Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lutego 2014r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Małgorzata Brulińska

Sędzia SO Urszula Kubowska-Pieniążek (spr.)

Sędzia SO Jolanta Bojko

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 11 lutego 2014r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa G. G.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Oławie

z dnia 10 września 2013r.

sygn. akt I C 640/12

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda 1200 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn.akt II Ca 1485/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Oławie zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz powoda G. G. kwotę 42.700 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 23.12.2011 r. do dnia zapłaty (pkt I), dalej idące powództwo oddalił (pkt II) oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4.855,51 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt III).

Sąd Rejonowy oprał swoje rozstrzygnięcia na następującym stanie faktycznym:

W dniu 3 lipca 2011 r., na drodze pomiędzy M., a M., w powiecie (...) doszło do wypadku komunikacyjnego, w wyniku którego śmierć na miejscu poniosła A. G.. Winną spowodowania wypadku, na mocy wyroku Sądu Rejonowego w Oławie, Wydział II Karny z dnia 28 grudnia 2011 r., sygn. akt II K 1003/11, uznana została A. Ż., która umyślnie naruszyła zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym, w ten sposób, że znajdując się pod wpływem środka odurzającego (z grupy tetrahydrokanabinole, które zawarte są w haszyszu i marihuanie) prowadząc pojazd marki O. (...) o nr rej. (...) oraz jadąc z nadmierną prędkością, ok. 100 km/h, doprowadziła do utraty panowania nad pojazdem i na łuku drogi zjechała z niej, a następnie uderzyła w drzewo, co w następstwie spowodowało zgon A. G., spowodowany zachłyśnięciem krwią.

A. G. w trakcie feralnej podróży nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa. Wsiadając do samochodu posiadała wiedzę, iż kierująca pojazdem zażywała substancje zakazane. A. Ż. znajdowała się pod wpływem środka odurzającego (z grupy tetrahydrokanabinole, które zawarte są w haszyszu i marihuanie). Sprawca wypadku posiadał w dniu wypadku zawartą umowę obowiązkowego ubezpieczenia posiadaczy pojazdów mechanicznych oc ze stroną pozwaną.

A. G. w dniu wypadku miała 17 lat i była panną. Posiadała trójkę rodzeństwa (bracia), w tym G. G.. Mieszkała na stałe w J. wraz z rodzicami, powód zaś mieszkał w chwili wypadku w O. wraz z żoną oraz dzieckiem.

Powód był bardzo silnie związany z siostrą. Od wczesnych lat dzieciństwa łączyła go ze zmarłą głęboka więź emocjonalna. Pomimo posiadania jeszcze dwójki rodzeństwa (dwóch braci) to właśnie z siostrą posiadał on najlepszy kontakt. Wraz ze zmarłą rozwijali wspólne zainteresowania – organizowali różnego rodzaju imprezy okazjonalne takie jak imprezy parafialne, tzw.(...), festyny. Powód przygotowywał dla zmarłej imprezy urodzinowe, zabierał siostrę na koncerty, gdyż posiadali oni wspólne zainteresowania muzyczne. Oboje należeli do (...). Powód angażował siostrę w działalność społeczną (zbiórki pieniędzy na (...)), pomagał jej w szkole, uczył w należyty sposób prowadzić zeszyty szkolne. Zmarła, pomimo wyprowadzki G. G. z domu rodzinnego nie utraciła bliskiego kontaktu z bratem, często przebywając u powoda w domu, w O., w tym także nocując. Zmarła zajmowała się małoletnim dzieckiem powoda, chcąc pełnić obowiązki chrzestnej. Powód wspomagał zmarłą również finansowo. G. G. czuł się dumny z faktu, iż mógł jako pełnoletni opiekować się siostrą. Śmierć A. G. była szokiem, ogromnym wstrząsem i bardzo bolesną stratą dla powoda. Przed zdarzeniem powód był osobą pełną życia, optymistyczną, chętną do przebywania w towarzystwie innych ludzi, otwartą na nowe znajomości. Dzień po zdarzeniu powód przygotował metalowy krzyż z napisem (...) i wkopał go w ziemię w miejscu zdarzenia. Przygotował ku uczczeniu pamięci siostry stronę internetową (...), gdzie każdy może zapalić wirtualną świeczkę dla zmarłej. Po zdarzeniu stał się zamknięty w sobie, często wracał myślami do dnia zdarzenia, często płakał. Zdarzenie wpłynęło na plany małżeńskie powoda, który przełożył je, gdyż termin uroczystości zaplanowany był na październik 2011 r. Ostatecznie ślub odbył się lipcu 2012 r., jednakże powód nie świętował uroczystości z uwagi na pamięć po zmarłej. Po śmierci siostry powód często przebywa na cmentarzu. Obecnie powód jest nerwowy, uskarża się na bóle głowy, leczył się psychiatrycznie, zaczął palić papierosy. Powód odczuwa obecnie poczucie pustki i osamotnienia. W myślach rozmawia z tragicznie zmarłą siostrą. W związku ze stresem pogorszyły się jego relacje z żoną, oraz z pozostałą częścią rodziny, a nadto negatywnie wpłynęły na sytuację w pracy, skutkując obniżeniem wynagrodzenia. Pojawiły się myśli samobójcze. U powoda występują cechy niedojrzałości emocjonalnej, ma on trudności z realizowaniem i sprostaniem wymogom stawianym przed nim z uwagi na fakt posiadania rodziny, pozostając skoncentrowanym na swojej osobie i śmierci siostry, nie radząc sobie z procesem żałoby. Śmierć siostry spowodowała w życiu powoda kryzys, który doprowadził do utrzymujących się długo zaburzeń adaptacyjnych – przedłużonej reakcji na stres depresyjną. G. G. prezentuje objawy ostrej reakcji na stres, duży poziom lęku, niepokoju, obniżony nastrój, zaburzenia snu, myśli rezygnacyjne, co w związku z dużym związaniem ze zmarłą skutkuje znacznymi trudnościami w zaadaptowaniu się w nowej sytuacji życiowej.

