Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 sierpnia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 sierpnia 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa G. D.

przeciwko C. (...) Towarzystwa (...) z siedzibą w P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 8 marca 2018 roku, sygn. akt I C 2776/16

1. zmienia zaskarżony wyrok w punktach: pierwszym sentencji w ten sposób, że powództwo oddala oraz w punkcie trzecim sentencji w ten sposób, że zasądza od powoda G. D. na rzecz pozwanego C. (...) Towarzystwa (...) z siedzibą w P. kwotę 1.421,53 (jeden tysiąc czterysta dwadzieścia jeden 53/100) złotych tytułem zwrotu części kosztów procesu;

2. zasądza od powoda G. D. na rzecz pozwanego C. (...) Towarzystwa (...) z siedzibą w P. kwotę 315 ( trzysta piętnaście) złotych tytułem zwrotu części kosztów procesu za instancję odwoławczą.

SSO Paweł Hochman

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSR del. Lucyna Szafrańska

Sygn. akt II Ca 425/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 08-03-2018 r. Sąd Rejonowy
w P. po rozpoznaniu sprawy z powództwa G. D. przeciwko C. (...) Towarzystwo (...) z siedzibą
w P. o zapłatę kwoty 9 355,91 zł

1.  zasądził od pozwanego C. (...) Towarzystwo (...) z siedzibą w P. na rzecz powoda G. D. kwotę 6.291,72 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 20 lipca 2016 roku do dnia zapłaty;

1.  oddalił powództwo w pozostałej części;

2.  rozstrzygnięcie w zakresie kosztów postępowania przedstawił do rozpoznania Referendarzowi Sądowemu po uprawomocnieniu się orzeczenia, przyjmując zasadę stosunkowego rozdzielenia kosztów, w ten sposób, iż powód G. D. wygrał sprawę w 67%, zaś przegrał w 33%.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego:

G. D. zawarł z (...) S.A. z siedzibą w P. umowę leasingu nr (...), na podstawie której powód w ramach prowadzonego gospodarstwa rolnego korzystał z ciągnika rolniczego marki N. (...) rok prod.(...), nr seryjny (...).

W dniu 25 sierpnia 2015 r. (...) S.A. z siedzibą w P. zawarł z C. (...) Towarzystwem (...) z siedzibą w P. umowę ubezpieczenia w pakiecie (...) P.. Przedmiot ubezpieczenia stanowił ciągnik rolniczy marki N. (...) rok prod. (...), nr seryjny (...). Umowa ubezpieczenia obejmowała okres od dnia 3 września 2016 r. do dnia 2 września 2016 r.

Powód G. D. jest użytkownikiem ciągnika rolniczego marki N. (...) rok prod. (...), nr seryjny (...). Powód parkuje ciągnik rolniczy w odległości ok. 10 m od budynków mieszkalnych w otwartej przestrzeni - na podwórku. Latem 2016 r., po kilku dniach postoju, tj. w okresie od dnia 30 maja 2016 r. do dnia 9 czerwca 2016 r. w trakcie którego miała miejsce seria burz i wyładowań atmosferycznych, ciągnik uległ uszkodzeniu na skutek którego nie było możliwe jego późniejsze uruchomienie.

Powód dokonał naprawy ciągnika w serwisie (...) w J.. Koszt naprawy wyniósł 9.355,91 zł netto. W dniu 5 lipca 2016 r. wykonano kosztorys naprawy ciągnika przeprowadzonej przez firmę (...) z siedzibą w J..

Przyczyną uszkodzenia ciągnika było nadmierne pole elektromagnetyczne wywołane wyładowaniami atmosferycznymi, które doprowadziło do uszkodzenia poszczególnych podzespołów pojazdu. Możliwym było również uszkodzenie wewnętrzne tych podzespołów, na co jednoznacznie wskazywał serwis dokonując ich wymiany na nowe, co potwierdza przyczynę uszkodzenia - wyładowania atmosferyczne.

Charakter uszkodzeń ciągnika nie wskazuje na wystąpienie przepięcia, do którego mogło dojść podczas podłączenia wadliwego lub nieodpowiedniego źródła prądu przez powoda. W przypadku podłączenia niewłaściwego źródła zasilania powinno dojść do uszkodzenia bezpieczników, ich gniazd, czy też przebicia izolacji przewodów. Uszkodzeń takich nie ujawniono podczas naprawy w serwisie.

Uszkodzenia ciągnika nie miały charakteru mechanicznego o czym świadczy protokół oględzin pojazdu z dnia 16 czerwca 2016 r. Również podczas oględzin pojazdu biegły nie stwierdził żadnych widocznych zewnętrznych nadpaleń na ciągniku.

