Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 maja 2019 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku

Wydział V Karny Sekcja Odwoławcza

w składzie:

Przewodniczący: SSO Katarzyna Gozdawa-Grajewska

Protokolant: Ewelina Grobelny

w obecności Marii Bartkowiak Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Raciborzu

po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2019 r.

sprawy: A. R. (1) /R./,

syna M. i B.,

ur. (...) w K.

oskarżonego o przestępstwo z art. 226 § 1 kk, art. 190 § 1 kk i art. 226 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk

na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora i obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Raciborzu

z dnia 20 grudnia 2018r. sygn. akt II K 123/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

-

w punkcie 1 przyjmuje, iż oskarżony A. R. (1) dopuścił się w krótkich odstępach czasu z wykorzystaniem takiej samej sposobności zarzucanych mu dwóch występków z art. 226 §1 kk popełnionych w dniach 28 grudnia 2016r. i 3 marca 2017r., i za to na zasadzie art. 226 §1 kk w zw. z art. 91 §1 kk wymierza mu karę 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności,

-

uznaje oskarżonego A. R. (1) za winnego zarzucanego mu występku z art. 190 §1 kk i art. 226 §1 kk w zw. z art. 11 §2 kk i za to na mocy art. 190 §1 kk w zw. z art. 11 §3 kk wymierza mu karę 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności,

-

na mocy art. 91 §2 kk łączy oskarżonemu orzeczone kary pozbawienia wolności i w ich miejsce wymierza karę łączną 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności,

-

uchyla rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 2 zaskarżonego wyroku;

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. R. S. kwotę 420 (czterysta dwadzieścia) złotych oraz 23% podatku VAT w kwocie 96,60 złotych (dziewięćdziesiąt sześć złotych sześćdziesiąt groszy), łącznie kwotę 516,60 złotych (pięćset szesnaście złotych sześćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów obrony z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

IV.  zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów postępowania odwoławczego, obciążając nimi Skarb Państwa.

SSO Katarzyna Gozdawa-Grajewska

Sygn. akt. V.2 Ka 155/19

UZASADNIENIE

Prokuratura Rejonowa w Raciborzu oskarżyła A. R. (1) o to że:

1.  w dniu 28 grudnia 2016r. w R. na terenie Zakładu Karnego znieważył funkcjonariusza publicznego w osobie specjalisty Wydziału Kryminalnego Komendy Powiatowej Policji w R. kom. D. D. poprzez zwrócenie się do niego słowami „popamiętasz mnie kurwo” oraz poprzez sugestywne spluniecie na ziemię w stronę policjanta, podczas i w związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych w postaci przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie od A. R. (1) tj. o czyn z art. 226 par. 1 kk

2.  w dniu 3 marca 2017r. w Zakładzie Karnym w R., używając słowa wulgarnego i obraźliwego znieważył funkcjonariusza policji (...). M. P. podczas i w związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych tj. o czyn z art. 226 par. 1 kk

3.  w dniu 17 kwietnia 2017r. w R. na terenie Zakładu Karnego kierował groźby karalne pozbawienia życia funkcjonariusza służby więziennej starszego oddziałowego, oddziału IV sp. sierż M. D. znieważył go słowami powszechnie uznawanymi za wulgarne i obraźliwe podczas i w związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych tj. o czyn z art. 190 par. 1 kk i art. 226 par. 1 kk w zw z art. 11 par. 2 kk.

Sąd Rejonowy w Raciborzu wyrokiem z dnia 20 grudnia 2018r. w sprawie o sygn. akt. II K 123/17 uznał oskarżonego A. R. (1) za winnego popełnienia zarzucanych mu przestępstw z art. 226 par. 1 kk art. 190 par. 1 kk i art. 226 par. 1 kk w zw z art. 11 par. 2 kk i za to na podstawie art. 190 par. 1 kk w zw z art. 11 par. 3 kk i art. 91 par. 1 kk przyjmując, że popełnił je w krótkich odstępach czasu z wykorzystaniem takiej samej sposobności skazał go na karę 1 roku ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cel społeczny w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym. Na podstawie art. 34 par. 3 kk w zw z art. 72 par. 1 pkt. 2 kk zobowiązał oskarżonego do przeproszenia pokrzywdzonych D. D., M. P. i M. D. w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia. Nadto zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych.

