Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 kwietnia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2019 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy ze skargi A. K. (1)

o wznowienie postępowania

w sprawie z powództwa A. K. (1)

przeciwko A. K. (2)

o rozwód

zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach

z dnia 19 sierpnia 2016r., sygn. akt I ACa 252/16,

1)  oddala skargę;

2)  zasądza od powoda na rzecz pozwanej 540 (pięćset czterdzieści) złotych z tytułu kosztów postępowania.

Sygn. akt I ACa 241/18

UZASADNIENIE

Skarżący A. K. (1) wniósł w dniu 2 marca 2018 roku skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 19 sierpnia 2016 roku (sygn. I ACa 252/16), którym oddalono jego apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej z dnia 25 sierpnia 2015 roku (sygn. akt I RC 56/15) w sprawie przeciwko A. K. (2) o rozwód, domagając się zmiany wskazanego orzeczenia Sądu drugoinstancyjnego i rozwiązania przez rozwód małżeństwa A. K. (2) i A. K. (1), zawartego w dniu 10 czerwca 1995 roku przez Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w J.. Jako podstawę wznowienia skarżący powołał art. 403 § 2 k.p.c., to jest wykrycie nowych okoliczności faktycznych i środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu. Ujawniły się one bowiem po prawomocnym zakończeniu sprawy, a dotyczyły faktu utrzymywania przez pozwaną A. K. (2), przed wszczęciem postępowania o rozwód bliskich kontaktów z innymi mężczyznami, a nadto związania się z nowym partnerem, co miałoby wpływ na ustalenia w zakresie winy w rozkładzie pożycia stron, bądź ewentualnie ocenę zasadności odmowy pozwanej w udzieleniu zgody na orzeczenie rozwodu. Powód wskazał także, iż dopiero w dniu 5 grudnia 2017 roku powziął informację, że świadkowie dysponują wskazanymi wyżej informacjami, mającymi wpływ na wynik zakończonej prawomocnie sprawy. Wnosząc skargę powód domagał się również zasądzenia od pozwanej na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. (k. 2 – 6)

A. K. (2) wniosła o odrzucenie skargi, względnie o jej oddalenie i zasądzenie na jej rzecz od skarżącego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Uzasadniając swoje stanowisko wskazała, iż okoliczność ewentualnego pozostawania przez nią w związku z K. K. była znana skarżącemu już w dacie sporządzenia pozwu, to jest w dniu 10 października 2017 roku, co pozwala na przyjęcie, iż przekroczył on termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania, o którym mowa w art. 407 § 1 k.p.c. (k. 100 verte, 152 verte)

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Wyrokiem z dnia 25 sierpnia 2015 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt I RC 56/15 Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej oddalił powództwo A. K. (1) przeciwko A. K. (2) o rozwód. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Sąd ten wskazał, iż materiał dowodowy dał podstawę do przyjęcia, iż to powód ponosi wyłączną winę za rozkład pożycia małżeńskiego stron, jednakże pomimo istnienia zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego, powództwo zostało oddalone, gdyż pozwana nie wyraziła zgody na orzeczenie rozwodu, a brak zgody nie był sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Z tych też względów Sąd I instancji oddalił powództwo w oparciu o art. 56 § 3 k.r.o.

Następnie, wyrokiem z dnia 19 sierpnia 2016 roku (sygn. akt I ACa 252/16) Sąd Apelacyjny w Katowicach oddalił apelację powoda od powyższego rozstrzygnięcia, podzielając w całości stanowisko przedstawione przez Sąd I instancji.

Bezspornym w sprawie jest fakt, iż aktualnie przed Sądem Okręgowym w Bielsku-Białej toczy się pomiędzy stronami kolejna sprawa o rozwód – sygn. akt I RC 1196/17 – w toku której pozwana A. K. (2) wyraża już zgodę na rozwiązanie przez rozwód małżeństwa stron.

