Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA Ksenia Sobolewska - Filcek

Sędziowie: SA Małgorzata Kuracka

SO del. Grzegorz Tyliński (spr.)

Protokolant: Patryk Pałka

po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2019 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy

z powództwa (...) sp. z o.o. w Ż.

przeciwko (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 5 czerwca 2018 r., sygn. akt XXV C 1337/12

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od (...) sp. z o.o. w Ż. na rzecz (...) w W. kwotę 4050 (cztery tysiące pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VI ACa 821/18

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z o. o. z siedzibą w Ż. wniosła przeciwko pozwanej (...) w W. o zapłatę kwoty 714 662,87 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 135 343,22 zł od dnia 22 września 2009 r. do dnia zapłaty i od kwoty 579 319,65 zł od dnia 30 czerwca 2012 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwana (...) w W. wnosiła o oddalenie powództwa i o zasądzenie kosztów procesu.

Wyrokiem z dnia 5 czerwca 2018 r. (sygn. akt XXV C 1337/12) Sąd Okręgowy w Warszawie: 1. oddalił powództwo, 2. zasądził od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. na rzecz (...) w W. kwotę 7 200 zł złotych z tytułu zwrotu kosztów procesu. oraz 3. nakazał Skarbowi Państwa - Sądowi Okręgowemu w W. pobrać od powoda kwotę 6 671,26 zł z tytułu zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa. Rozstrzygnięcie to zapadło przy następujących ustaleniach faktycznych:

Spółka (...) jest następcą prawnym L. L., który wzniósł swoje przedsiębiorstwo do powodowej spółki (...) sp. z o.o. Pozwana Agencja realizując swoje zadania ustawowe - jako Instytucja Wdrażająca, której definicję zawarto w art. 5 pkt 4 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (t. jedn. Dz. U. z 2009 r., Nr 84, poz. 712 ze zm.) w ostatnim kwartale 2005 r. zamieściła na swojej stronie internetowej ogłoszenie o rozpoczęciu IV rundy aplikacyjnej konkursu projektów w ramach działania 2.3 Wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw poprzez inwestycje - Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw. Warunki konkursu zostały opisane w „ Wytycznych dla wnioskodawców ubiegających się o dofinansowanie w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw. Priorytet 2: Bezpośrednie wsparcie przedsiębiorstw. Działanie 3: Wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw poprzez inwestycje” z dnia 20 września 2004 r. Dokument ten został również zamieszczony na stronie internetowej pozwanej wraz z ogłoszeniem kolejnej rundy konkursu. Powód przystąpił do konkursu, składając w dniu 29 grudnia 2005 r. wniosek o dofinansowanie projektu „ Rozwój poprzez inwestycje w zakresie lakierowania z wykorzystaniem UV”. Wniosek ten został zarejestrowany przez pozwaną pod w/w numerem (...) i ostatecznie pozytywnie oceniony i zakwalifikowany do dofinansowania na kwotę wsparcia 396 000 zł oraz zamieszczony na liście projektów rekomendowanych do dofinansowania w ramach działania 2.3 po alokacji dodatkowych środków.

W dalszej kolejności Sąd Okręgowy ustalił, iż poprzednik prawny powodowej spółki - L. L. był już wcześniej beneficjentem dotacji z funduszów pozwanej Agencji, jednak w związku z nieprawidłowościami wykazanymi przez Urząd Kontroli Skarbowej w R. w dniu 10 maja 2006 r. Agencja (...) w M. wypowiedziała mu zawarte wcześniej umowy dotacji o nr (...) oraz o nr (...) i wezwała do zwrotu należnych kwot z tytułu wypłaconych już dotacji. Obie te umowy były już wykonane i rozliczone, lecz stały się przedmiotem procesu wytoczonego z powództwa Agencji o zwrot tego dofinansowania. Sprawy toczyły się przed Sądem Rejonowym w Przemyślu (sygn. akt I C 353/07) i przed Sądem Rejonowym w Tarnobrzegu (sygn. akt V GC 171/07) i zakończyły się oddaleniem zgłoszonych tam powództw. Również trzecia z umów zawartych z L. L. została przez Agencję wypowiedziana (umowa o dofinansowanie nr (...)) w związku z naruszeniem przez beneficjenta art. 6b ust. 3 pkt 3 ust. 4 ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu (...). Spór na tym tle toczył się przed Sądem Okręgowym w Warszawie (sygn. akt I C 1292/09) i zakończył się uwzględnieniem powództwa i zasądzeniem na rzecz L. L. i (...) sp. z o. o. w Ż. kwoty 138 452,55 złotych wraz z dochodzonymi odsetkami. Skutkiem jednak wypowiedzenia powyższych umów było wykluczenie powoda z możliwości otrzymania dofinansowania ze środków europejskich na okres 3 lat. Dochodzi on zatem odszkodowania w związku z nie zawarciem kolejnej umowy o dofinansowanie związanej z wnioskiem z dnia 21 grudnia 2005 r. (nr (...)) wskazując, że roszczenie ma ścisły związek z wypowiedzeniem mu umowy o nr (...). Skutkiem braku zawarcia takiej umowy była konieczność finansowania przez powodową spółkę samodzielnie zakupu w 2011 r. lakierni, w którym to koszcie pozwana Agencja miała partycypować w 50%. Ponadto dochody z usług linii technologicznej do nakładania lakierów UV od sierpnia 2012 r. wyniosły 389 598,99 złotych. W ramach ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy wskazał również, iż na dochodzoną kwotę składają się koszty obsługi zadłużenia powoda – 135 343,22 złote oraz utracone zyski – ostatecznie w kwocie 579 319,65 zł. Łącznie te dwie kwoty wynoszą 714 662,87 zł.

