Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 marca 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Regina Kurek
Sędziowie:	SSA Anna Kowacz-Braun SSA Grzegorz Krężołek (spr.)
Protokolant:	st. sekr. sądowy Beata Zaczyk

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2019 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...)Spółka jawna w D.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 30 stycznia 2018 r. sygn. akt IX GC 719/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I jego sentencji, w ten tylko sposób, że wymienioną w nim datę 18 marca 2015 r., zastępuje datą 25 marca 2015 r.;

2.  w pozostałym zakresie apelację oddala;

3.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 4.050 zł (cztery tysiące pięćdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Anna Kowacz-Braun SSA Regina Kurek SSA Grzegorz Krężołek

Sygn. akt : I AGa 302/18

UZASADNIENIE

(...)spółka jawna w D., w pozwie skierowanym przeciwko (...) SA w W. , formułując żądanie w postępowaniu upominawczym, domagała się zasądzenia kwoty 181 572, 60 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18 marca 2015r oraz obciążenia strony przeciwnej kosztami procesu.

W motywach żądania wskazała , że dochodzona pozwem kwota stanowi należne powódce wynagrodzenie za rzeczywiście wykonane i odebrane przez pozwaną bez zastrzeżeń prace, w ramach realizacji umowy zawartej przez strony, w wyniku przeprowadzonego postępowania przetargowego na naprawę pojazdów kolejowych .

Spółka wykonawca twierdziła , że poza pracami naprawczymi o charakterze podstawowym uzgodnienie umowne stron dotyczyło także tzw. „ robót losowych „, , których potrzeby wykonania i rozmiaru rzeczowego nie można było przewidzieć w czasie, kiedy określano przedmiot świadczenia wykonawcy. Wobec tego za roboty podstawowe wynagrodzenie miało charakter ryczałtowy , a za prace „losowe” strony uzgodniły wynagrodzenie o charakterze kosztorysowym.

Powódka dochodzi od zamawiającej wynagrodzenia za ten drugi rodzaj prac , którego nie otrzymała , mimo , że zostały zrealizowane , będąc przy tym niezbędnymi do tego, aby świadczenie umowne mogło być przez powódkę prawidłowo wykonane , a naprawione urządzenia otrzymać wymagane certyfikaty bezpieczeństwa.

Nakazem zapłaty wydanym w dniu 8 lipca 2015r , Sąd Okręgowy w Krakowie uwzględnił powództwo w całości.

W sprzeciwie od tego orzeczenia strona pozwana , negując je w całości , domagała się oddalenia powództwa i zasądzenia od strony przeciwnej na swoją rzecz kosztów postępowania.

(...) SA , w swoim stanowisku procesowym nie kwestionowały faktu zawarcia przez strony umowy jej postanowień a także tego , że powódka wykonała zlecone jej prace remontowe , tak w zakresie podstawowym jak i roboty ogólnie określane jako „ losowe „

Twierdziła natomiast , że nie jest zobowiązaną do zapłaty za ten drugi z rodzajów robót albowiem umowa zawarta przez strony w dniu 7 maja 2015r określała wynagrodzenie należne wykonawcy jako ryczałtowe.

Co więcej , w ostatecznej wersji oferty powódki , która finalnie została wybrana w procedurze przetargowej organizowanej przez pozwaną na wyłonienie wykonawcy prac , w oparciu o którą ukształtowano postanowienia umowy , spółka wykonawca nie wskazywała na roboty „ losowe „ , jako element należnego jej świadczenia i nie określiła założeń do określenia ceny kosztorysowej za ewentualne wykonie tego rodzaju robót.

Świadczenie umowne zostało w pełni przez pozwaną spełnione.

Wobec takiego określenia wynagrodzenia należnego powódce , nawet fakt , że roboty „losowe” wykonała pozostaje bez znaczenia dla określenia tego jakie wynagrodzenie ma otrzymać. Wynika to z samego charakteru ryczałtu. W tym kontekście uznawała, iż bez znaczenia dla jej odpowiedzialności wobec wykonawcy jest również to , że prace określane jako „ losowe „ były objęte tzw. protokołami konieczności. Pozwana twierdziła , iż osoba która te dokumenty podpisywała w jej imieniu , nie miała do tego wystarczającego umocowania.