Z wyrokiem tym nie zgodził się obrońca oskarżonego który zarzucił na podstawie art. 439 par. 1 pkt. 11 kpk naruszenie przepisów postępowania skutkujące bezwzględną przyczyną odwoławczą poprzez rozpoznanie sprawy pod nieobecność oskarżonego.

W przypadku niepodzielenia w/w poglądu na podstawie art. 438 pkt. 2 kpk wyrokowi zarzucił mającą wpływ na treść zapadłego orzeczenia obrazę przepisów postępowania a to art. 374 par. 1 kpk poprzez uznanie że o terminie rozprawy w dniu 20 grudnia 2018r. oskarżony został prawidłowo zawiadomiony, gdyż z akt sprawy wynika jedynie prawidłowe zawiadomienie oskarżonego o terminie rozprawy w dniu 22 listopada 2018r. co w konsekwencji naruszyło prawa oskarżonego , w tym do obrony.

Wskazując na powyższe zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Apelację wniósł również Prokurator, który zaskarżył wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego. Wyrokowi zarzucił:

1.  Obrazę przepisów prawa materialnego a mianowicie art. 91 par. 1 kk polegającą na wymierzeniu oskarżonemu jednej kary za trzy przypisane mu przestępstwa to jest określone w: art. 226 par. 1 kk, art. 226 par. 1 kk i art. 190 par. 1 kk i art. 226 par. 1 kk w zw z art. 11 par. 2 kk na podstawie art. 91 par. 1 kk w zw z art. 190 par. 1 kk przy zastosowaniu art. 11 par. 3 kk pomimo niespełnienia przesłanek określonych w art. 91 par. 1 kk a mianowicie w sytuacji gdy podstawą wymiaru kary dla każdego z tych przestępstw nie był przepis art. 190 par. 1 kk gdyż zastosować można go było jedynie do czynu określonego w punkcie trzecim części wstępnej wyroku, zaś podstawa wymiaru kary czynów przypisanych oskarżonemu z punktów pierwszego i drugiego był przepis art. 226 par. 1 kk zatem przepis art. 91 par. 1 kk należało zastosować jedynie do dwóch pierwszych spośród czynów zarzuconych i przypisanych oskarżonemu, a jedną karę za wszystkie przypisane oskarżonemu przestępstwa należało na podstawie art. 91 par. 2 kk,

2.  Rażącą niewspółmierność kary zasadniczej wymierzonej oskarżonemu za przypisane mu 3 przestępstwa tj. jednego roku ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym zważywszy na stopień demoralizacji oskarżonego, wielokrotność tego samego rodzaju nagannych zachowań i ewidentny brak chęci zrozumienia i poszanowania obowiązujących norm prawnych, przez co kara orzeczona w tak niskim wymiarze nie spełni swoich celów w zakresie prewencji ogólnej i szczególnej, a karą sprawiedliwą byłoby wymierzenie oskarżonemu kary bezwzględnego pozbawienia wolności, albowiem tylko orzeczenie kary izolacyjnej spełni w tym konkretnym przypadku zadania w zakresie prewencji ogólnej i szczególnej, a także uczyni zadość społecznemu poczuciu sprawiedliwości.

Stawiając te zarzuty Prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu kary:

-za czyny określone w pkt. 1 i 2 części wstępnej wyroku na podstawie art. 226 par. 1 kk przy zastosowaniu art. 91 par. 1 kk 4 miesięcy pozbawienia wolności

-za czyn określony w pkt. 3 części wstępnej wyroku na podstawie art. 190 par. 1 kk przy zastosowaniu art. 11 par. 3 kk trzech miesięcy pozbawienia wolności, a na podstawie art. 91 par. 2 kk orzeczenie kary łącznej 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz uchylenie środka probacyjnego określonego w pkt. 2 części wstępnej zaskarżonego wyroku.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Jeżeli chodzi o apelację obrońcy oskarżonego i zgłoszony zarzut bezwzględnej przyczyny odwoławczej to jest ona oczywiście bezzasadna. Również wyrażony zarzut obrazy art. 374 par. 1 kpk na uwzględnienie nie zasługuje.