Sąd I instancji ustalił również, iż pismem z dnia 13 lipca 2006 r., Regionalna Instytucja Finansująca - (...) Agencja (...), która jako pełnomocnik (...), po dokonaniu weryfikacji wniosków o dofinansowanie, uprawniona była do zawarcia w imieniu (...) umów o dofinansowanie z beneficjentami, którzy spełnili wszystkie warunki umożliwiające otrzymanie dofinansowania, zwróciła się do pozwanej Agencji z pytaniem - czy należy wzywać powoda do podpisania umowy na realizację projektu w związku z umieszczeniem go na liście podmiotów niewywiązujących się z zobowiązań. W odpowiedzi pozwana poinformowała (...), iż należy odstąpić od zawarcia kolejnej umowy. W konsekwencji (...) poinformowała powoda o niemożliwości zawarcia umowy związanej z wnioskiem z dnia 21 grudnia 2005 r. (sygn. wniosku (...)) w związku z zamieszczaniem na liście podmiotów wykluczonych z możliwości korzystania z jakiegokolwiek wsparcia przez okres 3 lat.

Sąd Okręgowy ustalił również, jak się wydaje, iż kwota kosztów obsługi z zadłużenia wynosiła u powoda 134 638,37 złotych, a skalkulowany średni dochód powoda z tytułu utraconych korzyści wyniósł kwotę 35 000,73 zł, zaś hipotetyczna kwota utraconego dochodu za okres, kiedy linia produkcyjna mogła generować wyniki wyniosła 758 640,80 złotych. Kwota objęta powództwem znajduje się w puli tak ustalonego szacunku kalkulacji

W tak ustalonych okolicznościach faktycznych Sąd Okręgowy uznał zgłoszone powództwo za niezasadne.

