Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

S., dnia 9 stycznia 2019 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie VIII Wydział Rodzinny i Nieletnich w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Karol Paździoch

Protokolant: st. sekretarz sądowy Beata Brocka

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2019 r. w Szczecinie

na rozprawie sprawy

z powództwa A. L.

przeciwko S. L.

o obniżenie alimentów

I.  obniża alimenty od powoda A. L. na rzecz pozwanej S. L., ustalone ugoda sądową zawartą przed Sądem Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 3 grudnia 2009 roku, w sprawie
VIII RC 1504/09, z kwoty po 800 (osiemset) złotych miesięcznie do kwoty po 600 (sześćset) złotych miesięcznie, płatnej z góry do dnia 20 każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, poczynając od 12 czerwca 2018 roku;

II.  w pozostałej części powództwo oddala;

III.  wzajemnie znosi między stronami koszty procesu;

IV.  wyrokowi w pkt I nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

Sygn. akt VIII RC 278/18

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym do Sądu w dniu 12 czerwca 2018 r. A. L. wniósł
o obniżenie alimentów, ustalonych od niego na rzecz pozwanej S. L. ugodą sądową zawartą przed Sądem Rejonowym Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 3 grudnia 2009 r., w sprawie o sygn. akt VIII RC 1504/09 z kwoty po 800 zł do kwoty po 400 zł miesięcznie.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że uznany został za częściowo niezdolnego do pracy do 30 kwietnia 2021 r, nadto z uwagi na stan zdrowia i konieczność zakupu odpowiednich lekarstw zwiększeniu uległy jego usprawiedliwione koszty utrzymania. Aktualnie powód otrzymuje rentę w wysokości 1292 zł miesięcznie.

Na rozprawie w dniu 17 września 2018 r. pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

S. L., urodzona w dniu (...), jest córką A. L..

Niesporne.

Ugodą sądową z dnia 3 grudnia 2009 r. zawartą przez Sądem Rejonowym Szczecin – Centrum w Szczecinie w sprawie o sygn. akt VIII RC 1504/09 A. L. zobowiązał się płacić podwyższone alimenty na rzecz S. L. w kwocie po 800 zł miesięcznie, płatne z góry do dnia 20. każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia płatności każdej raty, poczynając od daty 1 grudnia 2009 r., zamiast dotychczasowej kwoty po 400 zł miesięcznie orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 28 czerwca 2006 r. w sprawie o sygn. akt IX RC 256/06.

Dowód:

- ugoda sądowa z dnia 3 grudnia 2009 r. zawarta przez Sądem Rejonowym Szczecin – Centrum w Szczecinie, sygn. akt VIII RC 1504/09, k. 18 w akta sprawy o sygn. VIII RC 1504/09.

W trakcie rozpoznania ww. sprawy A. L. zatrudniony był w (...) jako starszy marynarz, pływał na statkach towarowych i zarabiał ok. 1700 USD. W 2009 r. był na dwóch kontraktach od 1 stycznia do 30 marca oraz od 19 czerwca do 22 października. Posiadał na utrzymaniu syna M. L. w wieku 16 lat. Pozostał w konkubinacie. Mieszkał wspólnie z konkubiną i synem w mieszkaniu lokatorskim, na którego utrzymanie wydawał miesięcznie ok. 600 zł. Nie był właścicielem samochodu ani innego majątku. Nie utrzymywał kontaktów z córką S. L..

Dowód:

- przesłuchanie A. L. k. 16 w aktach sprawy VIII RC 1504/09.

W trakcie rozpoznania ww. sprawy S. L. miała 13 lat, uczęszczała do I klasy Gimnazjum, miała problemy z kręgosłupem (skrzywienie kręgosłupa). Z tego powodu kilkakrotnie przebywała w szpitalach. Uczęszczała na basen, który kosztował 300 zł za kwartał, czyli 100 zł miesięcznie. Porównywalny był koszt jej gimnastyki. Wyprawka szkolna wynosiła 550 zł rocznie, czyli ok. 45 zł miesięcznie. Obiady w szkole kosztowały 77 zł miesięcznie, bilet miesięczny komunikacji miejskiej 54 zł miesięcznie, a telefon 50 zł miesięcznie.

