Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

S., dnia 7 września 2018 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie VIII Wydział Rodzinny i Nieletnich w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Dorota Pękała

Protokolant: st. sekretarz sądowy Monika Frontczak

po rozpoznaniu w dniu 7 września 2018 r. w Szczecinie

na rozprawie sprawy

z powództwa K. Ś. (1)

przeciwko R. Ś. (1)

o alimenty

I.  zasądza od pozwanego R. Ś. (1) na rzecz powódki K. Ś. (1) rentę alimentacyjną w kwocie po 200 (dwieście) złotych miesięcznie, płatną z góry do dnia 10 każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia
w płatności którejkolwiek z rat, poczynając od 05 grudnia 2017 roku;

II.  w pozostałej części powództwo oddala;

III.  zasądza na rzecz adw. P. Ż. od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie kwotę 2.400 (dwa tysiące czterysta złotych) plus 23 % VAT, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu;

IV.  kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa;

V.  wyrokowi w pkt I nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

VIII RC 443/17

UZASADNIENIE

Powódka K. Ś. (1) pozwem złożonym w dniu 28 sierpnia 2017 roku wniosła
o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego R. Ś. (1) renty alimentacyjnej w kwocie po 2800 zł miesięcznie. W uzasadnieniu żądania wskazała między innymi, że jest rozwiedziona
z pozwanym, żyje w ubóstwie i niedostatku, jest osobą chorą i bezrobotną. Wniosła ponadto
o ustanowienie dla niej pełnomocnika z urzędu, a wniosek jej w tym przedmiocie został przez Sąd uwzględniony.

Pozwany R. Ś. (2) na rozprawie w dniu 29 grudnia 2017 r. uznał powództwo do kwoty po 200 zł miesięcznie. Na późniejszym etapie postępowania, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata, wnosił o oddalenie powództwa.

W toku postępowania Sąd skierował strony do mediacji. Do zawarcia ugody przed mediatorem nie doszło (protokół k. 115).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem wydanym dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie X RC 1453/15 Sąd Okręgowy
w S. orzekł rozwód pomiędzy małżonkami K. i R. Ś. (1), bez orzekania o winie stron. Powyższy wyrok uprawomocnił się dnia 8 marca 2017 roku. Na rozprawie rozwodowej w dniu 14 lutego 2017 r. K. Ś. (1) nie wnosiła o zasądzenie alimentów na swoją rzecz, wskazując, że ma szansę na otrzymanie świadczenia z opieki społecznej. Na tej samej rozprawie wskazywała, że od 2007 roku leczy się na schizofrenię paranoidalną, pozostaje pod stałą kontrolą lekarza psychiatry, stale bierze leki i ogólnie czuje się dobrze. Od 2010 roku do czasu orzeczenia rozwodu pozwany płacił K. Ś. (1) kwotę 200 zł tytułem kosztów utrzymania rodziny, a ponadto wyłącznie on utrzymywał syna stron. W latach 2010-2016 strony pomimo faktycznej separacji wspólnie rozliczały się z Urzędem Skarbowym.
W roku 2016 dochód stron wynosił 80 390,67 zł; w 2015 - 70 668, 87 zł, a w 2015 - 82 886,
31 zł. W latach 2010 - 2103 pozwany, pomimo, że nie zamieszkiwał z powódką, spłacał zadłużenie małżonkowi do Spółdzielni Mieszkaniowej (...) wynikające z nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym przez Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 14 października 2011 r. wydanego w sprawie o sygnaturze I Nc 2055/11.

Dowód: odpisy wyroków k. 7, 24

protokół rozprawy k. 219-221 w załączonych aktach XRC 1453/15

Pozwany R. Ś. (1) liczy obecnie 49 lat. Z zawodu jest operatorem maszyn skrawających. Mieszka z konkubiną, U. O., w należącym do niej mieszkaniu komunalnym, od około 10 lat. Z małżeństwa stron pochodzi pełnoletni już syn, K. Ś. (2), który od dwunastego roku życia mieszkał z ojcem i jego konkubiną. Od (...) syn stron zamieszkuje w mieszkaniu powódki. K. Ś. (2) ma zasądzone od powoda alimenty w wysokości po 800 zł miesięcznie. Alimenty te pozwany płaci regularnie.

