Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 stycznia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Marta Zalewska

Protokolant: Barbara Ćwiok

po rozpoznaniu w dniu 4 stycznia 2019 r. w Rzeszowie

na rozprawie

sprawy z powództwa: J. D.

przeciwko: (...) Spółce z o.o. z/s w R.

o zapłatę

I. zasądza od pozwanej (...) Spółki z o.o. z/s w R. na rzecz powoda J. D. kwotę 14.300 Euro (czternaście tysięcy trzysta) , zastrzegając, że pozwanej przysługuje prawo do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie jej odpowiedzialności do nieruchomości położonej w R., dla której Sąd Rejonowy w R. prowadzi księgę wieczystą nr (...) oraz do wysokości sumy 80.800 Euro,

II. w pozostałej części oddala powództwo,

III. zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 6.149,00 zł (sześć tysięcy sto czterdzieści dziewięć złotych) tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt VI GC 212/18

Uzasadnienie wyroku z dnia 4.01.2019r.

Powód J. D. jako następca prawny z umowy cesji wierzytelności wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) sp. z o.o. w R. kwoty 18.415,05 euro z ustawowymi odsetkami umownymi w podwójnej wysokości (do wysokości odsetek maksymalnych) od dnia 28.06.2016r. do dnia zapłaty z ograniczeniem odpowiedzialności pozwanego do nieruchomości, wskazanej w petitum pozwu oraz kwoty hipoteki 80.800 euro. W uzasadnieniu przywołał umowę sprzedaży wierzytelności zawartej z (...) S.A. w W. w dniu 25.08.2016r. przysługującej od K. M. (1) jako dłużnikowi z umowy o kredyt z dnia 17.05.2001r. Pozwany to dłużnik rzeczowy do kwoty sumy zabezpieczenia wraz z odsetkami w wysokości 6,24% na dzień udzielenia kredytu według stopy oprocentowania zmiennej w stosunku rocznym.

W odpowiedzi pozew (k.40) pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Wskazał, że na pewno roszczenie jest przedawnione. Nie wie skąd pochodzi kwota żądana w pozwie, nie wie czy istniała wierzytelność, którą kwestionuje w całości i nie wie czy umowa sprzedaży jest ważna. W kolejnym piśmie wniósł o przesłuchanie świadka K. M. (1) (k.71) celem dowiedzenia się o przebiegu spłaty kredytu albowiem pozwany nigdy nie był wierzycielem ani banku ani J. D..

W odpowiedzi (k.79-81 oraz k. 113-115) powód podtrzymał żądanie pozwu. Wskazał, iż wierzytelność wprawdzie jest przedawniona w całości (odpowiedź na wezwanie Sądu), tym niemniej zgodnie z art. 77 ukwh przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką pociąga wyłącznie skutki w sferze obligacyjnej, a zatem dłużnik rzeczowy nie może powywoływać się na przedawnienie. Ponadto na podstawie art. 71 ukwh oraz art. 3 ukwh istnieje domniemanie istnienia wierzytelności objętej wpisem do KW oraz zgodności wpisu z rzeczywistym stanem prawnym, a zatem to pozwany musi udowodnić, że wierzytelność objęta wpisem nie istnieje.