W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy zauważył, iż pomiędzy stronami nie doszło w ogóle do zawarcia umowy, a tym samym materialnoprawną podstawą powództwa nie może być art. 471 Kodeksu cywilnego. Pozwana Agencja jest państwową osobą prawną (agencją rządową) powołaną z mocy ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu (...) (Dz. U. z 2007 r. nr 42, poz. 275 ze zm.) w celu wspierania rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce. Agencja realizuje zadania z zakresu m. in. udzielania przedsiębiorcom dotacji i pożyczek ze środków Unii Europejskiej oraz krajowych środków budżetowych, a także monitoringu i kontroli prawidłowości wykorzystania przez beneficjentów udzielonych im dotacji i pożyczek. Powód został wykluczony z możliwości otrzymania dofinansowania ze środków europejskich na okres 3 lat w związku z wyżej opisanymi zdarzeniami. W tym zakresie pozwana wskazywała, iż zgodnie z § 14 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 sierpnia 2004 r. w sprawie udzielania przez (...) pomocy finansowej w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego - Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw (Dz. U. nr 195, poz. 2010 ze zm.), Agencja przeprowadziła drugi etap oceny techniczno - ekonomicznej i ocenę merytoryczną wniosków, o których mowa w § 13 ust. 4, stosując kryteria oceny określone w przepisach wydanych dla Sektorowego Programu Operacyjnego - Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw na podstawie art. 11 ust. 5 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju. Następnie Agencja, w terminie 60 dni od dnia upływu danego terminu składania wniosków, przekazuje wyniki oceny tych wniosków, w postaci listy rankingowej, Instytucji Pośredniczącej Sektorowego Programu Operacyjnego - Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw (§ 14 ust. 2 ww. rozporządzenia). Instytucja Pośrednicząca weryfikuje wyniki oceny wniosków, o których mowa w ust. 2, a następnie w terminie 5 dni roboczych przekazuje zweryfikowaną listę rankingową Instytucji Zarządzającej (§ 14 ust. 3 ww. rozporządzenia). Instytucja Zarządzająca, kierując się zweryfikowanymi wynikami oceny, w terminie 30 dni od dnia przekazania przez Agencję listy rankingowej Instytucji Pośredniczącej zatwierdza listę rankingową wniosków kwalifikujących się do wsparcia, na podstawie której Agencja zawrze umowy o udzieleniu wsparcia. W przypadku wątpliwości co do oceny wniosku Instytucja Zarządzająca może zażądać od Agencji kopii wskazanego wniosku wraz z załącznikami (§ 14 ust. 4 ww. rozporządzenia). Natomiast § 14 ust. 5 tego rozporządzenia nakłada na (...) jako Instytucję Pośredniczącą obowiązek poinformowania po zatwierdzeniu przez Instytucję Zarządzającą listy rankingowej wniosków kwalifikujących się do wsparcia wnioskodawców o udzieleniu bądź odmowie udzielenia wsparcia. Uszczegółowienie postanowień rozporządzenia zostało dokonane według Wytycznych dla Wnioskodawców ubiegających się o dofinansowanie w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego - Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw Priorytet 2: Bezpośrednie wsparcie przedsiębiorstw Działanie 3: Wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw poprzez inwestycje wydanych przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy. Zgodnie z kolei z tymi Wytycznymi po zakończeniu oceny wszystkich projektów zgłoszonych w ramach danej rundy aplikacyjnej (danego terminu składania wniosków), przygotowywana jest lista rankingowa projektów. Na pierwszym miejscu listy rankingowej znajdzie się projekt z największą liczbą przyznanych punktów, na ostatnim miejscu – projekt z najmniejszą liczbą przyznanych punktów. Dla każdego projektu przygotowywane jest uzasadnienie oceny. Lista projektów z projektami uporządkowanymi w kolejności uzyskanych punktów wraz z uzasadnieniem oceny oraz rekomendacjami odnośnie udzielenia dofinansowania z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego przekazywana jest do Instytucji Zarządzającej w Ministerstwie Gospodarki i Pracy w ciągu 60 dni kalendarzowych od upływu terminu składania wniosków. Ostateczną decyzję w sprawie przyznania dofinansowania Wnioskodawcy podejmuje Instytucja Zarządzająca, na podstawie rekomendacji przedstawionej przez Komitet Sterujący (...). W ciągu 90 dni od upływu terminu składania wniosków o dofinansowanie Instytucja Zarządzająca poinformuje (...) o ostatecznym zatwierdzeniu listy wniosków kwalifikujących się do uzyskania dofinansowania oraz listy wniosków, którym odmówiono udzielenia dofinansowania ze środków Programu wraz z uzasadnieniem odmowy, a Agencja przesyła stosowną informację do Wnioskodawcy. Listę przedsiębiorców, którzy uzyskali dofinansowanie (...) ogłasza na stronie internetowej. Zgodnie z uregulowaniami zawartymi w rozdziale 3.5.9. Wytycznych - „Podpisanie umowy o dofinansowanie Projektu”, jeśli dany Projekt został zatwierdzony przez Instytucję Zarządzającą do realizacji, Prezes (...) lub osoba przez niego upoważniona w terminie 60 dni od dnia otrzymania akceptacji Instytucji Zarządzającej zawiera umowę o udzieleniu dofinansowania, zgodnie ze wzorem zawartym w Załączniku 8. Beneficjenci wyłonieni w ramach każdej rundy zostają poproszeni o niezwłoczne przekazanie do (...) wszystkich wymaganych załączników do umowy o dofinansowanie. Jednocześnie w Wytycznych wskazano, jakie dokumenty powinien złożyć wnioskodawca na etapie przygotowania do podpisania umowy o dofinansowanie. W takiej sytuacji na etapie przygotowania do podpisania umowy o dofinansowanie weryfikowane są dokumenty potwierdzające spełnienie przez wnioskodawcę warunków do zawarcia umowy i tym samym otrzymania dofinansowania, a jednym z takich dokumentów jest oświadczenie wnioskodawcy o braku przesłanek negatywnych, uniemożliwiających udzielenie pomocy finansowej podmiotom, które w okresie 3 lat poprzedzających złożenie oświadczenia zgodnie z art. 205 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. nr 249, poz. 2104 ze zm.) wykorzystały środki publiczne niezgodnie z celem ich wykorzystania (1. Wytyczne dla Wnioskodawców ubiegających się o dofinansowanie w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego - Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw Priorytet 2. Bezpośrednie wsparcie przedsiębiorstw Działanie 3. Wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw poprzez inwestycje wydanych przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy). Podobne ograniczenie wskazane jest w § 6b ust. 3pkt 3 lit. c ustawy o utworzeniu (...), zgodnie z którym Agencja nie może udzielić wsparcia ani pożyczki podmiotowi, który w okresie 3 lat przed złożeniem wniosku o udzielenie wsparcia lub pożyczki naruszył w sposób istotny umowę zawartą z Agencją. Ponadto ustalona w art. 6b ust. 4 ustawy o (...) norma prawna daje Agencji prawo odmowy udzielenia wsparcia lub pożyczki każdemu podmiotowi wskazanemu w tym przepisie, co do którego Agencja poweźmie uzasadnioną wątpliwość, że prawidłowo wykorzysta otrzymaną bezzwrotną pomoc publiczną.

