Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 września 2019 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 września 2019 roku w Człuchowie

na rozprawie sprawy z powództwa B. (...) w G.

przeciwko R. S.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej R. S. na rzecz powoda B. (...) w G. kwotę 500zł (pięćset złotych) wraz z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie od dnia 31 grudnia 2018 roku do dnia 25 września 2019 roku.

2.  należność zasądzoną w punkcie 1 (pierwszym) wyroku wraz z odsetkami, tj. kwotę 551,40zł (pięćset pięćdziesiąt jeden złotych czterdzieści groszy) rozkłada na 11 miesięcznych rat, 10 rat w wysokości 50zł (pięćdziesiąt złotych) każda rata i ostatnia 11 rata w wysokości 51,40zł (pięćdziesiąt jeden złotych czterdzieści groszy), płatnych do 15-tego dnia każdego miesiąca, poczynając od miesiąca następnego od tego, w którym niniejszy wyrok się uprawomocni, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w wysokości 7% w razie nieuiszczenia poszczególnych rat w terminie, od dnia wymagalności każdej raty do dnia zapłaty, a w razie zmiany odsetek ustawowych za opóźnienie z tymi odsetkami;

3.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

4.  nie obciąża pozwanej R. S. kosztami procesu.

Pobrano opłatę kancelaryjną

w kwocie zł – w znakach

opłaty sądowej naklejonych

na wniosku.

Sygn. akt I C 487/19

UZASADNIENIE

Powód B. (...) z siedzibą we G., złożył w elektronicznym postepowaniu upominawczym pozew przeciwko R. S. o zapłatę kwoty 2.377,05 złotych wraz z odsetkami umownymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazano, że w 30 lipca 2016 r. pozwana R. S. oraz E. (...) SA z siedzibą w P. zawarli umowę pożyczki nr (...), której przedmiotem było udzielenie pożyczki oraz świadczenie usługi terenowej obsługi pożyczki pozwanej. Powód wskazał, ze łącznie zobowiązanie pozwanej względem pierwotnego wierzyciela wynosiło z tytułu zawartej umowy 1876,41 zł. Pozwana zobowiązała się do spłaty kwot określonych umową w ratach, z których pierwsza wynosiła 60,52 zł, a pozostałe 60,25 zł. Podkreślono również, ze termin wymagalności zobowiązania upłynął dnia 17 maja 2017 r. Z pozwu wynika, ze pierwotny wierzyciel, pomimo braku spłaty nie przedsięwziął żadnych przewidzianych w umowie czynności windykacyjnych celem dobrowolnego zwrotu pożyczki pozwanej. Z tytułu przedmiotowej umowy pozwana spłaciła 100 zł. W związku z dalszym niewywiązywaniem się przez pozwaną z zobowiązań, pierwotny wierzyciel w dniu 17 maja 2017 r. skierował do pozwanej pismo w którym wypowiedział umowę, wzywając jednocześnie do spłaty pozostałej kwoty zadłużenia. Pozwana nie ustosunkowała się do treści pisma, nie nastąpiła spłata pozostałego do zapłaty zadłużenia. Następnie przedmiotowa wierzytelność wobec pozwanej została sprzedana przez pożyczkodawcę na rzecz powoda dniu 9 sierpnia 2017 r. Powód wyjaśnił, że nabył wierzytelność w łącznej kwocie 2.014,13 zł., na która to kwotę składała się 1.858,89 zł. tytułem roszczenia głównego, 155,24 zł. tytułem odsetek umownych naliczonych przez poprzedniego wierzyciela. Powód wskazał, ze na kwotę dochodzoną pozwem składa się 1858,89 zł. tytułem roszczenia głównego oraz kwota 518,16 zł. tytułem odsetek.

Postanowieniem z dnia 25 stycznia 2019 r. Sąd Rejonowy w Sądzie Rejonowym Lublin –Zachód w Lublinie, przekazał rozpoznanie przedmiotowej sprawy do Sądu Rejonowego w Człuchowie, wobec stwierdzenia braku podstaw do wydania nakazu zapłaty.

W piśmie z dnia 12 czerwca 2019 r. powód wskazał ,że pomimo tego, że pozwana nie wywiązała się z zobowiązań, poprzedni wierzyciel nie złożył pozwanej oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, która wygasła wraz z upływem okresu, na jaki została zawarta, a roszczenie stało się wymagalne w dniu 12 marca 2017 r.