Zarówno A. R. (1) jak i jego obrońca byli prawidłowo zawiadomieni o terminie rozprawy wyznaczonej na dzień 22 listopada 2018r. jak i o terminie przerwanej rozprawy w dniu 20 grudnia 2018r. Mimo prawidłowego zawiadomienia, (oskarżony odebrał zawiadomienie o terminie rozprawy w dniu 25 lipca 2018r. w Areszcie Śledczym w K. k. 190) oskarżony, który przebywał już na wolności (data zwolnienia: 08.08.2018r.) nie stawił się na rozprawę w dniu 22 listopada 2018r. na której doszło do przerwania rozprawy i wyznaczenia nowego terminu na dzień 20 grudnia 2018r. Na kolejny termin rozprawy oskarżony również się nie stawił. Stawił się natomiast jego obrońca adwokat R. S. . W tym miejscu należy przypomnieć obrońcy oskarżonego treść przepisu art. 402 § 1 zd. 3 kpk : „Osoby uprawnione do stawiennictwa nie muszą być zawiadamiane o nowym terminie nawet jeśli nie uczestniczyły w rozprawie przerwanej.” Zatem Sąd Rejonowy nie miał obowiązku zawiadamiać oskarżonego o terminie rozprawy w dniu 20 grudnia 2018r. gdyż rozprawa w dniu 22 listopada 2018r. została przerwana, a nie odroczona. Obowiązkiem oskarżonego było ustalenie we własnym zakresie (telefon, portal sądowy) na kiedy rozprawa została przerwana i zgodnie z własną wolą stawić się na nowy termin bądź nie. Obecne przepisy procedury karnej uczestnictwo oskarżonego w rozprawie pozostawiają do jego decyzji. Sąd rozpoznający sprawę, który przecież działał zgodnie z dyspozycją art. 402§ 1 kpk i nie naruszył żadnego przepisu kodeksu postępowania karnego. Prawo do obrony oskarżonego nie zostało więc - wbrew wywodom obrońcy- naruszone, zwłaszcza, że obrońca oskarżonego był obecny zarówno na terminie rozprawy w dniu 22 listopada 2018r. jak i w dniu 20 grudnia 2018r i reprezentował interes oskarżonego. Tym samym nie wystąpiła też bezwzględna przyczyna odwoławcza.

Apelacja Prokuratora natomiast zasługuje na uwzględnienie, gdyż zastosowanie przez Sąd Rejonowy konstrukcji ciągu przestępstw do wszystkich trzech występków zarzuconych oskarżonemu i wymierzenie mu w oparciu o art. 91 par. 1 kk jednej kary zostało przeprowadzone z obrazą prawa materialnego, a konkretnie art. 91 par. 1 kk.

Sąd Rejonowy uznał bowiem oskarżonego za winnego trzech występków kwalifikowanych następująco:

1.  Z art. 226 par. 1 kk,

2.  Z art. 226 par. 1 kk

3.  Z art. 190 par. 1 kk i 226 par. 1 kk w zw z art. 11 par. 2 kk.

Przestępstwo z art. 226 par. 1 kk zagrożone jest karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Natomiast przestępstwo z art. 190 par. 1 kk zagrożone jest karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 2 lat.

Art. 91 par. 1 kk stanowi iż „jeżeli sprawca popełnia w krótkich odstępach czasu , z wykorzystaniem takiej samej sposobności dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny , co do któregokolwiek z tych przestępstw, sąd orzeka jedną karę określoną w przepisie stanowiącym podstawę jej wykonania dla każdego z tych przestępstw, w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę”

Sąd Rejonowy tymczasem jako podstawę wymiaru kary w utworzonym ciągu trzech przestępstw przyjął art. 190 par. 1 kk w zw z art. 11 par. 3 kk i 91 par. 1 kk. Wskazanie przepisu art. 190 par. 1 kk było nieprawidłowe gdyż artykuł ten występował jedynie w kwalifikacji prawnej trzeciego z czynów zarzucanych oskarżonemu. Tym samym taka konstrukcja ciągu przestępstw jest niezgodna z normą art. 91 par. 2 kk.

Natomiast przepis art. 226 par. 1 kk nie mógł stanowić podstawy wymiary kary w utworzonym ciągu przestępstw, gdyż zawiera on łagodniejsze zagrożenie karą niż art. 190 par. 1 kk. Taka konstrukcja wymiaru kary obrażałaby normę art. 11 par. 3 kk.