Na tle powyższych rozważań Sąd I instancji zauważył, iż z dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych wynika, iż projekt złożony we wniosku przez powoda przeszedł zarówno ocenę formalną, jak i merytoryczną i uzyskał liczbę punktów uprawniającą do zamieszczenia na liście projektów rekomendowanych do uzyskania wsparcia w ramach Działania 2.3 (...) po alokacji dodatkowych środków. Jednak w świetle powyższych okoliczności nie mogło dojść do zawarcia umowy, gdyż powód został umieszczony w dniu 25 maja 2006 r. w wykazie podmiotów wykluczonych z możliwości korzystania z jakiegokolwiek wsparcia przez okres 3 lat na skutek wyniku kontroli przeprowadzonej przez Urząd Kontroli Skarbowej w R., podczas której stwierdzono nieprawidłowości w realizacji dwóch wcześniejszych umów dotacji: nr (...) oraz (...) oraz w związku z wypowiedzeniem umowy o dofinansowanie nr (...). W toku postępowania pozwana Agencja podkreślała, że zobowiązana jest w ramach swoich obowiązków ustawowych, wynikających z powołanych ustaw: o finansach publicznych, o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz o utworzeniu (...), do zachowania szczególnej staranności i ostrożności w wydatkowaniu środków publicznych. Z tych przyczyn ustawodawca w art. 6b ust. 3 i 4 zawarł szczególne regulacje, określające sytuacje, w których (...) może a nawet musi odmówić wypłaty dofinansowania. W ocenie Sądu Okręgowego taka właśnie sytuacja wystąpiła, gdyż w wyniku kontroli celowości i zgodności z prawem gospodarowania środkami pochodzącymi z Funduszu (...) w ramach dwóch umów zawartych przez powoda, przeprowadzonej przez Urząd Kontroli Skarbowej w R. wstępnie stwierdzono, iż powód nie zachował wszystkich wymogów wynikających z zawartych umów i procedur obowiązujących przy wykorzystywaniu środków dotacji w ramach Programów (...) stwierdzono nieprawidłowości w zakresie kwalifikowalności kosztów, wydatkowania środków niezgodnie z przeznaczeniem oraz bez zachowania wymaganych procedur, Łączna kwota stwierdzonych nieprawidłowości wynosiła 14 915,23 EUR, co stanowiło 66 647,27 zł. Ponadto podczas kontroli (...) stwierdził, iż powód wbrew założeniom programowym w rzeczywistości korzystał przy wykonywaniu usług polegających na promocji produktu i kojarzeniu partnerów handlowych z pomocy firmy nie posiadającej akredytacji (...). Natomiast firma taka akredytację posiadająca jedynie wystawiała faktury wpisując do niej jako wykonane takie usługi, które były ustalone w umowie dotacji powiększając wartości faktury o 10% prowizji. Ponadto powód nie udokumentował faktu reklamowania w Stanach Zjednoczonych swoich wyrobów, ani też nie wykazał dowodów na odbycie podróży służbowej do Stanów Zjednoczonych dla dwóch uczestników tejże delegacji. (...) zakwestionował także uznanie za kwalifikowane części wydatków na wykonanie projektu katalogu w języku angielskim mającego służyć promocji wyrobów Beneficjenta za granicą. Natomiast w ramach drugiej z tych umów powód miał uzyskać współfinansowanie na realizację przedsięwzięcia „Planowanie inwestycji – Uruchomienie nowego wydziału lakierni w zakładzie w Ż. i opracowanie strategii sprzedaży nowego produktu”, jednak w wyniku przeprowadzonej kontroli stwierdzono, iż powód nie posiada opracowań będących przedmiotem dofinansowania, tj. nie posiada opracowań: „studium wykonalności inwestycji” i „wniosku o finansowanie zewnętrzne”. W wyniku dalszej kontroli u podmiotu, z którym zawarta została umowa o dzieło na wykonanie powyższych opracowań, stwierdzono, iż zadanie te zostały podzlecone firmie nie figurującej na liście firm akredytowanych przez (...), co było podstawą do uznania danego wydatku za kwalifikowany. W konsekwencji przeprowadzonej kontroli, która wykazała iż powód naruszył warunki zawartych umów w ramach programów finansowanych ze środków unijnych dopuszczając się nieprawidłowości podczas ich realizacji oraz art. 205 ust. 1 pkt 1 - 3 ustawy o finansach publicznych, gdyż środki finansowe z dotacji zostały wykorzystane przez beneficjenta niezgodnie z przeznaczeniem, bez zachowania procedur oraz zostały pobrane w sposób nienależny, powód został wpisany na listę podmiotów nie wywiązujących się z zobowiązań.

