Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Milczarek

Protokolant – sekr. sądowy Sylwia Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2013 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: J. N.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 1 sierpnia 2012 r., znak: (...)

w sprawie: J. N.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o rentę

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonej J. N. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia (...) r. na okres dwóch lat.

Na oryginale właściwy podpis.

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ubezpieczonej J. N. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Decyzję wydano w oparciu o art. 57 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 25.07.2012r. w którym nie stwierdzono niezdolności badanej do pracy.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczona podniosła, że stan jej zdrowia uzasadnia przyznanie świadczenia rentowego.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie i przytoczył argumenty zawarte w uzasadnieniu decyzji.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

J. N. złożyła w dniu 10.05.2012 r. wniosek o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności. Orzeczeniem z dnia 15.06.2012 r. Lekarz Orzecznik ZUS stwierdził, że badana nie jest niezdolna do pracy. Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 25.07.2012r. stwierdziła, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

dowód: orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS i orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS w aktach rentowych.

Sąd poddał weryfikacji orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS dopuszczając dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych o specjalnościach: ortopedy, kardiologa, psychiatry, psychologa i internisty. Powołany zespół specjalistów po przeprowadzeniu badania, zebraniu wywiadu od ubezpieczonego oraz uwzględnieniu dokumentacji medycznej rozpoznał u badanej:

1.  Chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa bez objawów ucisku na korzenie

nerwowe

2.  Palec IV ręki prawej zatrzaskujący bez upośledzenia chwytu

3.  Zaburzenia nastroju adaptacyjne

4. Cechy osobowości nieprawidłowej

Biegli stwierdzili, że aktualny stan zdrowia nie powoduje isto u ubezpieczonej istotnego ograniczenia zdolności do pracy. Rozpoznawana u badanej choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa w obecnym stopniu zaawansowania nie powoduje, zdaniem biegłych, istotnego ograniczenia sprawności ruchowej, nie zaburza sprawności lokomocyjnej. Aktualny stan psychiczny, bez cech depresji, bez zaburzeń psychotycznych, bez upośledzenia funkcji intelektualnych nie powoduje ograniczenia zdolności do pracy.

dowód: opinia biegłych sądowych z dnia 5.11.2012 r. (k.14 akt)

Powódka wniosła zastrzeżenia do opinii biegłych i złożyła wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii drugiego zespołu biegłych w składzie, których będzie lekarz neurochirurg.

Sąd uwzględnił wniosek powódki i dopuścił dowód z drugiego zespołu biegłych, który w opinii z dnia 18.02.2013 r. po przeprowadzeniu badania, zebraniu wywiadu od ubezpieczonej oraz uwzględnieniu dokumentacji medycznej rozpoznali u badanej:

1.  Chorobę afektywną dwubiegunową (CHAD) - obecnie stan mieszany

2.  Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa bez objawów korzonkowych

3. Nadciśnienie tętnicze.

Biegli we wnioskach swojej opinii uznali badaną za częściowo niezdolną do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji od 25.04.2012 r. Przyczyną stwierdzonej niezdolności są, w ocenie biegłych, schorzenia wymienione w pkt. 1 rozpoznania, które w znaczący sposób ograniczają zdolność zarobkową ubezpieczonej. Dlatego biegli nie podzielili wniosków orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS, orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS i opinii I Zespołu Biegłych Sądowych.

dowód : opinia biegłych z dnia 1.12.2010 r. k.49

Pozwany wniósł zastrzeżenia do opinii biegłych, powołując się na wnioski pierwszej opinii, którą organ rentowy podzielał i zażądał powołania trzeciego zespołu biegłych w celu oceny stanu zdrowia powódki. Powódka nie wniosła zastrzeżeń do opinii biegłych.

Z uwagi na to , że w sprawie zaistniały dwie opinie o przeciwstawnych wnioskach Sąd dopuścił dowód z opinii trzeciego zespołu biegłych w celu oceny stanu zdrowia powódki i ustosunkowania się do wcześniejszych wydanych w sprawie opinii

W opinii z dnia 7.06.2013 r. biegli, po przeprowadzeniu badania, zebraniu wywiadu od ubezpieczonej oraz uwzględnieniu dokumentacji medycznej rozpoznali u badanej:

1.  Chorobę afektywną dwubiegunową

2.  Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa

3.  Nadciśnienie tętnicze

Biegli we wnioskach opinii stwierdzili, że przebieg zaburzeń u ubezpieczonej ma charakter przewlekły, w czasie ulegało natomiast zmianie nasilenie poszczególnych objawów. Biorąc pod uwagę obraz kliniczny zaburzeń u badanej - nasilenie i częstość objawów, dotychczasowy przebieg choroby, obecny stan zdrowia - biegli stwierdzili, że pomimo leczenia nastąpiło pogorszenie funkcjonowania ubezpieczonej.

Przyczyną częściowej niezdolności do pracy jest, zdaniem biegłych, występująca u ubezpieczonej choroba afektywna dwubiegunowa, która spowodowała stopniowo narastającą dezadaptację społeczną. Ubezpieczona jest leczona psychiatryczne od wielu lat, była kilkakrotnie hospitalizowana.

Biegli stwierdzili, że ubezpieczona utraciła w znacznym stopniu zdolność do zatrudnienia zgodnie z poziomem posiadanych kwalifikacji - okresowo - do 06.2015 r., (od dnia złożenia wniosku o rentę - tj. 04.2012r.) i stwierdzili, że ubezpieczona wymaga dalszego leczenia w celu zapewnienia efektywnej długotrwałej poprawy.

Biegli nie podzieli stanowiska lekarzy ZUS-u i pierwszego zespołu biegłych, podzieli natomiast opinię II zespołu biegłych.

dowód : opinia biegłych z dnia 7.06.2013 r. k.72

Organ rentowy, w oparciu o stanowisko Przewodniczącego Komisji Lekarskich, wniósł zastrzeżenia do opinii biegłych.

Wskazano w nich, że od 2010 r. ubezpieczona nie jest leczona szpitalnie, nie stwierdzono ostrej psychopatologii. Zdaniem Przewodniczącego Komisji Lekarskich ZUS z uwagi na powyższe badana nie jest niezdolna do pracy.

W imieniu organu rentowego pełnomocnik wniósł o przekazanie zastrzeżeń Przewodniczącego Komisji Lekarskich ZUS biegłym w celu ustosunkowania się. W przypadku odmowy temu wnioskowi wniósł o oddalenie odwołania.

Powódka nie zgłosiła zastrzeżeń do opinii biegłych.

Nie budzi wątpliwości, iż ocena niezdolności do pracy w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy wymaga z reguły wiadomości specjalnych (opinii biegłego z zakresu medycyny). Jednakże ostateczna ocena, czy ubezpieczony jest niezdolny do pracy całkowicie czy też częściowo musi uwzględniać także inne elementy, o których mowa będzie poniżej, niezwiązane ze stanem zdrowia. Ocena taka ma charakter prawny i może jej dokonać wyłącznie sąd a nie biegły, stąd też oddalono wniosek o dopuszczenie kolejnej opinii, albowiem zastrzeżenia pozwanego Zakładu nie dotyczyły konieczności wyjaśnienia kwestii medycznych, co do których biegli nie zajęliby przekonującego stanowiska (por. wyrok SN z dnia 8 maja 2008 r., I UK 356/07, OSNP 2009/17-18/238). Należy także podnieść, iż stosownie do art. 286 k.p.c. Sąd może zażądać ustnego wyjaśnienia opinii złożonej na piśmie, może też w razie potrzeby zażądać dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych. Tak w piśmiennictwie jak i w judykaturze wskazuje się, że nie ma dowolności w powoływaniu kolejnych biegłych, a u podstaw takiej decyzji leżeć powinny racjonalne argumenty takie np. jak niejasność, niezupełność czy sprzeczności występujące w opiniach (por. np. T. Ereciński [w:] Komentarz do Kodeksu postępowania cywilnego, tom I, Warszawa 2002, str. 567-568; czy wyroki SN z dnia 24 czerwca 2008 r., I UK 373/07, Lex nr 496398; z dnia 1 września 2009 r., I PK 83/09, Lex nr 550988; z dnia 16 września 2009 r., I UK 102/09, Lex nr 537027). Należy przyjąć, że wykazywanie okoliczności uzasadniających powołanie opinii uzupełniającej, czy kolejnego biegłego pozostaje w gestii strony. To właśnie strona winna wykazać się niezbędną aktywnością i wykazać błędy, sprzeczności lub inne wady w opiniach biegłych, które dyskwalifikują istniejące opinie, ewentualnie uzasadniają powołanie opinii dodatkowych. Takich okoliczności organ rentowy w toku postępowania nie przedstawił, poprzestając na negowaniu opinii II i III zespołu biegłych, z powołaniem się na własną, odmienną interpretację stanu zdrowia ubezpieczonej, co jednakże uznać należy za niewystarczające dla jej skutecznego podważenia. Z uwagi na zgodność opinii II i III zespołu biegłych co do istnienia u ubezpieczonej częściowej niezdolności do pracy zastrzeżenia sformułowane w piśmie procesowym z dnia 7.10.2013 r. nie zasługiwał, w ocenie Sądu Okręgowego, na uwzględnienie.

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy podkreślić trzeba, że oceny stanu zdrowia powódki dokonał zespół doświadczonych specjalistów z dziedzin medycyny odpowiadających schorzeniom powódki. Sąd podzielił opinie drugiego i trzeciego zespołu biegłych, których wnioski były zbieżne co do faktu częściowej niezdolności powódki do pracy i jej przyczyn w postaci choroby afektywnej dwubiegunowej, nasilenia jej objawów, które spowodowały pogorszenie stanu zdrowia i funkcjonowania.

Orzeczenia biegłych zostało prawidłowo uzasadnione ( art.285 k.p.c. ) a wnioski w nich zawarte nie nasuwają wątpliwości co do ich trafności. Biegli w sposób stanowczy odnieśli się do stwierdzonych u ubezpieczonej schorzeń i ich wpływu na stan czynnościowy organizmu.