Argumentowała również , że zasadność jej stanowiska potwierdza zachowanie wykonawcy , który pierwotnie wystawił faktury obejmujące wynagrodzenie należne za zrealizowanie tych prac, a w sytuacji sprzeciwu pozwanej , dokumenty te skorygował. Zdaniem pozwanej tym samym zrzekł się roszczenia , którego obecnie dochodzi.

Wyrokiem z dnia 30 stycznia 2018r , Sąd Okręgowy w Krakowie :

- zasądził od strony pozwanej (...) SA w W. na rzecz strony powodowej(...)spółki jawnej w D. kwotę 153 294,90 zł z ustawowymi odsetkami od 18 marca 2015 r. do dnia zapłaty[ pkt I ] ;

- oddalił powództwo w pozostałej części[ pkt II ] ;

- zasądził od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 17 496 zł , tytułem kosztów procesu [ pkt III] oraz

- nakazał ściągnąć od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Krakowie - kwoty 1 755,95 zł, tytułem brakującej zaliczki na koszty biegłego[ pkt IV sentencji wyroku ].

Sąd Okręgowy ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

Strona powodowa została wyłoniona w przetargu organizowanym przez (...) SA w W. , jako wykonawca prac remontowych wskazanych w Opisie zamówienia na wykonanie w 2014r czynności czwartego i piątego poziomu utrzymania pojazdów kolejowych.

W oparciu o ten Opis, cena za wykonane roboty była różna w zależności od rodzaju wykonanych prac składających się na realizacje przedmiotu zamówienia.

Pierwszy z nich obejmował roboty w tzw. zakresie podstawowym. Wynagrodzenie za nie miało charakter ryczałtowy. Drugi obejmował tzw. roboty „ losowe” , których potrzeba przeprowadzenia , rodzaj i zakres nie mogły być, na datę podpisania możliwe do ustalenia.

Za nie, założenia przetargowe przewidywały wynagrodzenie kosztorysowe , skalkulowane przez wykonawcę na podstawie faktycznej ich ilości i rzeczywistych ich kosztów, opartych na obowiązujących cennikach. Powódka przygotowała ofertę , która później stała się podstawą umowy . Strony podpisały ją w dniu 7 maja 2014r .

W ramach oceny prawnej roszczenia (...)- spółka jawna w D., Sąd Okręgowy uznał , że tak określony sposób wynagrodzenia za powierzone prace był niedopuszczalny jako sprzeczny z ustawą.

Tej sprzeczności dopatrzył się w tym , że postanowienia umowne dotyczące tej kwestii nie uwzględniają , że wynagrodzenie w umowie stron , którą Sąd zidentyfikował jako umowę o dzieło, może odnosić się jedynie określonej jego wysokości albo opisywać podstawy dla jego oznaczenia.

Ta ocena doprowadziła Sąd dom konkluzji , że strony nie dokonując takiego określenia, miały zgodnie na myśli zwykłe wynagrodzenie za tego rodzaju prace , które [ co niesporne pomiedzy stronami], spółka z D. rzeczywiście wykonała.

Na podstawie dopuszczonej z urzędu opinii biegłego R. M. , który potwierdził fakt zrealizowania wszystkich zamówionych prac , Sąd ustalił należne wynagrodzenie za nie na kwotę 153 294, 90 zł . Kwotę tę , uznając za należną powódce, zasądził zgodnie z żądaniem pozwu , wraz z odsetkami od dnia 18 marca 2015r , czyli od dnia następnego po doręczeniu wezwania skierowanego przez powódkę do pozwanej o dobrowolne spełnienie świadczenia docho8dzonego pozwem , które okazało się nieskuteczne.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu była norma art. 98 kpc.

Apelację od tego orzeczenia złożyła tylko strona pozwana i zaskarżając wyrok Sądu I instancji w zakresie punktów I , III i IV jego sentencji , w jego wniosku domagała się w pierwszej kolejności jego zmiany poprzez oddalenie powództwa w całości oraz obciążenia strony powodowej kosztami postępowania należnymi skarżącej za obydwie instancje.

