Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 21 listopada 2018 roku w sprawie XIII Ga 305/18 Sąd Okręgowy w Łodzi, na skutek apelacji pozwanej J. K., w punkcie I zmienił zaskarżony wyrok w zakresie punktu 1 w ten sposób, że zasądził od J. K. odsetki od kwoty 23.296,65 złotych w wysokości odsetek ustawowych za okres od dnia 3 lipca 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty i oddalił powództwo w zakresie żądania zasądzenia odsetek w pozostałej części w stosunku do pozwanej J. K., w punkcie II oddalił apelację w pozostałej części oraz w punkcie III zasądził od J. K. na rzecz S. R. kwotę 1.800,00 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego (wyrok – k. 354 – 354 odw., tom II).

W dniu 20 marca 2019 roku pozwana J. K. złożyła skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 21 listopada 2018 roku wydanym w sprawie XIII Ga 305/18 po rozpoznaniu apelacji od wyroku Sądu Rejonowego oznaczonego sygnaturą XII GC 416/16 Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi. Wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu wedle norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego ewentualnie wniosła o uchylenie wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi, XIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy z dnia 21 listopada 2018 roku w sprawie sygn. akt XIII Ga 305/18 i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu skargi pozwana wskazała, że w postępowaniu przed Sądem Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, XII Wydział Gospodarczy sygn. akt XII GC 416/16 doszło do rażącego naruszenia prawa skutkującego nieważnością postępowania oraz zostały wykryte okoliczności faktyczne wraz ze środkami dowodowymi, które mogłyby mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, a z których strona pozwana nie mogła skorzystać w uprzednim postępowaniu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Skarga podlega odrzuceniu.

Skarga o wznowienie postępowania stanowi specyficzny środek zaskarżenia, zmierzający do ponownego przeprowadzenia postępowania w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem. Mając na uwadze skutki, jakie ustawodawca wiąże z prawomocnym orzeczeniem - stan związania nie tylko stron, ale także innych użytkowników obrotu prawnego (art. 365 k.p.c.) oraz powagę rzeczy osądzonej (art. 366 k.p.c.) - ponowne prowadzenie postępowania w sprawie pozostaje dopuszczalne jedynie w nielicznych przypadkach, Sąd Najwyższy nakazuje ścisłe wykładanie przesłanek uzasadniających wznowienie postępowania (por. postanowienie SN z dnia 9 sierpnia 2016 roku, II CZ 77/16, opubl. Legalis).

Skarżąca – J. K.w skardze o wznowienie postępowania powołała dwie podstawy wznowienia postępowania wskazując na pozbawienie jej prawa do obrony swoich praw (art. 401 pkt 2 k.p.c.) bowiem na rozprawie w dniu 7 grudnia 2016 roku przed Sądem Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi odstąpiono od rejestracji przebiegu rozprawy za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk i obraz, powołując się na brak uprawnień protokolanta. Ponadto skarżąca wskazała na późniejsze wykrycie okoliczności faktycznych i środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu (art. 403 § 2 k.p.c.). Pozwana bowiem nie miała możliwości skorzystania z nowego środka dowodowego – postanowienia o wykreśleniu jej z rejestru spółki (...), KRS nr (...), z rubryki dotyczącej zarządu, który to fakt ujawniony został po zakończeniu postępowania sądowego.

Odnosząc się do wskazanej przez skarżącą pierwszej podstawy żądania wznowienia postępowania wskazać należy, iż art. 401 pkt 2 k.p.c. uzależnia dopuszczalność wznowienia od występowania związku pomiędzy naruszeniem przepisów prawa a pozbawieniem strony możności działania. Strona zostaje pozbawiona możności działania tylko wtedy, gdy znalazła się w takiej sytuacji, która uniemożliwiła, a nie tylko utrudniła lub ograniczyła popieranie przed sądem dochodzonych żądań (uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1999 roku, II UKN 174/00, OSNP 2001, Nr 4, poz. 133). Ocena, czy doszło do pozbawienia strony możności obrony jej praw, powinna być dokonywana przez pryzmat konkretnych okoliczności sprawy, a analizę, czy doszło do pozbawienia strony możności działania, trzeba rozpocząć od rozważenia, czy nastąpiło naruszenie przepisów procesowych, a następnie ustalić, czy uchybienie to wpłynęło na możność strony do działania w postępowaniu, w końcu zaś ocenić, czy pomimo zaistnienia tych okoliczności strona mogła bronić swych praw w procesie. Dopiero w razie kumulatywnego spełnienia wszystkich tych przesłanek można przyjąć, że strona została pozbawiona możności działania (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2008 roku, V CSK 488/07, opubl. Legalis Nr 165793).