Pozwana R. S. na rozprawie w dniu 25 września 2019 r. przyznała, ze zawierała przedmiotową umowę, przyznała również że nie wywiązała się z niej. Wyjaśniła, ze rozchorowała się, ma obecnie orzeczenie o niepełnosprawności i całkowity zakaz wykonywania pracy. Utrzymuje się z zasiłku w wysokości 457 zł. i nie posiada innego dochodu. Wyjaśniła również, ze nie wiedziała, ze jej mąż nie płacił za mieszkanie, dowiedziała się o tym dopiero po jego śmierci, kiedy poinformowano ją o zadłużeniu oraz przyznano lokal socjalny. Podkreślała, ze w związku z zawarciem przedmiotowej umowy otrzymała ok. 600 zł., a kwotę tę otrzymała jednorazowo przy podpisaniu umowy. Później już nie otrzymała żadnych pieniędzy. W tym czasie nie brała żadnych innych pożyczek, obecnie ma tylko jedną pożyczkę. Z uwagi na swoją sytuację wnosiła aby zadłużenie rozłożyć jej na raty w wysokości 50 zł. miesięcznie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana R. S. jako konsument w dniu 30 lipca 2016 roku zawarła z E. (...) SA w P. umowę pożyczki pieniężnej. W umowie ustalono, że pierwsza transza wynosi 1501,53 zł., a druga 374,88 zł. Umowa została zawarta na 32 tygodnie.

bezsporne ponadto dowód: umowa k. 23-25

Ww. umowa została wypowiedziana pozwanej, przez pożyczkodawcę pismem z dnia 10 kwietnia 2017 r., w związku z niewykonaniem przez pozwaną postanowień umowy.

dowód: pismo k. 26, potwierdzenie nadania k.27

W dniu 9 sierpnia 2017 r. na podstawie umowy przelewu wierzytelności zawartej przez powoda B. (...) z siedzibą we G. i spółkę E. (...) z siedzibą w P. powód nabył wierzytelność wynikającą z ww. umowy

bezsporne, ponadto umowa k. 33-37

Pozwana R. S., po podpisaniu ww. umowy zachorowała. Ma obecnie orzeczenie o niepełnosprawności i całkowity zakaz wykonywania pracy. Utrzymuje się z zasiłku w wysokości 457 zł. i nie posiada innego dochodu. Jest wdową, której mąż nie płacił za mieszkanie i nie poinformował jej o rosnącym zadłużeniu. Dowiedziała się o zaległościach dopiero po jego śmierci, kiedy poinformowano ją o zadłużeniu oraz przyznano lokal socjalny.

bezsporne

Sąd zważył co następuje:

Powództwo w niniejszej sprawie nie zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Powód BEST II Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą we G. wywodził swoje roszczenie od pozwanej R. S. z umowy zawartej przez pozwaną z poprzednim wierzycielemE. (...) w P. w dniu 30 lipca 2016 roku. Wskazać należy, że pozwana uznała roszczenie co do zasady, ale podkreśla, ze w związku z umową na którą powołał się powód, otrzymała jedynie jednorazowo kwotę ok. 600 zł, stanowczo zaprzeczyła aby to była wyższa kwota.

Zgodnie z treścią art. 213 § 2 k.p.c. Sąd jest związany uznaniem powództwa, chyba że uznanie jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. Podkreślić jednak należy, ze pozwana uznała roszczenie tylko w części, albowiem podkreślała, ze otrzymała jedynie kwotę 600 zł., a nie określoną w umowie, na która to kwotę powoływał się powód. W związku z powyższym na wstępie należało ustalić jaka kwota została wypłacona pozwanej na podstawie umowy.

Nie budzi wątpliwości, że obowiązkiem strony powodowej jest dołączenie do pozwu dowodów. Z treści art. 3 k.p.c. wynika obowiązek stron i ich pełnomocników do przedstawiania dowodów istotnych w sprawie. Podkreślenia wymaga fakt, iż to strona powodowa powinna udowodnić, że określona wierzytelność jej przysługuje, tym bardziej, że jako wierzyciel dochodzący zaspokojenia wierzytelności, powinien wykazać podstawę (źródło) zobowiązania pozwanego, jak i jego wysokość. Zgodnie bowiem z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi określone dla siebie skutki prawne, tym bardziej, że ciężar dowodu pozostaje w ścisłym związku z problematyką procesową dowodów. Sąd tylko wyjątkowo winien ingerować w przebieg postępowania dowodowego dopuszczając dowody z urzędu, które to uprawnienie wynika z treści przepisu art. 232 k.p.c. Zgodnie bowiem z przyjętą linią orzecznictwa obowiązek wskazania dowodów, potrzebnych dla rozstrzygnięcia sprawy, obciąża przede wszystkim strony (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 października 1996 r., III CKN 6/96, OSNC 1997/3/29). Nie budzi wątpliwości, ze samo twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności (art. 227 k.p.c.) powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą (por. SN wyrok z dnia 22 listopada 2001 roku, sygn. I PKN 660/00).