Jako wniosek ewentualny sformułowała żądanie wydania przez Sąd Apelacyjny orzeczenia kasatoryjnego i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Środek odwoławczy został oparty na następujących zarzutach :

- błędu w ustaleń faktycznych , będącego następstwem nieprawnie- z naruszeniem art. 233 §1 kpc przeprowadzonej oceny zgromadzonych w sprawie dowodów . Miał on polegać na nietrafnym wniosku Sądu I instancji , iż strony umowy nie porozumiały się co do istotnych warunków umowy , w tym zakresu świadczenia wykonawcy oraz wynagrodzenia należnemu spółce z D. za zrealizowane prace,

- naruszenia prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 65 kc w zw z §6 ust. 1 , 2 i 3 umowy stron z 7 maja 2014r , które miało polegać na nietrafnym uznaniu , iż poza wypłaconym powódce wynagrodzeniem ryczałtowym w kwocie 283 500 zł / netto / za niespornie wykonane roboty należy się jej jeszcze wynagrodzenie dodatkowe, mimo wyraźnego brzmienia postanowienia umownego z §6

W motywach swojego stanowiska pozwana , zaprzeczając poglądowi Sądu Okręgowego co do tego ,że strony nie uzgodniły należnego powodowej spółce wynagrodzenia ani nie oznaczyły zakresu robót , które zostały jej powierzone do wykonania i twierdząc , że zostały wzajemnie ściśle oznaczone , skarżąca powtórzyła swoją argumentację prezentowaną przed Sądem I instancji zgodnie z którą :

- zamówione umownie roboty zostały wykonane i odebrane, a umówione, określone jako ryczałtowe , wynagrodzenie za nie , w kwocie netto 283 500 złotych zostało spółce (...) „ przez zamawiającą zapłacone,

- strony nie przewidziały w umowie dodatkowego , ustalanego kosztorysowo wynagrodzenia wykonawcy za tzw. roboty „ losowe.” Podstawą dla sformułowania postanowień umownych była druga / ostateczna / oferta pozwanej , która nie wskazywała na takie wyrodzenie ani nie zawierała zestawienia tego rodzaju robót. Ponadto postanowienie §6 umowy z 7 maja 2014r było jednoznaczne co do tego , że wskazana wyżej kwota stanowi wynagrodzenie za pełny ich zakres.

Powodowa spółka nie skorzystała z możliwości wyjaśnienia, w rozmowach z zamawiającą, mogących się ewentualnie pojawić wątpliwości co do zakresu swojego świadczenia i wynagrodzenia za nie. Co więcej , w sytuacji gdy (...) SA nie zaaprobowały faktur obejmujących wynagrodzenie za roboty określane jako „ losowe „ , powódka skorygowała je.

Takie zachowanie należy interpretować jako zrzeczenie się stwierdzonego tymi dokumentami świadczenia.

Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia jest fakt przedłożenia przez powódkę tzw. protokołów konieczności , obejmujących roboty „losowe” albowiem nie zostały one podpisane przez osoby upoważnione do reprezentacji zamawiającej .

W odpowiedzi na apelację powódka domagała się jej oddalenia , jako pozbawionej usprawiedliwionych podstaw oraz obciążenia pozwanej kosztami postępowania apelacyjnego.

Rozpoznając apelację , Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy pozwanej jest częściowo uzasadniony , prowadząc do zmiany objętego nim wyroku Sądu I instancji , w sposób wskazany w punkcie 1 orzeczenia Sądu Apelacyjnego.

W pozostałej części, jako nietrafna , apelacja podlega oddaleniu.

Trafnym jest zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, polegający na nieusprawiedliwionym przyjęciu przez Sąd I instancji , iż strony sporu nie porozumiały się umownie co sposobu wynagrodzenia za wykonawstwo prac , które zostały powierzone stronie pozwanej. Postanowienia umowy z dnia 7 maja 2014r określają sposób tego wynagrodzenia.

W sposób oczywisty nietrafnym jest także wniosek prawny , który poprzedził to niemające żadnej podstawy dowodowej ustalenie , zgodnie z którym określenie tego wynagrodzenia za część prac w formie ryczałtu, a za inną rodzajowo ich część , jako mającego kosztorysowy charakter , jest sprzeczne z normami określającymi sposób ukształtowania wynagrodzenia wykonawcy w umowie o dzieło , a wobec tego nieważne.

Wobec tego , jakkolwiek będące następstwem tych nieprawidłowych ustalenia i oceny, sięgniecie przez Sąd Okręgowy do formuły określenia należnego powódce wynagrodzenia , jako zwykłego za prace tego rodzaju , które , co niesporne pomiedzy stronami, rzeczywiście wykonała i oznaczenie jego wysokości na podstawie opinii biegłego R. M. [ której wniosków strony także ostatecznie nie negowały ] nie było prawidłowe. Tym nie mniej musi ono być przez Sąd II instancji zaaprobowane , jako wyznaczające granice należności , której, w rozstrzyganej sprawie może skutecznie dochodzić powódka.