W toku tego postępowania na jaw wyszły też nowe okoliczności, nieznane dotychczas A. K. (1), albowiem w trakcie rozprawy w dniu 5 grudnia 2017 roku świadek M. K. – brat powoda zeznał, iż A. K. (2) utrzymywała bliskie relacje z innymi mężczyznami jeszcze przed wniesieniem przez powoda pierwszej sprawy o rozwód. Informacje te świadek miał wcześniej ukrywać przed powodem, niemniej z uwagi na konflikt ze szwagierką postanowił wyjawić bratu prawdę, składając w tym przedmiocie zeznania. Następnie powód uzyskał wiedzę, iż również inne osoby posiadają informacje o kontaktach pozwanej z innymi mężczyznami.

Wobec powyższego, w toku niniejszego postępowania przesłuchano zawnioskowanych przez skarżącego świadków: S. K., M. K., K. K. oraz E. M., celem ustalenia, czy zaistniała powołana w skardze podstawa wznowienia postępowania. Z zeznań tych świadków wynika, iż A. K. (2) rzeczywiście zaczęła spotykać się z K. K., niemniej znajomość ta nawiązała się w lutym 2015 roku, a zatem po opuszczeniu przez powoda żony w styczniu 2015 roku i wyprowadzeniem się do ówczesnej partnerki. Nawiązane przez A. K. (2) i K. K. znajomości miało miejsce podczas czterdziestych urodzin A. K. (2) (26 luty 2015 roku), które świętowała w towarzystwie swoich znajomych w karczmie w Z.. Wówczas też poznała za pośrednictwem męża koleżanki E. M., obecnego w tejże karczmie K. K.. Niniejsze wynika jednoznacznie z zeznań syna stron S. K., K. K. i E. M.. Odmiennie relację A. K. (2) i K. K. przedstawił wyłącznie świadek M. K., który wskazał, iż jego szwagierka już wcześniej spotykała się i nawiązała partnerską relację z K. K., jak i innymi mężczyznami. Twierdzeń tego świadka Sąd Apelacyjny nie podzielił bowiem są one odosobnione. Z zeznań wszystkich pozostałych świadków spójnie wynika, iż A. K. (2) poznała K. K. w lutym 2015 roku, a nadto Sąd miał na względzie, iż świadek jest skonfliktowany ze swoją szwagierką oraz, że jest bratem skarżącego i dlatego też zdaniem Sądu wiarygodność wysnuwanych przez niego treści budzi znaczące zastrzeżenia. Znamiennym jest przy tym fakt, iż składając zeznania w toku sprawy o rozwód (I RC 1196/17) świadek doskonale orientował się w sytuacji prywatnych relacji A. K. (2), zasłaniając się jednocześnie niewiedzą w temacie relacji jego brata z innymi partnerkami. Dlatego też Sąd, uznając iż świadek M. K. dąży do przedstawienia okoliczności faktycznych w sposób korzystny dla brata, nie wziął pod uwagę tychże zeznań ustalając datę, w której A. K. (2) nawiązała znajomość z K. K., co w istocie ma znaczenie dla rozstrzygnięcia w zakresie skargi o wznowienie postępowania.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Sądu Apelacyjnego skarga o wznowienie postępowania okazała się nieuzasadniona.

Poprzedzając merytoryczne rozważania, w pierwszej kolejności odnieść należy się do zarzutu podniesionego przez pełnomocnika A. K. (2), dotyczącego kwestii formalnych, a mianowicie terminowości wniesienia skargi przez skarżącego. Zgodnie z treścią art. 407 § 1 k.p.c. skargę o wznowienie wnosi się w terminie trzymiesięcznym; termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia. Zważywszy zatem na fakt, iż skarżący powziął wiedzę o informacji istotnej w świetle realizacji przesłanek do wznowienia postępowania o rozwód w dniu 5 grudnia 2017 roku, stwierdzić należy, iż zachował trzymiesięczny termin wnosząc skargę w polskiej placówce pocztowej w dniu 2 marca 2018 roku. Wbrew twierdzeniom przeciwnika skarżącego początek terminu na wniesienie skargi należy liczyć nie od daty, gdy A. K. (1) zgłosił wniosek dowodowy o przesłuchanie w charakterze świadka swojego brata, lecz od chwili gdy zapoznał się z treścią jego zeznań na rozprawie w dniu 5 grudnia 2017 roku. Dopiero bowiem w tym momencie skarżący dowiedział się o informacjach, jakie posiada jego brat, a tym samym niejako „wykrył” nowy środek dowodowy, który mógłby mieć wpływ na wynik sprawy. Z tej przyczyny Sąd Apelacyjny uznając za niezasadny wniosek o odrzucenie skargi, postanowił przystąpić do jej merytorycznego rozpoznania.