W niniejszej sprawie, jak powyżej wskazano, stan faktyczny był w części bezsporny. Pozwana uznała powództwo co do zasady w części, podkreślając, ze otrzymała kwotę 600 zł. i taką kwotę jest w stanie spłacić w ratach. Przyznała, iż zawarła umowę pożyczki gotówkowej, jednak zaprzestała spłaty zobowiązania z uwagi na brak możliwości finansowych z powodu swojej choroby na skutek której ma orzeczony stopień niepełnosprawności i jest niezdolna do pracy. Nie ulega wątpliwości, że dochodzona w niniejszej sprawie wierzytelność wynika z umowy pożyczki zawartej między pozwaną i pierwotnym wierzycielem, oraz że roszczenie wynikające z tej umowy zostało zbyte przez pierwotnego wierzyciela na rzecz powoda.

Zgodnie z treścią art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem.

Z kolei w myśl art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2014 roku, poz. 1497 ze zm.) przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, przy czym za umowę o kredyt konsumencki uważa się między innymi umowę pożyczki.

Przy umowie pożyczki, głównymi świadczeniami stron są: po stronie pożyczkodawcy udostępnienie określonych środków finansowych do korzystania na określony okres czasu, a ze strony pożyczkobiorcy, zwrot tych środków (tak zwany depozyt nieprawidłowy). Umowa pożyczki została przy tym ukształtowania w kodeksie cywilnym w taki sposób, że co do zasady może być zarówno umową odpłatną, jak i nieodpłatną. W przypadku zawarcia przez strony odpłatnej umowy pożyczki, wynagrodzenie pożyczkodawcy winno być wyraźnie określone w umowie. Zwyczajowo formę wynagrodzenia za korzystanie z cudzego kapitału stanowią odsetki, ewentualnie zapłata prowizji. Ustawodawca, aby przeciwdziałać ocenianemu negatywnie w świetle zasad współżycia społecznego zjawisku lichwy oraz aby chronić interesy słabszych uczestników obrotu gospodarczego, jakimi zazwyczaj są konsumenci, wprowadził przy tym do kodeksu cywilnego instytucję odsetek maksymalnych, których wysokość winna stanowić podstawowe odniesienie do oceny ekwiwalentności wysokości wynagrodzenia pożyczkodawcy ustalonego w umowie. Stopa tych odsetek ustalana jest w odniesieniu do aktualnej stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego i odzwierciedla bieżący układ stosunków gospodarczych, „cenę” pieniądza w obrocie międzybankowym i poziom inflacji, zapewnia więc pożyczkodawcom godziwy zysk. Z drugiej strony jej wprowadzenie nie pozwala podmiotom uprzywilejowanym, jakim zwykle w obrocie z konsumentami znajdującymi się w trudnej sytuacji materialnej, niewykształconymi lub mającymi trudności intelektualne z rozeznaniem konsekwencji swojego działania, są pożyczkodawcy, na wykorzystywanie przymusowego położenia słabszej strony umowy. Odsetki, obok prowizji za udzielenie pożyczki, stanowią wynagrodzenie pożyczkodawcy za korzystanie przez kredytobiorcę z jego środków finansowych. Trzeba też podkreślić, że umowa pożyczki, sformułowana zgodnie z zasadami uczciwego i rzetelnego obrotu na rynku kapitałowym, powinna jasno określać, które opłaty i prowizje stanowią zysk pożyczkodawcy, a które są pobierane na pokrycie konkretnych kosztów ponoszonych przez niego w związku z zawartą umową i jej obsługą. Te ostatnie powinny zostać przy tym określone w wysokości rzeczywiście ponoszonej przez pożyczkodawcę tak, aby nie stanowiły ukrytego źródła zysku. Ponadto z istotą pożyczki sprzeczne jest „przeniesienie” na rzecz biorącego pożyczkę sum pieniężnych, których w rzeczywistości nigdy on nie otrzymuje, a które automatycznie zostają zaliczone na poczet związanych z pożyczką kosztów i opłat lub umów dodatkowych. W wyniku tego pożyczkobiorca byłby bowiem zobowiązany do spłaty znacznego zobowiązania, nie otrzymując przy tym na własność żadnych środków pieniężnych. Taką konstrukcję umowy pożyczki należy więc uznać za sprzeczną z zasadą swobody umów wyrażoną w art. 353 ¹ k.c., zgodnie z którą strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Zgodnie bowiem z treścią art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przyjętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4). Przy czym pod pojęciem konsumenta kodeks cywilny w art. 22 ¹ k.c. wskazuje osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Z uwagi na fakt, ze pozwana zakwestionowała wysokość faktycznie udostępnionej jej kwoty z tytułu pożyczki Sąd miał obowiązek ustalić wysokość faktycznie udostępnionej jej do dyspozycji kwoty z tytułu pożyczki. Z treści umowy wynika, że pożyczka miała zostać wypłacona pozwanej w dwóch transzach (dowód: umowa k. 23024). Przy czym pożyczkobiorca zobowiązał się spłacić prowizję za udzielenie pożyczki, opłatę przygotowawczą i opłatę za usługę terenowej obsługi pożyczki gotówką w dniu zawarcia umowy lub przez ich pobranie w dniu podpisania umowy przez pożyczkodawcę z kwoty I transzy (pkt 1 umowy). W tym zakresie pożyczkobiorca przedstawić miał pożyczkodawcy swoją oddzielną dyspozycję. Ponadto w umowie wskazano również, że w przypadku występowania jakichkolwiek zobowiązań pożyczkobiorcy względem pożyczkodawcy mogą one zostać potrącone z II transzy (pkt 7 umowy). Z przedłożonego natomiast przez powoda materiału dowodowego – jak powyżej wskazano - absolutnie nie wynika jaka kwota faktycznie została wypłacona pozwanej tytułem I transzy. W szczególności powód nie wykazał czy pozwana jako pożyczkobiorca przedstawiła powodowi oddzielną dyspozycję do potrącenia z I transzy: prowizji za udzielenie pożyczki, opłaty przygotowawczej i opłaty za usługę terenowej obsługi pożyczki, czy też spłaciła te dodatkowe koszty w inny sposób i czy nastąpiło to w dniu zawarcia umowy, czy w późniejszym czasie. Powód nie wykazał również, czy doszło do wypłaty II transzy, a pozwana tę okoliczność zakwestionowała. W związku z powyższym ani z umowy ani z żadnego innego dowodu nie wynika jak kwota została pozwanej wypłacona, jakie kwoty zostały potrącone pozwanej z pierwszej transzy.