W piśmie złożonym u strony pozwanej w dniu 22 listopada 2011 r. pełnomocnik powoda zgłaszając szkodę, zażądał od ubezpieczyciela wypłaty na rzecz mocodawcy następujących kwot:

-

70.000 zł tytułem zadośćuczynienia;

-

30.000 zł tytułem odszkodowania.

Decyzją z dnia 28 grudnia 2011 r., w związku z doznaną przez powoda krzywdą, pozwany przyznał powodowi kwotę 10.000 zł tytułem zadośćuczynienia.

Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia, Sąd Rejonowy uznał powództwo za częściowo zasadne.

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany zarzucając naruszenie przepisu art. 446 § 4 k.c. poprzez uznanie, iż w wyniku śmierci A. G. powód doznał krzywdy uzasadniającej przyznanie tytułem zadośćuczynienia kwoty 61.000zł podczas, gdy prawidłowa ocena nie pozwala na ustalenie kwoty zadośćuczynienia wyższej niż 40.000 zł. Zarzucił również naruszenie przepisu art. 362 k.c. poprzez uwzględnienie stopnia przyczynienia zmarłej na zbyt niskim poziomie, które winno w ocenie pozwanego wynosić 40%. Ponadto skarżący zarzucił naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez nieuzasadnione zebranym w sprawie materiałem dowodowym przyjęcie za wykazane jako następstwo śmierci siostry obniżenie wynagrodzenia powoda, pogorszenie relacji rodzinnych i myśli samobójcze jak i nieuwzględnienie przy ustalaniu krzywdy powoda stwierdzonej w opinii biegłych niedojrzałości emocjonalnej powoda oraz rezygnacji z profesjonalnej pomocy terapeutycznej, pogłębiające naturalny proces żałoby.

Ponadto skarżący zarzucił naruszenie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 363 § 2 k.c. poprzez niezasadne uznanie, iż pozwany pozostawał w opóźnieniu w wypłacie zasądzonych świadczeń- w stosunku do powódki- od dnia 23 grudnia 2011r., podczas gdy wysokość krzywdy powoda i wysokości należnego zadośćuczynienia została ustalona według stanu rzeczy i siły nabywczej z daty wyrokowania jak i naruszenie art. 100 k.p.c. poprzez nieprawidłowe stosunkowe rozdzielenie między stronami poniesionych kosztów procesu ( uwzględniając wynik procesu i poniesione przez każdą stronę koszty).

