Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 kwietnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Małgorzata Peteja-Żak

Sędziowie SSO Arkadiusz Łata (spr.)

SSR del. Piotr Pawlik

Protokolant Monika Dąbek

przy udziale Justyny Smurzyńskiej Prokuratora Prokuratury Rejonowej G. w G.

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2019 r.

sprawy skazanego M. K. ur. (...) w R.

syna E. i G.

w przedmiocie wydania wyroku łącznego

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżyciela publicznego

od wyroku łącznego Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 26 listopada 2018 r. sygnatura akt IX K 633/18

na mocy art. 437 kpk, art. 438 kpk, art. 624 § 1 kpk

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, iż:

a)  w punkcie I ustala, że łączeniu podlegają:

- łączna kara pozbawienia wolności wymierzona wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 10 kwietnia 2018 roku sygn. III K 97/18,

- kara pozbawienia wolności wymierzona wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 27 marca 2018 roku sygn. III K 958/17,

a za podstawę prawną rozstrzygnięcia przyjmuje art. 91 § 2 kk oraz art. 86 § 1 i § 4 kk,

b)  w punkcie III ustala, że w zakresach nie objętych wyrokiem łącznym odrębnemu wykonaniu podlegają:

- wyrok łączny Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 10 kwietnia 2018 roku sygn. III K 97/18,

- wyrok Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 27 marca 2018 roku sygn. III K 958/17;

2.  w pozostałej części utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy;

3.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. S. M. kwotę 147,60 zł (sto czterdzieści siedem złotych i sześćdziesiąt groszy) obejmującą kwotę 27,60 zł (dwadzieścia siedem złotych i sześćdziesiąt groszy) podatku VAT, tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów obrony skazanego z urzędu w postępowaniu odwoławczym

4.  zwalnia skazanego od ponoszenia wydatków postępowania odwoławczego obciążając nimi Skarb Państwa.

Sygn. akt VI Ka 149/19

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy stwierdził, co następuje.

Apelacja Prokuratora okazała się skuteczna jedynie o tyle, iż w następstwie jej wywiedzenia należało zmienić zaskarżony wyrok łączny poprzez:

a)  ustalenie w pkt. I, że łączeniu podlegają:

- łączna kara pozbawienia wolności wymierzona wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 10 kwietnia 2018 r. – sygn. akt. III K 97/18,

- kara pozbawienia wolności wymierzona wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 27 marca 2018 r. – sygn. akt III K 958/17

i przyjęcia za podstawę prawną rozstrzygnięcia art. 91 § 2 kk oraz art. 86 § 1 i § 4 kk,

b)  ustalenie w pkt. II, że w zakresach nie objętych wyrokiem łącznym odrębnemu wykonaniu podlegają:

- wyrok łączny Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 10 kwietnia 2018 r. – sygn. akt III K 97/18;

- wyrok Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 27 marca 2018 r. – sygn. akt III K 958/17.

Odnosząc się jednak w pierwszej kolejności do zarzutów apelacyjnych potrzeba było stwierdzić, iż część wstępna kontrolowanego wyroku łącznego faktycznie objęła tylko te rozstrzygnięcia, mocą których orzeczono kary, jakie wedle mających zastosowanie w przedmiotowej sprawie przepisów (tj. przepisów dotyczących wyroku łącznego i kary łącznej w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 r.) były wykonalne i podległy łączeniu.

Wszystkie wcześniejsze skazania M. K. uwidocznione w danych o karalności zostały natomiast całościowo wykonane. Sąd Rejonowy tymczasem ewidentnie (i trafnie) sięgnął po przepisy „nowe”, o czym przekonywała już choćby powoływana numeracja jednostek redakcyjnych ustawy karnej. Uprzednio bowiem – przed dniem 1 lipca 2015 r – przepis art. 85 kk nie był podzielony na paragrafy, zaś art. 85a kk nie istniał.

