Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 26 września 2019 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy,

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Artur Fornal

Sędziowie: Wiesław Łukaszewski

Marek Tauer

po rozpoznaniu w dniu 26 września 2019 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. Z.

przeciwko (...) w O. (Republika C.)

o zapłatę

na skutek zażalenia powoda na postanowienie Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 2 lipca 2019 r., sygn. akt VIII GNc 2259/19

p o s t a n a w i a:

oddalić zażalenie.

Wiesław Łukaszewski Artur Fornal Marek Tauer

Sygn. akt VIII Gz 167/19

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 2 lipca 2019 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy oddalił wniosek powoda M. Z. o wydanie europejskiego nakazu zabezpieczenia w sprawie przeciwko (...) w O. (Republika C.) o zapłatę kwoty 1950 zł wraz z odsetkami.

W uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia, odwołując się do treści art. 7 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 655/2014 z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiającego procedurę europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym w celu ułatwienia transgranicznego dochodzenia wierzytelności w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.Urz.UE.L 2014 Nr 189, str. 59 – dalej jako „Rozporządzenie Nr 655/2014”), Sąd pierwszej instancji uznał, że powód nie wykazał, aby istniała pilna potrzeba zastosowania środka zabezpieczającego i zajęcia rachunku bankowego obowiązanej spółki poprzez nakaz zabezpieczenia, a istnienie realnego ryzyka, że bez zabezpieczenia późniejsze zaspokojenie roszczeń nie będzie możliwe lub będzie znacząco utrudnione, nie zostało uprawdopodobnione. Zdanie Sądu tego, że egzekucja dochodzonego świadczenia bez wcześniejszego zabezpieczenia będzie niemożliwa nie potwierdza w szczególności treść przedstawionego przez powoda wydruku z forum internetowego oraz zestawienia wierzytelności. Z dokonanych tam wpisów wynika wprawdzie, że pozwany płaci kontrahentom z opóźnieniem, lub że skierowano sprawę do windykacji, co nie jest równoznaczne z niewypłacalnością pozwanego (jeden z jego kontrahentów twierdził, że uzyskał zapłatę w terminie). Sam fakt natomiast, że dłużnik ma więcej niż jednego wierzyciela, nie może być uznany za wystarczający, aby uzasadniać wydanie nakazu. Nie spełniono zatem, w ocenie Sądu Rejonowego, przesłanek wydania europejskiego nakazu zabezpieczenia wynikających z powołanej regulacji.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożył powód zarzucając mu naruszenie:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczną z zasadami logiki i prawidłowego rozumowania ocenę dowodu – wydruku z forum internetowego – i w następstwie popełnienia błędu w ustaleniach faktycznych poprzez uznanie, że według umieszczonych tam wpisów pozwana spółka reguluje swoje płatności, jednak z opóźnieniem, kiedy z umieszczonych na przedmiotowym portalu opinii o pozwanym wynika jednoznacznie, że w ogóle nie reguluje on swoich zobowiązań,

2.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez naruszenie swobodnej oceny dowodów i następstwie popełnienie błędu w ustaleniach faktycznych wskutek przyjęcia, jakoby z dowodu – wydruku z forum internetowego – wynikało, że sytuacja finansowa pozwanej spółki jest na tyle dobra, że nie istnieje stan konieczności zabezpieczenia roszczenia i oparcie przedmiotowego rozstrzygnięcia na nieprawidłowym odczytaniu intencji opiniujących pozwaną osób i jednej opinii pozytywnej na jej temat,

3.  art. 7 Rozporządzenia Nr 655/2014 - poprzez niezastosowanie tego przepisu w sytuacji, kiedy prawidłowo powinien on zostać zastosowany in casu, gdyż zostały spełnione wskazane w nim przesłanki, wierzyciel przedłożył bowiem wystarczające dowody, by przekonać sąd, że istnieje pilna potrzeba zastosowania środka zabezpieczającego w formie nakazu zabezpieczenia, ponieważ istnieje realne ryzyko, że bez takiego środka późniejsze dochodzenie roszczenia wierzyciela wobec dłużnika będzie niemożliwe lub znacząco utrudnione – z wydruku z forum internetowego – wynikało, że sytuacja finansowa pozwanej spółki jest na tyle zła, że istnieje stan konieczności zabezpieczenia, ponieważ przy prawidłowym odczytaniu intencji opiniujących pozwaną osób należy w sposób jednoznaczny stwierdzić, że dłużnik nie reguluje wymagalnych długów, a ponadto w sytuacji, gdy roszczenie powoda stało się wymagalne – pozwany zaprzestał odpowiadać na jego wiadomości i wezwania do zapłaty, mimo że wcześniej był dobry kontakt pomiędzy stronami przy wykonaniu umowy.