Powód w celu wykazania zasadności i wysokości dochodzonego roszczenia przedłożył jedynie umowę, z której wywodził swoje roszczenie tj umowę pożyczki z dnia 30 lipca 2016 r. Nie przedłożył jednak dowodu wypłacenia pozwanej kwoty jaką otrzymała na podstawie przedmiotowej umowy. W związku z powyższym pozbawił Sąd możliwości weryfikacji jaka kwota została rzeczywiście jej wypłacona, tym bardziej, ze pozwana podkreślała, że otrzymała kwotę ok. 600 zł. W związku z powyższym Sąd ustalił, ze pozwana otrzymała 600 zł. z tytułu zawarcia umowy. Powyższe zostało uznane przez pozwaną, a powód nie wykazał, ze była to wyższa kwota.

Biorąc pod uwagę, ze powód nie wykazał, jaka kwota została wypłacona pozwanej na podstawie umowy, trudno ustosunkować się do pozostałych opłat i ich wysokości, czy zostały one prawidłowo wyliczone. Co miało wpływ na ich wysokość. Nie można bowiem wykluczyć, ze również wysokość przyznanej i wypłaconej pozwanej kwoty wpływała na wysokość opłat. W związku z powyższym skoro pozwanej wypłacono niższą kwotę pożyczki, niż wynika z umowy, to również opłaty powinny ulec stosunkowemu obniżeniu. Tym samym Sąd nie uwzględnił roszczenia w części dotyczących kosztów pożyczki, albowiem nie wiadomo od jakiej kwoty pożyczki były one naliczone, czy od kwoty rzeczywiście wypłaconej pozwanej (600 zł.), czy od kwoty wynikającej z umowy. Również roszczenie w części dotyczącej odsetek nie podlegało na uwzględnieniu, albowiem z pozwu wynika, ze termin wymagalności zobowiązania upłynął z dniem 17 maja 2017 r. na skutek wypowiedzenia umowy (por. uzasadnienie pozwu), natomiast w piśmie z dnia 12 czerwca 2019 r. powód wskazał, że pomimo tego, że pozwana nie wywiązała się z zobowiązań, poprzedni wierzyciel nie złożył pozwanej oświadczenia

