Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 19 marca 2019 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny – Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Joanna Ćwik - Bielińska (sprawozdawca)

Sędziowie: SO Anna Nowak

SO Krystyna Dobrowolska

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2019 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi M. W.

przy uczestnictwie Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, dotyczącej postępowania przed Sądem Rejonowym dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie, sygnatura akt I Ns 711/15/K

postanawia:

1.  stwierdzić przewlekłość postępowania w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie do sygn. akt I Ns 711/15/K;

2.  przyznać na rzecz skarżącej M. W. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie sumę pieniężną w kwocie 2000 zł (dwa tysiące złotych);

3.  oddalić skargę w pozostałym zakresie;

4.  zarządzić na rzecz skarżącej zwrot kwoty 200 zł (dwieście złotych) tytułem opłaty sądowej od skargi.

SSO Anna Nowak SSO Joanna Ćwik - Bielińska SSO Krystyna Dobrowolska

UZASADNIENIE

Skarżąca M. W. domagała się stwierdzenia przewlekłości postępowania prowadzonego przed Sądem Rejonowym dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie pod sygn. akt I Ns 711/15/K. Wniosła również o wydanie Sądowi rozpoznającemu sprawę polecenia podjęcia postępowania oraz o zasądzenie na swoją rzecz od Skarbu Państwa sumy pieniężnej w kwocie 10 000 zł.

W uzasadnieniu skargi M. W. wskazała, że w toku postępowania o podział majątku wspólnego P. i S. małżonków S. oraz P. i Z. małżonków K. oraz o dział spadku i zniesienie współwłasności nieruchomości ustalono, że w skład spadku wchodzi m.in. działka pb. 14/4, która zmieniła oznaczenie na działkę ewidencyjną nr (...) o powierzchni 0,05ha. Z uwagi na nieuregulowany stan prawny wnioskodawczyni M. W. wniosła o odłączenie do odrębnego postępowania działkę nr (...) oraz wystąpiła z pozwem o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem nieruchomości (zarejestrowanym do sygn. akt I C 4512/17/K). 21 lutego 2018 r. sprecyzowano wniosek w ten sposób, że przedmiotem postępowania określono nieruchomość położoną w T. i G., objętą księgą wieczystą (...), składającą się z działek nr (...). Pomimo tego Sąd nie podjął w sprawie żadnej czynności zmierzającej do częściowego zniesienia współwłasności nieruchomości mającej uregulowany stan prawny.

Skarb Państwa – Prezes Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie, zgłaszając swój udział w postępowaniu, wniósł o oddalenie skargi. Uczestnik podkreślił, że przeprowadzenie częściowego działu spadku powinno mieć charakter wyjątkowy i nawet zgoda wszystkich uczestników w tym względzie jest niewystarczająca, jeżeli Sąd uzna, że konieczne jest przeprowadzenie całościowego działu spadku (art. 1038 § 2 k.c.). Jednocześnie wskazano, że uczestnicy postępowania nie wyrażają zgody na przeprowadzenie częściowego działu spadku po P. S. i S. S.. Zachodziła zatem konieczność zobowiązania skarżącej do wszczęcia postępowania o uzgodnienie treści księgi wieczystej, co jednak nie nastąpiło skutecznie (zarządzono zwrot pozwu wobec nieusunięcia braków formalnych). W konsekwencji nie jest możliwe dalsze prowadzenie postępowania zmierzającego do przeprowadzenia częściowego działu spadku, ponieważ sprzeciwiają się temu przepisy prawa, stanowisko uczestników oraz zasady ekonomiki procesowej.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Rozpoznawana sprawa została zainicjowana wnioskiem M. W. z dnia 8 kwietnia 2015 r., w którym skarżąca domagała się początkowo podziału majątku dorobkowego P. S. i S. S., obejmującego działkę nr (...), podziału majątku dorobkowego P. K. i Z. K., obejmującego działki nr (...), działu spadku po P. S. i S. S. oraz P. K. i Z. K.. Analiza akt sprawy sygn. I Ns 711/15/K wskazuje, że M. W. już w piśmie z dnia 20 grudnia 2016 r. domagała się ograniczenia wniosku o podziała majątku dorobkowego P. S. i S. S. poprzez wydzielenie do odrębnego postępowania działki nr (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym oznaczonym numerem porządkowym G. ul. (...). Zarządzeniem z dnia 9 czerwca 2017 r. Przewodniczący nakazał doręczyć odpis pisma wnioskodawczyni uczestnikom postępowania, zobowiązując ich w terminie 14 dni do oświadczenia, czy wyrażają zgodę na przeprowadzenie częściowego działu spadku. Pismo uczestników wpłynęło do Sądu w dniu 28 lipca 2017 r., zgodnie z zarządzeniem z dnia 13 października 2017 r. jego odpis doręczono pełnomocnikowi wnioskodawczyni. W sierpniu 2017 r. wnioskodawczyni wystąpiła z żądaniem uzgodnienia treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, które zgodnie z zarządzeniem z dnia 13 października 2017 r. wyłączono z akt do odrębnego rozpoznania ( sygn.. akt I C 4512/17. W dniu 25 czerwca 2018 r zwrócono pozew o uzgodnienie treści księgi wieczystej. Pomimo, powyższego zarządzeniem z dnia 29 października 2018 r. zobowiązano wnioskodawcę do przedłożenia odpisu wyroku z klauzulą prawomocności w sprawie uzgodnienia treści księgi wieczystej nr (...) z rzeczywistym stanem prawnym dla nieruchomości składającej się z działki nr 490. Postanowieniem z dnia 15 lutego 2019 r. Sąd Rejonowy zawiesił postępowanie w sprawie.