Koszt naprawy ciągnika obejmujący wymianę: sprężarki siedzenia, akumulatora, wskaźnika poziomu paliwa oraz naprawę oświetlenia oraz przegranie oprogramowania sterowników i kalibrację ciągnika, który powód poniósł w serwisie (...) wyniósł 3.684,72 zł. Koszt zakupu i wymiany zaworu (...) stanowił 2.400,00 zł.

Biegły nie dokonał przedstawienia metodologii diagnostyki poszczególnych urządzeń elektrycznych podzespołów z uwagi na utylizację tych części przez pracownika serwisu.

W dniu 16 czerwca 2016 r. powód dokonał zgłoszenia szkody pozwanemu.

W decyzji z dnia 20 lipca 2016 r. pozwany odmówił powodowi wypłaty odszkodowania. Pozwany podtrzymał stanowisko w decyzji z dnia 29 sierpnia 2016 r.

W dniu 4 sierpnia 2016 r. powód skierował do pozwanego ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dokumentów załączonych do akt sprawy, akt postępowania likwidacyjnego, a także na podstawie zeznań świadka A. D. i zeznań powoda G. D..

Sąd I instancji wskazał, że dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy istotne znaczenie miała opinia główna i opinie uzupełniające biegłego sądowego w dziedzinie wyceny maszyn, urządzeń i środków transportowych oraz sprzętu biurowego i (...). Opracowania te stanowią doniosły dowód dla stwierdzenia okoliczności uszkodzenia ciągnika rolniczego oraz kosztów jego naprawy. W ocenie Sądu Rejonowego przedmiotowe opinie były rzetelne, spójne
i merytorycznie uzasadnione, a biegły w sposób wyczerpujący ustosunkował się do zarzutów stron, które nie znalazły zresztą potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym.

Sąd I instancji w rozważaniach prawnych wskazał, że powód dochodzi roszczenia w związku z zawartą z ubezpieczającym (...) S.A. z siedzibą w P. umową leasingu nr (...). Zgodnie bowiem z art. 709 k.p.c. korzystający obowiązany jest utrzymywać rzecz w należytym stanie, w szczególności dokonywać jej konserwacji i napraw niezbędnych do zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym, z uwzględnieniem jej zużycia wskutek prawidłowego używania, oraz ponosić ciężary związane z własnością lub posiadaniem rzeczy.

W przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy uznał za bezsporne , iż doszło do uszkodzenia ciągnika rolniczego marki N. (...) rok prod. (...), nr seryjny (...) będącego przedmiotem umowy ubezpieczenia, z którego powód G. D. korzysta w ramach umowy leasingu. Spór pomiędzy stronami dotyczył – jak zaznaczył Sąd Rejonowy ­– przyczyny uszkodzenia ciągnika rolniczego, a w dalszej części wysokości poniesionych kosztów naprawy.

Kluczowym zdaniem Sądu I instancji dla rozstrzygnięcia spornych pomiędzy stronami kwestii było powołanie biegłego w dziedzinie wyceny maszyn, urządzeń
i środków transportowych oraz sprzętu biurowego i wyposażenia wnętrz, bowiem
w świetle art. 278 § 1 k.p.c. zasięgnięcie opinii biegłego jest niezbędne w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych.

Jak zaznaczył Sąd I instancji, w opinii głównej oraz opiniach uzupełniających biegły jednoznacznie wskazał, że przyczyną uszkodzenia ciągnika było nadmierne pole elektromagnetyczne wywołane wyładowaniami atmosferycznymi, które doprowadziło do uszkodzenia poszczególnych podzespołów pojazdu. Okoliczności tej pozwany skutecznie nie podważył, zaś przyczyna uszkodzenia ciągnika wskazana przez pozwanego, tj. wystąpienie przepięcia na skutek podłączenia wadliwego lub nieodpowiedniego źródła prądu przez powoda została przez biegłego wykluczona,
a stanowisko to poparte logicznymi argumentami. Po stronie pozwanego brak było natomiast innych argumentów.

Jednocześnie w okolicznościach przedmiotowej sprawy Sąd Rejonowy nie znalazł podstaw do wyłączenia odpowiedzialności pozwanego na zasadzie § 19 ust. 4 pkt 2) Szczególnych Warunków (...) Pakiet (...) P..
W podpunkcie tym jest mowa o „wyjątkowych czynnikach", do których zaliczono m.in. działalnie energii jądrowej lub skażenie radioaktywne. Charakterystyka tych czynników nie pozwala zdaniem Sądu Rejonowego na interpretację, zgodnie z którą występujące sezonowo na terenie kraju wyładowania atmosferyczne miały by być taktowane jako „wyjątkowe czynniki".

