Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2019 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Ł. G. i E. S.

przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego
od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 14 marca 2018 r., sygn. akt II C 3160/17

1.  zmienia zaskarżony wyrok w całości w ten sposób, że oddala powództwo i zasądza
od Ł. G. oraz E. S. na rzecz (...) sp.
z o. o. z siedzibą w W. kwoty po 900 (dziewięćset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  zasądza od Ł. G. oraz E. S. na rzecz (...) sp. z o. o. z siedzibą w W. kwoty po 550 (pięćset pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania w instancji odwoławczej.

Sygn. akt V Ca 148/19

UZASADNIENIE

Powodowie wnieśli o zasądzenie od (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kwot po 600 euro wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 21 września 2016 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa podnosząc, że wystąpiła nadzwyczajna okoliczność zwalniającą pozwaną z odpowiedzialności, zarzut nieudowodnienia faktu, z którego roszczenie wynika, tj. udziału w przedmiotowym locie w stosunku do powodów oraz wniosła o miarkowanie dochodzonego odszkodowania.

Wyrokiem z dnia 14 marca 2018 roku Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie zasądził od (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz Ł. G. kwotę 600,00 (sześćset) euro wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21 września 2016 roku do dnia zapłaty (pkt I), zasądził od (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz E. S. kwotę 600,00 (sześćset) euro wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21 września 2016 roku do dnia zapłaty (pkt II), zasądził od (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz Ł. G. kwotę 947,00 zł (dziewięćset czterdzieści siedem złotych) tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 900,00 zł (dziewięćset złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego (pkt III), zasądził od (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz E. S. kwotę 947,00 zł (dziewięćset czterdzieści siedem złotych) tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 900,00 zł (dziewięćset złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego (pkt IV).

Apelację od powyższego orzeczenia wywiodła strona pozwana, zaskarżając je w całości. Zarzucając:

I. naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

1)art. 3 ust. 2 lit a) Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r., ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG nr 295/91), dalej jako Rozporządzenie, poprzez jego niezastosowanie - z przepisu tego wprost wynika, iż odszkodowanie przysługuje w przypadku posiadania potwierdzonej rezerwacji oraz stawienia się do odprawy czego powodowie nie wykazali, a co Sąd pominął w analizie stanu faktycznego;

2) art. 485 k.c. w zw. z art. 484 § 2 k.c. - poprzez jego niezastosowanie skutkujące przyjęciem, że nie jest możliwe miarkowanie dochodzonego przez Powodów odszkodowania;

3) art. 7 ust. 2 Rozporządzenia - poprzez jego błędną wykładnię, skutkującą przyjęciem, że stanowi wyłączną przesłankę do obniżenia odszkodowania dochodzonego przez Powodów w niniejszej sprawie, a także że jest w ogóle możliwe jego zastosowanie w sprawie, a także że możliwe jest jego zastosowanie w sprawie w ten sposób, aby skutecznym było wyeliminowanie odpowiedniego zastosowania art. 484 § 2 k.c. w zw. z art. 485 k.c.

4) art. 455 k.c. - poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, iż roszczenie stało się wymagalne z dniem 21 września 2016 roku i od tego momentu powodom należą się odsetki za opóźnienie w wypłacie odszkodowania, podczas gdy termin ten powinien być liczony od skutecznego wezwania pozwanej do zapłaty.

II. Naruszenie przepisów prawa procesowego mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy tj. art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie niewszechstronnej, dowolnej w miejsce swobodnej oceny dowodów wskazanych w treści apelacji.

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz pozwanej od każdego z powodów; a ewentualnie o uchylenie skarżonego wyroku i przekazanie spawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji; w obydwu przypadkach wniósł o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Biorąc pod uwagę, że Sąd II instancji nie prowadził postępowania dowodowego, Sąd Okręgowy na podstawie art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

W ocenie Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie zachodziły podstawy do zmiany zaskarżonego orzeczenia poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenia kosztów od strony powodowej na rzecz pozwanego za obie instancje. Analiza akt sprawy wskazuje, iż Sąd Rejonowy błędnie dokonał oceny stanu faktycznego przy tym nieprawidłowo uznał, iż ziściły się przesłanki do uwzględnienia zgłoszonego przez powodów roszczenia.

