Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Roman Troll

Protokolant Aldona Kocięcka

po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2019 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko D. L.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w R. Ś.

z dnia 20 lutego 2018 r., sygn. akt I C 518/17

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w R. Ś. do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

SSO Roman Troll

Sygn. akt III Ca 1149/18

UZASADNIENIE

Powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wniosła pozew do Sądu Rejonowego (...) w Lublinie w trybie elektronicznego postępowania upominawczego, w którym domagała się zasądzenia od pozwanej D. L. 1077 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu oraz zasądzenia zwrotu kosztów postępowania. W uzasadnieniu wskazała, że udzieliła pozwanej 800 zł pożyczki, a pozwana nie uregulowała jej w terminie i dwukrotnie skorzystała z opcji przedłużenia jej spłaty, ale ostatecznie nie wywiązała się z ciążącego na niej zobowiązania, a wezwanie do zapłaty pozostało bezskuteczne. Na wysokość żądania składają się: 800 zł pożyczki, 193 zł prowizji z tytułu jej udzielenia, 31,78 zł odsetek kapitałowych, 44,49 zł odsetek za opóźnienie i 7 zł odsetek naliczonych według rocznej stopy oprocentowania od kwoty do wypłaty w wysokości określonej w dokumentach przedłożonych pozwanej przy zawarciu umowy pożyczki za okres od dnia zawarcia umowy pożyczki do dnia, w którym pozwana zobowiązana była wpłacić na rachunek powódki kwotę do spłaty.

Nakazem zapłaty z 17 listopada 2016 r. Sąd Rejonowy (...) w Lublinie orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Od tego nakazu pozwana wniosła sprzeciw, w którym domagała się oddalenia powództwa w całości i zasądzenia na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania. W uzasadnieniu podniosła zarzuty: nieudowodnienia roszczenia, naruszenia art. 5 k.c., przedawnienia roszczenia i spełnienia świadczenia. Wskazała, że nie posiada żadnych dokumentów źródłowych, a do pozwu nie zostały dołączone podstawowe dokumenty, zaś ona spłacała zobowiązanie i miała przekonanie, iż całość należności została uregulowana. Podniosła też, że w myśl ogólnych zasad, jak i dobrych obyczajów, kwota stanowiąca prowizję nie powinna przekraczać 15% licząc od sumy przekazanej tytułem pożyczki.

Postanowieniem z 20 stycznia 2017 r. sprawa została przekazana do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w R. Ś..

Wyrokiem z 20 lutego 2018 r. Sąd Rejonowy w R. Ś. zasądził od pozwanej na rzecz powoda 1077 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22 sierpnia 2016 r. (pkt 1.) oraz zasądził od pozwanej na rzecz powoda 30 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 2.).

Orzeczenie to zapadło przy następujących ustaleniach faktycznych: zgodnie z ramową umową pożyczki, którą posługuje się powódka, warunkiem złożenia wniosku o udzielenie pożyczki i otrzymania pożyczki jest dokonanie przez pożyczkobiorcę rejestracji na stronie internetowej oraz utworzenie konta użytkownika, które jest aktywne w momencie składania wniosku o udzielenie pożyczki; rejestrując się na stronie internetowej, pożyczkobiorca oświadcza, że zapoznał się z ramową umową pożyczki zamieszczoną na stronie internetowej, a nadto że jego zamiarem jest zawarcie umowy pożyczki na odległość w rozumieniu ustawy
o kredycie konsumenckim; po poprawnym wypełnieniu formularza internetowego klientowi miały zostać przekazane dane niezbędne do dokonania przelewu potwierdzającego rejestrację; w celu potwierdzenia rejestracji klient zobowiązany jest dokonać przelew potwierdzający rejestrację na konto bankowe pożyczkodawcy, wpisując w tytule przelewu tekst zgodny
z komunikatem otrzymanym drogą elektroniczną po poprawnym wypełnieniu formularza internetowego; w momencie dokonania rejestracji na stronie internetowej pożyczkobiorca jednocześnie składa pierwszy wniosek o udzielenie pożyczki, wskazując propozycję indywidualnych warunków umowy, następnie pożyczkodawca weryfikuje wniosek o udzielenie pożyczki; umowa pożyczki wchodzi w życie w momencie, w którym pożyczkodawca podejmie decyzję o udzieleniu pożyczki i poinformuje o tym pożyczkobiorcę; pożyczkodawca wypłaca pożyczkę przelewem; na koszt pożyczki składa się prowizja zgodna z tabelą opłat; pożyczkobiorca, któremu została udzielona pożyczka ma prawo do przedłużenia okresu spłat pożyczki pod warunkiem uprzedniego zapłacenia opłaty za przedłużenie okresu spłaty pożyczki
w kwocie wskazanej w tabeli opłat; jeżeli pożyczka lub jej część nie zostanie uiszczona
w terminie, pożyczkobiorca zobowiązany jest do zapłaty oprócz kwoty pożyczki odsetek za nieterminową płatność pożyczki, które naliczane są w wysokości odsetek maksymalnych określonych w kodeksie cywilnym. 31 grudnia 2015 r. powódka udzieliła pozwanej 800 zł pożyczki nr (...), którą należało zwrócić do 30 stycznia 2016 r., a opcja przedłużenia terminu spłaty była uzależniona od zapłaty 134 zł za 5 dni, 200 zł za 15 dni lub 240 zł za 30 dni. Powódka w piśmie z 5 kwietnia 2016 r. wzywała pozwaną do spłaty 1001,82 zł zadłużenia,
a następnie pismem z 7 kwietnia 2016 r. do spłaty 1002,43 zł zadłużenia , po czym pismem
z 15 kwietnia 2016 r. do spłaty 1004,86 zł zadłużenia w terminie 7 dni.

Przy tak dokonanych ustaleniach faktycznych Sąd Rejonowy, przywołując regulacje art. 720 § l k.c., art. 359 § 2 ¹, art. 52 § 2 i 3 k.c., art. 118 k.c., art. 481 § 1 i 2 k.c. oraz
§ 15 ramowej umowy pożyczki, uznał powództwo za zasadne w całości. Zaznaczył, że powódka przedstawiła zawarcie umowy pożyczki, a oprócz 800 zł kapitału pozwana zalega
z zapłatą 193 zł tytułem prowizji za udzielenie pożyczki, 31,78 zł tytułem odsetek kapitałowych, 44,49 zł tytułem odsetek za opóźnienie i 7 zł tytułem odsetek naliczonych według rocznej stopy oprocentowania od kwoty do wypłaty za okres od dnia zawarcia umowy pożyczki do dnia, w którym pozwana zobowiązana była wpłacić na rachunek powódki kwotę do spłat . Odsetki za nieterminową płatność naliczane były w wysokości odsetek maksymalnych, które nie mogły w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego. Strona pozwana, mimo reprezentowania przez profesjonalnego pełnomocnika, nie udowodniła, że spłaciła kwotę kapitału w większym zakresie, ewentualnie że odsetki zostały naliczone od niewłaściwej kwoty lub za błędny okres; nie podjęła w tym zakresie żadnej inicjatywy dowodowej poza własnymi twierdzeniami negującymi wysokość zadłużenia, co nie mogło odnieść skutku. Nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut przedawnienia roszczenia, gdyż termin spłaty zobowiązania przypadał 30 stycznia 2016 r., a powództwo o zapłatę złożono 22 sierpnia 2016 r. Nie doszło też do naruszenia zasad współżycia społecznego; koszty zastrzeżone przez powódkę, przewidziane obok wynagrodzenia w postaci odsetek umownych, nie ukształtowały treści stosunku prawnego stron
w taki sposób, że pokrzywdziły stronę słabszą, która zawarła umowę z przedsiębiorcą – pozwaną, która przecież wyraziła zgodę na obciążenie ją dodatkową opłatą prowizyjną, korzystając z kwoty postawionej do jej dyspozycji. Dlatego pozwana powinna spłacić swoje zobowiązanie zgodnie z zasadą, że umów należy dotrzymywać; ponadto wysokość obciążeń, jakie nałożono na pozwaną wskazuje, że nie były one rażąco niesprawiedliwe i niegodne przedsiębiorcy respektującego zasady uczciwości i rzetelności kupieckiej oraz nienadużywającego silniejszej pozycji, albowiem stanowią one niecałe 25% kwoty udzielonej pożyczki, co nie jest stawką wygórowaną (194 zł prowizji przy 800 zł pożyczki).

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 2 k.p.c.

Apelację od tego wyroku złożyła pozwana, zaskarżając go w całości i zarzucając mu: sprzeczność istotnych ustaleń tych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości, podczas gdy wskazane okoliczności, w tym nieudowodnienie roszczenia, powinno uzasadniać oddalenia powództwa w całości; naruszenie art. 299 k.p.c. w związku z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niedopuszczenie dowodu z przesłuchania stron postępowania, w tym pozwanej, podczas gdy fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy nie zostały wyjaśnione, a nadto dowód
z przesłania stron należy dopuścić, jeżeli zachodzi potrzeba wyjaśnienia spornych okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, a takie miały miejsce w tym procesie i nie zostały wyjaśnione.

