w tej kwestii należy do organów decydujących o obsadzie tego stanowiska. Rzeczą sądu jest ustalenie, czy działania oskarżonych nie wykraczały poza ramy prawa.

Sąd pierwszej instancji słusznie uznał, że opinie na temat oskarżyciela prywatnego wyrażone w pismach sporządzonych przez oskarżonych, dotyczące oceny jego kwalifikacji na stanowisko kierownika pływalni, sporządzone w ramach uprawnień jakie mają związki zawodowe i skierowane wyłącznie do organów uprawnionych do podjęcia decyzji w sprawie obsady wskazanego wyżej stanowiska – nie naraziły oskarżyciela prywatnego na poniżenie w opinii publicznej, bo nie były do niej kierowane ( upowszechniane), zaś co do oceny kwalifikacji kandydata na stanowisko kierownicze, jako wydane przez organizację (związki zawodowe) uprawnioną i skierowane wyłącznie do właściwych, uprawnionych do podjęcia decyzji organów – nie wykraczały poza ramy prawa i dozwolonej krytyki.

Tezę tę podziela sąd odwoławczy, stąd nie ma podstaw do uznania za zasadny ostatniego ( zawartego w uzasadnieniu ) zarzutu apelacji dotyczącego obrazy prawa materialnego – art. 212 § 2 kk – opartego na zakwestionowaniu zamiaru oskarżonych co do celu jaki im przyświecał. Skarżący – co wyżej już podkreślono – zawiera w apelacji tezę, że pod pozorem reprezentowania interesów pracowników oskarżeni (autorzy pism) realizują własne interesy. Zarzut ten wyraża subiektywną tezę skarżącego i to – jak wynika z jego treści – stanowiącą jedynie alternatywę dla innych ustaleń co do celu działania oskarżonych. Jak wyżej także podkreślono, oskarżeni nie ukrywali w pismach, że celem ich jest niedopuszczenie do objęcia stanowiska kierownika pływalni przez oskarżyciela prywatnego. Żaden z nich nie miał przy tym pewności, że sam to stanowisko obejmie, z resztą mógł to osiągnąć jedynie ( jeśli w ogóle) jeden z oskarżonych. To, że różne osoby konkurują do objęcia stanowisk kierowniczych jest oczywistością. Stąd zarzut konkurencji pomiędzy pracownikami zawarty w apelacji jest o tyle nieistotny, że potwierdza jedynie oczywiste fakty. Związki zawodowe ( także indywidualne osoby) mają prawo wypowiadać się na temat kandydatów na stanowiska kierownicze. Jeśli wypowiedzi te dokonywane są – jak w tym przypadku – w ramach obowiązującego prawa i kierowane są wyłącznie do organów uprawnionych do podejmowania decyzji co do obsady określonych stanowisk (nie upowszechniane) – stanowią dopuszczalną w systemie demokratycznym krytykę, z którą liczyć się ( i godzić) musi każdy kandydat na określone stanowisko. Działanie takie nie ma cech bezprawności, a co za tym idzie – nie stanowi przestępstwa pomówienia z art. 212 § 1 kk.

Podobne stanowisko zaprezentował Sąd Najwyższy między innymi w wyroku z dnia 14 marca 2017 roku ( sygn. III KK 359/16 – zob. LEX nr 2329442).

Wobec stwierdzenia niezasadności wszystkich zarzutów apelacji – nie ma podstaw do uchylenia lub zmiany zaskarżonego wyroku. Oczywiście bezzasadnym jest w szczególności zawarty w apelacji wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku i uznanie winnymi oraz ukaranie oskarżonych – sprzeczny z podstawową zasadą polskiej procedury karnej zawartą w przepisie art. 454 § 1 kpk.

Dlatego sąd odwoławczy, orzekając na podstawie przepisów art. 437 § 1 kpk i art. 456 kpk, utrzymał zaskarżony wyrok w mocy.

Konsekwencją tego rozstrzygnięcia jest obciążenie oskarżyciela prywatnego kosztami procesu związanymi z postępowaniem odwoławczym – art. 636 § 1 i 3 kpk – w tym wydatkami oskarżonych związanymi z ustanowieniem obrońcy w postępowaniu odwoławczym (po 840 zł, stosownie do przepisu § 11 pkt. 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. Dz.U.2015.1800).

SSO Bogusław Sędkowski