Skarżący w omawianej sprawie powołuje się na podstawę wznowienia w postaci wykrycia nowych okoliczności faktycznych i środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których nie mógł skorzystać w poprzednim postępowaniu (art. 403 § 2 k.p.c.). Wskazał przy tym na okoliczność, iż jego żona A. K. (2) utrzymywała bliższe kontakty z innym mężczyzną w trakcie trwania sprawy o rozwód, o czym powód nie miał wówczas wiedzy, a co rzutuje na kwestię oceny w zakresie ustalenia winy za rozkład pożycia małżeńskiego. Podkreślić zatem należy, iż podnosząc niniejszą okoliczność skarżący dąży w istocie do zmiany rozważań Sądu Okręgowego w zakresie winy w rozkładzie pożycia małżeńskiego stron. Niniejsze zaś pozostaje nieuprawnione, gdyż przeprowadzone w toku postępowania o wznowienie dowody nie dają podstaw do przyjęcia, iż zasadnym byłoby dokonanie zmiany w tym zakresie. Aktualność, wbrew skarżącemu zachowuje przyjęcie, iż za wyłącznie winnego rozkładu pożycia stron należy uznać właśnie jego. To skarżący dopuszczał się licznych zdrad wobec A. K. (2), w tym z różnymi kobietami, a w styczniu 2015 roku opuścił ostatecznie żonę, wyprowadzając się ze wspólnego domu stron, aby zamieszkać ze swą ówczesną partnerką D. K.. Tymczasem jak wynika z zeznań wiarygodnych świadków, A. K. (2) w trakcie sprawy o rozwód zawarła znajomość z K. K.. Co jest jednakże istotne, relacja ta nawiązała się już po tym jak skarżący wyprowadził się do nowej partnerki w styczniu 2015 roku. W konsekwencji zawarcie tejże znajomości nie może mieć wpływu na rozstrzygniecie w zakresie winy w rozkładzie pożycia stron, gdyż rozkład ten w sposób trwały i zupełny nastąpił wcześniej, to jest przed poznaniem przez A. K. (2), K. K.. Przyczyny tegoż rozkładu, jak już wyżej wskazano należy upatrywać w wyłącznym postępowaniu skarżącego, który działając sprzecznie z obowiązkami małżeńskimi i zasadami współżycia społecznego, doprowadził do rozstania stron. W tym zatem zakresie zgłoszona podstawa wznowienia nie ma wpływu na treść zaskarżonego orzeczenia, ponieważ i tak orzeczenie rozwodu małżeństwa stron z wyłącznej winy skarżącego było uzasadnione.