Wskazać należy, iż podstawę prawną dochodzonego na gruncie niniejszego postępowania roszczenia stanowi Rozporządzenie (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającym wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (Dz.U. UE L 2004/46/1), na którym powodowie opierali dochodzone w przedmiotowej sprawie roszczenie. Rozporządzenie nr 261/2004 znajduje zastosowanie wyłącznie do pasażerów, którzy posiadali potwierdzoną rezerwację na dany lot oraz stawili się na odprawę (zgodnie z wymogami i w czasie określonym uprzednio na piśmie). Kumulatywne wykazanie obu tych okoliczności stanowi konieczną przesłankę do stwierdzenia legitymacji czynnej powoda.

Zdaniem Sądu Okręgowego, zgromadzony w przedmiotowej sprawie materiał dowodowy nie pozwalał na uznanie, że w przypadku powodów doszło do ziszczenia się – kategorycznie zakwestionowanych przez stronę pozwaną - przytoczonych wyżej okoliczności, co determinowało zasadność dochodzonego roszczenia.

Znamienne jest, iż uprawnienia pasażerów na podstawie Rozporządzenia nr 261/2004 przysługują im jedynie wtedy, gdy posiadają potwierdzoną rezerwację na lot (zob. szerzej J. Luzak, w: Osajda, Komentarz, Legalis 2018, ed. I, art. 3 rozporządzenia 261/2004). Aby zatem pasażerowie mogli skorzystać z przepisów Rozporządzenia nr 261/2004, muszą oni potwierdzić swoją rezerwację na dany lot. Oznacza to, że pasażer powinien przejść przez proces odprawy na dany lot, chyba że otrzymał on wcześniej informację o odwołaniu lotu.

Zważywszy, iż powodowie przestawili wyłącznie wydruk dokumentu określonego jako Dokument podróży, nie sposób było uznać, iż przytoczone wyżej przesłanki faktycznie się ziściły. Ponadto powodowie nie załączyli do akt sprawy w ogóle biletu lotniczego. Zauważyć w tym miejscu trzeba, iż zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt f) Rozporządzenia nr 261/2004 „bilet” oznacza ważny dokument uprawniający do przewozu lub coś równoważnego w formie innej niż papierowa, w tym w formie elektronicznej, wydany lub autoryzowany przez przewoźnika lotniczego lub jego autoryzowanego przedstawiciela (nie ma tutaj mowy o organizatorze wycieczki).

Powodowie w sposób szczególny podkreślali, iż w przedmiotowej sprawie chodziło o lot powrotny z wycieczki. W tym miejscu trzeba stwierdzić, iż z materiału dowodowego w istocie nie wynika, czy powodowie w ogóle dotarli do miejsca imprezy turystycznej, a w szczególności (jeśliby to już założyć) w jaki sposób, tj. czy nastąpiło to na podstawie rezerwacji, na którą się powołują (na tą okoliczność nie przedstawiono wszak żadnego dowodu).

Sąd Okręgowy oceniając przedmiotową sprawę stwierdził, iż wobec zaoferowanych dowodów przez stronę powodową nie doszło do skumulowania się przesłanek z art. 3 ust. 2 lit a) Rozporządzenia.

Ponadto Sąd Rejonowy dokonał błędnej wykładni art. 5 ust. 3 Rozporządzenia nr 261/2004, który stanowi, iż przewoźnik lotniczy nie jest zobowiązany do wypłaty rekompensaty przewidzianej w art. 7, jeżeli może dowieść, że odwołanie lotu jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków. W orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości oraz sądów krajowych jednolicie przyjmuje się, że w przypadku transportu lotniczego cechę „nadzwyczajności” ma tylko takie zdarzenie (w tym również polegające na wystąpieniu problemu technicznego w statku powietrznym), które nie tkwi w istocie normalnego wykonywania działalności danego przewoźnika lotniczego i nie poddaje się jego skutecznej kontroli ze względu na swój charakter lub źródło. Chodzi więc o takie zdarzenia, które nie znajdują się pod kontrolą przewoźnika lotniczego, bez względu na ich charakter i wagę. Na przewoźniku zamierzającym powoływać się na takie okoliczności spoczywa przy tym obowiązek wykazania, że w żadnym razie nie można było ich uniknąć za pomocą dostosowanych do sytuacji środków (odpowiadających warunkom technicznie i ekonomicznie możliwym przez niego do przyjęcia). Nie jest wystarczające wykazanie przez przewoźnika, że przestrzegał minimalnych wymogów w zakresie przeglądów statku powietrznego; musi on dowieść, że nawet przy użyciu wszystkich zasobów ludzkich i materiałowych oraz środków finansowych, jakimi dysponował w sposób oczywisty nie mógł – bez poświęceń niemożliwych do przyjęcia z punktu widzenia możliwości jego przedsiębiorstwa w tym momencie – uniknąć sytuacji, w której zaistniałe nadzwyczajne okoliczności skutkowały odwołaniem bądź opóźnieniem lotu ( por. m.in. wyrok ETS z dnia 22.12.2008r., (...), F.W.-H.p. A.- L. S.; wyrok ETS z 31.01.2013r., (...), D. (...)p. (...) Ltd.; wyrok ETS z dnia 23.10.2012r., (...), E. N.i in. p. D. L. A.; wyrok ETS z dnia 12.05.2011r., (...), A.E.i in. p. L. E.ministrija; wyrok NSA z dnia 8.11.2011r., I OSK (...), LEX nr 1094532; wyrok WSA w Warszawie z dnia 20.07.2010r., (...) SA/Wa 880/10, LEX nr 676299 ).