Tego rodzaju ograniczenie wynika z faktu , że apelację od wyroku Sądu I instancji składa tylko strona pozwana , a wobec tego wydanie przez Sąd Odwoławczy rozstrzygnięcia reformatoryjnego , w ramach którego świadczenie należne powódce / oparte na określonych przez strony umownie zasadach / , zostałoby określone jako wyższe , byłoby niedopuszczalne jako sprzeczne z zakazem reformatio in peius.

Omawiany zarzut jest usprawiedliwiony również dlatego , że stanowiąca podstawę dla niego krytyka sposobu w jaki Sąd I instancji, naruszając art. 233 §1 kpc , przeprowadził ocenę zgromadzonych w sprawie dowodów jest uzasadniona.

Lektura treści uzasadnienia kontrolowanego instancyjnie orzeczenia przekonuje w sposób nie budzący wątpliwości , że w istocie oceny tej Sąd w ogóle nie przeprowadził , dokonując jedynie zbiorczego powołania dowodów.

Dopiero skonfrontowanie ich treści z wynikającym z akt przebiegiem postępowania rozpoznawczego oraz motywami środka odwoławczego strony pozwanej , pozwala na stwierdzenie , że strony nie wiarygodności tych dowodów nie negowały, a przedmiotem sporu była w istocie różna ocena tego , czy wynagrodzenie wykonawcy za tzw. prace „losowe „ za które , wedle założeń ujętych w dokumentacji przetargowej przygotowanej przez (...) SA , było przewidziany kosztorysowy sposób jego ukształtowania , było przedmiotem uzgodnień umownych stron, czy też pomimo ich niespornego wykonania przez powódkę i odbioru przez zamawiającą , spółka (...) „ nie może skutecznie dochodzić wynagrodzenia za nie w warunkach , gdy zgodnie z §6 umowy z 7 maja 2014r była uprawnioną jedynie do otrzymania , za całość prac, niezalenie od ich rodzaju , wynagrodzenia ryczałtowego w kwocie netto 283 500 zł , które wcześniej [ co także pomiedzy zamawiającą i wykonawczynią niesporne ] zostało jej wypłacone.

Opisane nieprawidłowości sposobu postępowania Sądu I instancji , tak w zakresie dokonania ustaleń faktycznych jak i oceny prawnej roszczenia powódki , w ocenie Sądu II instancji , nie są jednak dostateczną podstawą do podzielenia , zgłoszonego w apelacji w drugiej kolejności wniosku o wydanie orzeczenia kasatoryjnego.

Te oczywiste błędy można bowiem usunąć na etapie postępowania odwoławczego , w ramach , którego Sąd Apelacyjny w dalszym ciągu rozpoznaje tę samą sprawę.

Eliminacja tych nieprawidłowości wymaga w pierwszej kolejności dokonania w całości, na nowo ` ustaleń faktycznych, dla których podstawa są niekwestionowane co do ich wiarygodności, dokumenty oraz opinia biegłego R. M.. Źródłem tych ustaleń są również te części relacji przesłuchanych w sprawie świadków oraz stron , która jest pozytywnie zreifikowana przez treść dokumentów. Odrębną ich podstawą są fakty , które nie były pomiedzy stronami niesporne.

Ustalenia te przedstawiają się następująco.

W dniu 21 lutego 2014r przez stronę pozwaną (...) SA w W. został ogłoszony przetarg nieograniczony na wyłonienie wykonawcy napraw z zakresu czwartego(...)i piątego (...), poziomu utrzymania pojazdów kolejowych dla (...)w K.. Pojazdami tymi były : lokomotywka(...), dwie przyczepy wózka motorowego(...), a także wózka motorowego (...)oraz przyczepy wózka motorowego (...).

Zgodnie z treścią Opisu Przedmiotu Zamówienia , stanowiącego załącznik nr 1 do opublikowanych, wraz z ogłoszeniem o przetargu, Warunków Zamówienia prace , które miał przyjąć na siebie przyszły wykonawca składały się na tzw. podstawowy zakres naprawy , w ramach którego przewidziano dwa rodzaje robót.