o wypowiedzeniu umowy, która wygasła wraz z upływem okresu, na jaki została zawarta, a roszczenie stało się wymagalne w dniu 12 marca 2017 r. (por. pismo powoda z dnia 12 czerwca 2019 r.). Nadmienić należy, że powód dołączył dowód: pismo zawierające wypowiedzenie umowy. Jeżeli według powoda wymagalność roszczenia należy określić na dzień 12 marca 2017 r. tj termin płatności ostatniej raty pożyczki wynikający z harmonogramu, to na jakiej podstawie po tej dacie wierzyciel pierwotny wypowiedział umowę pozwanej z 30 dniowym okresem wypowiedzenia (por. wypowiedzenie k. 26). W związku z powyższym w ocenie Sądu powód nie określił precyzyjnie daty wymagalności odsetek od której należało liczyć odsetki, dlatego też pozew w tym zakresie należało oddalić.

Niewątpliwie pozwana zawierała przedmiotową umowę jako konsument, który nie miał wpływu na jej treść. Biorąc pod uwagę, ze pozwana przyznała, że na podstawie umowy pożyczki otrzymała jednorazowo kwotę 600 zł, a z żadnego innego dowodu nie wynika, ze była to wyższa kwota, czy była wypłacona II transza, Sąd uznał, ze taka kwota została pozwanej wypłacona. Uwzględniając, ze z pozwu wynika że na poczet roszczenia pozwana uiściła należność w wysokości 100 zł., Sąd ustalił, ze taka kwota została uiszczona i została ona odliczona od kwoty wypłaconej pozwanej. W związku z powyższym Sad uwzględnił roszczenie co do kwoty 500 zł., a w pozostałym zakresie oddalił.

Zgodnie z treścią art. 320 k.p.c. w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie. Takie wypadki zachodzą, jeżeli ze względu na stan majątkowy, rodzinny, zdrowotny spełnienie świadczenia przez pozwanego niezwłoczne lub jednorazowe spełnienie zasądzonego świadczenia przez pozwanego byłoby niemożliwe lub bardzo utrudnione albo narażałoby jego lub jego bliskich na niepowetowane szkody (vide: A. Jakubecki, Komentarz do art. 320 Kodeksu postępowania cywilnego, Lex Omega). Rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty ma jednak ten skutek, że wierzycielowi nie przysługują odsetki od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat ( uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego - zasada prawna z dnia 22 września 1970 roku, III PZP 11/70, OSNC 1971, nr 4, poz. 61).

W niniejszej sprawie, w ocenie Sądu, zasądzone roszczenie na mocy art. 320 k.p.c. należało rozłożyć na raty, z uwagi na trudną sytuację materialną i osobistą pozwanej. Nie zastosowanie w tym wypadku przepisu art. 320 k.p.c. mogłoby narazić pozwaną na niepowetowaną szkodę.

Zauważyć należy, iż obecnie pozwana ma orzeczony stopień niepełnosprawności i całkowity zakaz wykonywania pracy, jest wdową, której mąż wcześniej za życia nie poinformował o zadłużeniu z tytułu opłat za mieszkanie. W tej sytuacji niezastosowanie – zgodnie z wnioskiem pozwanej – rozłożenia na raty świadczenia mogłoby narazić ją na znaczną szkodę

Biorąc pod uwagę wynik procesu oraz, że pozwana uznała powództwo w części na pierwszej rozprawie, a powód nie wykazał, aby roszczenie zasługiwało na uwzględnienie w wyższej wysokości Sąd odstąpił od obciążenia pozwanej kosztami procesu (art. 102 k.p.c.).

Podkreślić należy, ze zgodnie z treścią art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepis ten ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Jest rozwiązaniem szczególnym, niepodlegającym wykładni rozszerzającej, wykluczającym stosowanie wszelkich uogólnień, wymagającym do swego zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności. Nie konkretyzuje on pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawia ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi ( porów. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73, LEX nr 7366). Sąd bierze pod uwagę przesłanki związane z samym przebiegiem postępowania oraz dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony.