Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Piątkowska-Bidas

Sędziowie: SO Cezary Klepacz (spr.)

SO Teresa Strojnowska

Protokolant: protokolant sądowy Iwona Cierpikowska

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2014 r. w Kielcach

na rozprawie

sprawy z powództwa E. W.

przeciwko (...)w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Kielcach

z dnia 23 lipca 2013 r., sygn. I C 131/09

oddala apelację i zasądza od E. W.na rzecz (...)w W.kwotę 1200 (jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 1510/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 23 lipca 2013 r., sygn. akt I C 131/09, Sąd Rejonowy w Kielcach oddalił powództwo E. C.i J. C.przeciwko (...) w W.o zapłatę; zasądził solidarnie od powodów na rzecz pozwanego kwotę 2.917 zł tytułem kosztów procesu i nakazał pobrać od powodów solidarnie na rzecz Skarbu Państwa kwotę 2.976,41 zł tytułem kosztów sądowych.

Sąd ten ustalił, że samochód osobowy marki J. (...)o numerze nadwozia (...)od dnia 22 września 2000 r. zarejestrowany był na obywatela W. G. A., który sprzedał go w 2007 r. firmie (...)z siedzibą w S.. Pojazd był zarejestrowany na tę firmę od 22 czerwca do 27 lipca 2007 r. W dniu 9 lipca 2007 r. sprzedała ona auto T. P. (1)za kwotę 3.500 zł, co potwierdza faktura VAT. Samochód sprowadził do Polski S. C.– brat powódki wspólnie z T. P. W dacie sprzedaży pojazd znajdował się na placu komisu samochodowego we W.. E. C.nie uczestniczyła ani w transakcji kupna za granicą, ani w transporcie auta do kraju. W dniu 23 lipca 2007 r. sporządzona została pisemna umowa kupna-sprzedaży tego samochodu, w której jako kupująca wskazana została powódka, a jako sprzedający – G. A., który nie był już wówczas właścicielem tego pojazdu. E. C.zarejestrowała samochód w Polsce, uiściła wszelkie należności publicznoprawne związane z jego sprowadzeniem zza granicy, a w dniu 14 września 2007 r. darowała na rzecz swojego ojca J. C.udział do ¹/2 we współwłasności tego pojazdu.

W dniu 3 kwietnia 2008 r. powódka zawarła z pozwanym umowę ubezpieczenia autocasco wskazanego samochodu na okres od 3 kwietnia 2008 r. do 2 kwietnia 2009 r. Suma ubezpieczenia ustalona została na kwotę 44.000 zł. Dnia 8 czerwca 2008 r. pojazd ten został skradziony. Dochodzenie w sprawie zostało umorzone prawomocnym postanowieniem Policji z dnia 20 czerwca 2009 r. w sprawie RSD 76/08, zatwierdzonym przez prokuratora – wobec niewykrycia sprawców przestępstwa. Decyzją Prezydenta Miasta K.z dnia 23 października 2008 r., nr (...), pojazd ten został wyrejestrowany. Jego wartość rynkowa w dacie powstania szkody wynosiła 37.500 zł. Powódka zgłosiła pozwanemu kradzież samochodu. W toku postępowania likwidacyjnego ubezpieczyciel wystąpił do firmy (...), której właścicielką jest A. U.z prośbą o sprawdzenie pochodzenia samochodu, uzyskując informację, iż sprzedającym pojazd we W.nie była osoba wskazana w umowie z dnia 23 lipca 2007 r., ale firma (...). Sprzedawca pojazdu przesłał tej firmie kopię faktury oraz kopię paszportu T. P., którym legitymował się w chwili zawarcia umowy. Po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego, pismem z dnia 19 listopada 2008 r. pozwany odmówił powódce wypłaty odszkodowania, powołując się na § 8 ust. 3 pkt 6 ogólnych warunków ubezpieczenia pojazdów autocasco, zgodnie z którym ubezpieczeniem nie są objęte szkody w pojeździe wprowadzonym nielegalnie w polski obszar celny, tj. wtedy, gdy pojazd nie został dostarczony lub zgłoszony do miejsca odprawy celnej albo w zgłoszeniu celnym lub innym dokumencie podano nieprawdziwe informacje dotyczące pojazdu. Ubezpieczyciel podniósł, że umowa kupna-sprzedaży a 23 lipca 2007 r. zawarta między powódką a A. G.została sfałszowana.