Na rozprawie pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie powództwa. Wskazywał, iż żądanie pozwu powinno być oznaczone w złotych, co wynika z §1.1. umowy kredytu, a powód nie przedstawił jasnego precyzyjnego mechanizmu wyliczenia kwoty należności głównej i należności ubocznych oraz nie udowodnił wysokości wierzytelności. Uzasadnił, iż bank odebrał przywłaszczone ruchomości na kwotę 165.223 zł, a nie doszło do zwrotnego przeniesienia własności na rzecz dłużniczki, zatem powód jest wzbogacony oraz podniósł zarzut przedawnienia w zakresie odsetek ( załącznik do protokołu k. 117-120 ).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 17.05.2001r. K. M. (1) jako kredytobiorca podpisała z (...) S.A. w W. umowę kredytu, zgodnie z którą bank udzielił jej kredytu w złotowej równowartości euro w kwocie 80.800 euro na okres od dnia 17.05.2001r. do dnia 30.04.2011r. z przeznaczeniem na zakup nieruchomości położonej w R. 7B objętej KW nr (...). Kwota euro stanowiła bazową kwotę kredytu w oparciu o którą miała być obliczona kwota kredytu wyrażona w złotych przy uruchomieniu kredytu. Realizacja kredytu miała następować w złotych w wysokości odpowiadającej równowartości kredytu wyrażonego w euro przeliczonej po kursie kupna dewiz obowiązującym w banku w dniu uruchomienia kredytu. Strony dokonały zabezpieczenia kredytu w postaci weksla in blanco wystawionego przez kredytobiorcę i współmałżonka J. M., przywłaszczenia maszyn i urządzeń wskazanych w §6.1 umowy o łącznej wartości 165.223zł wraz z cesją praw z polisy ubezpieczeniowej, jako zasadnicze zabezpieczenie została ustanowiona hipoteka na kupowanej nieruchomości objętej KW nr (...) wraz z cesją praw z polisy ubezpieczeniowej. Ustalono oprocentowanie kredytu według stopy zmiennej odpowiadającej sześciomiesięcznej stawce EURIBORu notowanej na 2 dni robocze przed rozpoczęciem okresu odsetkowego przyjętego jako miesiąc, powiększoną o marżę banku w wysokości 1,75% gdzie w dniu zawarcia umowy oprocentowanie kredytu wynosiło 6,25% w stosunku rocznym . Kredyt miał być spłacany wraz z odsetkami w dniu 15. każdego miesiąca. Strony ustaliły odsetki przeterminowane od kwoty niespłaconego terminu zgodnie z Uchwałą zarządu (...) w sprawie oprocentowania środków pieniężnych w walutach wymienialnych oraz kredytów dewizowych które w dniu podpisania umowy wynosiły 12,48% w stosunku rocznym. Strony ustaliły spłatę w ratach kapitałowych kredytu jako równowartość w złotych kwot wskazanych szczegółowo w §13, gdzie rozliczenie spłat dokonywane było przez bank w przeliczeniu na euro przy zastosowaniu tabeli kursów obowiązującej w banku w dniu rozliczenia. Całkowita splata kredytu z odsetkami z odsetkami miała nastąpić w dniu 30.04.2011r. w terminach wskazanych w §13. W razie nieterminowego regulowania należności bankowi przysługiwało prawo wypowiedzenia umowy i zażądania spłaty całości bądź części kredytu. Na podstawie powyższej umowy kredytowej do w/w KW została wpisana hipoteka umowna zwykła na sumę ubezpieczenia: 80.800 euro tytułem udzielonego kredytu oprocentowanego w wysokości 6,24% w stosunku rocznym zmiennym na warunkach określonych w umowie kredytowej (dowód: umowa kredytu k. 13- 18, odpis z KW k. 21-27). Właścicielem działki wpisanej do niniejszej KW był pozwany.

W dniu 25.08.2016r. (...) podpisał z powodem umowę sprzedaży wierzytelności, w której jako kapitał wskazano kwotę 14.300 euro, odsetki w kwocie 4.115,05 euro naliczone do 24.08.2016r. oraz dalsze odsetki od kapitału począwszy od dnia 25.08.2016r. Przedmiotem umowy cesji było również zabezpieczenie wierzytelności w/w hipoteką umowną zwykłą, a powód został wpisany na tej podstawie do KW jako wierzyciel hipoteczny. (okoliczności niesporne). Poza sporem było, iż wierzytelność wraz z należnościami ubocznymi objęta umową cesją była przedawniona. W dniu 21. 03.11r. bank wypowiedział K. M. (1) umowę kredytu z powołaniem się na § 15.1 b ( nieterminowa spłata ) z 30-dniowym okresem wypowiedzenia, które to pismo zostało odebrane w dniu 25.03.2011r. Wezwał w tym piśmie do zapłaty kapitału niewymagalnego 4.800 euro, wymagalnego 9.500euro, odsetek niewymagalnych 8,34 euro i wymagalnych 460,64 euro, co stanowi równowartość 61.205,60 zł. ( wypowiedzenia z z.p.o. k. 82-84 ).K. M. (1) spłacała raty przelewem w euro ( zeznania św. K. M. k. 130/2 ).