Oczywiście, usprawiedliwione koszty indywidualnego utrzymania S. L. musiały również obejmować wówczas koszty pozostałego wyżywienia w kwocie ok. 400 zł miesięcznie, koszty zakupu ubrań i obuwia w kwocie 200 zł miesięcznie oraz koszty zakupu środków higienicznych i kosmetyków w kwocie ok. 150 zł miesięcznie.

Czynsz za mieszkanie wynosił 590 zł miesięcznie, opłata za gaz 80 zł co dwa miesiące, czyli 40 zł miesięcznie, ogrzewanie ok. 150 zł miesięcznie. S. L. mieszkała razem z matką, wobec czego koszty utrzymania mieszkania wynoszące łącznie 780 zł obciążały ją w połowie, czyli w kwocie 390 zł.

Łączne koszty utrzymania S. L. wynosiły 1566 zł.

Matka S. B. J. pracowała w Zarządzie Morskich (...) jako starsza księgowa i zarabiała 2400 zł miesięcznie.

Dowód:

- przesłuchanie B. J. k. 15-16 w aktach sprawy X RC 1504/09,

- odpis z listy płac k. 11 w aktach sprawy X RC 1504/09,

- karty informacyjne leczenia szpitalnego k. 12-14 w aktach sprawy X RC 1504/09.

Aktualnie A. L. ma 58 lat, legitymuje się wykształceniem średnim (marynarz – motorzysta), mieszka z matką, od 2015 r. nie pracuje zawodowo. Początkowo od 10 listopada 2015 r. do 24 kwietnia 2016 r. przebywał na długotrwałym zwolnieniu lekarskim z uwagi na chorobę. Następnie w dniu 29 kwietnia 2016 r. został uznany za trwale niezdolnego do pracy na stanowisku starszy marynarz/bosman. Powód posiadał początkowo orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy do 20 kwietnia 2018 r., a następnie został uznany za częściowo niezdolnego do pracy do 30 kwietnia 2021 r. Powód jest zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy jako bezrobotny. Podejmowane przez niego próby uzyskania zatrudnienia w firmie ochroniarskiej i sklepie (...) okazały się bezskuteczne.

Powód choruje na serce. Przebył zawał serca i aktualnie leczy się na migotanie przedsionków. A. L. otrzymuje rentę w wysokości 1280 zł, jednak posiada zadłużenie alimentacyjne na rzecz pozwanej, w związku z którym komornik zajmuje mu ww. rentę do kwoty ok. 900 zł miesięcznie. Ostatnio do wypłaty pozostała kwota ok. 500 zł.

Koszty utrzymania mieszkania wynoszą 400 zł – czynsz, 350 zł – opłaty za gaz i prąd. W mieszkaniu nie ma telewizji ani internetu. W ww. kosztach o łącznej wysokości 750 zł miesięcznie powód partycypuje wspólnie ze swoją matką, wobec czego przypada na niego z tego tytułu kwota 375 zł miesięcznie.

Na lekarstwa A. L. wydatkuje kwotę ok. 150 zł miesięcznie. Koszty jego prywatnych wizyt lekarskich wynoszą ok. 100 zł miesięcznie. Nie są to jednak koszty usprawiedliwione. Na wyżywienie wydaje kwotę ok. 380 zł miesięcznie, a na kosmetyki ok. 20 zł miesięcznie.

Łączne usprawiedliwione koszty utrzymania powoda wynoszą 925 zł miesięcznie.

Poza pozwaną, powód nie posiada nikogo na swoim utrzymaniu.

Matka A. L. jest na emeryturze, którą otrzymuje w kwocie ok. 1100 zł miesięcznie.

Dowód:

- przesłuchanie powoda A. L., k. 25-26;

- orzeczenie lekarskie, k. 21;

- orzeczenia lekarza orzecznika ZUS z dnia 10.04.2018 i 24.04.2017 r. k. 22-23.

- zaświadczenie z PUP, k. 20.