W dniu 1 listopada 2017 roku R. Ś. (1) uległ wypadkowi, w wyniku którego doznał złamania nadgarstka prawej ręki, w związku z czym przebywał na kilkutygodniowym zwolnieniu lekarskim. Podczas zwolnienia uzyskiwał zasiłek chorobowy w wysokości około 2800 zł miesięcznie. Podczas wykonywania pracy pozwany uzyskuje dochód brutto w wysokości około 4050 zł w skali miesiąca. Kiedy wykonuje pracę w nadgodzinach otrzymuje wynagrodzenie netto od 3000 do 3300 zł miesięcznie? Czynsz w mieszkaniu zajmowanym przez pozwanego i jego konkubinę wynosi 350 zł miesięcznie. Opłata za prąd kształtuje się w granicach od 200 do 250 zł w skali miesiąca. Poza K. Ś. (2) pozwany nie posiada innych osób na utrzymaniu. Konkubina pozwana liczy 54 lata. Nie posiada zawodu. Nie pracuje zawodowo i pozostaje na utrzymaniu pozwanego.

Dowód: przesłuchanie pozwanego k. 58-59

zaświadczenie o dochodach k. 80

dokumenty odnośnie stanu zdrowia pozwanego k. 78-79

informacja z Urzędu Skarbowego k. 54-55

zaświadczenie komornika o dokonanych wpłatach k. 56

Powódka liczy 50 lat. Z zawodu jest introligatorem. K. Ś. (1) mieszka
z synem stron, K. oraz przyjacielem, T. P.. Ani T. P. ani K. Ś. (2) nie dokładają się do opłat mieszkaniowych. Na poczet opłat za energię elektryczną syn stron przekazuje powódce 20 zł miesięcznie i na poczet opłaty za telewizję kablową około 40 zł miesięcznie. K. Ś. (2) nie pracuje; uczy się w szkole Cosinus na kierunku technik BHP. Nauka odbywa się w systemie zaocznym. K. Ś. (2) posiada zawód technika pojazdów samochodowych. Czasami podejmuje prace dorywcze. Był zarejestrowany jako bezrobotny, ale nie stawił się w Urzędzie Pracy na wyznaczony termin i został wyrejestrowany. T. P. liczy 60 lat. Z zawodu jest architektem. Nie pracuje i pozostaje na utrzymaniu (...). Otrzymuje zasiłek w łącznej wysokości około 1000 zł. Mężczyzna posiada własne mieszkanie, w sąsiedztwie powódki, ale woli zamieszkiwać z nią. W jego mieszkaniu nieodpłatnie zamieszkuje kobieta. Mieszkanie powódki składa się z dwóch pokoi. W jednym mieszka K. Ś. (1) z T. P., a w drugim – K. Ś. (2).

Dowód: przesłuchanie powódki k. 158-159

zeznania T. P. k. 110

zeznania K. Ś. (2) k.157-158

zeznania świadka K. B. 157 – odwrót

zeznania świadka W. T. k. 152

Powódka korzysta od sześciu lat z pomocy opiekunki (...) w S., G. T.. Opiekunka przychodzi do niej codziennie, od poniedziałku do piątku na trzy godziny. G. T. sprząta w mieszkaniu powódki, przynosi jej obiady z baru (...), na które to obiady powódka otrzymuje bony z (...). Czasami po te obiady powódka chodzi wraz ze swoją opiekunką. K. Ś. (1) w dniu 13 kwietnia 2015 roku została uznana za osobę niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym. Orzeczenie wydano do dnia 30 kwietnia 2010 roku. Stopień niepełnosprawności ustalony został od dnia 1 czerwca 2007 roku. K. Ś. (1) może pracować na przystosowanym stanowisku pracy. Nie podjęła ona jednak w ostatnich latach żadnych prób, aby podjąć jakiekolwiek zatrudnienie zgodne ze swoimi możliwościami. Utrzymuje się wyłącznie z pomocy świadczonej przez państwo polskie. W ramach tej pomocy otrzymuje wspomniane już bony na obiady, a także zasiłek stały dla osoby samotnie gospodarującej (pomimo, że faktycznie mieszka z T. P. i synem) w wysokości 604 zł miesięcznie, nieodpłatne usługi opiekuńcze po 3 godziny dziennie od poniedziałku do piątku, zasiłki celowe np. w kwietniu 2017 r. w kwocie 575,83 zł, a w maju 2017 r. w kwocie 270 zł. Otrzymuje z (...) także dotacje do zakupu leków w wysokości 70 zł. W dniu 30 sierpnia 2017 otrzymała z (...) dofinansowanie w kwocie 300 zł na zakup okularów, w październiku 2017 roku – na opłacenie rachunku za gaz w wysokości 38,05 zł. W lipcu 2017 r. uzyskała zasiłek celowy na kwotę 440 zł. , w styczniu 2018 roku – 340 zł, w listopadzie 2017 r. – 271, 35. (...) dofinansowuje powódce spłatę zaległości w opłatach za centralne ogrzewanie i wodę w kwocie po 100- 200 zł w skali miesiąca. Czynsz mieszkaniowy w socjalnym mieszkaniu powódki wynosi obecnie 54 zł w skali miesiąca. Za gaz – 38 zł co dwa miesiące. K. Ś. (1) oprócz schizofrenii choruje także na tarczycę, cukrzycę, kręgosłup, otyłość i nadciśnienie.

