Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2012 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - SSO Piotr Wojtysiak

Sędziowie SSO Maja Smoderek (spr.)

SSO Joanna Wiśniewska-Sadomska

Protokolant sekr. sądowy Marcin Ponikowski

po rozpoznaniu w dniu 30 listopada 2012 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w (...) SA z siedzibą w W.

przeciwko W. K.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego (...) w Warszawie

z dnia 6 czerwca 2012 r., sygn. akt I C 353/12

1. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądza od W. K. na rzecz Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w (...) SA z siedzibą w W. kwotę (...), 27 ( dwa tysiące dwieście czterdzieści sześć 27/100) złotych wraz z ustawowymi odsetkami:

- od kwoty 240, 66 ( dwieście czterdzieści 66/100) złotych od dnia 9 grudnia 2009 r. do dnia zapłaty ;

- od kwoty 2005, 61 (dwa tysiące pięć 61/100) złotych od dnia 30 stycznia 2010 r. do dnia zapłaty;

oraz kwotę 717 (siedemset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania;

2. zasądza od W. K. na rzecz Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w (...) SA z siedzibą w W. kwotę 400 (czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania w instancji odwoławczej.

Sygn. akt V Ca 2324/12

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 29 listopada 2011 roku Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w (...) S.A. wniosło o zasądzenie od W. K. kwoty 2.246,27 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 240,66 zł od dnia 9 grudnia 2009 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2.005,61 zł od dnia 30 stycznia 2010 r. do dnia zapłaty oraz z kosztami procesu według norm przepisanych.

W dniu 14 grudnia 2011 roku został wydany przeciwko pozwanemu nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, którym orzeczono zgodnie z żądaniem pozwu.

W dniu 9 stycznia 2012 roku w przepisanym terminie pozwany wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty, zaskarżając nakaz zapłaty w całości i wnosząc o uchylenie zapadłego orzeczenia oraz oddalenia powództwa.

Wyrokiem z dnia 6 czerwca 2012 r. Sąd Rejonowy (...) w Warszawie oddalił powództwo.

Sąd Rejonowy ustalił, iż W. K. w drodze umowy sprzedaży zawartej w dniu 24 lipca 2007 roku z B. D. i G. M. (zbywcy) nabył własność nieruchomości położonej w W. przy ul (...).

Pismem z dnia 10 października 2010 r. o zmianie właściciela nieruchomości B. D. poinformowała Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w (...) S.A.

Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w (...) S.A. przy piśmie z dnia 16 września 2010 r. przesłało W. K. formularz umowy na dostawę wody i odprowadzanie ścieków z przedmiotowej nieruchomości (wraz z załącznikami) z wnioskiem o jej wypełnienie, podpisanie i zwrot na adres siedziby spółki. Pismem z dnia 15 listopada 2011 roku Spółka ponagliła właściciela nieruchomości przy ul. (...) w W. o zwrot podpisanej umowy.

W. K. nie podpisał umowy doręczonej przy piśmie z dnia 16 października 2010 r., z powodu kwestionowania niektórych z jej postanowień.

Za dostawę wody i odprowadzanie ścieków Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w (...) S.A. wystawiło na podstawie wskazań wodomierza, który nie posiadał cechy legalizacji od 2007 r. W. K. faktury VAT:

- nr (...) z dnia 17 listopada 2009 r. na kwotę 240,66 zł z terminem płatności do dnia 8 grudnia 2009 r.;

- nr (...) z dnia 8 stycznia 2010 r. na kwotę 2.005,61 zł z terminem płatności do dnia 29 stycznia 2010 r.

Ostatecznym przedsądowym wezwaniem do zapłaty z dnia 24 czerwca 2010 r. Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w (...) S.A. wezwało W. K. do zapłaty należności w łącznej kwocie 2.246,27 zł.

W piśmie dnia 17 marca 2011 roku Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w (...) S.A. poinformowało W. K., że wodomierz odliczający nr (...), zamontowany dla nieruchomości położonej w W. przy ul. (...) w roku 2007 utracił ważność cechy legalizacyjnej w związku z czym nie może stanowić podstawy do dalszych rozliczeń pomiędzy dostawcą, czyli Miejskim Przedsiębiorstwem Wodociągów i Kanalizacji w (...) S.A., a Odbiorcą Usług - (...) i wezwało do wymiany ww. wodomierza odliczającego w nieprzekraczalnym terminie do 31 maja 2012 roku .

Do dnia wytoczenia powództwa W. K. nie uregulował należności z tytułu dostarczania wody i odprowadzania ścieków z przedmiotowej nieruchomości.

W swych rozważaniach Sąd Rejonowy powołując się na treść art. 6 ust. l ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu wskazał, iż Ustawodawca wprowadzając wymóg formy pisemnej nie zastrzegł jednak żadnego rygoru niedochowania tej formy, tym samym przedsiębiorstwo wodociągowo -kanalizacyjne oraz zainteresowany odbiorca usług mogli wyrazić wolę zawarcia umowy o dostarczanie wody lub odprowadzanie ścieków w dowolnej formie, w tym także przez czynności dorozumiane.

W tym stanie rzeczy skoro pozwany odmówił podpisania umowy o treści przesłanej mu przez powoda, ponieważ nie zgadzał się z niektórymi jej postanowieniami, należało zdaniem Sądu I instancji rozważyć, czy między stronami doszło do zawarcia umowy o zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków per facta concludentia.

W ocenie Sądu Rejonowego nie można było przyjąć, że między powodem a pozwanym doszło do zawarcia umowy przez czynność dorozumianą. Ponieważ W. K. zakwestionował treść umowy przesłanej mu przez Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w (...) S.A., nie zaakceptował on umowy w kształcie zaproponowanym mu przez powoda, nie płacił przesyłanych mu faktur, jego zachowanie należało więc, w ocenie Sądu I instancji, poczytać jako odmowę zawarcia umowy w kształcie zaproponowanym przez powoda, a co za tym idzie nie można tu było mówić o zgodnych oświadczeniach woli stron (art. 60 k.c.). Niezasadnym byłoby więc, w ocenie Sądu Rejonowego, zasądzenie kwoty dochodzonej pozwem na podstawie umowy, która nie została zawarta, bowiem nie można stwierdzić, że istniały zgodne oświadczenia woli stron do jej zawarcia.

Ponadto Sąd I instancji uznał, że w niniejszej sprawie nie zostało również wykazane, aby pozwany wyraził zgodę na umowę o treści zaproponowanej mu przez Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w (...) S.A., przez przystąpienie do wykonania umowy (zgodnie z art. 69 k.c.). Sąd Rejonowy wskazał, że pozwany od czasu, kiedy stał się właścicielem nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), tj. od dnia 24 lipca 2007 roku, nigdy tam nie mieszkał, bowiem nieruchomość ta nie nadaje się do zamieszkania. Wobec niezamieszkiwania na ww. nieruchomości nie mogło być mowy o korzystaniu przez W. K. z usług świadczonych przez powoda. Sąd Rejonowy podniósł przy tym, iż nie ma tu zastosowania art. 2 ust. 3 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, który definiuje kwestię korzystania z ww. usług. Nie doszło tym samym do skutecznego zawarcia umowy w drodze dorozumianego przyjęcia oświadczenia woli.

Sąd Rejonowy wskazał także, iż roszczenie powoda dochodzone było z umowy, było zatem roszczeniem obligacyjnym, a nie wynikającym z faktu własności, wobec tego przepis art. 548 k.c. nie stanowił podstawy jego uwzględnienia.

Wreszcie odnosząc się do kwestii bezpodstawnego wzbogacenia Sąd I instancji uznał, iż żądanie pozwu nie mogłoby ulec uwzględnieniu bowiem powód nie zdołał wykazać rzeczywistego poboru wody przez pozwanego. Wodomierz na podstawie którego ustalono pobór wody utracił bowiem cechy legalizacyjne w 2007 roku – tym samym nie mógł on stanowić podstawy do dalszych rozliczeń między Miejskim Przedsiębiorstwem Wodociągów i Kanalizacji w (...) S.A. a W. K.. Ponieważ roszczenie powoda dotyczy okresu, w którym wodomierz odmierzający pozbawiony był cech ważności, obciążenie go należnością w wysokości określonej w pozwie, nastąpiło, zdaniem Sądu Rejonowego, bez podstawy prawnej i nie mogło zostać uwzględnione.

