Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 stycznia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny - Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 stycznia 2019 roku w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

spraw połączonych z powództw (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko (...) Rządowej Spółce Handlowej z siedzibą w D. w Z.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 2 maja 2018 roku, sygn. akt I C 43/18

I.  uchyla zaskarżony wyrok w punkcie I.1. i II.1. w części zasądzającej od pozwanej na rzecz powoda kwoty po 600 € (sześćset euro) i umarza postępowanie w tym zakresie;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 1157 zł (tysiąc sto pięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt XXVII Ca 1993/18

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 22 stycznia 2019 r.

Wyrokiem z dnia 2 maja 2018 r. Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie, w sprawie o sygn. akt I C 43/18:

I.  w sprawie I C 43/18

1.  zasądził od (...)Rządowej Spółki Handlowej z siedzibą w D. w Z. na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. 600 € ( sześćset euro) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 4 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądził od (...)Rządowej Spółki Handlowej z siedzibą w D. w Z.na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. 947 zł ( dziewięćset czterdzieści siedem złotych) tytułem kosztów procesu;

3.  wyrokowi w punkcie I.1 nadał rygor natychmiastowej wykonalności;

II.  w sprawie prowadzonej uprzednio pod sygnaturą I C 589/18

1.  zasądził od (...)Rządowej Spółki Handlowej z siedzibą w D. w Z.na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. 600 € ( sześćset euro) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 4 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądził od (...)Rządowej Spółki Handlowej z siedzibą w D. w Z. na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. 947 zł ( dziewięćset czterdzieści siedem złotych) tytułem kosztów procesu;

3.  wyrokowi w punkcie II.1 nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Apelację od wyroku wniósł pozwany zaskarżając go w całości i zarzucając:

1.  naruszenie przepisów skutkujące nieważnością postępowania, tj. art. 366 k.p.c. w zw. z art. 353 ² k.p.c. i art. 504 § 2 k.p.c. poprzez wydanie orzeczenia w sprawie prawomocnie osądzonej pomiędzy tymi samymi stronami, a to w wyniku zasądzenia wyrokiem od pozwanej na rzecz powoda w sprawie I C 43/18 ( pkt I.1. wyroku) oraz w sprawie prowadzonej uprzednio pod sygnaturą I C 589/18 ( pkt II.1 wyroku) kwot po 600 euro, pomimo iż kwoty te zostały zasądzone odpowiednio nakazem zapłaty z dnia 26 września 2017 r., sygn. I Nc 5837/17 oraz nakazem zapłaty z dnia 28 września 2017 r., sygn. I Nc 5838/17, które to nakazy zostały zaskarżone przez pozwaną sprzeciwami w części, tj. w zakresie orzeczenia o odsetkach oraz o kosztach postępowania, a zatem nakazy zapłaty w części zasądzającej kwoty 600 euro uległy uprawomocnieniu;

2.  naruszenie art. 101 k.p.c. poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania, pomimo iż pozwana nie dała powodu do wytoczenia sprawy i uznała żądania powodów przy pierwszej czynności procesowej.

W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o uchylenie wyroku, zniesienie postępowania i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz pozostawienie Sądowi I instancji rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej ( art. 108 § 2 k.p.c.)

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz zniesienie między stronami kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Z uwagi, że niniejsza sprawa podlega rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu uproszczonym stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. ograniczono uzasadnienie wyroku do wyjaśnienia jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa.

Apelacja zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

W niniejszej sprawie zostały wydane dwa nakazy zapłaty w postępowaniu upominawczym nakazujące pozwanemu by zapłacił na rzecz powoda kwoty po 600 euro wraz z odsetkami liczonymi od dnia 4 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty oraz kwoty 642,00 zł tytułem kosztów procesu, w tym kwoty po 600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

We wniesionych sprzeciwach od nakazów zapłaty pozwany zaskarżył je w części, tj. w zakresie odsetek ustawowych liczonych od dnia 4 czerwca 2017 r. oraz w zakresie kosztów postępowania zasądzonych od pozwanego na rzecz powoda w wysokości po 642 zł.

Pozwany wniósł o uchylenie wyroku, zniesienie postępowania i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Stosownie do przepisu art. 378 § 1 k.p.c. sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, co oznacza, że sąd drugiej instancji nie może objąć swoją kontrolą tej części orzeczenia sądu pierwszej instancji, która nie została zaskarżona. Wymaga jednak podkreślenia, że Sąd nie jest związany wnioskami apelacyjnymi co do sposobu rozstrzygnięcia. Sąd ma bowiem obowiązek wydać prawidłowe orzeczenie i nie wiąże go w tym zakresie ocena prawna zawarta we wniosku apelacyjnym. Z przepisu art. 386 § 2 i 4 k.p.c. wynika, że uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji może nastąpić tylko w razie stwierdzenia nieważności postępowania, w razie nierozpoznania przez sąd I instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. Zgodnie zaś z § 3 ww. przepisu, jeżeli pozew ulega odrzuceniu albo zachodzi podstawa do umorzenia postępowania, sąd II instancji również uchyla wyrok oraz odrzuca pozew albo umarza postępowanie.