W tym stanie rzeczy Sąd uwzględnił żądanie powoda, co do zasady.

W dalszej zaś części w przedmiocie wysokości odszkodowania Sąd Rejonowy wziął pod uwagę wyliczone przez biegłego faktyczne koszty naprawy.
W sporządzonych na potrzeby postępowania opiniach, w szczególności opiniach uzupełniających, biegły dokonał szczegółowego zestawienia elementów wymienionych w ciągniku rolniczym, które miały związek z powstałą szkodą na skutek wyładowań atmosferycznych oraz elementów, które zostały wymienione, ale nie miały związku z tą szkodą. Strony nie zdołały w ocenie Sądi I Instancji skutecznie podważyć powyższych rozważań, które dla Sądu były czytelne i zawierały merytoryczne uzasadnienie.

Wobec powyższego Sąd Rejonowy uznał, iż rzeczywiste poniesione przez powoda koszty naprawy ciągnika rolniczego wyniosły 6.291,72 zł i taką też kwotę zasądził na rzecz powoda tytułem odszkodowania za poniesione koszty naprawy ciągnika rolniczego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 20 lipca 2016 r. do dnia zapłaty, tj. od dnia zajęcia przez pozwanego ostatecznego stanowiska w przedmiocie spełnienia świadczenia.

W pozostałym zakresie Sąd I instancji oddalił powództwo jako wygórowane.

Na zasadzie art. 108 § 1 k.p.c. rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania Sąd Rejonowy przedstawił do rozpoznania Referendarzowi Sądowemu po uprawomocnieniu się przytaczanego orzeczenia przyjmując zasadę stosunkowego rozdzielenia kosztów, w ten sposób, iż powód G. D. wygrał sprawę
w 67%, zaś przegrał w 33%.

Pozwany wniósł apelację od wskazanego wyroku, zaskarżając go w części, tj.
w następującym zakresie:

- w pkt 1 wyroku w całości, tj. w zakresie w jakim Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 6.291,72 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 20 lipca 2016r. do dnia zapłaty;

- w pkt 3 wyroku w całości, tj. w zakresie rozstrzygającym o kosztach procesu.

Na podstawie art. 386 § 1 kpc wniósł o:

1.  zmianę wyroku Sądu I instancji poprzez oddalenie powództwa w całości (tj. również w zaskarżonej części) oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych z uwzględnieniem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa,

2.  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za II instancję według norm przepisanych.

Na podstawie art. 368 § 1 pkt. 2 kpc zaskarżonemu wyrokowi zarzucił

I.  Naruszenie przepisów prawa materialnego, art. 65 § 1 i 2 kc w zw. z art. 353 ¹ kc poprzez jego błędną wykładnię, a w konsekwencji:

1.  całkowite pominięcie okoliczności, że strony łączyła dobrowolna umowa ubezpieczenia zawarta w dniu 25 sierpnia 2015 r., na podstawie której strony ułożyły łączący ich stosunek zobowiązaniowy, czego wyraz miały postanowienia zawarte
w umowie ubezpieczenia oraz Szczegółowych Warunkach (...) Pakiet A. P. (zwane dalej: (...));

2.  zupełnie nieuprawnione uznanie, w oderwaniu od zapisów łączącej strony umowy ubezpieczenia oraz postanowień (...), że pozwany ponosi odpowiedzialność za szkodę powstałą w ciągniku N. H. o nr rej. (...) w okresie od 6 do 9 czerwca 2016 r., która powstała wskutek działania nadmiernego pola elektromagnetycznego, podczas gdy zgodnie z § 9 ust. 9 pkt 2 (...) z zakresu ochrony ubezpieczeniowej są wyłączone szkody spowodowane przez wyjątkowe czynniki, jak działanie pola elektromagnetycznego;

3.  uznanie, że pozwany ponosi odpowiedzialność za szkodę powstałą w ciągniku N. H. o nr rej. (...) w okresie od 6 do 9 czerwca 2016r. w całości, i na tej podstawie ustalenie wysokości szkody, a tym samym i należnego odszkodowania, podczas gdy zgodnie z § 9 ust. 2 pkt 2 SWU - pozwany nie odpowiada za szkody wynikające z naturalnego zużycia maszyny rolniczej lub jej części (tzw. szkody eksploatacyjne).

II.  Naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 kpc w zw. z art. 278 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i bezkrytyczne uznanie, w ślad za opinią biegłego, że wysokość szkody, a tym samym i wysokość należnego odszkodowania wynosi 6.291,72 zł, podczas gdy, zgodnie z zapisami SWU, pozwany nie ponosi odpowiedzialności za szkody eksploatacyjne, tj. czujnik poziomu paliwa, sprężarka foteli, zawory pneumatyczne systemu sterowania hamulcami jednoobwodowymi oraz akumulator, co doprowadziło do zasądzenia odszkodowania w zakresie nieobjętym umową ubezpieczenia mienia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest uzasadniona.