W związku z podniesionymi zarzutami pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz powoda kwotę 14.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 10.09.2013r. i oddalenie dalej idącego powództwa oraz stosunkowe rozdzielenie miedzy stronami kosztów procesu oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów posterowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelacje powód wniósł o jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej oraz zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej jako nieuzasadniona podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy mając nie tylko uprawnienie, ale wręcz obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału, dokonał jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych dowodów w następstwie, czego uznał, iż zaskarżone rozstrzygniecie Sądu Rejonowego jest trafne i odpowiada prawu. Sąd Odwoławczy akceptuje w całości stan faktyczny ustalony przez Sąd I instancji i przyjmuje za własny. Sąd Rejonowy w zakresie kluczowego zagadnienia przeprowadził nadto analizę i ocenę zebranych dowodów nie wykraczając przy tym poza uprawnienia wynikające z art. 233 § 1 k.p.c.

Spór w niniejszej sprawie dotyczy wysokości przysługującego powodowi zadośćuczynienia z tytułu śmierci jego siostry A. G. jak i prawidłowego ustalenia stopnia przyczynienie się zmarłej do powstania szkody poprzez podjęcie decyzji o wspólnej podróży z osobą, która znajdowała się pod wpływem środków odurzających.

Oceniając trafność podniesionego zarzutu naruszenia art. 446§4kc należy stwierdzić ,że zasady przyznawania i tym samym wysokość należnego zadośćuczynienia nie została określona wprost w Kodeksie cywilnym lecz wypracowała jej judykatura, przede wszystkim na tle stosowania w praktyce orzeczniczej art.445§1kc. Określenie odpowiedniej sumy zadośćuczynienia wymaga rozważenia wszystkich okoliczności sprawy od rodzaju naruszonego dobra poprzez rozmiar doznanej krzywdy, stopnia winy sprawcy i jego sytuacji materialnej aż po ocenę siły nabywczej pieniądza ,gdyż odpowiednie zadośćuczynienia winno stanowić odczuwalną w sensie ekonomicznym rekompensatę za doznaną krzywdę.

Przenosząc powyższe na kanwę niniejszej sprawy, Sąd Okręgowy w pełni podzielił stanowisko Sąd I instancji, który uznał, iż zgodnie z art. 446 § 4 k.c. przewidziana w nim instytucja zadośćuczynienia pieniężnego nie jest tożsama z wynikającym z odrębnych przepisów obowiązkiem naprawienia szkody. Wprawdzie zachowanie zmarłej A. G. poprzez niedopełnienie obowiązków pasażera przez zapięcie pasów bezpieczeństwa i tym samym przyczynienie się do powstania szkody było na tyle niewłaściwe, że skutkowało stosownym obniżeniem zadośćuczynienia na rzecz powoda, to jednak Sąd Okręgowego nie dopatrzył się żadnych dalszych podstaw, które mogłoby skutkować znaczącym jego obniżeniem. Przyznanie poszkodowanemu zadośćuczynienia zależy od uznania sądu ,który biorąc pod uwagę wszystkie te okoliczności , o których mowa była wyżej określa jego „odpowiedniość”. Zatem jeśli sąd I instancji wziął pod uwagę okoliczności istotne dla określenia rozmiaru należnego zadośćuczynienia to ingerencja sądu odwoławczego wyrażające się jego zmniejszeniem mogłaby nastąpić tylko wówczas ,gdyby ocenić, że przyznana kwota jest rażąco wygórowana w takim znaczeniu ,że zadośćuczynienie jest nadmierne w stosunku do doznanej krzywdy.

Uzasadniając swoją apelacje w tym zakresie skarżący powołuje się na fakt ,że powód zrezygnował z profesjonalnej pomocy terapeutycznej dla przejścia okresu żałoby w sposób mniej dotkliwy i na stwierdzoną u niego niedojrzałość emocjonalną.

O ile nie wydaje się uzasadnione by niedojrzałość emocjonalna powoda mogła wpłynąć na obniżenie przyznanego mu zadośćuczynienia to nieskorzystanie z pomocy terapeutycznej mogłoby być rozważane ale tylko wówczas gdyby istniały dowody na to ,że po pierwsze powód wiedział o takiej możliwości ,że miał realne możliwości skorzystania z takiej pomocy i ją odrzucił bez uzasadnionej ku temu przyczyny. W materiale dowodowym brak jest na takie stwierdzenie dostatecznych dowodów , co więcej dopiero opinia biegłych ujawniła taką możliwość zatem by czynić powodowi swoisty zarzut z nieskorzystania z pomocy psychologicznej w opisanej sytuacji nie jest uzasadnione.