Niezależnie jednak od powyższego, zauważyć należy, iż ujawniona w niniejszym postępowaniu okoliczność mogłaby mieć wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia. Fakt nawiązania przez A. K. (2) bliższej relacji z innym mężczyzną w trakcie postępowania o rozwód rzutuje bowiem nie na ocenę w zakresie winy w rozkładzie pożycia stron, lecz na osąd, co do braku zgody pozwanej na orzeczenie rozwodu. Sąd Okręgowy ustalił w tym zakresie, co zostało następnie przyjęte przez rozpoznający środek odwoławczy Sąd Apelacyjny, iż odmowa udzielenia zgody na rozwód przez niewinnego małżonka nie była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Uzasadniając swoje stanowisko w tym zakresie A. K. (2) wskazywała, iż nadal kocha męża, czeka i wierzy w jego powrót, jest mu w stanie wszystko wybaczyć oraz jest przekonana, że się zmieni. Niniejsze twierdzenia Sąd I instancji słusznie uznał za wiarygodne mając do dyspozycji zgromadzony materiał dowodowy. Nie sposób bowiem dopatrzyć się szykan w odmowie zgody na rozwód ze strony zdradzonej i porzuconej przez męża żony, która nadal subiektywnie uważa, że związek stron można reaktywować. Brak na etapie orzekania było takich dowodów, z których wynikałoby, iż pozwana działa z pobudek, które zasługiwałyby na dezaprobatę z punktu widzenia wartości powszechnie akceptowanych społecznie. Odmiennie jednakże należy oceniać niniejszą sytuację w kontekście przedstawionych przez skarżącego okoliczności. Zważając na fakt, iż po odejściu męża A. K. (2) nawiązała bliższą relację z innym mężczyzną, stwierdzić należy, iż zdezaktualizowały się poczynione przez Sąd Okręgowy ustalenia dotyczące braku sprzeczności z zasadami współżycia społecznego w odmowie udzielenia zgody na rozwód. Skoro pozwana zawarła już nową, partnerską znajomość z innym mężczyzną nie sposób racjonalnie przyjmować, iż jednocześnie czekała na powrót męża, którego nadal kochała. W takiej sytuacji odmowa zgody na rozwód rysuje się jako nadużycie tego uprawnienia, które nie zasługuje na ochronę.

Taka konstatacja musiałaby co do zasady doprowadzić do uwzględnienia skargi, niemniej równocześnie, nie jak wnosił o to skarżący do zmiany prawomocnego wyroku, lecz do uchylenia wyroku Sądu II instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, albowiem strony mają wspólne małoletnie dziecko, którego dobro musi być brane pod uwagę. Jednocześnie należy mieć na względzie, iż obecnie przed Sądem Okręgowym w Bielsku-Białej (sygn. akt I RC 1196/17) toczy się pomiędzy stronami sprawa o rozwód, w toku której pozwana wyraża już zgodę na rozwiązanie małżeństwa stron przez rozwód. W konsekwencji, gdyby Sąd Apelacyjny przyjął rozstrzygnięcie jak wskazano wyżej, doprowadziłby to do sytuacji gdy przed Sądem I instancji toczyłyby się równolegle dwie sprawy o rozwód stron, co nie może mieć miejsca. Z tej zatem przyczyny Sąd doszedł do przekonania, iż zgoda pozwanej na rozwód w kolejnej sprawie dezaktualizuje zasadność uwzględnienia skargi w niniejszym postępowaniu. Skoro bowiem uwzględnienie skargi o wznowienie wpłynęłoby wyłącznie na możliwość rozwiązania małżeństwa stron przez rozwód, gdyż odpadła przyczyna zgodnego w świetle zasad współżycia społecznego braku zgody małżonka niewinnego, to niniejsze w kontekście ustalenia, iż obecnie sprawa w tym przedmiocie się toczy, czyni bezprzedmiotowym takie rozstrzygnięcie. Sprawa niniejsza ma niewątpliwe charakter wyjątkowy, niemniej przyjęte przez Sąd Apelacyjny rozstrzygnięcie odpowiada prawu.

W tej sytuacji mając na uwadze dyspozycje art. 412 § 2 k.p.c. orzeczono jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd Apelacyjny orzekł w punkcie drugim wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty postępowania ze skargi o wznowienie złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej, będącego adwokatem w kwocie 540,00 zł, ustalone zgodnie z odpowiednio stosowanym § 4 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800 z dnia 2015.11.05).

SSA Lucyna Świderska-Pilis SSA Piotr Wójtowicz SSA Ewa Jastrzębska