Gdyby – hipotetycznie – za podstawę przyjmować kary pozbawienia wolności wymierzone wyrokami Sądu Rejonowego w Gliwicach: z dnia 13 grudnia 2017 r. – sygn. akt III K 1035/17 i z dnia 31 lipca 2014 r. – sygn. akt III K 1455/17 (objęte następnie wyrokiem łącznym tegoż Sądu z dnia 10 kwietnia 2018 r. – pkt. 1 części wstępnej zaskarżonego wyroku łącznego) oraz karę pozbawienia wolności wymierzoną przez Sąd Rejonowy w Gliwicach z dnia 27 marca 2018 r. – sygn. akt III K 958/17 (pkt. 2 części wstępnej zaskarżonego wyroku łącznego) nie wchodziłoby w rachubę połączenie wszystkich tych trzech kar w ramach jednej kary łącznej – pry zastosowaniu przepisów z okresu sprzed wspomnianej na wstępie nowelizacji Kodeksu karnego.

Czyny, których dotyczyły skazania jednostkowe z punktów: 1a i 2 części wstępnej dokonane zostały już po zapadnięciu pierwszego chronologicznie – w omawianym wariancie – wyroku, a to wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 31 lipca 2014 r (pkt. 1b). Tym samym wyłącznie kary z punktów: 1a i 2 podlegałyby łączeniu, zatem w sposób mniej korzystny dla skazanego aniżeli na gruncie aktualnie zapadłego wyroku łącznego.

Z kolei, o czym była już mowa wcześniej, z uwagi na wykonalność wszystkich wcześniejszych skazań M. K. poza tymi przytoczonymi w części wstępnej, brak ich opisania w tym fragmencie wyroku nie stanowiło – w omówionych wyżej warunkach – błędu i nie oznaczało, iż w żadnym stopniu Sąd Rejonowy nie brał ich pod rozwagę i nie przeprowadził żadnej ich analizy.

Skazania te łączeniu nie podlegały, toteż drobiazgowe przedstawienie ich w części wstępnej wyroku łącznego pozostawało zbędne. Na analizę, jakiej nieprzeprowadzenie zarzucał oskarżyciel publiczny w pełni zezwalał natomiast zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, a zwłaszcza szczegółowe dane w materii odbycia uprzednich kar (vide: k 47-52). O jej dokonaniu przekonywało paradoksalnie i wbrew tezom apelującego – właśnie powstrzymanie się Sądu orzekającego od przytaczania uprzednich wyroków i skazań, które łączeniu nie podlegały na gruncie aktualnego wyroku łącznego. Brak ów oznaczał, że Sąd I instancji po zbadaniu wcześniejszych orzeczeń zasadnie doszedł do przekonania, iż wymierzone nimi kary nie nadawały się obecnie do połączenia, jakkolwiek nie dał temu czytelnie wyrazu w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku łącznego.

Opis zawarty w części wstępnej wspomnianego wyroku dotyczył zatem tylko kar wykonalnych i podlegających łączeniu wedle przepisów w wersji obowiązującej od daty 1 lipca 2015 r.

Sąd Okręgowy nie doszukał się w efekcie tego rodzaju uchybień, jakich dopatruje się autor skargi odwoławczej.

Sąd Rejonowy natomiast – czego skarżący już nie dostrzegł – stosując przepisy znowelizowane nieprawidłowo oraz sprzecznie z treścią art. 85 § 1 kk (do którego odwołuje się art. 91 § 2 kk), a także art. 86 § 4 kk, za podstawę ukształtowania kary łącznej wskazał kary jednostkowe objęte prawomocnym od dawna wyrokiem łącznym wydanym w sprawie o sygnaturze akt III K 97/18 (czyli z punktów: 1a i 1b części wstępnej) i karę jednostkową wymierzoną w sprawie o sygnaturze akt III K 958/17 (z punktu: 2 części wstępnej). Podstawę tę winna natomiast stanowić kara łączna ze sprawy o sygnaturze akt III K 97/18 i kara jednostkowa ze sprawy o sygnaturze akt III K 958/17.

Z uwagi na fakt zaskarżenia wyroku na niekorzyść skazanego Sąd odwoławczy dokonał tym samym modyfikacji zaskarżonego wyroku łącznego poprzez odmienne określenie kar podlegających łączeniu – stosownie do stanowiska naprowadzonego wyżej. W konsekwencji również poprzez odmienne określenie, jakie wyroki w zakresach, których aktualny wyrok łączny nie dotyczył – podlegają odrębnemu wykonaniu.

