Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 czerwca 2019 r.

Sąd Rejonowy w Jaśle I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Grzegorz Wanat

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Lucyna Szeredy

po rozpoznaniu 28 maja 2019r. w J.

sprawy z powództwa (...) S. A. z siedzibą w W.

przeciwko T. S.

o zapłatę

I. zasądza od pozwanego T. S. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 6.711,17 zł (sześć tysięcy siedemset jedenaście złotych 17/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 24.01.2019r. do dnia zapłaty;

II. oddala powództwo w pozostałej części;

III. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.067 zł (dwa tysiące sześćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym 1.817 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

IV. wyrokowi w punkcie I nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

Sygn. akt I C 292/19 upr.

UZASADNIENIE

wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Jaśle z 05.06.2019 r.

Powód (...) S.A. z siedzibą w W. domagał się zasądzenia od pozwanego T. S. kwoty 7.141,65 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Jednocześnie wnosił o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania.

Uzasadniając żądanie pozwu wskazał, że dochodzona wierzytelność wynika z dwóch umów pożyczek: o nr (...) z 31.03.2017 r. i nr (...) z 23.08.2017 r.

Pozwany nie dokonał pełnej spłaty swojego zobowiązania, w związku z czym do zapłaty pozostaje kwota wskazana w pozwie.

Pozwany, będąc prawidłowo zawiadomionym o terminie rozprawy, nie stawił się na nią, ani nie złożył odpowiedzi na pozew.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Powód w dniu 31.03.2017r. zawarł z pozwanym T. S. umowę pożyczki pieniężnej o nr (...) na kwotę 1.000 zł. Umowa przewidywała koszty udzielenia pożyczki w postaci: prowizji – 408,96 zł, opłaty przygotowawczej – 40 zł, opłaty za Elastyczny Plan Spłat – 175,28 zł, składki ubezpieczenia – 156 zł oraz roczną stopę oprocentowania na kwotę 160,51 zł. Łącznie pozaodsetkowe koszty pożyczki zostały określone na kwotę 780,24 zł. Strony przewidziały czas obowiązywania umowy na 12 miesięcy (dowód: umowa pożyczki nr (...) – k. 11).

W dniu 23.08.2017 r. pozwany zawarł kolejną umowę pożyczki z (...) S.A. – umowę o nr (...), na kwotę 4.000 zł. Umowa, analogicznie jak poprzednia, przewiduje koszt w postaci składki na ubezpieczenie – 156 zł, prowizję – 1.542,96 zł, opłatę przygotowawczą – 40 zł, opłatę za Elastyczny Plan Spłat – 661,28 zł oraz roczną stopę oprocentowania na kwotę 160,51 zł. Umowę zawarto na 12 miesięcy (dowód: umowa pożyczki pieniężnej nr (...) –
k. 11).

W związku z powstaniem zaległości w spłacie, powód – pismem
z 13.03.2018 r. (dowód: wypowiedzenie umowy – k. 12) wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 7.141,65 zł, dokonując zarazem wypowiedzenia ww. umów.

Sąd zważył co następuje.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Sąd Rejonowy uznał, że wobec niestawiennictwa pozwanego na rozprawie i nie złożenia odpowiedzi na pozew, rozważyć należało możliwość wydania wyroku zaocznego. Wydanie wyroku zaocznego oparte jest na założeniu, że prawdziwe są twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych, doręczonych pozwanemu, chyba, że jak stanowi art. 339 § 2 k.p.c. in fine – budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa. Wprowadzone przez art. 339 § 2 k.p.c. swoiste domniemanie zgodności twierdzeń powoda z rzeczywistym stanem rzeczy nie zwalnia powoda od przytoczenia faktów, które są niezbędne do dokonania subsumpcji materialnoprawnej, stanowiącej faktyczną
i materialnoprawną podstawę wyroku. Sąd obowiązany jest bowiem, nawet przy uznaniu twierdzeń powoda za prawdziwe, dokonać prawidłowej oceny zasadności żądania pozwu opartego na tych twierdzeniach, z punktu widzenia prawa materialnego.