Stąd też jedynym słusznym rozwiązaniem było zastosowanie ciągu przestępstw jedynie do dwóch pierwszych spośród zarzucanych oskarżonemu występków zakwalifikowanych z art. 226 par. 1 kk zagrożonych karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Dlatego też Sąd Okręgowy dokonał zmiany zaskarżonego wyroku w pkt. 1 przyjmując, iż oskarżony A. R. (1) dopuścił się w krótkich odstępach czasu z wykorzystaniem takiej samej sposobności zarzucanych mu dwóch występków z art. 226 par. 1 kk popełnionych w dniach 28 grudnia 2016r. i 3 marca 2017r. i za to na zasadzie art. 226 par. 1 kk w zw z art. 91 par. 1 kk wymierzył mu karę 3 miesięcy pozbawienia wolności. Nadto uznał oskarżonego za winnego zarzucanego mu występku z art. 190 par. 1 kk i 226 par. 1 kk w zw z art. 11 par. 2 kk i za to na mocy art. 190 par. 1 kk w zw art. 11 par. 3 kk wymierzył mu karę 3 miesięcy pozbawienia wolności.

Brak było bowiem przesłanek określonych w art. 91 par. 1 kk do zastosowania tego przepisu do wszystkich trzech czynów przypisanych oskarżonemu. Przepis art. 91 par. 1 kk należało zastosować jedynie do dwóch pierwszych spośród czynów przypisanych oskarżonemu.

Zaś jedną karę za wszystkie przypisane oskarżonemu przestępstwa należało wymierzyć na podstawie art. 91 par. 2 kk co uczyniono wymierzając A. R. (2) jedną karę łączną 4 miesięcy pozbawienia wolności.

Jeżeli chodzi o wymiar kary to rację ma Prokurator, iż razi ona swą łagodnością. Sąd Rejonowy ustalając karę na 1 rok ograniczenia wolności w niedostateczny sposób przeanalizował dotychczasowy tryb życia oskarżonego, jego uprzednią karalność i notoryjność w popełnianiu przestępstw. Dane o karalności oskarżonego świadczą ewidentnie o wysokim stopniu jego demoralizacji. Wielokrotnie dopuszcza się tego samego rodzaju nagannych zachowań o czym świadczy chociażby niniejsza sprawa. Oskarżony nie wykazuje zrozumienia i poszanowania obowiązujących norm prawnych. Nie respektuje dóbr osobistych innych osób. Na uwagę zasługuje , że wobec oskarżonego trzykrotnie była orzekana kara ograniczenia wolności. Mimo iż sądy dawały oskarżonemu szansę na odbycie kary w warunkach wolnościowych A. R. (1) nie uczynił nic by z tej szansy skorzystać. Dwie z trzech orzeczonych kar ograniczenia wolności (wyrok Sądu Rejonowego Katowice Wschód z 21 marca 2007r. sygn. akt. XIV K 137/07 i wyrok Sądu Rejonowego w Siemianowicach Śląskich z dnia 13 marca 2012r. II K 710/11) oskarżony odbywał w zakładzie karnym w ramach zastępczej kary pozbawienia wolności. Można więc z tego wywodzić, jak i z kolejno następujących po sobie skazań, iż wolnościowe kary wobec oskarżonego nie spełniają swej roli. Zdaniem Sądu Odwoławczego tylko kara o charakterze izolacyjnym będzie dla oskarżonego odpowiednią nauczką i reprymendą, a także uczyni zadość społecznemu poczuciu sprawiedliwości. Kary jednostkowe jak i ukształtowana kara łączna 4 miesięcy pozbawienia wolności uświadomi oskarżonemu naganność jego postępowania i odniesie skutek w zakresie prewencji ogólnej i szczególnej. Stąd też zmieniono orzeczoną zaskarżonym wyrokiem karę ograniczenia wolności uznając ją za zbyt łagodną i wymierzono w jej miejsce karę pobawienia wolności w kształcie opisanym wyżej. Jednocześnie uchylono rozstrzygnięcie nakazujące oskarżonemu przeproszenie pokrzywdzonych.

W pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymano w mocy.

Zasadzono od Skarbu Państwa na rzecz adw. R. S. kwotę 420 zł oraz 23 % podatku VAT łącznie 516,60 zł tytułem zwrotu kosztów świadczenia pomocy prawnej oskarżonemu w postępowaniu odwoławczym.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono po myśli art. 624 par. 1 kpk obciążając nimi Skarb Państwa.

Katarzyna Gozdawa Grajewska