Dowód: zeznania świadka G. T. k. 109-110

dokumenty na k. 8-16 i k. 17-23; 87-107

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach spraw, przesłuchania stron oraz zeznań świadków. Sąd uznał za wiarygodne dowody w postaci stosownych dokumentów urzędowych, których domniemanie autentyczności nie zostały podważone, a w odpowiednim zakresie znalazły potwierdzenie w pozostałym materiale procesowym.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zostało oparte na treści przepisu art. 60 § 1 k.r.o. zgodnie, z którym, małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

Przesłanki tego obowiązku polegają na kumulatywnym wystąpieniu niedostatku oraz braku wyłącznej winy rozkładu pożycia po stronie małżonka uprawnionego, podczas gdy zobowiązany musi mieć możliwości zarobkowe i majątkowe do świadczenia w odpowiednim zakresie. Gdy zaistnieją łącznie te trzy przesłanki, sąd zobowiązany jest orzec alimenty na podstawie powołanego przepisu. W myśl przepisu art. 135 § 1 k.r.o. zakres obowiązku alimentacyjnego zależy od rozmiaru możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji oraz od wielkości usprawiedliwionych potrzeb osoby uprawnionej do alimentów.

Wedle poglądów doktryny i orzecznictwa, stan niedostatku należy rozumieć jako brak własnych środków utrzymania (zarobków lub dochodów) oraz możliwości pełnego zaspokojenia potrzeb uprawnionego, które należy uznać za uzasadnione w jego konkretnej, rozpatrywanej indywidualnie sytuacji życiowej (społecznej, zdrowotnej, wiekowej). Nie jest natomiast w niedostatku w szczególności ten, kto jest zdolny do pracy, a jednak nie chce pracować,

Usprawiedliwione potrzeby uprawnionej obejmują przede wszystkim wydatki związane z utrzymaniem na poziomie minimum socjalnego, m.in. na zakup wyżywienia, ubioru, leków, podstawowych środków higienicznych do życia, które powinien częściowo (tj. odpowiednio do tych potrzeb) finansować zobowiązany. Natomiast zakres możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego jest rozumiany w doktrynie i orzecznictwie szeroko. Zasadne, bowiem jest oparcie się na możliwościach zarobkowych pozwanego, a nie tylko na jego aktualnych zarobkach. Zakres obowiązku alimentacyjnego może i powinien być większy od wynikającego z faktycznych zarobków i dochodów zobowiązanego, jeśli przy pełnym i właściwym wykorzystaniu jego sił i umiejętności zarobki i dochody byłyby większe, a istniejące warunki społeczno-gospodarcze i ważne przyczyny takiemu wykorzystaniu nie stoją na przeszkodzie (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 maja 1975r. III CRN 48/75 Lex nr 7702).