Zdaniem Sądu Okręgowego, w niniejszej sprawie mimo, że zachodzą podstawy do częściowego uchylenia wyroku, nie ma podstaw do stwierdzenia nieważności postępowania, jak chce tego strona apelująca. Wbrew bowiem zarzutowi apelacji, zdaniem Sądu Okręgowego postępowanie przed sądem I instancji nie jest dotknięte nieważnością, której apelujący upatrywał w wydaniu orzeczenia w sprawie, która została już prawomocnie osądzona.

Zgodnie z art. 379 k.p.c. pkt 3 nieważność postępowania zachodzi jeżeli o to samo roszczenie między tymi samymi stronami toczy się sprawa wcześniej wszczęta albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona.

Pojęcie nieważności orzeczenia nie jest jednak zdefiniowane w kodeksie postępowania cywilnego, który odnosi to pojęcie do postępowania, w którym to orzeczenie zapadło. Przyczyny nieważności postępowania są wyliczone w art. 379, 1099 i 1113 k.p.c. Nieważność ta nie jest bezwzględna i nie następuje z mocy prawa. Skutkuje natomiast uchyleniem przez sąd orzeczenia w razie jego zaskarżenia. Sąd z urzędu jest obowiązany brać pod uwagę przyczyny nieważności, niezależnie od tego, czy skarżący podniósł zarzut nieważności.

Jak już zostało wskazane przyczyny nieważności postępowania określa w sposób wyczerpujący art. 379 k.p.c. Pierwsza grupa przyczyn nieważności wyliczona w pkt 1-3 opiera się na braku bezwzględnych przesłanek procesowych, które skutkują uchyleniem przez sąd II instancji wyroku i odrzuceniem pozwu ( umorzeniem postępowania, jeżeli brak przesłanki miał charakter wtórny). Przyczyny nieważności z pkt 4-6 w razie ich stwierdzenia skutkują uchyleniem zaskarżonego wyroku, zniesieniem postępowania w zakresie dotkniętym nieważnością oraz przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

W przedmiotowej sprawie nie można uznać natomiast, że w części wywołanej wniesieniem sprzeciwów od nakazów zapłaty zostały spełnione przesłanki prawomocnego osądzenia sprawy. Powaga rzeczy osądzonej ( res iudicata) odnosi się bowiem, podobnie jak zawisłość sprawy przed sądem, do kolejnego, odrębnego procesu, a nie do tego samego postepowania, a jedynie odrębnej jego fazy, w której orzeczenie takie zapadło. Zaskarżony wyrok natomiast dotyczy jednego i tego samego roszczenia strony powodowej objętego przedmiotowym pozwem, które nie uległo modyfikacji nawet po wniesieniu przez pozwanego sprzeciwów od nakazów zapłaty w postępowaniu upominawczym.

Zgodnie z art. 504 § 2 k.p.c. nakaz zapłaty, przeciwko któremu w całości lub w części nie wniesiono skutecznie sprzeciwu, ma skutki prawomocnego wyroku. Stosownie zaś do art. 505 § 1 i 2 k.p.c. w razie prawidłowego wniesienia sprzeciwu nakaz zapłaty traci moc, w części zaskarżonej sprzeciwem, a przewodniczący wyznacza rozprawę i zarządza doręczenie powodowi sprzeciwu razem z wezwaniem na rozprawę.

W związku z powyższym uznać należy, że w niniejszej sprawie nakazy zapłaty utraciły moc w zakresie zasądzenia odsetek od należności głównej i kosztów procesu.

Objęcie zatem przez Sąd I instancji przedmiotem postępowania wywołanego wniesionymi sprzeciwami ponownie roszczeń głównych, które nie były objęte sprzeciwami od nakazów zapłaty i w stosunku do których nakazy zapłaty wydane w niniejszej sprawie stały się prawomocne było całkowicie bezprzedmiotowe i jako takie niedopuszczalne.

Zgodnie zaś z art. 391 § 1 k.p.c. jeżeli nie ma szczególnych przepisów o postępowaniu przed sądem II instancji, do postępowania tego stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu przed sądem pierwszej instancji. Przepis art. 355 § 1 k.p.c. stanowi natomiast, że sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew lub jeżeli wydanie wyroku stało się z innych przyczyn zbędne lub niedopuszczalne. Ostatni przypadek zachodzi w niniejszej sprawie, bowiem orzekanie przez Sąd I instancji co do roszczenia, które nie było objęte sprzeciwem pozwanego było niedopuszczalne wobec uprawomocnienia się w tym zakresie nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym.

Stosownie zaś do przepisu art. 386 § 3 k.p.c. jeżeli pozew ulega odrzuceniu albo zachodzi podstawa do umorzenia postępowania, sąd drugiej instancji uchyla wyrok oraz odrzuca pozew lub umarza postępowanie, o czym orzeczono w pkt I sentencji wyroku.

W pozostałym zakresie apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie i podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Niezasadny okazał się zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 101 k.p.c. W tym zakresie Sąd Okręgowy w całości podziela ustalenia i rozważania Sądu I instancji, wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i uznaje je za własne.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., uznając, że uwzględnienie apelacji co do zasady przesądziło o tym, że za stronę wygrywającą należało uznać pozwanego. Na koszty postępowania apelacyjnego złożyły się: kwota 257 zł stanowiąca opłatę od apelacji i kwota 900 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej, obliczona na podstawie § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800).