Pierwszy to roboty podstawowe , których zakres rzeczowy dał się określić już w chwili złożenia oferty. Za nie wynagrodzenie miało mieć charakter ryczałtowy i być określone w ofercie przygotowanej przez potencjalnych oferentów.

Drugi, to roboty określane jako „losowe” czyli takie, których potrzeby wykonania oraz rodzaju i zakresu nie można było na tym etapie przewidzieć jednoznacznie przewidzieć. Były one jednak robotami koniecznymi do wykonania w podstawowym zakresie zlecanych napraw , a miały na celu doprowadzenie do należytego stanu , zużytych w czasie eksplantacji elementów , podzespołów i układów poddanego remontowi pojazdu kolejowego.

Potrzebę ich wykonania , rodzaj i ilość tych prac potwierdzić mogły dopiero oględziny w specjalistycznych warsztatach wykonawcy.

Dla robót „losowych”, zgodnie z tymi dokumentami, przewidziane było odrębne wynagrodzenie o charakterze kosztorysowym , przy czym każdy z oferentów miał obowiązek przedłożenia zestawienia wynagrodzenia za ich [ ewentualną ] realizację , według potencjalnego zakresu tych prac oraz proponowanych cen.

Ta wzajemna niezależność obu wynagrodzeń za roboty o charakterze podstawowym, dających się określić na etapie składania ofert oraz robót „ losowych „ , których zakres nie był możliwy naówczas do ustalenia , które łącznie składały się należne wykonawcy wynagrodzenie , została potwierdzona przez organizatora przetargu w treści odpowiedzi na jedno z zapytań jednego uczestników tej procedury z dnia 11 marca 2014r. Strona powodowa w złożonej w ramach procedury przetargowej pierwszej ofercie , ujęła m in. wymagane zestawienie prac „ losowych „ zawierające także potencjalną ich wartość.

/ dowód : ogłoszenie o przetargu , warunki zamówienia , załączniki nr 1, 2 i 3 do niego k. 19-34 oraz k 59 – 60, pierwsza oferta powódki z 13 marca 2014r k. 133-168 , odpowiedź pozwanej na zapytanie w ramach procedury przetargowej k. 436-438 /

Następnie strony przystąpiły do negocjacji , które obejmowały warunki tej części umowy , która dotyczyła robót podstawowych i wysokości wynagrodzenia o charakterze ryczałtowym. Doprowadziły one do ustalenia tego wynagrodzenia na kwotę netto 283 500 zł. Ich wynikiem była końcowa oferta strony powodowej, aprobująca wynik tych negocjacji/

/ dowód : ostateczna oferta powódki z 31 marca 2014 k. 169- 173 zeznanie M. D. , złożone w charakterze strony , k. 442 minuty 33-49 zapisu dźwiękowego rozprawy z dnia 23 stycznia 2018r/

Powódka wygrała przetarg i pomiedzy stronami została w dniu 7 maja 2014r zawarta umowa na wykonie prac remontowych wskazanych wyżej urządzeń transportu kolejowego , oznaczona numerem(...).

Jej integralnymi częściami opisującymi m. in zakres świadczenia , które przyjęła na siebie spółka - wykonawca były : załącznik nr 1 , stanowiący odpowiednik załącznika nr 1 do warunków przetargu [ Opisu Przedmiotu Zamówienia ] , załącznik nr 2 określający bliżej tzw. prace standardowe , załącznik nr 3 , będący zestawieniem robót „ losowych „ z tzw. Zakresu Utrzymania (...) i (...) wraz z cenami ich wykonania , które określiła spółka z D. w pierwszej ze swoich ofert. Kolejny załącznik oznaczony numerem (...) opisywał roboty dodatkowe , [ których powódka w ramach umowy nie wykonywała ]. Załącznik nr 5 stanowił wzór protokołu konieczności wykonania robót o charakterze „losowym”

/ dowód Umowa stron z dnia 7 maja 2014 wraz z złączkami k. 35-60 akt/

Objęcie tzw robót „ losowych „ zlecanymi pracami remontowymi było stałą praktyką w dotychczasowych relacjach umownych pomiedzy stronami , a bez ich wykonania świadczenie powodowej spółki , jako całości , nie mogło zostać zrealizowane poprawnie albowiem bez nich o ile okazały by się niezbędnymi do wykonania spółka (...) „ nie mogłaby , jako podmiot certyfikowany na rynku tego rodzaju usług , udzielić potwierdzenia ,że pojazdy po remoncie gwarantują np. bezpieczeństwo ruchu.