Analizując materiał dowodowy zebrany w sprawie Sąd doszedł do przekonania, że ziściły się przesłanki do zasądzenia alimentów od pozwanego na rzecz byłej żony. W ocenie Sądu pozwanego pozostaje niedostatku. Utrzymuje się wyłącznie z pomocy opieki społecznej. Posiada ma ograniczone możliwości zarobkowania; niemniej jednak nie jest w pełni niezdolna do pracy. Pozwana może podjąć zatrudnienie na przystosowanym stanowisku pracy; nie czyni jednak żadnych starań, ażeby znaleźć sobie pracę. Sąd w oparciu o doświadczenie życiowe i zawodowe wynikające z rozpoznawania wielu spraw przy zbliżonym stanie faktycznym, posiada wiedzę co do tego, ze przy dołożeniu należytej staranności K. Ś. (1) mogłaby uzyskać dochód co najmniej na poziomie 1200 zł miesięcznie. Kobieta nie tylko nie pracuje, ale tez mieszka z dwoma dorosłymi mężczyznami, z których jeden z nich jest jej partnerem życiowym. Sąd nie dał wiary zeznaniom T. P. i powódki co do tego, ze ww. jest tylko lokatorem powódki; w dodatku mieszkającym u niej bez ponoszenia jakichkolwiek opłat. Doświadczenie życiowe wskazuje bowiem, że związek (...) nosi cechy partnerstwa, chociażby z tego względu, iż dzielą oni jeden pokój, wspólnie gotują itp. W ocenie Sądu T. P. powinien przyczyniać się w odpowiednim stopniu do ponoszenia kosztów opłat mieszkaniowych u powódki; w tym winien partycypować w spalcie zaległości w opłatach za wodę. Tymczasem czyni to państwo polskie za pośrednictwem (...) w S.. Powódka zamiast podjąć pracę wprowadza w błąd (...) w S., uzyskując zasiłki dla osoby samotnie gospodarującej, pomimo, że faktycznie mieszka dwoma dorosłymi mężczyznami. Korzysta ponadto przez pięć dni w tygodniu po trzy godziny z nieodpłatnej pomocy opiekunki, w sytuacji gdy zarówno syn jak i partner, który nie pracuje i też żyje z zasiłków (...), posiadając atrakcyjny zawód architekta W ocenie Sądu opiekunka powódki powinna nie tylko uzmysłowić jej konieczność zmotywowania partnera i syna do częściowego partycypowania w kosztach związanych z utrzymaniem mieszkania i opłatami za wodę, gaz i prąd, ale także powiadomić (...) o faktycznej sytuacji życiowej K. Ś. (1). Warto nadmienić, że T. P. nie tylko nie para się pracą zawodową, ale także posiada własne mieszkanie, które komuś nieodpłatnie wynajmuje, natomiast K. Ś. (2) pobiera od ojca (pozwanego) alimenty w kwocie po 800 zł miesięcznie, posiada wyuczony atrakcyjny zawód technika zawodowego i podobnie jak partner matki nie pracuje, a uczy się w systemie zaocznym.

Zdaniem Sądu, powódka nawet przy wykorzystaniu swoich (ograniczonych) możliwości zarobkowych i majątkowych, nadal pozostawałaby w niedostatku; także w sytuacji gdyby do opłat mieszkaniowych dokładali się syn i partner. Jak wskazano – może ona pracować tylko na przystosowanym stanowisku pracy, co z przyczyn oczywistych nie umożliwia osiąganie wysokich dochodów. W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że pozwany winien alimentować ją kwotą 200 zł w skali miesiąca. Pozwany pierwotnie do takiej właśnie kwoty uznał powództwo i taką też kwotę przez szereg lat łożył na rzecz powódki w ramach kosztów utrzymania rodziny. Żądanie ponad powyżej wskazaną kwotę Sąd oddalił, z uwagi na możliwość podjęcia pracy przez powódkę i uzyskania części pieniędzy od mieszkających z nią mężczyzn. Możliwości zarobkowe i majątkowe pozwanego, zdaniem Sądu pozwalają mu na łożenie na rzecz byłej żony kwoty po 200 zł w skali miesiąca, zwłaszcza, że pozwanego stać na utrzymywanie niepracującej konkubiny. Alimenty zostały zasądzone od dnia 5 grudnia 2017 roku, to jest od dnia zwrotu przesyłki zawierającej odpis pozwu, po dwukrotnym prawidłowym awizowaniu jej do pozwanego. W tym dni pozwany miał już bowiem możliwość zapoznać się z treścią żądania.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w pkt. I i II wyroku.

Na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd odstąpił od obciążania pozwanego kosztami sądowymi w niniejszej sprawie, uznając, że w pierwszej kolejności winien zapłacić powódce należne alimenty. Poza tym Sąd miał na względzie okoliczność, iż na przełomie ubiegłego roku i roku 2018 R. Ś. (1) nie mógł pracować z uwagi na złamanie ręki i uzyskiwał niższe dochody, aniżeli wykonując pracę.

Rozstrzygnięcie zawarte w pkt. III orzeczenia oparte zostało na treści § 8 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (dz. U. z 2015 r. poz. 1714).

Stosownie do treści art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c., sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli zasądza alimenty – co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa, a co do rat płatnych przed wniesieniem powództwa za okres nie dłuższy niż za trzy miesiące.

Z tych też względów orzeczono, jak w punkcie V sentencji wyroku.