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka K. M., iż zostało jej do spłaty 2 raty, że raty spłacała w wysokości po 7500 euro miesięcznie i w terminie. Nie dał wiary jej zeznaniom, iż przedmioty objęte przewłaszczeniem bank zabrał, co miało nastąpić między rokiem 2010 a 2012. Po pierwsze pozwany i K. M. (1) mieszkają w jednym domu wspólnie z dziećmi, zatem niewiarygodne są twierdzenia pozwanego, niezależnie, czy pozostają obecnie w związku małżeńskim czy też nie, że nie wiedział, czy i jaki dług został spłacony, ponadto skoro spłaty były dokonywane przelewem bankowym, to dla wykazania, że dług został spłacony pozwany winien zawnioskować dowód z historii rachunku bankowego świadka, z którego były dokonywane spłaty lub historii spłat wg konta bankowego dla tego kredytu, co do których to dokumentów winien je zawnioskować jako dowody i wnieść o zobowiązanie K. M. i banku do ich przedłożenia w trybie art. 248 § 1 kpc, pod warunkiem , że nie mógłby ich uzyskać samodzielnie, czego nawet nie twierdził w tym procesie. Zeznania zarówno co do zabrania przedmiotów przewłaszczonych jak i terminowych spłat były niekonkretne i lakoniczne. Sąd zauważył, iż zarzut ten został podniesiony dopiero po wstąpieniu zawodowego pełnomocnika do procesu i zawnioskowany dopiero na rozprawie dowód z zeznań dłużniczki, małżonki pozwanego na tę okoliczność. Nie sposób uznać, iż pozwany nie wiedział o przewłaszczeniu i rzekomym zabraniu przez bank przedmiotów przewłaszczenia, skoro na podst. umowie kredytu ustanowił hipotekę zabezpieczającą ten kredyt, a jako dłużnik rzeczowy musiał wiedzieć od swej małżonki, z która wspólnie zamieszkuje do dziś, że bank zabrał przedmioty przewłaszczenia. Zdaniem sądu twierdzenia te zostały podane i zeznania złożone tylko na użytek tego procesu na skutek zarzutu pełnomocnika pozwanego o przewłaszczeniu na rzecz banku ruchomości i bezpodstawnego wzbogacenia banku z tego tytułu. Powód twierdzeniom tym i zeznaniom na rozprawie stanowczo zaprzeczył, a został niejako „zaskoczony na rozprawie „ powyższym wnioskiem dowodowych z zeznań świadka na okoliczność „nową” , tj. zabrania przedmiotów przewłaszczenia przez bank.

Sąd zważył, co następuje:

Nie ulega wątpliwości skuteczność cesji wierzytelności wobec pozwanego dłużnika rzeczowego, a zatem legitymacja prawna powoda w tym procesie ( art. 245 ¹ kc ). Z uwagi na datę zawarcia umowy kredytu zastosowanie do niej mają przepisy Ustawy o księgach wieczystych i hipotece sprzed zmiany z dnia 26.06.2009r. , która weszła w życia w dniu 20.02.2011r. , co wynika z art. 10.2 Ustawy o zmianie ustawy ( DzU NR 131 poz. 1075 ). Zgodnie z art. 73 właściciel nieruchomości nie będący dłużnikiem osobistym, a takim był pozwany, niezależnie od zarzutów, jakie mu przysługują osobiście p-ko wierzycielowi hipotecznemu, może podnosić zarzuty przysługujące dłużnikowi osobistemu. Chodzi tu o zarzut spłaty długu, jaki niestanowczo wprawdzie, ale podnosił pozwany w pierwszych pismach procesowych. Pozwany nie udowodnił, czy i w jakiej wysokości doszło do spłaty zobowiązania. Wbrew zarzutom pozwanego to nie bank musi udowadniać istnienie i wysokość wierzytelności , lecz dłużnik hipoteczny. Zgodnie bowiem z art. 71 w/w ustawy w poprzednim brzmieniu domniemanie istnienia wpisu prawa, a to wynika z art. 3 tej ustawy, wynikające z wpisu hipoteki obejmuje, jeśli chodzi o odpowiedzialność z nieruchomości, także wierzytelność zabezpieczoną hipoteką. To zatem pozwany winien wnioskować o zobowiązanie banku do przedłożenia szczegółowego rozliczenia kredytu oraz przedłożenia dowodów jego spłaty i dopuszczenie dowodu z takich dokumentów celem obalenia domniemania istnienia wierzytelności, gdy tymczasem pozwany ograniczył się do zarzutu, iż bank takiego rozliczenia ani dowodów nie przedłożył ( tak np. SA w Szczecinie I ACa 471/17 ).

Zgodnie z art. 69 w granicach przewidzianych w kpc hipoteka zabezpiecza także roszczenia o odsetki nieprzedawnione oraz przyznane koszty postepowania. Przepis ten dotyczy odsetek za opóźnienie oraz kapitałowych, które nie zostały objęte wpisem do kw. W przypadku odsetek kapitałowych objętych wpisem do kw zabezpieczonych hipoteką, a takie właśnie były przedmiotem powództwa, zastosowanie znajduje przepis art. 77 ukwih. Zgodnie z nim Przedawnienie wierzytelności hipotecznej nie narusza uprawnienia wierzyciela do zaspokojenia się z nieruchomości obciążonej, za wyjątkiem roszczenia o odsetki” . Oznacza to, iż wierzyciel hipoteczny, a więc powód może dochodzić od dłużnika rzeczowego nawet przedawnionej należności głównej, a dłużnikowi rzeczowemu zarzut przedawnienia tej wierzytelności mimo treści art. 73 cyt. ustawy nie przysługuje. Przepis ten jednak wprowadza wyjątek odnośnie roszczenia ubocznego w postaci odsetek, nie czyniąc rozróżnienia, o jakie odsetki chodzi: kapitałowe czy za opóźnienie. Przepis art. 77 ukwih nie stanowi superfluum do art. 69 ukwih zgodnie z zasadą prawidłowej legislacji, zatem przepisy te regulują odrębne materie: art. 69 stanowi o odsetkach zabezpieczonych ex lege hipotecznie wg zakresu z kpc przez sam fakt wpisu hipoteki na zabezpieczenie należności głównej, a art. 77 stanowi o odsetkach objętych wpisem do kw na mocy art. 68 cyt. ustawy. Odsetki kapitałowe skapitalizowane od niespłaconej należności kapitału nie stają się należnością główną ( kapitałem ), bo kapitalizacja to zabieg wyłącznie matematyczny. Zatem powództwo w zakresie odsetek kapitałowych, zarówno tych skapitalizowanych na dzień 24.08.16r. w kwocie 4.115,05 euro w umowie cesji i dalszych odsetek dochodzonych w pozwie od dnia 26.08.2016r., nawet jako zabezpieczonych wpisem hipotecznym, zostało oddalone wobec skutecznie podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia na podst. art. 77 ukwih.

Odnośnie zarzutu pozwanego bezpodstawnego wzbogacenia banku z tytułu przejęcia przedmiotów przewłaszczenia, podniesionego na rozprawie, wprawdzie w umowie strony nie określiły treści umowy przewłaszczenia: czy pod warunkiem zawieszającym czy rozwiązującym, tym niemniej ciężar dowodu spłaty długu i wysokości tej spłaty obciążał pozwanego. Sam fakt zawarcia umowy przewłaszczenia, a nawet zabrania przedmiotu przewłaszczenia, choć tym ostatnim twierdzeniom i zeznaniom sąd nie dał wiary, nie jest tożsamy z zaspokojeniem się banku z tych przedmiotów na kwotę przewłaszczenia oraz wygaśnięcia na tę kwotę długu. Zaspokojenie się z przedmiotów przewłaszczenia nie następuje z chwilą nabycia własności rzeczy i objęcia ich w posiadanie, chyba że wynika to jednoznacznie z umowy, że ta chwila jest sposobem zaspokojenia ( tzw. dacio in solutum ). W przeciwnym razie w braku umowy stron następuje to z chwilą spieniężenia tego majątku, czyli sprzedaży. Dopiero bowiem uzyskana cena jako świadczenie pieniężne prowadzi do zapłaty, a w konsekwencji do wygaśnięcia zobowiązania. Wreszcie wybór sposobu zaspokojenia należy do wierzyciela, co wprost wynika z umowy kredytu, w której strony ustaliły kilka sposobów zabezpieczenia wierzytelności , a za podstawowy uznały zabezpieczenie hipoteczne. Nie twierdził pozwany, iż bank dokonał takiego wyboru ( oświadczenie prawno-kształtujące ), a nie stanowi tego samo przez się rzekomy zabór przedmiotów przewłaszczenia przez bank. Pozwany nie zgłosił dowodu o zobowiązanie banku do wyjaśnienia i przedłożenia dowodów na okoliczność, czy i w jakiej wysokości doszło do spieniężenia przedmiotów przewłaszczenia oraz zaliczenia tych kwot na poczet długu. Samo zatem wejście banku w posiadanie przedmiotu przewłaszczenia nie stanowi zaspokojenia ( tak SN I CR 7/95, V CSK 360/10 ). Tym samym pozwany nie udowodnił, czy i w jakiej wysokości doszło do bezpodstawnego wzbogacenia banku, zwłaszcza że wartość ruchomości została wskazana na datę zawarcia umowy kredytu i nie jest tożsama z ich wartością w momencie rzekomego ich przejęcia przez bank. Ponadto wierzytelność taka wymagałaby złożenia oświadczenia o potrąceniu z wzajemną wierzytelnością banku przed umową cesji ( brak tożsamości stron obu wierzytelności wzajemnych ).

Odnośnie zarzutu, iż powództwo winno być dochodzone w zł polskich, w umowie kredytu wysokość kredytu została oznaczony w sposób wyraźny co do wysokości kwotowo w euro, tak też zostały oznaczone raty i tak były one spłacane; na kwotę euro konsekwentnie opiewała umowa cesji, na taką kwotę w euro jako sumę zabezpieczenia została wpisana hipoteka, na podstawie której to hipoteki pozwany jako dłużnik rzeczowy odpowiada, dlatego w takiej właśnie walucie podlegał on zasądzeniu. Ograniczenie odpowiedzialności pozwanego wynika z art. 65.1 i 74 ukwih w zw. z art. 319 kpc

O kosztach procesu sąd orzekł na podst. art. 108 kpc w zw. z art. 100 kpc. Koszty stosunkowo rozdzielił wg zasady, iż powód wygrał w 78 %, pozwany w 22%. Na koszty po stronie powoda złożyły się: opłata od pozwu 3994 zł minimalne wynagrodzenie adwokackie 5400 zł i opłata skarbowa 17 zł, po stronie pozwanego minimalne wynagrodzenie adwokackie 5400 zł i opłata skarbowa.