Konieczne było też przyjęcie za podstawę prawną rozstrzygnięcia w obecnym wyroku łącznym art. 91 § 2 kk – skoro w sprawie o sygnaturze akt III K 958/17 wymierzono karę za ciąg przestępstw w rozumieniu art. 91 § 1 kk, a nadto art. 86 § 1 i § 4 kk.

Przepis art. 86 § 4 kk nakazuje bowiem odpowiednie zastosowanie zasad wynikających z uregulowań art. 86 § 1-4 kk w przypadkach, gdy najmniej jedną z kar podlegających łączeniu jest – jak w rozpatrywanej sprawie – kara łączna.

Efekt wszystkiego powyższego sprowadzał się w dalszej kolejności do innego aniżeli uczynił to Sąd jurysdykcyjny wyliczenia granic, w jakich możliwe było wymierzenie kary łącznej, a mianowicie w ramach od 2 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności do 3 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności, czyli w sposób mniej korzystny dla skazanego, co się tyczyło dolnej granicy, aniżeli określił to Sąd I instancji (od 1 roku i 6 miesięcy do 3 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności).

Na marginesie tylko wypada zauważyć, że górna granica wskazana w pisemnym uzasadnieniu wyroku – w ramach metody łączenia kar zastosowanej przez Sąd Rejonowy – była przyjęta błędnie. Suma kar cząstkowych (z pominięciem kary łącznej z wyroku łącznego w sprawie o sygnaturze akt. III K 97/18) wynosiła 3 lata i 4 miesiące pozbawienia wolności.

Łączna kara pozbawienia wolności, którą wymierzył Sąd I instancji pozwalała się w pełni zaakceptować również przy takim określeniu granic, jakie wynikają z ustaleń Sądu Okręgowego. Kara te realizuje zasadę asperacji – właściwą dla realiów faktycznych badanego wypadku. Popełnienie przez wcześniej wielokrotnie karanego M. K. aż czterech dalszych przestępstw przemawiało zdecydowanie za przyjęciem negatywnej względem skazanego prognozy kryminologiczno-społecznej oraz za wymierzeniem mu kary łącznej znacznie wyższej aniżeli wynikałoby to z zasady pełnej absorpcji, a wręcz kary łącznej zbliżonej do sumy kar podlegających łączeniu. Sąd odwoławczy uznał tym samym, iż kara łączna w rozmiarze 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności w zupełności realizuje wszystkie wytyczne wskazane w art. 85 a kk i za rażąco oraz niewspółmiernie surową uchodzić nie może.

Poczynione w sprawie ustalenia jednoznacznie przekonywały, że właśnie ze względów prognostycznych i prewencyjnych niższa kara łączna stanowiłaby dla skazanego nieuzasadnioną niczym nagrodę. Instytucja lary łącznej nie została natomiast pomyślana jako swoista premia dla sprawcy popełniającego większą liczbę przestępstw. W takim wypadku jej rola byłaby wręcz demoralizująca i utwierdzająca przekonanie o opłacalności podobnego procederu.

M. K. był jak dotąd karany dziewięciokrotnie. Pierwszy wyrok skazujący zapadł w roku 2008. Wymieniony miał przeto bardzo dużo czasu na zmianę swej postawy życiowej i ukształtowanie prawidłowego stosunku do obowiązującego porządku prawnego. Kolejne wyroki świadczyły jednak o tym, że nie skorzystał on z szansy na resocjalizację.

Na korzyść skazanego przemawiała zaś – w praktyce wyłącznie – stosunkowo pozytywna opinia z jednostki penitencjarnej. Stanowiła ona jednak przesłankę zbyt nikłą dla korzystniejszego ustalenia rozmiaru kary łącznej.

Mając na uwadze to wszystko i uznając wyrok w pozostałej niezmienionej części za trafny Sąd Okręgowy utrzymał go w tym zakresie w mocy.

O należnościach obrońcy z urzędu oraz o wydatkach postępowania odwoławczego orzeczono jak w punktach: 3 i 4 wyroku niniejszego.