Do sprawy miały zastosowanie przepisy art. 720 k.c. wraz z przepisami ustawy z 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim.

Zgodnie z art. 720 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem.

Z kolei w myśl art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12.05.2011 roku
o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2014 roku, poz. 1497 ze zm.) przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, przy czym za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności między innymi umowę pożyczki.

Z kolei, zgodnie z art. 5 pkt 6 powołanej ustawy, całkowity koszt kredytu obejmuje wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta. Przy czym, jak wynika
z punktu 6a) ustawy tzw. pozaodsetkowe koszty kredytu to wszystkie koszty, które konsument ponosi w związku z umową o kredyt konsumencki,
z wyłączeniem odsetek. P. koszty kredytu oblicza się według wzoru przyjętego w art. 36a, przy czym koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu i nie należą się w części przekraczającej maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu obliczone w sposób określony w ust. 1 lub całkowitą kwotę kredytu. Przepis art. 36a ust. 2 stanowi lex specialis w stosunku do art. 36a ust. 1, a zatem drugi limit ogranicza działanie pierwszego limitu obliczanego według wzoru zamieszczonego w art. 36a ust. 1 (vide: komentarz Czech Tomasz, Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, WKP 2018).

Analiza powyższych przepisów ustawy prowadzi do konkluzji, że skoro kwota środków pieniężnych postawiona faktycznie do dyspozycji pożyczkobiorcy – pozwanego T. S., w przypadku pierwszej umowy
(z 31.03.2017 r.) wyniosła 1.000 zł, to kwotę tę należy – zgodnie z definicją zawartą w art. 5 pkt 7 ww. ustawy – traktować jako całkowitą kwotę kredytu. Zarazem, jeśli powód od udzielonej kwoty pożyczki zastrzegł koszty w łącznej wysokości 780,24 zł, to – zgodnie z treścią art. 36a ust. 1 ustawy – nadwyżka ponad kwotę 550 zł była kwotą nienależną powodowi (230,24 zł).

W tych okolicznościach zgłoszone powództwo – w zakresie umowy nr (...) należało uznać za zasadne w części, a podlegające oddaleniu
w zakresie kosztów wykraczających ponad przewidziany prawem limit pozaodsetkowych kosztów kredytu, tj. w zakresie kwoty 230,24 zł.

W tym miejscu należy odnieść się do żądanej wraz z innymi pozaodsetkowymi kosztami pożyczki składki na ubezpieczenie. W ocenie Sądu – niezależnie od wykroczenia przez powoda ponad wskazany wyżej ustawowy limit kosztów - za niedopuszczalne uznać należało obciążenie pozwanego przez stronę powodową kosztami umowy ubezpieczenia na życie. Przede wszystkim zastrzeżenia wzbudza fakt, że strona powodowa, domagając się zwrotu wzmiankowanej składki na ubezpieczenie w wysokości 156,00 zł, w żaden sposób nie wykazała, iż składkę ową sama uiściła na rzecz ubezpieczyciela, co rodziłoby po jej stronie roszczenie zwrotne względem pozwanego w tym zakresie.

W konsekwencji, Sąd Rejonowy uznał, że kwota składki na ubezpieczenie nie powinna mieć wpływu na ustalanie zadłużenia pozwanego. Dodać również należy, że normy procesu cywilnego w przepisie art. 3 k.p.c. nakładają na strony obowiązek składania wyjaśnień, co do okoliczności faktycznych sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek, a nadto obowiązek przedstawienia dowodów. Sąd jest organem, który dopuszcza i przeprowadza dowody
w toczącym się procesie, lecz inicjatywa w tym zakresie niewątpliwie obciąża strony (art. 3 i 232 k.p.c.). Z przepisu art. 6 k.c. wynika ogólna reguła, iż ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W procesie cywilnym strony mają obowiązek twierdzenia i dowodzenia tych wszystkich okoliczności (faktów), które stosownie do art. 227 k.p.c. mogą być przedmiotem dowodu. Skoro zatem strona powodowa nie tylko nie wykazała, ale nawet nie starła się wykazać, iż imieniem pozwanego pokryła składkę na ubezpieczenie, brak jest podstaw do domagania się jej zwrotu w niniejszym postępowaniu.