Powyższy wyrok w całości zaskarżył powód zarzucając mu brak poczynienia rozważań i merytorycznego rozstrzygnięcia, czy zakwestionowanie przez pozwanego tylko niektórych postanowień umownych wzorca doprowadziło do niemożności zawarcia umowy w sposób dorozumiany w całości, czy tylko w zakresie postanowień zakwestionowanych przez pozwanego, oraz czy w przypadku braku podpisania przez pozwanego umowy w kształcie zaproponowanym przez powoda nie mogło dojść do zawarcia w sposób dorozumiany umowy o zaopatrzeniu w wodę i odprowadzanie ścieków o treści wynikającej z powszechnie obowiązujących przepisów prawa; brak poczynienia rozważań i merytorycznego rozstrzygnięcia odnośnie tego, kto ponosi odpowiedzialność za wodomierz odliczający zamontowany w nieruchomości przy ul. (...) w W. oraz kto ponosi ryzyko i skutki braku legalizacji takiego wodomierza, a także tego, w jaki sposób wystawione zostały faktury VAT za świadczone przez powoda usługi, w szczególności czy odczyty wodomierza odliczającego w nieruchomości pozwanego nie znajdują potwierdzenia w odczytach wodomierza głównego, który posiadał ważną cechę legalizacyjną, co w konsekwencji prowadziło do nierozpoznania istoty sprawy; naruszenie prawa procesowego mające wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 § 1 k.p.c.: poprzez uznanie za bezsporną okoliczności, że pozwany nie podpisał umowy przesłanej przez powoda z powodu kwestionowania niektórych jej postanowień, podczas gdy okoliczność ta była podniesiona przez pozwanego dopiero po otrzymaniu nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, a powód poddał twierdzenia pozwanego w wątpliwość, ponieważ pozwany nigdy nie wnosił o odcięcie dostawy wody i nie kwestionował faktu świadczenia usług do przedmiotowej nieruchomości; błędne przyjęcie, że pozwany wyraźnie sprzeciwił się zawarciu umowy, a w związku z tym powód spełniając świadczenie działał na własne ryzyko, podczas gdy z materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że pozwany podniósł zarzuty odnośnie umowy dopiero wskutek skierowania przeciwko niemu pozwu o zapłatę, a przed wytoczeniem powództwa nie kwestionował ani treści umowy ani wysokości rozliczeń za świadczone usługi, odbierał korespondencję, a także nie odpowiedział na przedsądowe wezwanie do zapłaty; danie wiary twierdzeniom pozwanego, że nie korzysta z usług powoda świadczonych do nieruchomości, podczas gdy w sytuacji, w której pozwany aż do dnia informacyjnego wysłuchania nie kwestionuje faktu świadczenia przez powoda na jego rzecz usług, zasady logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego prowadzą do wniosku, że pozwany korzystał z usług świadczonych przez powoda, akceptował postanowienia umowne i rozliczenia należności za świadczone na jego rzecz usługi; wyciągnięcie z materiału dowodowego wniosku z niego niewynikającego, tj. że powód wystawiał faktury VAT na podstawie wodomierza nieposiadającego cechy legalizacji od 2007 r., podczas gdy z faktur tych wynika, że powód wystawiał je na podstawie wskazań zamontowanego w nieruchomości wodomierza głównego (będącego własnością powoda) oraz wodomierzy odliczających, w tym wodomierza odliczającego (będącego własnością pozwanego), który to nie posiadał ważnej cechy legalizacyjnej; bezpodstawne uznanie, że okoliczności sprawy wskazują na to, iż wodomierz dawał błędny wynik poboru wody, podczas gdy w sprawie brak jest wiadomości specjalnych koniecznych do wyciągnięcia takiego wniosku; błędne przyjęcie, że fakt niezamieszkiwania przez pozwanego w nieruchomości przy ul. (...) w W. oznacza, że nie korzystał on z przyłączy wodno-kanalizacyjnych; naruszenie prawa procesowego mające wpływ na wynik sprawy tj. art. 232 k.p.c. poprzez błędne przyjęcie, że powód nie udowodnił istnienia i treści zawartej w sposób dorozumiany umowy o zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków oraz daty jej zawarcia; naruszenie prawa materialnego, tj. art. 69 k.c. przez jego niezastosowanie w stanie faktycznym sprawy, podczas gdy z całokształtu prawidłowo ocenionego materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie można wyprowadzić wniosek, że między stronami doszło do zawarcia umowy w sposób dorozumiany.

Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, z pozostawieniem temu sądowi rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych, ewentualnie zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 2.246,27 zł wraz z ustawowymi odsetkami: od kwoty 240,66 zł od dnia 9 grudnia 2009 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2.005,61 zł od dnia 30 stycznia 2010 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie.

W zakresie stosunków między przedsiębiorstwem dostarczającym wodę a jej odbiorcą powstanie zobowiązania z reguły wynika z umowy. Ograniczenia swobody umów wynikać mogą tylko z ustawy, właściwości (natury) stosunku, który ma wiązać strony i zasad współżycia społecznego. Artykuł 60 k.c. stanowi, że - z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych - wola osoby dokonywającej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny. Ustawowe wyjątki nie dotyczą tego rodzaju umów, jak umowa o dostarczenie wody i odprowadzanie ścieków. Odnośnie zaś formy umowy, Sąd Rejonowy słusznie uznał, iż mimo, że z art. 6 ust. 1 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków wynika, że powinna ona zostać zawarta w formie pisemnej, nie wynika z niej, że uchybienie temu wymogowi powodowałoby nieważność umowy. Tym samym forma pisemna powinna być zachowana jedynie dla celów dowodowych.

Ujawnienie woli osoby dokonującej czynności prawnej może nastąpić w sposób dorozumiany przez jakiekolwiek zachowanie się, uzewnętrzniające tę wolę w sposób obiektywnie zrozumiały, a więc albo wyraźnie, albo dorozumianie przez jakiekolwiek zachowanie się, które w okolicznościach towarzyszących w sposób dostatecznie zrozumiały wyraża wolę wywołania skutków prawnych objętych treścią czynności prawnej. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, iż możliwość zawarcia umowy dotyczącej usług wodno-kanalizacyjnych w sposób dorozumiany została uznana za dozwoloną także w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 1998 r., w której wskazano, iż zazwyczaj można przyjmować, że zgoda osoby władającej nieruchomością na odkręcenie zaworów umożliwiających dopływ wody do urządzeń znajdujących się na tej nieruchomości jest wystarczającym przejawem woli zawarcia umowy (sygn. akt III CZP 71/97, OSNC 1998, nr 9, poz.131).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należało uznać, że zaistniały podstawy do uznania, iż doszło do zawarcia umowy o dostawę wody i odprowadzanie ścieków między stronami postępowania w sposób dorozumiany.

Trzeba zwrócić uwagę, iż pomimo faktycznego niepodpisania umowy wysłanej przez powoda pozwanemu, przed wytoczeniem niniejszego powództwa nie negował on jej treści. Nie kwestionował on również wysyłanych do niego rachunków, ani nie ustosunkował się do przedsądowego wezwania do zapłaty. W sprzeciwie od nakazu zapłaty zaś pozwany podnosił jedynie, że nie zgadza się tylko z częścią zapisów umowy, które nie odnosiły się w ogóle do wysokości stawki, ani do sposobu wykonania umowy w zakresie dostarczania wody i odprowadzania ścieków. Pozwany kwestionował zapisy §10 ust.2 pkt 3 oraz §12 ust.2 pkt 2 umowy, które odnosiły się do zagospodarowania terenu nad przyłączem wodociągowym w sposób umożliwiający dostawcy usług szybkie i bezkolizyjne usunięcie awarii wykluczające powstanie nieuzasadnionych szkód gospodarczych. Tym samym należało przyjąć, że tylko w powyższym zakresie nie zgadzał się z zapisami umowy, a co za tym idzie tylko dlatego jej nie podpisał. W związku z powyższym nie było przeszkód do uznania, że w zakresie objętym niniejszą sprawą oświadczenia obu stron postępowania były zgodne, dlatego też doszło do zawarcia umowy zgodnie z art. 60 k.c.

Ponadto zdaniem Sądu II instancji brak było podstaw do uznania, że pozwany nie korzystał z usług powoda. Sam fakt niezamieszkiwania na przedmiotowej nieruchomości nie stanowił podstaw do wyciągnięcia wniosku o nie korzystaniu z usług dostawy wody i odprowadzania ścieków. Jak bowiem słusznie zauważył skarżący pozwany jako właściciel nieruchomości, odpowiada także za zużycie wody powstałe w tej nieruchomości w wyniku udostępnianie jej osobom trzecim lub przez niewłaściwe zabezpieczenie terenu nieruchomości oraz instalacji wewnętrznej w budynku. Wreszcie pozwany w trakcie niniejszego postępowania nie kwestionował, że nie korzystał z usług powoda, wskazywał jedynie, że nie zamieszkiwał na przedmiotowej nieruchomości i nie wie skąd takie zużycie wody, co nie jest tożsame z uznaniem, że nie chciał korzystać i nie korzystał z usług skarżącego. Sama bowiem gotowość powoda do świadczenia usług i zapewnienie dopływu wody dająca pozwanemu możliwość skorzystania z tej usługi dawała podstawy do uznania, że doszło do korzystania z usług pozwanego. Zarejestrowanie poboru wody na nieruchomości należącej do pozwanego świadczy o przystąpieniu przez pozwanego do wykonania umowy, co w sposób dobitny świadczy o woli zawarcia umowy, a więc stanowi oświadczenie woli o przyjęciu oferty powoda w sposób konkludentny.

Natomiast odnośnie wysokości dochodzonego roszczenia należało przyjąć, że została ona w sposób wystarczający wykazana fakturami VAT, do których załączono odczyty wodomierzy: głównego nr (...) posiadającego ważną cechę legalizacyjną, oraz odliczającego nr (...), będącego własnością pozwanego, który utracił cechy legalizacyjne w 2007 roku. Trzeba zatem wskazać, że wbrew stanowisku Sądu I instancji brak było podstaw do uznania, że doszło do błędnych pomiarów, a co za tym idzie, aby dochodzone roszczenie nie zostało udowodnione co do wysokości. Fakt utraty cech legalizacji licznika, którego właścicielem jest pozwany obciążał jego (to on bowiem zobowiązany był do jego wymiany), natomiast nie było podstaw do kwestionowania odczytów licznika głównego. Skoro zatem oba liczniki wskazywały podobne zużycie wody należało uznać, że koszty zużycia wody i odprowadzania ścieków ustalone na ich podstawie były prawidłowe.

Mając z kolei na uwadze treść art. 481§1 k.c. należało orzec w przedmiocie odsetek ustawowych od kwoty 240,66 zł od dnia 9 grudnia 2009 roku oraz od kwoty 2.005.61 zł od dnia 30 stycznia 2010 roku, czyli od dat następujących po dniach, do których pozwany powinien uiścić ww. koszty dostawy wody i odprowadzania ścieków.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie art. 386§1 k.p.c. O kosztach postępowania przed Sądami obu instancji orzeczono na podstawie art. 98§1 i 3 k.p.c. w zw. z §6 pkt 3 i §12 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Sąd Okręgowy przyjął, że w skład kosztów poniesionych przez stronę wygrywającą na etapie postępowania przed Sądem I instancji wchodziły: opłata sądowa od pozwu (100 zł), koszty zastępstwa procesowego (600 zł) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł). Natomiast na koszty postępowania odwoławczego składały się: opłata sądowa (100 zł) oraz koszty zastępstwa procesowego (400 zł).