W ocenie Sądu Okręgowego w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, albowiem w okresie od daty ograniczenia wniosku i wystąpienia przez M. W. o dokonanie częściowego działu spadku do wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania podejmowane przez Sąd Rejonowy czynności nie zmierzały realnie do rozstrzygnięcia sprawy. Sąd Okręgowy nie jest władny w niniejszym postępowaniu rozstrzygnąć, czy dokonanie częściowego działu spadku jest w sprawie dopuszczalne i uzasadnione, niezależnie jednak od oceny tej kwestii merytorycznej, Sąd Rejonowy powinien już na etapie złożenia pisma ograniczającego wniosek jednoznacznie przesądzić, czy częściowy dział spadku jest w sprawie możliwy i procedować dalej w zakresie zmodyfikowanego wniosku, bądź zawiesić postępowanie z uwagi na niemożność dalszego jej prowadzenia bez uzgodnienia treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Sąd Rejonowy tymczasem dokonywał w odstępach półrocznych pozorowanych czynności, które nie zmierzały do rozstrzygnięcia sprawy, by ostatecznie, już po wniesieniu niniejszej skargi, zawiesić postępowanie. Podniesienia wymaga, że dopiero wydanie postanowienia o zawieszeniu postępowania umożliwiło wnioskodawcy podjęcie dalszych działań w sprawie, w tym zaskarżenia orzeczenia i poddania spornej kwestii pod rozwagę Sądu II instancji. Podejmowane dotąd czynności nie dawały wnioskodawcy takiej możliwości.

Zgodnie z dyspozycją art. 2 ust. 1 ustawy dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843, z późn. zm.), strona może wnieść skargę o stwierdzenie przewlekłości postępowania, tj. o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. O naruszeniu prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki można mówić tylko wówczas, gdy z przyczyn leżących po stronie Sądu postępowanie w danej sprawie trwa dłużej niż jest to konieczne dla wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności i wydania merytorycznego rozstrzygnięcia, a nie wtedy, gdy długotrwałość postępowania jest wynikiem działań stron ukierunkowanych na wstrzymywanie biegu postępowania lub powodujących konieczność podejmowania przez Sąd czynności skutkujących przedłużaniem się postępowania ze względów proceduralnych (np. konieczność przesyłania odpisów orzeczeń, informacji, zawiadomień, dołączenia akt innych postępowań sądowych lub organów). Skarga na przewlekłość postępowania może być skuteczna jedynie wówczas, jeżeli zwłoka nastąpiła na skutek działania lub bezczynności sądu. Chodzi zatem o to, aby czynności sądu zabierały odpowiednią ilość czasu, to jest odbywały się bez zbędnej zwłoki, która wskazywałaby na bezczynność sądu lub bezproduktywność jego działań (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 1 października 2008 roku, sygn. akt II S 6/08, KZS 2008/11/70). Do nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu może dojść zarówno wskutek bezczynności (zaniechania), jak i wskutek działania organu. Odpowiada temu nakaz rozważenia przy rozpoznawaniu skargi nie tylko terminowości podjętych czynności, ale także ich prawidłowości. W konsekwencji o przewlekłości postępowania można mówić zarówno wtedy, gdy organ nie podejmuje żadnych czynności, jak i wtedy, gdy je podejmuje, ale są one nieprawidłowe i w ich następstwie dochodzi do zwłoki w rozpatrzeniu sprawy (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2014 r. III SPP 56/14).

Z uwagi na powyższe, Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 1 sentencji na podstawie art. 12 ust. 2 powołanej ustawy, zgodnie z którym uwzględniając skargę, sąd stwierdza, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania.

Stosownie do treści art. 12 ust. 4 powołanej ustawy uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa sumę pieniężną w wysokości od 2000 do 20 000 złotych. Wysokość sumy pieniężnej, w granicach wskazanych w zdaniu pierwszym, wynosi nie mniej niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, niezależnie od tego, ilu etapów postępowania dotyczy stwierdzona przewlekłość postępowania. Sąd może przyznać sumę pieniężną wyższą niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, jeżeli sprawa ma szczególne znaczenie dla skarżącego, który swoją postawą nie przyczynił się w sposób zawiniony do wydłużenia czasu trwania postępowania. Mając na uwadze czas trwania postępowania, a także aspekt materialny przedłużania się postępowania sądowego wyrażający się wysokością kwoty pieniężnej w nim dochodzonej, Sąd Okręgowy uznał, że kwota 2000 zł jest adekwatna do warunków rozpoznawanej sprawy. W pozostałym zakresie żądanie skarżącego podlegało oddaleniu.

Sąd Okręgowy nie wydał żadnych zaleceń co czynności koniecznych do podjęcia w sprawie, albowiem po wniesieniu skargi w dniu 15 lutego 2019 r. Sąd Rejonowy wydał postanowienie o zawieszeniu postępowania, które może zostać zaskarżone przez wnioskodawcę i uczestników postępowania.

Wobec uwzględnienia skargi zwrotowi na rzecz skarżącej, w trybie art. 17 ust. 3 ustawy, podlegała uiszczona opłata sądowa od skargi.

SSO Anna Nowak SSO Joanna Ćwik - Bielińska SSO Krystyna Dobrowolska