Przy tak postawionych zarzutach wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów procesu.
Z daleko posuniętej ostrożności procesowej wniosła ewentualnie o uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez sąd I instancji.

W odpowiedzi na apelacje powódka zaznaczyła, że na podstawie umowy w sesji przekazała (...) S.A. portfel kredytowy włącznie z zobowiązaniem pozwanej.

W odpowiedzi pozwana wniosła o zobowiązanie powódki do przedłożenia umowy cesji, a z ostrożności procesowej rozszerzyła zarzuty apelacyjne o brak legitymacji czynnej po stronie powodowej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sprawę rozpoznano w postępowaniu uproszczonym, a to zgodnie z art. 505 ¹
pkt 1 k.p.c. w związku z art. 505 ¹⁰ § 1 i 2 k.p.c.

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że na podstawie art. 192 pkt 3 k.p.c. zbycie w toku postępowania wierzytelności nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy, a co za tym idzie zarzut dotyczący braku legitymacji procesowej po stronie powodowej jest zupełnie bezzasadny. Sąd Okręgowy zwrócił się do powódki o odpis umowy cesji, natomiast nie został on dołączony. Nie ma to jednak istotnego znaczenia dla rozpoznania sprawy.

Pozew w tej sprawie został zgłoszony w elektronicznym postępowaniu upominawczym, a wówczas nie dołącza się do niego żadnych dokumentów, które dołącza się dopiero po ewentualnym złożeniu sprzeciwu od nakazu zapłaty.

Jeżeli pozwana kwestionuje zawarcie umowy pożyczki, to przeczy temu fakt uregulowania przez nią należności w łącznej wysokości 480 zł, a nie wskazuje ona z jakiej podstawy prawnej taką należność uiściła. Nie można więc zasadnie zarzucić, że należność ta nie wynikała z zawartej umowy pożyczki. Dodatkowo to pozwaną obciążał ciężar wykazania, że uregulowała należność w całości (art. 6 k.c.); powódka tego nie ma obowiązku wykazywać.

W rozpoznawanej sprawie doszło jednak do naruszania prawa materialnego, a to art. 720 § 1 k.c. w związku z art. 6 k.c., a zgromadzone dowody nie dają podstaw do wydania rozstrzygnięcia reformatoryjnego. Chodzi bowiem o to, że Sąd Rejonowy, zobowiązując powódkę do przedstawienia dokumentów, których domagała się pozwana w piśmie procesowym z 19 maja 2017 r. przesłał to zobowiązanie na adres powódki /k. 79/ zupełnie pomijając, że wskazała ona pełnomocnika dla doręczeń w piśmie z 15 marca 2017 r. /k. 17/. To spowodowało, że niewłaściwie została ona zobowiązana do przedłożenia stosownych dokumentów,
a co za tym idzie nie można czynić jej zarzutu z tego powodu. Brak tych dokumentów w aktach sprawy uniemożliwia, w tych okolicznościach faktycznych, jej merytoryczne rozpoznanie przez Sąd Okręgowy. Trzeba bowiem zaznaczyć, że Sąd Rejonowy, przesyłając to zobowiązanie do powódki (na niewłaściwy adres) zakreślił jej termin 14 dni do przedłożenia dokumentów pod rygorem uznania zarzutów strony pozwanej za zasadne. Przy tego rodzaju rygorze należałoby więc raczej oddalić powództwo, aniżeli je uwzględniać całości. Sąd Rejonowy zaś uwzględnił w całości to żądanie, a nie przedłożono nawet dowodu przekazania pozwanej pożyczki, brak także tabeli opłat, zaś z akt sprawy wynika, że suma dochodzonych przez powódkę kwot jest niższa od tej, która została zasądzona, gdyż wynosi 1076,27 zł. Sąd Rejonowy w ogóle tego nie zauważa.

Dlatego też z uwagi na uniemożliwienie powódce reakcji na wezwanie sądu oraz odniesienia się do pisma strony pozwanej z 19 maja 2017 r. poprzez jego niewłaściwe doręczenie z wezwaniem jej do przedstawienia stosownej dokumentacji, należało uchylić zaskarżone orzeczenie i sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 505 ¹² § 1 k.p.c. w związku z art. 108
§ 2 k.p.c., należało orzec jak w sentencji.

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Rejonowy doręczy stronie powodowej, na właściwy adres ustanowionego przez powódkę pełnomocnika dla doręczeń, pismo pozwanej z 19 maja 2019 r. wraz ze stosownym zobowiązaniem do przedstawienia dokumentów, a następnie rozpozna sprawę na rozprawie odnosząc się do wszystkich podnoszonych zarzutów.

SSO Roman Troll