Wskazując na powyższe, powód wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i udzielenie zabezpieczenia zgodnie z wnioskiem. Zdaniem powoda opinie o pozwanym znajdujące się na branżowym portalu internetowym w jednoznaczny sposób świadczą o zachwianiu płynności finansowej tej spółki. Pozwany nie zapłacił, nie umożliwia kontaktu, nie negocjuje zmiany terminu płatności, ewentualnie świadczeń zastępczych, a dodatkowo posiada on znaczny wolumen na giełdzie długów. Zbyt daleko idące w świetle realiów obrotu i doświadczenia życiowego jest natomiast wymaganie, aby powód przedstawił dowody świadczące o tym, że pozwany wyzbywa się majątku. W ocenie skarżącego tego rodzaju informacje są dla wierzycieli niedostępne, jeśli nie mogli oni wystąpić jeszcze o egzekucję.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie powoda nie zasługiwało na uwzględnienie.

Z art. 7 ust. 1 Rozporządzenia Nr 655/2014 wynika, że dla skutecznego domagania się wydania europejskiego nakazu zabezpieczenia wierzyciel zobowiązany jest przedłożyć wystarczające dowody, by przekonać Sąd, że istnieje pilna potrzeba zastosowania środka zabezpieczającego w formie nakazu zabezpieczenia, ponieważ istnieje realne ryzyko, że bez takiego środka późniejsze dochodzenie roszczenia wierzyciela wobec dłużnika będzie niemożliwe lub znacząco utrudnione. Warunek ten dotyczy w jednakowym stopniu wierzycieli będących w posiadaniu orzeczenia, jak i tych znajdujących się jeszcze w stadium przedprocesowym (por. A. Aseńko Transgraniczne zabezpieczenie wierzytelności na rachunku bankowym – nowe rozporządzenie (UE) 655/2014; dodatek „Monitor Prawniczy”, Nr 8/2015 , str. 1037). Natomiast w myśl art. 1144 ³ § 1 k.p.c. do postępowań dotyczących europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu zabezpieczającym (przewidujące w art. 730 ¹ § 1 i 2 k.p.c. m.in. jedynie wymóg uprawdopodobnienia – a nie udowodnienia – że brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie orzeczenia) jedynie w zakresie nieuregulowanym w Rozporządzeniu Nr 655/2014.

Rację ma w konsekwencji Sąd pierwszej instancji, że istnienie okoliczności istotnych dla wydania żądanego nakazu wymaga ich udowodnienia przez wierzyciela, co wynika także z preambuły do Rozporządzenia Nr 655/2014 (pkt 14).

W świetle dowodów przedstawionych wraz z przedmiotowym wnioskiem nie sposób jednak, także w ocenie Sądu Okręgowego, przyjąć za słuszne twierdzenia wnioskodawcy, że w sprawie spełniony został warunek z art. 7 ust. 1 Rozporządzenia Nr 655/2014. Samo powoływanie się przez uprawnionego na okoliczność nieregulowania przez pozwanego spornych należności nie może być z tym równoznaczne, zwłaszcza, że w powołanym wyżej pkt 14 preambuły do Rozporządzenia nr 655/2014, stwierdzono, że „samo niezapłacenie lub podważanie roszczenia albo też sam fakt, iż dłużnik ma więcej niż jednego wierzyciela, nie powinny jako takie być uważane za dowód wystarczający, by uzasadnić wydanie nakazu”.