Biorąc pod uwagę fakt, że opinie drugiego i trzeciego zespołu biegłych były zgodne co do faktu częściowej niezdolności do pracy powódki, Sąd Okręgowy uznał, że te opinie winny być podstawą wyrokowania w sprawie i dlatego nie uwzględnił zastrzeżeń organu rentowego zgłoszonych w piśmie pozwanego z dnia 7.10.2013 r., tym bardziej, że pozwany nie wskazał błędów w rozumowaniu biegłych drugiego i trzeciego zespołu, którzy orzekli o częściowej niezdolności do pracy powódki zarówno z powodu odchyleń w badaniu psychiatrycznym.

Sąd zasadniczo podzielił stanowisko zawarte w opinii II i III zespołu, przy czym w odniesieniu do okresu przyznania świadczenia uwzględnił stanowisko drugiego zespołu biegłych uznając, że ze względu na specyfikę schorzenia oraz jego dynamikę i ewentualność poprawy stanu zdrowia uzasadniona i konieczna będzie weryfikacja stanu zdrowia ubezpieczonej po upływie lat dwóch od przyznania uprawnienia. Należy bowiem przede wszystkim wskazać, że świadczenia z tytułu niezdolności do pracy mają charakter okresowy. Stan zdrowia ubezpieczonych korzystających ze świadczeń podlega okresowej weryfikacji; dotyczy to nawet osób co do których ustalono trwałą niezdolność do pracy. W ocenie Sądu należało przyjąć, iż stan zdrowia ubezpieczonej i jej zdolność do pracy powinny zostać ponownie ocenione po upływie lat dwóch.

Stosownie do treści art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.; powoływana dalej jako „ustawa”) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki: jest niezdolny do pracy; ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy; niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów (ust. 1). W niniejszej sprawie poza sporem pozostawały okoliczności dotyczące spełnienia przez ubezpieczoną warunków określonych w punktach 2 i 3 ustępu 1 powołanego przepisu. Kwestią sporną natomiast stała się sama zdolność ubezpieczonej do pracy.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności po przekwalifikowaniu. Częściowo niezdolną do pracy jest zgodnie z ust. 3 cytowanego przepisu osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji. Oceniając stopień niezdolności do pracy należy, w myśl art. 13 wymienianej ustawy, uwzględnić stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Mając na uwadze powyższe ustalenia oraz konstrukcję art. 12 ustawy emerytalnej, należy uznać, iż sens przepisu polega na tym, że ostateczna ocena, w jakim stopniu ubezpieczony jest niezdolny do pracy musi uwzględniać także inne elementy poza stricte medycznymi należącymi do kompetencji biegłych z zakresu medycyny. Innymi słowy przy ocenie niezdolności do pracy w myśl art. 12 ustawy emerytalnej o tej niezdolności nie przesądza wyłącznie ocena medyczna stwierdzająca występowanie określonych jednostek chorobowych i ich wpływ na funkcjonowanie organizmu człowieka, tylko decydujące znaczenie ma ocena prawna dokonana w oparciu o okoliczności natury medycznej i okoliczności innej natury, w tym zwłaszcza poziom kwalifikacji ubezpieczonego, możliwości zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (tak SN w wyrokach z dnia 9 stycznia 2002 r., II UKN 701/00, Lex nr 559961; z dnia 8 maja 2008 r., I UK 356/07, OSNP 2009/17-18/238; z dnia 13 października 2009 r., II UK 106/09, Lex nr 558589 i postanowieniu z dnia 3 września 2008 r., I UK 86/08, Lex nr 565996). Tym samym składająca się z powyższych elementów ocena stanowiąca subsumcję stanu faktycznego do norm prawnych, należąca do wyłącznej kompetencji sądu, pozwala uznać osobę za niezdolną do pracy w świetle powołanej wyżej ustawy i pozwala określić stopień tej niezdolności. Samo naruszenie sprawności organizmu ustalone na podstawie wiadomości specjalnych przez biegłych sądowych nie daje jeszcze możliwości stwierdzenia niezdolności do pracy, jednak wskazuje na podstawową przesłankę prawa do renty – stan zdrowia ubezpieczonej.

Zdaniem Sądu Okręgowego dokonana przez drugi i trzeci zespół biegłych sądowych lekarzy ocena wpływu rozpoznanych u wnioskodawczyni schorzeń na jej zdolność do pracy uwzględnia zarówno wymienione w art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z F.U.S. czynniki medyczne w postaci: stopnia naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności organizmu w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i wymienione w pkt 2 czynniki zawodowe w postaci: możliwości wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Dokonując analizy stanu zdrowia ubezpieczonej przez pryzmat wszystkich wymienionych wyżej przesłanek, Sąd doszedł do przekonania, że jej schorzenia ograniczają obecnie jej możliwości zarobkowania w wykonywanym zawodzie.

Mając na względzie powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, orzekając jak w wyroku.

SSO Ewa Milczarek