/ dowód : zeznania świadków A. K. i A. C. k. 9- 11 akt(...)SR w D. - w załączeniu , opinia biegłego R. M. k.256- 278 akt /.

Wykonując umowę , strona powodowa zrealizowała prace za które ustalone było wynagrodzenie ryczałtowe , które w całości otrzymała.

/ okoliczność niesporna /

Wykonała także tzw. roboty „losowe” , a ich niezbędność z punktu widzenia właściwego wykonania zobowiązania przez spółkę wykonawcę , była potwierdzona protokołami konieczności podpisanymi przez reprezentantów spółki (...) „ jak i przedstawiciela strony zamawiającej , wskazanego w umowie stron, G. S..

/dowód : protokoły konieczności k. 61-67 akt , zeznania A. K. i A. C. k.9-11 akt (...) SR wD. – w załączeniu./

Obydwa rodzaje prac zostały odebrane bez zastrzeżeń jakościowych czy ilościowo - rodzajowych przez zamawiającą.

/ okoliczność niesporna /

Wartość robót „ losowych „ zrealizowanych przez spółkę z D. stanowi równowartość kwoty 153 294, 90 zł.

/ dowód opinia biegłego R. M. k.278 akt /

Po ich wykonaniu(...)– spółka jawna, przesłały stronie pozwanej faktury obejmujące wynagrodzenie za nie. Pozwana odmawiając ich zapłaty i zwracając je twierdziła , że umownie zostało przyjęte wynagrodzenie ryczałtowe za całość prac , które uiściła . Wobec tego nie jest zobowiązana wobec spółki wykonawcy jakąkolwiek dalszą kwotą. Powódka skorygowała te dokumenty.

/ okoliczności niesporne/

Później wezwała powódkę do zapłaty kwoty odpowiadającej dochodzonemu roszczeniu, zakreślając zamawiającej siedmiodniowy termin do spełnienie świadczenia. (...) SA otrzymała to wezwanie w dniu 17 marca 2015r.Pozostało ono bez odpowiedzi.

/ dowód wezwanie do zapłaty wraz dowodem odbioru k. 81-84 akt /

Przy tak ustalonym stanie faktycznym odeprzeć należy zarzut prawno materialny strony pozwanej , naruszenia art. 65 kc , którego realizacji (...) SA upatrywała w ocenie , że umowa zawarta przez strony nie zobowiązywała skarżącej jako zmawiającego do świadczenia na rzecz spółki wykonawcy wyższego wynagrodzenia aniżeli to , które zostało jej już wypłacone.

Zarzut ten opierał się na stwierdzeniu , że strony ustaliły wyłącznie ryczałtowe wynagrodzenie , które obejmowało wszystkie prace zrealizowane przez spółkę (...) „ na podstawie umowy z 7 maja 2014r w tym te , które były określane generalną kategorią robót „ losowych „

Wniosek taki skarżąca opiera na brzmieniu §6 ust. 1 i 2 umowy , który wynagrodzenie to określa na kwotę 283 500 zł wskazując , że dotyczy ono całości prac i wszystkich poniesionych przez wykonawcę kosztów. / k. 37 – 38 akt/

Taka wykładnia postanowień umowy nie jest jednak poprawna bo nie uwzględnia innych elementów składających się treść umowy podpisanej w wyniku przeprowadzenia procedury przetargowej na wyłonienie wykonawcy prac remontowych, które odczytane łącznie i wyłożone także na tle dotychczasowej praktyki współpracy stron , w ramach wykonawstwa tego typu prac , pozawalają stwierdzić , że wypłacona kwota wynagrodzenia nie odpowiada całości zobowiązania obciążającego zamawiającą wobec powodowej spółki.

Ustalenia poczynione w sprawie pozwalają w odniesieniu do zakresu zobowiązań obu stron stosunku umownego stwierdzić ,że :

- z materiałów przetargowych przygotowanych przez jego organizatora (...) SA, w

szczególności z Opisu Przedmiotu Zamówienia , a także wymagań jakie stawiała

ofertom- uczestników tej procedury wynika , że roboty , które miał zrealizować

potencjalny wykonawcą, podzielone były na dwa rodzaje , różnice się od się

wzajemnie zarówno możliwością ich określenia na etapie przygotowania oferty jak i

sposobem ustalenia wynagrodzenia za nie.