Niezależnie od powyższego, należy w tym miejscu podkreślić, że
w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z przedsiębiorcą i konsumentem, oraz posłużeniem się wzorcami umownymi. Sąd oceniając w niniejszej sprawie zasadność żądania pozwu pod kątem właściwych przepisów prawa materialnego mógł zatem, pomimo nie wdania się przez pozwanego w spór co do istoty sprawy, dokonać również oceny mocy wiążącej poszczególnych postanowień umowy dla pozwanego jako konsumenta.

Odnosząc się do samej opłaty z tytułu ubezpieczenia, wskazać
w pierwszym rzędzie należy, że złożona we wniosku o pożyczkę dyspozycja przekazania kwoty 156 zł na rachunek agenta ubezpieczeniowego w celu uiszczenia składki na ubezpieczenie jest – w ocenie Sądu – dyspozycją tylko pozornie dobrowolną. Formularz nie informuje konsumenta o zasadach udzielenia ochrony ubezpieczeniowej, możliwości wyboru wariantu udzielenia pożyczki i przede wszystkim o tym, że nie istnieje konieczność zawierania dodatkowej umowy ubezpieczenia. Przedstawiony do podpisu wzorzec umowny zawiera gotowe pola do wypełnienia jednego z 2 wariantów ubezpieczenia i pole dla wpisania składki ubezpieczeniowej, przy czym nic nie wskazuje, aby to konsument sam wyliczał sobie składkę ubezpieczeniową. Przeciwnie - konsument nie jest w stanie określić celu zawarcia umowy ubezpieczenia, racjonalnie ocenić jego przydatności w danych okolicznościach i nie ma również wpływu na koszt ubezpieczenia i zakres ochrony, bowiem w stosowanym wzorcu umownym decyzje w tym przedmiocie za konsumenta podejmuje pożyczkodawca. W tych warunkach wliczenie składki ubezpieczenia do całkowitej kwoty pożyczki, Sąd uznaje za nieuprawnione w świetle regulacji art. 5 pkt. 7 ustawy, uznając, że stanowi ona dodatkowy, ukryty koszt pożyczki.

Ocena ta odnosi się do składki na ubezpieczenie zastrzeżonej w obu umowach.

Odnosząc się do żądania pozwu w zakresie drugiej z przedstawionych umów, wskazać należy, że kwota faktycznie udostępnionych pozwanemu środków wyniosła 4.000 zł, a zatem limit pozaodsetkowych kosztów pożyczki
w tym wypadku wyznacza kwota 2.200 zł. W konsekwencji, skoro powód zastrzegł na swoją rzecz – poza odsetkami – koszty w wysokości 2.400,24 zł, to oznacza to, że żądanie pozwu jest nadmierne co do kwoty 200,24 zł i w tym zakresie podlega oddaleniu.

W konsekwencji w pkt I wyroku zasądzono kwotę 6.711,17 zł wraz
z odsetkami ustawowymi zgodnie z żądaniem pozwu na podstawie art. 481 § 1 k.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. obciążając pozwanego wszystkimi kosztami poniesionymi przez stronę powodową. Co prawda, powód nie udowodnił w całości roszczenia, niemniej jednak bezczynność pozwanego oraz słuszność powództwa co do zasady uzasadniały zdaniem Sądu powyższe. Łącznie poniesione przez powoda koszty wyniosły 2.067 zł (17 zł opłata od pełnomocnictwa, 250 zł opłata od pozwu, oraz 1.800 zł wynagrodzenie radcy prawnego określone na mocy § 2 pkt 4 rozporządzenia z 22.10.2015 r.).