Przekładając przedstawione powyżej uwagi na okoliczności przedmiotowej skargi wyjaśnić należy, że pozwana J. K. nie została pozbawiona możności obrony swoich praw. Przypomnieć należy, iż sposób dokumentowania przebiegu posiedzeń jawnych wynika z art. 157 § 1 i 1 ¹ k.p.c. Z przepisów tych wynika, że regułą w postępowaniu cywilnym powinno być utrwalanie przebiegu posiedzenia za pomocą urządzeń rejestrujących dźwięk albo obraz i dźwięk oraz pisemnie pod kierunkiem przewodniczącego. Protokół sporządza się pisemnie wtedy, gdy ze względów technicznych nie ma możliwości utrwalenia przebiegu posiedzenia za pomocą urządzeń rejestrujących dźwięk albo obraz i dźwięk.
Z art. 157 § 1 ¹ KPC wynika zatem, że brak możliwości zarejestrowania przebiegu posiedzenia z wykorzystaniem urządzeń technicznych nie usprawiedliwia odroczenia tego posiedzenia, lecz oznacza konieczność zaprotokołowania jego przebiegu w sposób tradycyjny, jakim wymiar sprawiedliwości posługiwał się przez całe dziesięciolecia, a większości krajów europejskich posługuje się do dziś. Tym bardziej, że przypadki sporządzania protokołów z przebiegu posiedzeń jawnych w postępowaniu cywilnym w formie wyłącznie pisemnej są dość częste, nie tylko z uwagi na braki w wyposażaniu poszczególnych sal rozpraw, ale i z uwagi na brak uprawnień protokolanta (co wystąpiło na rozprawie w dniu 7 grudnia 2016 roku) jaki i awarie, jakim ulegają urządzenia techniczne. Niezależnie od przyczyny, sporządzenie z przebiegu posiedzenia jawnego wyłącznie protokołu pisemnego samo w sobie nie uzasadnia tezy o naruszeniu praw procesowych stron postępowania w sposób, do jakiego odwołuje się ustawodawca w art. 401 ust. 2 k.p.c. Pozwana, która w skardze czyni z tego zarzut, ma obowiązek wykazać, że sporządzenie protokołu z przebiegu przeprowadzonego w jej sprawie posiedzenia jawnego z naruszeniem art. 157 § 1 i 1 ¹ KPC mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Pozwana takiego związku nie wykazała. Należy zauważyć, że Sąd I instancji wydał wyrok w sprawie dopiero w dniu 22 lutego 2017 roku, a zatem dwa miesiące po terminie rozprawy, na którym odstąpił od nagrywania. Skarżąca zatem miała możliwość oprotestować tę czynność, żądać sprostowania protokołu i wskazać Sądowi Rejonowemu na okoliczności, które nie zostały zaprotokołowane. Mogła też podnieść te okoliczności w skardze apelacyjnej, jeśli oczywiście niedostateczna treść protokołu z rozprawy miała wpływ na treść orzeczenia. Jak wynika z przebiegu postępowania w sprawie XII GC 416/16 oraz XIII Ga 305/18 rzekome wady protokołu nie przeszkodziły pozwanej w podjęciu obrony w drodze apelacji od wyroku Sądu Rejonowego z dnia 22 lutego 2017 r.. Nawet więc jeśli podczas rozprawy w dniu 7 grudnia 2016 r. doszło od uchybień proceduralnych, to nie stanowiły one o nieważności w znaczeniu art. 401 pkt 2 k.p.c., gdyż pozwana nie została pozbawiona możliwości działania. Nowe dokumenty, świadczące o złożeniu skutecznej rezygnacji z funkcji członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) pozwana mogła złożyć do akt sprawy na kolejnej rozprawie przed Sądem Rejonowym w dniu 8 lutego 2017 r. albo nadać je pocztą na adres Sądu. Mogła też przedstawić te dowodowy Sądowi Okręgowemu, który zajmował się jej apelacją.