Pierwszy z tych rodzajów to roboty tzw. podstawowe , możliwe do stwierdzenia w

odniesieniu do poszczególnych, podlegających remontowi pojazdów kolejowych , już w

czasie przygotowania oferty. Za nie strony przewidywały wynagrodzenie ryczałtowe.

Drugi rodzaj to tzw. robotyk „ losowe „ , które nie spełniając pierwszego z opisanych

Warunków, mogły być ocenione jako rzeczywiście podlegające wykonaniu , a także

określone co do zakresu rzeczowego , dopiero w czasie szczegółowych oględzin w

specjalistycznym warsztacie wyłonionego wykonawcy.

Opisane cechy tych prac powodowały , że strony przewidziały za ich realizację

wynagrodzenie kosztorysowe ,. przy czym uczestnik przetargu był zobowiązany

przedstawić zestawienie tych [ naówczas potencjalnych prac oraz cennik wedle

którego dokonuje ich zakładanej wyceny.

W tym kontekście za nieudowodnione w postępowaniu należy uznać twierdzenie

pozwanej , że wymaganie to miało dla niej , jako organizatora przetargu , jedynie

charakter „ informacyjny „ służąc li tylko stwierdzeniu czy składane oferty

w odniesieniu do proponowanego wynagrodzenia [ [zdaniem

skarżącej jedynie ryczałtowego co do całości zleconych robót niezależnie

od ich rodzaju ] , są realne, rzeczywiste.

- o tym , że również pozwana traktowała wynagrodzenie za roboty „ losowe „

odrębnie od wynagrodzenia za roboty pierwszego z wyróżnionych rodzajów , w

ramach postępowania przetargowego , którego efektem była umowa z 7 maja

2014r , świadczy jej wyjaśnienie skierowane do jego uczestników , w którym to

rozróżnienie jest wprost przez nią podkreślone.

- takie zestawienie robót „ losowych” strona powodowa przygotowała w ramach pierwszej oferty złożonej w postępowaniu. Potniej strony przestąpiły do negocjacji , obejmujących m. in. cenę ale wyłącznie za prace o charakterze podstawowym. W odniesieniu do robót „ losowych „ wiążącą pozostawała pierwotna oferta powódki , której te elementy zostały włączone do tekstu umowy, bez ich jakiejkolwiek negocjacyjnej korekty.

- strony w ten sposób kształtując postanowienia umowy uczyniły jej integralnymi częściami tekst wskazanych przez siebie załączników nr 1, 2, 4 i 5 , jak również i w szczególności załącznik nr 3 , obejmujący zestawienie robót „ losowych „ wynikające z pierwszej oferty spółki (...) „

Ponadto za taką właśnie wykładnią jej postanowień , w doniosłej dla rozstrzygnięcia części przemawia to , że

- w dotychczasowej praktyce relacji umownych pomiedzy stronami , nawiązywanych

w związku z wykonywaniem przez powódkę prac remontowych pojazdów

kolejowych na rzecz (...) SA jako zamawiającej , kwestia zapłaty za tzw. roboty

„losowe „ określanej na podstawie kosztorysowej nie była nigdy przedmiotem sporu ,

a ich wykonanie , także w ramach umowy z 7 maja 2014r, było niezbędne do tego,

aby uznać , że powódka wykonała swoje zobowiązanie zgodnie z jego treścią.

-

Potrzeba realizacji tego rodzaju prac nie była przez zamawiającą kwestionowana o

czym świadczy podpisanie przez ustanowionego w umowie stron przedstawiciela (...)

(...) SA do relacji umownych z powódką G. S. tzw. protokołów

konieczności , w dokumentach tych wyspecyfikowanych.