Jak wskazano w preambule ww. aktu (także w 14): „warunki wydania nakazu zabezpieczenia powinny zapewniać właściwą równowagę między interesami wierzyciela w kwestii uzyskania nakazu a interesami dłużnika co do ochrony przed nadużyciem nakazu (…) wierzyciel powinien we wszystkich przypadkach (...), być zobowiązany do dowiedzenia i przekonania sądu, że jego roszczenie należy pilnie objąć ochroną sądową i że bez wydania nakazu wykonanie już wydanego lub przyszłego orzeczenia może być niemożliwe lub znacząco utrudnione ze względu na istnienie realnego ryzyka, że do czasu spowodowania przez wierzyciela wykonania już wydanego lub przyszłego orzeczenia, dłużnik wyda, ukryje lub zniszczy swoje aktywa lub zbędzie je po zaniżonej wartości lub w nietypowym zakresie lub też wskutek nietypowego działania”.

Przewidziane w przepisie art. 7 ust. 1 Rozporządzenia nr 655/2014 ryzyko uniemożliwienia lub utrudnienia dochodzenia roszczenia, będące przedmiotem dowodu, sprowadza się do wszelkich działań dłużnika prowadzących do uszczuplenia swojego stanu posiadania. W przypadku roszczeń o świadczenia pieniężne obawa co do egzekucyjnego wykonania przyszłego orzeczenia może płynąć przede wszystkim stąd, ze zagrożona jest wypłacalność obowiązanego, w szczególności gdy nie ma on dostatecznego majątku.

Sąd powinien ocenić dowody przedłożone przez wierzyciela na poparcie istnienia takiego ryzyka. Co do zasady sam fakt, że sytuacja finansowa dłużnika jest zła lub pogarsza się, nie powinien - sam w sobie - stanowić wystarczającej podstawy do wydania nakazu. Sąd może jednak okoliczności świadczące o tym pod uwagę przy ogólnej ocenie istnienia ryzyka. Zagrożenie pozbawienia zaspokojenia jest jednak pewnym stanem obiektywnym dotyczącym zachowania się dłużnika. W powyższym kontekście należy również interpretować pojęcie pilnej potrzeby. Nie można więc uznać za wystarczające samo wystąpienie zachowań dłużnika mogących jedynie wskazywać na zamiar podejmowania działań zmierzających do uszczuplania swojego majątku, ale konieczna jest bliska odległość czasowa między podejmowanymi działaniami, a potencjalnym skutkiem w postaci uszczuplenia majątku (por. Lucyna Łuczak-Noworolnik, Komentarz do art. 7 Rozporządzenia nr 655/2014 ustanawiającego procedurę europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym w celu ułatwienia transgranicznego dochodzenia wierzytelności w sprawach cywilnych i handlowych, LEX/el., 2018).

Słusznie uznał Sąd pierwszej instancji, iż żadna ze wskazanych powyżej okoliczności nie została przez skarżącego wykazana. Sąd Okręgowy nie dopatrzył się tu zaniedbań w zakresie oceny materiału dowodowego, jak również przekroczenia zasady swobodnej oceny dowodów.

Nie może bowiem zostać uznany za wystarczający w tym celu, wygenerowany z portalu internetowego wydruk, zawierający wybrane (6 spośród 80 – k. 26 akt) oceny z opiniami kontrahentów na temat obowiązanej spółki. Z przedstawionego wydruku wynikać może jedynie, że pozwany nie uregulował w terminie należności na rzecz pięciu podmiotów. Zauważyć trzeba jednak, że wydruk zawiera również pozytywne opinie na temat pozwanej spółki, przy czym widoczna jest jedynie treść jednej z nich - z dnia 10 maja 2018 r. (wynika z niej, że pozwana płaci w terminie), a wcześniejsza - z dnia 9 maja 2018 r. - nie jest już widoczna na wydruku, a tym samym nie została ona Sądowi ujawniona ( zob. k. 26 akt). Nie można jednocześnie wykluczyć, że na temat kontaktów gospodarczych z pozwaną spółką pozytywnie wypowiedziało się więcej (niż dwoje) spośród 80 kontrahentów.

W ocenie Sądu, przedmiotowy wydruk należy więc traktować jako dowód wybiórczy, który który nie potwierdza w wystarczającym stopniu złej sytuacji finansowej pozwanej strony, a już z pewnością nie świadczy o jej niewypłacalności. W konsekwencji nie może to być wiarygodny dowód na potwierdzenie istnienia obiektywnego zagrożenia co do możliwości zaspokojenia roszczenia powoda, tym bardziej, że wnioskodawca innych dowodów Sądowi nie zaoferował, poza jedynie zestawieniem wierzytelności oferowanych do sprzedaży w serwisie transakcyjnym. W tym przypadku jednak nie zostały podane żadne szczegóły oferowanych do sprzedaży pozycji, pomimo tego, że przy każdej z nich zamieszczono odpowiedni link (oznaczony jako „info”) umożliwiający zapewne ich pozyskanie ( zob. k. 27 akt). Przypomnieć przy tym trzeba, że sam fakt, iż dłużnik ma więcej niż jednego wierzyciela, nie powinien być uważany za dowód wystarczający, by uzasadnić wydanie nakazu (zgodnie z pkt. 14 preambuły do Rozporządzenia nr 655/2014).

W świetle art. 1144 ³ § 1 k.p.c. nakazującego w zakresie nieuregulowanym stosować odpowiednio przepisy o postępowaniu zabezpieczającym, brak jest w ocenie Sądu Okręgowego, w aktualnym stanie prawnym podstaw, aby domagać się od powoda (skarżącego) przedstawienia dokumentacji uzupełniającej w rozumieniu „gromadzenia dowodów” - przewidzianego w art. 9 ust. 1 Rozporządzenia nr 655/2014. Zgodnie z tym przepisem, Sąd podejmuje decyzję w drodze procedury pisemnej na podstawie informacji i dowodów dostarczonych przez wierzyciela w jego wniosku lub wraz z tym wnioskiem. Jeśli sąd uzna, że dostarczone dowody są niewystarczające, może, o ile zezwala na to prawo krajowe, zwrócić się do wierzyciela, by dostarczył dodatkową dokumentację dowodową.

W art. 1144 ^3-13 k.p.c. oraz 730-757 k.p.c. brak instytucji analogicznej do „gromadzenia dowodów” – przeciwnie, zasadą postępowania zabezpieczającego jest oparcie się wyłącznie na inicjatywie uprawdopodobniającego wniosek, co pozwala uznać, iż prawo krajowe nie zezwala na podejmowanie w tym zakresie działań z urzędu. Interpretacja ta zgodna jest z zasadą kontradyktoryjności leżącej u podstaw polskiej procedury cywilnej i jak się wydaje – mając na uwadze regulację krajową dotyczącą instytucji – wzmacnia zasadę właściwej (odpowiedniej) równowagi między interesami wierzyciela w kwestii uzyskania nakazu a interesami dłużnika co do ochrony przed nadużyciem nakazu, wynikającą jednoznacznie z preambuły aktu. Na tle prawa krajowego wyrażono ponadto w orzecznictwie pogląd, że nie jest rolą sądu rozpoznającego wniosek o udzielenie zabezpieczenia prowadzenie jakiegokolwiek postępowania dla dokonania ustaleń w celu jego sprecyzowania. Brak ich wskazania we wniosku powinien prowadzić do jego oddalenia, ze względu na brak możliwości dokonania jego merytorycznej oceny (zob. np. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 14 lutego 2014 r., I ACz 10/14, LEX nr 1430745). Jeśli więc uprawniony nie dołożył należytej staranności w zakresie zgromadzenia dowodów i wyjaśnienia we wniosku ich znaczenia, to nie jest to wypadek uzasadniający podjęcie przez Sąd inicjatywy dowodowej z urzędu (por. art. 9 ust. 2 Rozporządzenia Nr 655/2014), lecz wypadek nienależytego wykonania przez stronę obowiązku przewidzianego w art. 7 ust. 1 ww. Rozporządzenia (zob. uzasadnienie postanowienia Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 22 maja 2018 r., V AGz 317/18, LEX nr 2499233).

W tych okolicznościach, wobec braku przedstawienia wystarczających dowodów na okoliczności przewidziane w art. 7 ust. 1 Rozporządzenia nr 655/2014, a w istocie nawet uprawdopodobnienia przez wnioskodawcę podstawowej przesłanki dla udzielenia zabezpieczenia w formie tam przewidzianej, Sąd pierwszej instancji zasadnie oddalił wniosek o wydanie europejskiego nakazu zabezpieczenia.

Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 1144 ⁸ k.p.c.