Sąd Okręgowy zważył tu ponadto, iż zgodnie z art. 6b ust. 4 ustawy o utworzeniu (...) Agencja może odmówić udzielenia wsparcia lub pożyczki podmiotowi, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 - 3, jeśli poweźmie uzasadnioną wątpliwość, co do prawidłowego ich wykorzystania. Ponadto zgodnie z art. 205 ustawy o finansach publicznych wykorzystanie środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 1, 2 i 4, w sposób określony w ust. 1 wyklucza prawo otrzymania tych środków przez kolejne 3 lata, licząc od dnia stwierdzenia nieprawidłowego wykorzystania tych środków, chyba że obowiązek ich przyznania danemu podmiotowi lub grupie podmiotów wynika z umowy zawartej z dawcą środków, wskazującej bezpośrednio ten podmiot. Uregulowania te wykluczały możliwość udzielenia dalszego wsparcia przedsiębiorcy, który został uznany za niewywiązującego się z zobowiązań pochodzących ze środków europejskich. Nie zmieniły tej sytuacji wygrane w późniejszym okresie przez powoda opisane wyżej trzy procesy sądowe dotyczące trzech wypowiedzianych umów. Rozstrzygana sprawa nie jest analogiczna do prowadzonych wcześniej procesów, ponieważ stron nie wiąże żadna więź obligacyjna tj. umowa o dofinansowanie. Zawarcie umowy o udzielnie wsparcia z podmiotem, który znalazł się na liście podmiotów wykluczonych z możliwości otrzymania dofinansowanie powodowałoby nieważność całości czynności prawnej - umowy o udzielenie wsparcia. Pozwana wykazywała w procesie, że nieważność czynności prawnej przejawia się w tym, że czynność w ogóle nie wywołuje skutków prawnych od początku, z mocy prawa (bez konieczności podejmowania jakichkolwiek działań zmierzających do "unieważnienia" czynności). Pozwana powołała się na treść wyroku z dnia 30 stycznia 2009 r. Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie (sygn. II FSK 1544/07), zgodnie z którym: (…) Z przepisu art. 58 § 1 k.c. wynika, że czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Zatem skoro nieważność jest najostrzejszą sankcją wadliwej czynności prawnej, to istotnie jest to skutek, który występuje z mocy prawa, a więc bez potrzeby zajścia jakichkolwiek dalszych zdarzeń, co oznacza, że nie trzeba tej czynności obalać, jak również, że niepotrzebne jest ani składanie oświadczeń woli przez strony ani wydawanie przez Sąd konstytutywnego orzeczenia Sądu. Dopuszczalne jest natomiast żądanie ustalenia nieważności w drodze odpowiedniego powództwa (art. 189 k. p. c. w zw. z art. 58 § 1 k. c.). Wówczas orzeczenie Sądu ma charakter deklaratoryjny. Skoro nieważna czynność prawna nie wywołuje wobec nikogo zamierzonych skutków prawnych, to też każdy może się powołać na fakt nieważności. Sąd Okręgowy zwrócił tu uwagę, iż pozwana zasadnie podnosiła, że uzasadnione jest wskazanie, iż umowa o dofinansowanie projektu, w związku z nie zawarciem której powód domaga się odszkodowania, nie jest nienazwaną umową prawa cywilnego, ale umową nazwaną, której elementy przedmiotowo istotne określają przepisy ustawy o finansach publicznych, zaś charakter wynika m. in. z przepisów ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009r. nr 84, poz. 712 ze zm.). Jeśli zaś chodzi o charakter normatywny umowy o dofinansowanie, to w piśmiennictwie charakteryzuje się ją jako należącą do kategorii umów administracyjnych. Umowa ta nie jest także umową wzajemną, gdyż nie przewiduje ona wymiany przez strony ekwiwalentnych, równoważnych świadczeń. Umowa o dofinansowanie przewiduje wypłatę przez jednostkę upoważnioną przez organy państwa, odpowiedzialną za realizację danego działania bezzwrotnej dotacji w postaci środków pieniężnych dla uprawnionego podmiotu z przeznaczeniem na refinansowanie lub prefinansowanie działań objętych danym rodzajem pomocy państwa (projektu), np. zakup sprzętu lub usług, inwestycje przemysłowe, szkolenia itp., przy czym projekt jest realizowany przez beneficjenta nie na rzecz strony - jednostki zobowiązanej do wypłaty dofinansowania, ani na rzecz państwa, ale na rzecz samego beneficjenta. Warunkiem wypłaty dofinansowania jest jednak realizacja przez beneficjenta całego projektu zgodnie z postanowieniami umowy. Nie ulega wątpliwości, iż wyplata dofinansowania jest uzależniona od przyjęcia przez wnioskodawcę w umowie i realizacji szeregu ww. zobowiązań długoterminowych, co w konsekwencji oznacza, iż przyznanie dofinansowania nie jest rezultatem jednostronnego władczego działania instytucji wdrażającej. Szczególna konstrukcja tej umowy, wynikająca z jej przedmiotu (realizacja projektu finansowanego ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej) sytuuje pozwaną, działającą jako Instytucja Wdrażająca w rozumieniu ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju jako podmiot publiczny odpowiedzialny za prawidłowe przeprowadzenie procesu udzielania wsparcia, a w tym ostateczną weryfikację wnioskodawców zakwalifikowanych przez (...) do otrzymania dofinansowania, weryfikację kwalifikowalności wydatków, zatwierdzanie ich i rekomendowanie do wypłaty dofinansowania, a także monitorowanie utrzymania rezultatów projektu przez czas określony w umowie, 3 - 5 lat po zakończeniu realizacji projektu oraz odzyskiwanie środków w razie stwierdzenia nienależytego wykonania umowy. Ponadto wbrew twierdzeniom powoda przystąpienie przez niego do udziału w konkursie na udzielenie wsparcia organizowanym przez pozwaną nie stanowi oferty w rozumieniu prawa cywilnego. Powód, tak jak pozostali uczestnicy konkursu, musiał spełnić szczegółowe wymagania określone w Wytycznych zarówno na dzień złożenia wniosku, jak i zawarcia umowy o dofinansowanie, które dopiero kończyło postępowanie konkursowe. Uprawnienie do uzyskania dofinansowania nie wynika wprost z przepisu prawa, tak jak ma to miejsce w przypadku związania ofertą zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, lecz podlega ocenie instytucji zarządzającej, w wyniku dokonania oceny spełnienia wymogów konkursowych przez projekty złożone przez wnioskodawców w ramach danej rundy konkursowej. Weryfikacja uprawnień beneficjentów (w tym powoda) do otrzymania wsparcia następuje także na etapie bezpośrednio poprzedzającym zawarcie umowy, bowiem beneficjent musi spełniać warunki przyznania pomocy w chwili zawarcia umowy. Dopiero podpisanie umowy o dofinansowanie kończy ocenę zgłoszonego projektu, a zatem aż do tego momentu instytucja zarządzająca jest uprawniona do dokonywania oceny spełniania przez wnioskodawcę warunków konkursu. Dlatego też pozwana po przeanalizowaniu okoliczności faktycznych sprawy, ustalonych na podstawie posiadanej dokumentacji, uznała trafnie że wobec stwierdzenia nieprawidłowości przy realizowaniu wcześniejszych umów wsparcia oraz zamieszczeniu powoda na liście podmiotów niewywiązujących się z zobowiązań, iż z powodem nie może zostać zawarta umowa o dofinansowanie zgłoszonego projektu. Dokonana przez pozwaną ocena nie może być uznana za dowolną lub sprzeczną z obowiązującymi w tej materii uregulowaniami prawnymi.