-dodatkowymi argumentami za poprawnością stwierdzenia , że roboty te wchodziły w

skład świadczenia wykonawcy , niezależnie od realizacji robót podstawowych , za

które [ wyłącznie ] ustalono wynagrodzenie ryczałtowe są ;

po pierwsze to ,że powódka odebrała formalnie roboty wykonane przez spółkę z

D. nie negując ani ich jakości ani kompletności a nie budzi wątpliwości , iż na

właściwe wykonie zobowiązania wykonawcy składały się także roboty „ losowe „ za

które należne było z uwagi na ich wyżej opisane cechy , wynagrodzenie kosztorysowe,

- po wtóre, gdyby zamawiający inaczej rozumiał postanowienia umowne w

odniesieniu do rozważanej kwestii, zupełnie zbędnym byłoby czynienie załącznikiem [ nr

5 ] do umowy wzoru protokołu konieczności wykonawstwa prac „ losowych” , a

także podpisywanie tych dokumentów przez przedstawiciela (...) SA w takcie

realizacji umowy. Nie byłoby to potrzebne skoro wykonanie takich prac [przy

ryczałtowym mechanizmie ustalenia wynagrodzenia, uzgodnionego , jakim twierdziła

pozwana, co do ostatecznej wysokości już umowie , to, czy roboty „losowe”

byłyby wykonane czy nie z punktu widzenia obowiązków umownych zamawiającego

w zakresie zapłaty wynagrodzenia , byłoby pozbawione znaczenia prawnego.

Reasumując, Sąd Apelacyjny stoi na stanowisku , że w warunkach prawidłowego

wykonania robót określanych jako „losowe” , które stanowiły element świadczenia

umownego strony powodowej , była ona uprawniona do skutecznego ubiegania się

o zapłatę wynagrodzenia za nie od zamawiającej strony pozwanej.

Bez znaczenia dla takiej oceny pozostaje okoliczność , że powódka skorygowała

pierwotnie wystawiane faktury, obejmujące to wynagrodzenie.

Nie można bowiem ocenić, aby wycofanie tych dokumentów rozliczeniowych mogło

być równoznaczne ze zrzeczeniem się tego roszczenia. Brak do takiej oceny tego

zachowania spółki z D. dostatecznych podstaw tym bardziej, gdy wziąć pod

rozwagę , na dalszym etapie relacji stron związanych z zawarta umową, wezwała

zamawiającą do zapłaty świadczenia z tego tytułu.

Rozważając zakres należnego powódce świadczenia , nawiązując do uwag poczynionych

wcześniej, uzna należało , iż nie może ono , w realiach rozstrzyganej sprawy, być

wyższym od kwoty , którą określił w opinii biegły R. M. jako odpowiadającej

zwykłemu wynagrodzeniu za roboty tego rodzaju.

Sąd Okręgowy bardzo zwięźle uzasadniając zaskarżony wyrok, nie odniósł się w

zupełności do kwestii dlaczego od przyjętej w wyroku daty należne mają być

powódce odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia głównego.

Wobec tego dokonując samodzielnej oceny tego zagadnienia, stwierdzić należy , że tylko w tym zakresie zawarty w środku odwoławczym postulat zmiany zaskarżonego orzeczenia jest uzasadniony.

Skoro formułując żądanie zapłaty za roboty „ losowe „ powódka uczyniła to pisemnie,

zakreślając , w tym celu zamawiającej siedmiodniowy termin , a pozwana wezwanie to

otrzymała 17 marca 2015 / k. 84 akt / , to o opóźnieniu po jej stronie można mówić

dopiero w dniu następnym po tym w którym ten termin nieskutecznie upłynął.

Zatem odsetki , po myśli art. 481 § 1 kc są należne powódce od dnia 25 marca 2015r

Z podanych przyczyn , w uznaniu apelacji za częściowo uzasadnioną , Sąd Apelacyjny

orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku, na podstawie art. 386 §1 kpc. W pozostałym

zakresie środek odwoławczy pozwanej został oddalony jako niezasadny , na

podstawie art. 385 kpc.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego była norma art. 100

kpc w zw z art. 108 §1 i 391 §1 kpc.

Uznając ,,że powódka uległa w postępowaniu odwoławczym jedynie w niewielkim

zakresie , pozwana została obciążona całością kosztów związanych z tym etapem sporu

stron. Kwota należna(...)

(...)- spółka jawna w D. od (...) SA w W. ,

odpowiadając wynagrodzeniu profesjonalnego pełnomocnika będącego adwokatem,

została ustalona , biorąc pod uwagę wartość przedmiotu zaskarżenia na podstawie §2

pkt 6 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności

adwokackie z dnia 22 października 2015 [ DzU z 2015 poz 1800 ze zm ].

SSA Grzegorz Krężołek SSA Regina Kurek SSA Anna Kowacz - Braun