Sąd Okręgowy ustalił, że obejmująca używany przez powoda ciągnik rolniczy umowa zawarta z pozwanym była ubezpieczeniem mienia, która w ogólnych warunkach przewidywała wypłacenie świadczenia w przypadku uszkodzenia ciągnika wskutek jednego z wymienionych w warunkach zdarzeń niezależnych od woli korzystającego, z wyłączeniem wyjątkowych czynników między innymi szkód powstałych w wyniku działania pola elektromagnetycznego. Stanowi o tym § 9 ust. 9 pkt 2 warunków ubezpieczenia załączonych do akt na karcie 39-42.

Zarzuty apelacji sprowadzają się po pierwsze do pominięcia przez Sąd Rejonowy kompleksowego ustalenia, czy przy zajściu zdarzenia takiego jak
w niniejszej sprawie, pozwany jako ubezpieczyciel jest wedle warunków umowy obowiązany do wypłacenia odszkodowania. Sąd I instancji ocenił bowiem, że powodowi należy się odszkodowanie w sytuacji, gdy szkoda powstała na skutek działania pola elektromagnetycznego, podczas gdy z warunków ubezpieczenia wynika, że przy takiej przyczynie uszkodzenia ciągnika ubezpieczyciel nie jest zobowiązany do wypłaty świadczenia.

Niesporne jest tymczasem, że powodowi przysługuje świadczenie z ubezpieczenia tylko w razie zajścia określonego w umowie wypadku. Rzeczywiście zatem Sąd I instancji pominął ustalenie, czy na wypadek zaistniałego stanu faktycznego warunki umowy przewidywały obowiązek wypłaty świadczenia przez pozwany zakład ubezpieczeń. Świadczenie z ubezpieczenia dobrowolnego przysługuje bowiem tylko w przypadkach określonych w umowie, na które strony się zgodziły i od których m. in. zależało wysokość składki ubezpieczeniowej. Zgodnie bowiem z art. 805 § 2 pkt 1 kc, świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie: przy ubezpieczeniu majątkowym - określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku.

W niniejszej sprawie, mając na uwadze treść opinii biegłego, nie może budzić wątpliwości, że przyczyną uszkodzenia ciągnika było nadmierne pole elektromagnetyczne wywołane wyładowaniami atmosferycznymi. Takie stanowsko prezentował powód w toku postępowania. Tym samym szkoda w objętym ubezpieczeniem ciągniku rolniczym wynika z takiego zdarzenia, którego zaistnienie jako przyczyny szkody wyłącza odpowiedzialność pozwanego ubezpieczyciela. W warunkach umowy wyraźnie bowiem przewidziano, że gdy szkoda powstanie wskutek takiego wypadku, to ochrona ubezpieczeniowa nie przysługuje. Pominięcie tego warunku ubezpieczenia i zasądzenie świadczenia mającego przypadać z umowy w istocie, jak zarzuca skarżący, stanowi naruszenie art. 353 ¹ kc, gdyż Sąd nakazał spełnienie świadczenia w wypadku, który wedle umowy stron wyłączał obowiązek takiego świadczenia po stronie ubezpieczyciela.

W takim stanie rzeczy na podstawie art. 386 § 1 kpc należało zmienić zaskarżony wyrok i wobec dokonanych ustaleń i rozważań ­– oddalić powództwo.

O kosztach procesu w obu instancjach orzeczono na podstawie art. 102 kpc. Powód przegrał sprawę, jednakże Sąd zasądził od niego jako strony przegrywającej tylko część kosztów, tj. opłatę od apelacji i wydatki zwiane z kosztami pozyskania opinii (tym samym nie obciążył powoda obowiązkiem zwrotu pozwanemu kosztów zastępstwa procesowego) biorąc pod uwagę m. in. bardzo dużą dysproporcję w sytuacji materialnej pomiędzy powodem a pozwanym
i utrzymywanie przez niego stałego zespołu obsługi prawnej oraz to, że prowadzenie spraw o zapłatę odszkodowania z ubezpieczenia należy do zakresu działalności gospodarczej pozwanego. Ponadto rzeczywista przyczyna uszkodzenia przedmiotu ubezpieczenia została ustalona dopiero w toku procesu przez biegłego, zatem dopiero na tym etapie można było stwierdzić, że zachodzi przypadek wskazany w umowie jako wyłączający obowiązek spełnienia świadczenia.