W ocenie Sądu Okręgowego, nie budzi wątpliwości, iż pozwany wykazał zaistnienia okoliczności, które uzasadniałyby zastosowanie art. 5 ust. 3 Rozporządzenia.

Sąd Rejonowy pominął bowiem w analizie materiału dowodowego dokumentu w postaci (...) w zakresie wskazanej tam godziny jej nadania, tj. 15:40 UTC. Oznacza to, iż około tej godziny do pozwanej dotarła informacja o zamknięciu lotniska w W.. Dopiero więc w tym momencie pozwana dowiedziała się, że lądowanie w W. nie będzie możliwe. Próba organizowania innego lotu w tym czasie, maszyny zastępczej nie zmniejszyłaby opóźnienia. W każdym przypadku samolot dotarłby do P. już po zamknięciu lotniska, zatem nie doszłoby w żaden sposób do zmniejszenia opóźniania. Zatem brak pełnej analizy dokumentu (...) miało istotny wpływ na rozstrzygnięcie, a Sąd I instancji uznając, iż pozwana nie wykazała, kiedy o zamknięciu lotniska w W. się dowiedziała, w sposób niepełny, niewszechstronny przeanalizował przedmiotowy dowód. Ponadto Sąd I instancji pominął dowód z dokumentu F. S. Report. Dowód ten jednoznacznie wskazuje w jakich godzinach lot (...) został zrealizowany, jakie było rzeczywiste opóźnienie w dotarciu do M. (niższe niż 3 godziny), a także w jak krótkim czasie po otwarciu lotniska w W. maszyna pozwanej tam dotarła. Także błędnie Sąd Rejonowy zinterpretował Depesze (...), bowiem wprost z niej wynika, że w dniu 20 września 2016 roku lotnisko miało być zamknięte do godziny 03:35 UTC. Informacja ta jest zawarta w linijce D wspomnianej depeszy. Co więcej, Sąd Rejonowy uznał, iż z depeszy tej wynika, że pozwana już w chwili wylotu z (...) miała opóźnienie wysokości 4 h i 45 minut, podczas gdy w żadnym fragmencie depeszy (...) nie jest zawarta taka informacja.

Za nadzwyczajne okoliczności uznaje się m.in. nieprzewidziane zakłócenia wynikające z wojny i niestabilności politycznej, w trakcie których podróż nie jest zalecana, zamknięcie ze względów bezpieczeństwa lotniska odlotu lub lotniska przylotu bez wcześniejszego powiadomienia, porwanie statku powietrznego oraz zamknięcie zarówno lotniska odlotów, jak i lotniska przylotów z powodu warunków meteorologicznych. Ponadto lista zawiera dość obszerny katalog usterek technicznych samolotów, które można zakwalifikować jako nadzwyczajną okoliczność oraz katalog zdarzeń, których jako taką okoliczność uznać nie można. Przy czym jest to katalog nie zamknięty.

W ocenie Sądu Okręgowego przedstawione przez pozwaną w toku postępowania dowody z dokumentów wykazują zaistnienie nadzwyczajnych okoliczności, a mianowicie zamknięcia lotniska w W..

Zważywszy na całość przeprowadzonych rozważań - Sąd Okręgowy uznał, że apelacja pozwanej zasługuje na uwzględnienie, w związku z czym należało zaskarżone orzeczenie na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienić i powództwo oddalić. Konsekwencją powyższego rozstrzygnięcia jest rozstrzygnięcie w zakresie kosztów procesu zarówno przed Sądem I jak i II instancji. Decyzja w tym zakresie wydana została w oparciu o treść art. 98 k.p.c. i 99 k.p.c.