Odnosząc się do drugiej podstawy wznowienia postępowania wskazanej przez skarżącą należy wskazać, iż zgodnie z treścią art. 403 § 2 k.p.c. można żądać wznowienia w razie późniejszego wykrycia prawomocnego wyroku, dotyczącego tego samego stosunku prawnego, albo wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 7 grudnia 2016 roku w sprawie II PZ 24/16, opubl. Legalis uznał, iż jeżeli w poprzednim postępowaniu istniała obiektywna możliwość powołania się na określone fakty i dowody, a nie nastąpiło to wówczas wskutek własnej niestaranności w prowadzeniu sprawy, to nie są spełnione ustawowe przesłanki wznowienia postępowania co skutkować powinno odrzuceniem skargi. Do funkcji wznowienia postępowania nie należy bowiem korygowanie błędów popełnionych przez stronę w trakcie poprzedniego postępowania. W postanowieniu z dnia 24 listopada 2016 r. w sprawie III CZ 48/16 Sąd Najwyższy wskazał zaś, że podstawą wznowienia postępowania, zgodnie z art. 403 § 2 KPC, mogą być okoliczności faktyczne lub środki dowodowe, które dotyczą przedmiotu postępowania w sprawie prawomocnie zakończonej, istniały już w jej toku, ale nie były znane stronie, która nie mogła z nich skorzystać. Nie chodzi zatem o każdą nową okoliczność lub środek dowodowy, ale o takie, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy. Niemożność skorzystania z nich powinna być wykazana. Niewiedza strony musi wynikać z przyczyn obiektywnych, niezależnych od niej.

Wskazać należy, iż pozwana w piśmie procesowym z dnia 20 sierpnia 2016 roku, załączonym do akt sprawy XII GC 416/16 na karcie 145 podtrzymała swoje stanowisko przedstawione w sprzeciwie i wniosła o zawieszenia postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym do czasu ujawnienie wpisu w KRS i wykreślenia jej danych z rejestru. Uzasadniając swój wniosek skarżąca podniosła, iż powzięła informacje, że sąd rejestrowy wszczął z urzędu postępowanie o dokonanie zmian wpisu w rejestrze przedsiębiorców KRS w tym dotyczące wykreślenia danych skarżącej. A zatem już w sierpniu 2016 roku skarżąca miała wiedzę o toczącym się postępowaniu rejestrowym i mogła do dnia wydania wyroku tj. do 22 lutego 2017 roku dowiedzieć się jak zakończyło się postępowanie w KRS. Nie jest tak, jak wskazuje skarżąca, że treść postanowienia sądu rejestrowego nie była jej znana. Przypomnieć należy, iż rejestr KRS jest jawny i każdy może skorzystać z jego zasobów. Jeśli więc pozwana nie znała treści orzeczenia referendarza sądowego, zapadłego w dniu 24 listopada 2016 r. w sprawie LD.XX Ns-Rej. KRS (...), mimo że wiedziała, że przed sądem rejestrowym toczy się postępowanie o wykreślenie jej z rejestru spółki (...), to stało się tak wyłącznie przez jej własne zaniedbanie. Nie stanowi to jednak wypełnienia przesłanki późniejszego wykrycia prawomocnego orzeczenia dotyczącego tego samego stosunku prawnego, czy też późniejszego wykrycia okoliczności faktycznej lub środka dowodowego, z którego skarżąca nie mogła skorzystać.

Skoro więc okoliczności faktyczne związane z wydaniem postanowienia o wykreśleniu z KRS były znane skarżącej lub powinny być jej znane przy zachowaniu należytego stopnia staranności i mogły być przywoływane w postępowaniu zakończonym prawomocnym wyrokiem, to nie można ich uznawać za skuteczne podstawy skargi o wznowienie postępowania.

Nie istniały żadne przeszkody, aby skarżąca już przed Sądem I instancji, a najpóźniej w apelacji od wyroku z dnia 22 lutego 2017 r. podjęła odpowiednią inicjatywę dowodową i zgłosiła stosowne wnioski, również te, które stały się podstawą skargi o wznowienie. Skoro okoliczności faktyczne i środki dowodowe istniały już wtedy, to mogły być przywołane przez skarżącą wówczas. Podniesienie ich w skardze o wznowienie postępowania nie wyczerpuje zaś dyspozycji art. 403 § 2 k.p.c.

Mając na uwadze powyższe należało uznać, że zachodzą podstawy do odrzucenia skargi. Wprawdzie skarżąca powołała się na ustawowe podstawy wznowienia, wynikające z art. 401 ust. 2 i art. 403 § 2 k.p.c., ale w rzeczywistości podstawy te nie zachodziły.

Z tej przyczyny Sąd Okręgowy odrzucił skargę na podstawie art. 410 § 2 k.p.c.

Iwona Godlewska Beata Matysik Ryszard Badio