S. L. ma 22 lata, posiada wykształcenie wyższe I stopnia na kierunku dziennikarstwo i komunikacja społeczna.

Od października 2018 r. mieszka w P., gdzie rozpoczęła II stopień studiów na Uniwersytecie A. M. na kierunku bezpieczeństwo narodowe, specjalizacja policyjna, która nie była dostępna w S.. Wcześniej studiowała także pedagogikę, ukończyła II rok studiów, jednak nie kontynuuje nauki na tym kierunku. Pozwana mieszka na stancji, wynajmuje pokój za kwotę 700 zł miesięcznie, dodatkowo ponosi koszty związane z opłatami eksploatacyjnymi w kwocie ok. 113 zł miesięcznie. Z uwagi na nietolerancję laktozy i glutenu pozwana jest na odpowiedniej diecie, na wyżywienie wydatkuje 400 zł miesięcznie. S. L. dodatkowo płaci 400 zł miesięcznie za wyżywienie, 400 zł miesięcznie za ubrania i obuwie, 60 zł miesięcznie za telefon, 50 zł miesięcznie za bilet miesięczny komunikacji miejskiej, 30 zł miesięcznie za lekarstwa, 100 zł rocznie, czyli ok. 8 zł miesięcznie za książki na studia. S. L. raz lub dwa razy w miesiącu wraca do S. na weekend, koszt przejazdu w obie strony wynosi 40 zł, czyli średnio 60 zł miesięcznie.

Łączne koszty utrzymania S. L. wynoszą ok. 2220 zł miesięcznie.

S. L. otrzymuje od swojej matki kwotę 800 zł miesięcznie, dodatkowo B. J. opłaca jej najem pokoju.

Dowód:

- dyplom ukończenia studiów k. 19;

- przesłuchanie pozwanej S. L. – k. 26-27, 34-35.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się częściowo zasadne.

Ustalony powyżej stan faktyczny został oparty na całokształcie materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie, a w szczególności na powyżej powołanych dowodach z dokumentów, znajdujących się w aktach niniejszej sprawy oraz w aktach sprawy o sygnaturze VIII RC 1504/09, albowiem strony nie kwestionowały zarówno autentyczności, jak i treści powołanych dokumentów i jednocześnie Sąd nie powziął wątpliwości co do wiarygodności przedmiotowych dokumentów. W szczególności należy wskazać, iż żadna ze stron niniejszego postępowania nie przedstawiła dowodów, które podważałyby wiarygodność czy autentyczność dowodów przedstawionych przez stronę przeciwną.

Nadto podstawę ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie stanowiły także przesłuchania powoda A. L. i pozwanej S. L., które zostały uznane przez Sąd za wiarygodne, albowiem były wewnętrznie spójne oraz korespondowały z treścią dokumentów zgromadzonych w sprawie.

W tym miejscu należy wskazać, że w myśl art. 133 § 1 k.r.o. do świadczeń alimentacyjnych względem dzieci, które nie są w stanie utrzymać się samodzielnie, zobowiązani są ich rodzice, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. W kontekście powyższego należy zauważyć, że obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka nie jest ograniczony przez żaden sztywny termin, w szczególności przez termin dojścia przez alimentowanego do pełnoletności, nie jest także związany z żadnym konkretnym stopniem wykształcenia, gdyż jedyną miarodajną okolicznością, od której zależy jego trwanie, jest możliwość samodzielnego utrzymania się dziecka (por. wyrok SN z dnia 14.11.1997, sygn. akt III CKN 217/97).

Wykładni przepisu art. 133 § 1 k.r.o. dokonywać należy w nawiązaniu do art. 96 k.r.o., który wyznacza zakres potrzeb dziecka, jakie powinny być przez rodziców zaspokajane, i zgodnie z którym rodzice zobowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie – odpowiednio do jego uzdolnień – do pracy dla dobra społeczeństwa. Nie budzi wątpliwości, że każde dziecko musi mieć zapewnione podstawowe warunki egzystencji w postaci mieszkania, wyżywienia zapewniającego jego prawidłowy rozwój fizyczny, stosowną do wieku odzież, środki na ochronę zdrowia itp.

Powództwo A. L. oparte zostało o przepis art. 138 k.r.o. Zgodnie
z powołanym unormowaniem, w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.

Przez zmianę stosunków rozumie się istotne zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji albo istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, wskutek czego ustalony zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga skorygowania przez stosowne zmniejszenie albo zwiększenie wysokości świadczeń alimentacyjnych (por. Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz pod red. Krzysztofa Pietrzykowskiego, 2 wydanie, Wydawnictwo C.H. Beck, s. 1123).

Podkreślenia jednak wymaga, iż zgodnie z art. 135 § 1 k.r.o. zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Przez ustawowe określenie „możliwości zarobkowe i majątkowe” rozumie się nie tyko zarobki i dochody rzeczywiście uzyskiwane ze swojego majątku, lecz te zarobki i dochody, które osoba zobowiązana do alimentacji może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności i przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki oraz stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych. Możliwości zarobkowe zobowiązanego nie mogą być zatem zawsze utożsamiane z faktycznie osiąganymi zarobkami. Obejmują one także wysokość zarobków, które zobowiązany jest w stanie uzyskać, lecz których nie osiąga z przyczyn nie zasługujących na usprawiedliwienie.

W ocenie Sądu, przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe w sposób jednoznaczny wykazało, że od ostatniego orzeczenia określającego obowiązek alimentacyjny powoda wobec pozwanej upłynęło 9 lat, na przestrzeni których nastąpiła istotna zmiana w zakresie możliwości zarobkowych i majątkowych A. L.. W tamtym czasie A. L. był osobą czynną zawodowo, pracował jako starszy marynarz i uzyskiwał dochód w wysokości 1700 USD. Natomiast aktualnie, z uwagi na stan zdrowia, powód przebywa na rencie w wysokości 1280 zł miesięcznie. Nie może dłużej pracować jako marynarz i uzyskiwać dochodów w dotychczasowej wysokości. Tym niemniej aktualnie nie jest on już osobą całkowicie niezdolną do pracy, ale jedynie częściowo. Oznacza to, że nie jest kategorycznie wykluczone podjęcie przez niego pracy zarobkowej. W tym kontekście powód wskazał jedynie dwóch potencjalnych pracodawców, u których szukał zatrudnienia. Nie ulega zatem wątpliwości, iż powinien zintensyfikować swoje starania o uzyskanie zatrudnienia, chociażby w niepełnym wymiarze czasu pracy. Wymiernie wpłynęłoby to na wysokość jego dochodu. Z drugiej strony, w porównaniu ze stanem faktycznym sprzed 9 lat, powód, jak sam przyznał, nie ma już na utrzymaniu nikogo, poza pozwaną. Stąd wszystkie swoje dochody może przeznaczać na utrzymanie własne i pozwanej. Po zaspokojeniu własnych potrzeb aktualnie pozostaje powodowi do dyspozycji kwota 355 zł miesięcznie, która stosownie wzrosłaby po uzyskaniu przez niego zatrudnienia. Natomiast brak jest podstaw do uwzględnienia po stronie kosztów utrzymania powoda tych, które są związane z prowadzonym wobec niego postępowaniem egzekucyjnym. Należy bowiem wskazać, iż postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte wobec powoda z uwagi na brak dobrowolnego wywiązywania się przez niego z obowiązku alimentacyjnego wobec córki. Trzeba także zauważyć, że fakt, iż powód posiada zaległość z tytułu nieuiszczania alimentów na rzecz pozwanej, nie może wpływać na ocenę jego stanu majątkowego, albowiem jest to okoliczność zawiniona przez powoda. Nie może on zatem na tej podstawie korzystać z dobrodziejstwa zmniejszenia swojego zakresu alimentacji.

Ponadto, Sąd nie dostrzega konieczności każdorazowego odbywania zarówno przez powoda, jak i przez pozwaną, prywatnych wizyt u lekarzy specjalistów. Taka konieczność może istnieć tylko w wypadku nagłego pogorszenia się stanu zdrowia i niemożności skorzystania w tym momencie z wizyty refundowanej przez NFZ. Natomiast konieczność oczekiwania na pozostałe, profilaktyczne wizyty u lekarzy specjalistów, refundowane przez NFZ, nie jest odosobniona i incydentalna w przypadku stron tego postępowania, ale dotyczy wszystkich ubezpieczonych. Ponadto, polski system ochrony zdrowia przewiduje zróżnicowane długości oczekiwania na refundowane wizyty lekarskie i rehabilitacje w zależności od stanu zdrowia pacjenta. Jeżeli zatem pacjent nie został zakwalifikowany do wizyt w krótszym czasie, to znaczy, że nie są one niezbędne. Istota wizyt profilaktycznych, które odbywają się cyklicznie, polega na tym, że można nawet z bardzo dużym wyprzedzeniem zapisać się na wizytę, która nastąpi we właściwym terminie. Środki wydatkowane na inne, dodatkowe wizyty, nie stanowią zatem wydatków usprawiedliwionych.

Przy uwzględnieniu powyższego, a także kosztów własnego utrzymania, jakie w toku postępowania przedstawił powód, należy stwierdzić, iż ma on możliwość świadczenia na utrzymanie córki kwoty 600 zł miesięcznie, jaka pozostawałaby mu przy pełnym wykorzystaniu jego możliwości zarobkowych.

Z drugiej strony Sąd zważył, iż na przestrzeni minionych 9 lat od poprzedniego orzekania w przedmiocie alimentów zwiększyły się również usprawiedliwione potrzeby pozwanej z kwoty 1566 zł do kwoty 2220 zł, czyli o 654 zł miesięcznie. Decydując się jednak w toku niniejszego postępowania na podjęcie II stopnia studiów dziennych w innym mieście, podczas gdy w S. jest dostępny ten sam kierunek tylko o innych specjalizacjach, pozwana doskonale znała aktualną sytuację zdrowotną i zarobkową pozwanego, wobec czego powinna była liczyć się z możliwością uzyskiwania od niego niższych alimentów. Ponadto pozwana jest osobą pełnoletnią, dlatego powinna korzystać z pomocy finansowej nie tylko powoda, ale także swojej matki, i to nie w częściach równych, ale takich, jakie odpowiadają indywidualnym możliwościom zarobkowym i majątkowym każdego z nich.

Mając na uwadze powyższe, Sąd obniżył alimenty ustalone ugodą sądową zawartą w dniu 3 grudnia 2009 r. przed Sądem Rejonowym Szczecin – Centrum w Szczecinie, sygn. akt VIII RC 1504/09, od powoda A. L. na rzecz pozwanej S. L. z kwoty po 800 zł miesięcznie do kwoty po 600 zł miesięcznie, płatne z góry do 20. dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia 12 czerwca 2018 r., tj. od dnia wniesienia pozwu.

Z tych względów orzeczono jak w punkcie I sentencji wyroku.

Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie, jako wygórowane, o czym orzeczono w punkcie II sentencji wyroku.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. W tym miejscu wskazać należy na postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2012 r. w sprawie o sygn. akt IV CZ 4/12, w którym wskazano, że decyzja, czy w wypadku uwzględnienia powództwa tylko w pewnej części koszty procesu powinny być wzajemnie zniesione, czy też stosunkowo rozdzielone, powinna być zawsze oparta na słuszności i w tym zakresie Sąd zachowuje prawo do dyskrecjonalnej oceny. W ocenie Sądu, na gruncie niniejszej sprawy należało orzec o wzajemnym zniesieniu kosztów procesu z uwagi na wynik postępowania, które każda ze stron wygrała i równocześnie przegrała w takim samym stopniu, oraz z jednej strony konieczność spełniania świadczeń alimentacyjnych przez powoda i poniesienia przez niego opłaty stosunkowej od pozwu, a z drugiej uprawnienie pozwanej do otrzymania świadczenia alimentacyjnego i wykorzystania go na cele związane z jej potrzebami, a także poniesienia kosztów związanych z ustanowieniem zawodowego pełnomocnika.

Z tych względów orzeczono jak w punkcie III sentencji wyroku.

Stosownie do treści art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c., sąd z urzędu nada wyrokowi, przy jego wydaniu, rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli zasądza alimenty – co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa, a co do rat płatnych przed wniesieniem powództwa za okres nie dłuższy niż za trzy miesiące.

Z tych względów, orzeczono jak w punkcie IV sentencji wyroku.