Kolejny zarzut dotyczy naruszenia art. 362kc. Zgodnie z dyspozycją tego przepisu jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 14 czerwca 2013r. (sygn.akt I ACa 571/13- LEX nr 1356743) wskazał. iż dla przyjęcia współprzyczynienia się poszkodowanego niezbędne jest wystąpienie także - w zależności od podstawy odpowiedzialności zobowiązanego do odszkodowania - winy poszkodowanego, jeżeli odpowiedzialność ta opiera się na zasadzie winy bądź obiektywnej nieprawidłowości przy odpowiedzialności na zasadzie ryzyka. W odniesieniu do poszkodowanego trudno wprost mówić o jego winie w takim znaczeniu, jakie nadaje się temu pojęciu w odniesieniu do odpowiedzialnego za szkodę. Można jedynie przyjąć, że chodzi tu o postawienie poszkodowanemu zarzutu, że nie zachował się w sposób, jaki można byłoby oczekiwać od ludzi roztropnych, działających starannie (lekkomyślność). Tak więc o przyczynieniu się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia rozmiaru szkody mówimy wówczas, gdy w wyniku badania stanu faktycznego sprawy dojść trzeba do wniosku, że bez udziału samego poszkodowanego szkoda hipotetycznie nie powstałaby lub nie przybrałaby rozmiarów, które ostatecznie w rzeczywistości osiągnęła.

Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Rejonowego co do stopnia przyczynienia poszkodowanej do powstania szkody oraz ocenę jego wpływu na wysokość zasądzonego zadośćuczynienia. Wskazać należy ,że przepis art.362kc stanowi normę kompetencyjną adresowaną do sądu, przyjęty przez ten sąd stopień przyczynienia tj. jego wysokość o ile został należycie uzasadniony nie podlega zmianie z tego powodu ,że skarżący ocenia ,iż powinien być wyższy. Własna ocena apelującego nie może podważyć dyskrecjonalnej władzy sędziowskiej w tym zakresie, jeśli nie zostały w sposób rażący przekroczone granice tejże.

Tym samym za chybiony należało uznać zarzut skarżącego w przedmiocie naruszenia art. 446 § 4 k.c. oraz art. 362 k.c.

Również zarzut skarżącego w przedmiocie naruszenia art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 363 § 2 k.c. Sąd Okręgowy uznał za chybiony. Kwestia wymagalności świadczenia z tytułu zadośćuczynienia oraz terminu, od jakiego poszkodowany domagać może się zapłaty odsetek była już wielokrotnie przedmiotem orzeczeń sądów, które Sąd Okręgowy w pełni akceptuje. W jednym z najnowszych orzeczeń Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 9 stycznia 2014 r. (sygn.akt I ACa 459/13- Lex nr 1416095) uznał, iż w świetle art. 455 k.c. roszczenie o zadośćuczynienie, jako roszczenie pieniężne - w przypadku braku oznaczenia terminu spełnienia świadczenia - staje się wymagalne z chwilą wezwania do zapłaty. Stąd też odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia należnego uprawnionemu należą się już od tej chwili, czemu nie stoi na przeszkodzie to, że wysokość świadczenia jest ostatecznie kształtowana przez sąd. Przewidziana w art. 445 § 1 i art. 448 k.c. możliwość przyznania przez sąd odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za krzywdę nie zakłada dowolności ocen sądu, a jest jedynie konsekwencją niewymiernego w pełni charakteru okoliczności, decydujących o doznaniu krzywdy i jej rozmiarze. Mimo więc pewnej swobody sądu przy orzekaniu o zadośćuczynieniu, wyrok zasądzający zadośćuczynienie nie ma charakteru konstytutywnego, lecz deklaratywny. Wymagalność roszczenia o zadośćuczynienie za krzywdę, a tym samym i początkowy termin naliczania odsetek za opóźnienie w zapłacie należnego zadośćuczynienia, może się natomiast różnie kształtować w zależności od okoliczności sprawy. Terminem, od którego należą się odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia za krzywdę, może być więc, w zależności od okoliczności sprawy, zarówno dzień poprzedzający wyrokowanie o zadośćuczynieniu, jak i dzień tego wyrokowania. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 18 października 2013 r.I ACa 422/13, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 października 2013 r. I ACa 608/130).

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono jak w punkcie pierwszym wyroku.

Orzeczenie o kosztach Sąd Okręgowy oparł o art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 ust.5 w zw. z §13 ust1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 28 września 2002r. Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.Nr 163, poz/ 1348 ze zm.) zasądzając od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.200 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.