Sąd Okręgowy w dalszej kolejności zwrócił uwagę, iż istotnym w niniejszej sprawie jest wyznaczenie momentu nabycia prawa do pomocy publicznej, gdyż to w tym momencie wnioskodawca musi przede wszystkim spełniać warunki umożliwiające udzielenie dofinansowania. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądowym, momentem nabycia prawa do otrzymania pomocy publicznej jest moment podpisania umowy o dofinansowanie, którą zgodnie z Wytycznymi wnioskodawca podpisuje po podjęciu przez Instytucję Zarządzającą decyzji o dofinansowaniu projektu. Ma to związek z tym, iż podpisanie umowy poprzedza złożenie dokumentów niezbędnych do jej popisania, tzw. załączników do umowy, w tym oświadczenia o braku przesłanek do stwierdzenia niezgodnego z celem wykorzystania pomocy publicznej. Brak możliwości złożenia przez powoda takich dokumentów, co z kolei miało związek z tym, iż znalazł się on na liście podmiotów niewywiązujących się z zobowiązań, sprawiło, iż nie spełnił on tym samym kryterium formalnego, co w konsekwencji musiało prowadzić do odmowy podpisania umowy o dofinansowanie. Ocena wniosku obejmuje bowiem zarówno przewidziane w systemie realizacji danego programu operacyjnego etapy oceny projektu oraz kwalifikowanie do dofinansowania. Samo umieszczenie wnioskodawcy na liście rankingowej projektów do otrzymania dofinansowania nie oznacza, iż wnioskodawcy nabywają prawo do otrzymania pomocy. Rozważania te doprowadziły Sąd Okręgowy do wniosku, iż prawo do dofinansowania powód uzyskałby dopiero wraz z zawarciem umowy o dofinansowanie. Nawet jednak w przypadku zwarcia umowy o dofinansowanie beneficjenci nie maja gwarancji uzyskania całej kwoty wnioskowanego wsparcia, ponieważ z postanowień samych umów wynika obowiązek a zarazem i uprawnienie pozwanej ( (...)) do sprawdzenia czy umowa jest realizowana w sposób prawidłowy oraz czy wydatki mogą zostać uznane za kwalifikowane. Warunkiem wypłaty dofinansowania jest realizacja przez beneficjenta całego projektu zgodnie z postanowieniami umowy. Szczególna konstrukcja tej umowy, wynikająca z jej przedmiotu (realizacja projektu finansowanego ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej) sytuuje pozwaną, działającą jako Instytucja Wdrażająca w rozumieniu ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju jako podmiot publiczny odpowiedzialny za prawidłowe przeprowadzenie procesu udzielania wsparcia, weryfikację kwalifikowalności wydatków, zatwierdzanie ich i rekomendowanie do wypłaty dofinansowania, a także monitorowanie utrzymania rezultatów projektu przez czas określony w umowie, 3 - 5 lat po zakończeniu realizacji projektu oraz odzyskiwanie środków w razie stwierdzenia nienależytego wykonania umowy.