Sąd pierwszej instancji, uznając, że samochód powódki został skradziony, a tym samym powstała szkoda objęta ochroną autocasco udzieloną przez pozwanego, przyjął, że nieprawdziwa była podana zakładowi ubezpieczeń przez powódkę informacja o przysługującym jej prawie własności pojazdu. Zdaniem Sądu, umowa z dnia 23 lipca 2007 r. została sfałszowana, bowiem w tej dacie G. A. nie był właścicielem samochodu.

Oceniając skuteczność tej umowy, Sąd uznał, że na podstawie art. 24 § 2 ustawy z dnia 12 listopada 1965 r. – Prawo prywatne międzynarodowe , zastosowanie mają przepisy prawa włoskiego, w szczególności Kodeksu cywilnego (Codice Civile), przyjętego Dekretem Królewskim z dnia 16 marca 1942 r. W świetle tych przepisów powódka, jako nabywca rzeczy, podlegającej wpisowi do rejestru publicznego, od osoby już uprzednio w rejestrze takim ujawnionej, może nabyć własność wyłącznie w drodze zasiedzenia zgodnie włoskim porządkiem prawnym. Nabycie pojazdu od osoby innej niż figurująca w publicznym rejestrze nie może być poczytane za nabycie w dobrej wierze, a zatem obowiązuje 10-letni termin zasiedzenia. Skoro umowę zawarto w lipcu 2007 r., to powódka mogłaby stać się właścicielem nabytego na jej podstawie od nieuprawnionego samochodu dopiero w 2017 r.

Sąd uznał również, mając na względzie przepis art. 169 § 1 k.c., że umowa darowizny na rzecz J. C. udziału do ¹/2 we współwłasności samochodu, dokonana w dniu 14 września 2007 r. przez E. C., nie doszła do skutku, bowiem nie została spełniona przesłanka objęcia rzeczy w posiadanie przez nabywcę. Jak wynika z zeznań powodów, umowa ta miała na celu wyłącznie uzyskanie przez powódkę zniżek ubezpieczeniowych, nie było zaś jej istotą uzyskanie przez ojca powódki uprawnienia do współkorzystania z pojazdu.

Wszystkie te okoliczności wskazują, że przekazana przez ubezpieczających informacja o przysługującym im prawie własności pojazdu była nieprawdziwa, a tym samym na podstawie § 8 ust. 3 pkt 6 o.w.u. ubezpieczyciel wolny jest od obowiązku zapłaty odszkodowania. Przyjęcie przez zakład ubezpieczeń w trybie art. 815 § 1 k.c. nieprawdziwych informacji, nawet wielokrotnie, nie niweczy obowiązku ubezpieczającego podawania prawdziwych odpowiedzi na zapytania i nie pozbawia zakładu ubezpieczeń praw do wyciągnięcia z tego faktu konsekwencji prawnych z art. 815 § 3 k.c. lub ogólnych warunków ubezpieczenia.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zaś o nieuiszczonych kosztach sądowych – na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelację od tego orzeczenia wniosła powódka, która zarzuciła:

- naruszenie art. 24 § 2 ustawy z dnia 12 listopada 1965 r. – Prawo prywatne międzynarodowe poprzez jego błędną interpretację oraz art. 169 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie;

- naruszenie art. 233 § 1 i 2 k.p.c. poprzez wadliwe ustalenie, że umowa z dnia 23 lipca 2007 r. została sfałszowana, rzeczywistym nabywcą samochodu był T. P., podpisując umowę z dnia 23 lipca 2007 r skarżąca działała z złej wierze i nie mogła skutecznie nabyć samochodu, a ubezpieczając go, podała świadomie nieprawdziwe dane dotyczące tego pojazdu;

- naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wskazania w uzasadnieniu wyroku dowodów sfałszowania umowy z dnia 23 lipca 2007 r., niewyjaśnienie wszystkich okoliczności zakupu przez skarżącą samochodu, w szczególności gdzie objęła go w posiadanie i podpisała umowę z dnia 23 lipca 2007 r oraz okoliczności związanych z rzekomym nabyciem tego samochodu przez T. P.na podstawie kserokopii faktury z dnia 9 lipca 2007 r., która nie została przetłumaczona i nie wyjaśniono, czego ona dotyczy (sprzedaży samochodu czy wpłacenia zaliczki na jego zakup).

Wskazując na to, E. W. (poprzednio C.) wniosła o zmianę wyroku i uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie na jej rzecz od pozwanego kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie o uchylenie tego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Kielcach.

Na rozprawie apelacyjnej pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie na jego rzecz od powódki kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Chybiony jest zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 24 § 2 ustawy z dnia 12 listopada 1965 r. – Prawo prywatne międzynarodowe (Dz. U. nr 46, poz. 290 z późn. zm.). Przepis art. 24 tej ustawy, obowiązującej w dacie 23 lipca 2007 r., kiedy została zawarta umowa sprzedaży samochodu osobowego marki J. (...) o numerze nadwozia (...), stanowił w § 1, że własność i inne prawa rzeczowe podlegają prawu państwa, w którym znajduje się ich przedmiot. Nabycie i utrata własności podlegają prawu państwa, w którym znajdował się przedmiot tych praw w chwili, gdy nastąpiło zdarzenie pociągające za sobą wymienione skutki prawne (§ 2). Przepisy te stosuje się odpowiednio do posiadania (§ 3).

Nie ulega wątpliwości, że wskazany pojazd został zbyty na terytorium W.. Tam bowiem nabył go dla powódki jej brat – S. C., a jak wynika z opinii biegłego R. P.(k.655), dla przeniesienia własności pojazdu prawo włoskie me wymaga zachowania żadnej szczególnej formy czynności prawnej przenoszącej własność. Skoro zatem we W.nastąpiło wydanie tego samochodu, za który została zapłacona cena, to skuteczność nabycia własności tej rzeczy należy ocenić według prawa tego państwa. Nie ma natomiast znaczenia, gdzie E. C.objęła pojazd w posiadanie i gdzie podpisała umowę sprzedaży. Bezzasadne jest zatem twierdzenie, że ma tu zastosowanie przepis art. 169 § 1 k.c. Z zebranych w sprawie dowodów wynika jednoznacznie, że samochód osobowy marki J. (...)o numerze nadwozia (...)był od dnia 22 września 2000 r. zarejestrowany na obywatela W. G. A., który sprzedał go następnie firmie(...)z siedzibą w S.. Pojazd był zarejestrowany na tę firmę od 22 czerwca do 27 lipca 2007 r. W dacie jego sprzedaży powódce, G. A., wskazany jako sprzedający, nie był już właścicielem samochodu. W sytuacji zaś, gdy właściciel pojazdu samochodowego, który podlega wpisowi do rejestru publicznego ( (...) ), dokonał jego zbycia, co zostało odnotowane w tym rejestrze, do późniejszego ponownego zbycia przez niego tej rzeczy nie mają zastosowania przepisy o nabyciu w drodze posiadania w dobrej wierze, nawet jeśli pojazd został wydany drugiemu nabywcy (art. 1156 CC). Ten ostatni może nabyć własność samochodu jedynie w drodze zasiedzenia, przy spełnieniu przesłanek wymienionych w art. 1147 CC, a więc po upływie dziesięcioletniego terminu, który zostaje przy tym przerwany, jeżeli posiadacz został wyzuty z posiadania na okres ponad jednego roku, niezależnie od tego, czy było to wynikiem działania osób trzecich czy innych zdarzeń (art. 1167 CC).

Biorąc to pod uwagę, należy stwierdzić, że E. C. (obecnie W.) nie nabyła własności opisanego wcześniej samochodu, bowiem sprzedawca nie był jego właścicielem w chwili zawarcia umowy sprzedaży, a nie upłynął wymagany termin do nabycia własności tej rzeczy w drodze zasiedzenia.

Umowa z dnia 23 lipca 2007 r., która miała stanowić podstawę nabycia własności samochodu przez powódkę bez wątpienia zawiera nieprawdziwe dane, skoro jako sprzedawcę wskazano w niej osobę niebędącą właścicielem rzeczy, a zatem nieuprawnioną do jej zbycia. Bez znaczenia jest przy tym, czy rzeczywistym nabywcą pojazdu był T. P., a zatem nie wymaga szczegółowej analizy kserokopia faktury z dnia 9 lipca 2007 r. Dla rozstrzygnięcia w sprawie istotne jest bowiem jedynie to, że E. C.nie nabyła własności samochodu. Nabycie pojazdu od osoby innej niż figurująca w publicznym rejestrze nie może być poczytane za nabycie w dobrej wierze (art. 1147 ust. 2 CC). Ubezpieczając samochód, powódka podała zatem nieprawdziwe dane dotyczące tego pojazdu.

Skoro zatem wszystkie zarzuty apelacji okazały się bezzasadne, to apelacja ta podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego, na które składa się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego, będącego radcą prawnym, orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3, 99 i 108 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. oraz § 6 pkt 5 i § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 490 j.t.).

SSO T. Strojnowska SSO E. Piątkowska-Bidas SSO C. Klepacz