Te rozważania doprowadziły Sąd Okręgowy do wniosku, iż roszczenie odszkodowawcze powoda jest całkowicie nieuzasadnione. Przepis art. 471 Kodeksu cywilnego stanowi, że dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Odpowiedzialność wynikająca z tego uregulowania jest odpowiedzialnością kontraktową, co oznacza, że jej istota polega na tym, że aby w ogóle powstała pomiędzy stronami musi istnieć określona więź obligacyjna. Dopiero po powstaniu tej więzi można oceniać ewentualne postanie ujemnych następstw zachowania dłużnika naruszającego tę więź obligacyjną, mieszczącą się w ogólnym pojęciu odpowiedzialności. Kontraktowa odpowiedzialność dłużnika powstaje zatem jedynie między stronami istniejącego zobowiązania. W błędnej ocenie powoda „wykonanie warunków zawarcia umowy” oznacza, że pozwana miała obowiązek zawarcia umowy i przyznania mu dofinansowania. Tymczasem udział w konkursie, pozytywne przejście ocen oraz umieszczenia wnioskodawcy na liście podmiotów rekomendowanych do udzielenia dofinansowania nie jest przyrzeczeniem zawarcia umowy; spełnienie warunków, o których mówi powód nie jest tożsame z obowiązkiem zawarcia umowy o dofinansowanie ani też umowy, przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy. Przesłanki konieczne do spełnienia do zawarcia tej umowy regulują postanowienia Programu Operacyjnego oceniane w całości. Sąd I instancji zwrócił tu uwagę, iż zgodnie z art. 30a ust. 1 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju umowa o dofinansowanie projektu jest zawierana zgodnie z systemem realizacji programu operacyjnego. Sformułowanie zgodnie z systemem w ocenie Sądu Okręgowego oznacza, że chodzi nie tylko zawarcie umowy zgodnie z postanowieniami określonego programu operacyjnego, ale zgodnie ze wszystkimi warunkami procesu dofinansowania, także istniejących po zakończeniu konkursu a przed zawarciem umowy. W sytuacji zatem, gdy przed zawarciem umowy projekt nie spełnia wymogów niezbędnych do udzielenia wsparcia, uzasadniona jest odmowa zawarcia umowy, mimo iż projekt przeszedł pozytywnie etapy oceny. Prawo do dofinansowania beneficjent uzyska więc dopiero wraz z zawarciem umowy o dofinansowanie. Na tle tych rozważań Sąd I instancji zwrócił uwagę, iż powód przystępując do konkursu godził się na ocenę wniosku oraz skutki wynikające z tej oceny. Z kolei pozwana dokonując oceny i odmawiając przyznania dofinansowania poprzez nie zawarcie umowy o dofinansowanie działała na podstawie przepisów prawa i w ramach tychże przepisów. Brak bezprawności działania pozwanej oznacza brak podstaw do odpowiedzialności za szkodę w majątku powoda oraz wskazuje na brak istnienia adekwatnego związku przyczynowego. Sąd Okręgowy wskazał również, iż jednym z wymogów określonych w Wytycznych był udział własny wnioskodawcy i zapewnienie sfinansowania tego udziału poprzez zapewnienie kredytu bądź leasing na zakup urządzeń innowacyjnych. Ze złożonego wniosku o dofinansowanie nr (...), jak również załączonej do wniosku promesy kredytowej (...) Banku S. A. wynikało, iż całkowity koszt realizacji projektu miał wynosić 966 240 zł, w tym wartość kosztów kwalifikowanych projektu, określonych w pkt 21 wniosku o dofinansowanie wynosiła 792 000 zł. natomiast kwota dofinansowania realizację projektu, o którą aplikował powód wynosiła tylko 396 000 zł. Pozostała kwota miała stanowić wkład własny powoda, zapewniony m.in. poprzez promesę udzielenia kredytu inwestycyjnego w wysokości 550 000 zł. Bank, wystawiając w dniu 23 grudnia 2005 r. promesę kredytową na rzecz powoda ocenił pozytywnie jego zdolność kredytywą.

W ocenie Sądu Okręgowego powód nie wykazał, że gdyby otrzymał dofinansowanie, to nie poniósłby tego wydatku, a wręcz przeciwnie, poniesienie tego wydatku było konieczne do przystąpienia do konkursu. Ponadto nie jest szkodą nie uzyskanie dofinansowania, gdyż brak jest podstaw do uznania, iż powód bezprawnie nie uzyskał przedmiotowego dofinansowania, co więcej nawet pozytywna ocena wniosku powoda nie oznaczała, że zostanie z nim zawarta umowa, a tym samym, powód nie wykazał, iż dofinansowanie w kwocie wskazanej we wniosku zostałoby mu przyznane. Tym samym nie wykazanie przez powoda, że z pewnością wsparcie by uzyskał wyklucza przyjęcie wniosku, iż utracił on jakąkolwiek korzyść. Sąd I Instancji zwsrócił również uwagę, iż we wniosku o dofinansowanie projektu nr (...), powód w pozycji nr 6 zatytułowanej „W przypadku, kiedy projekt nie zostanie zakwalifikowany do współfinansowania ze środków (...) zaznaczył jako właściwą odpowiedź: „Zostanie zrealizowany w terminie późniejszym, w zakresie przewidzianym we wniosku”, co oznaczało, iż powód miał świadomość i liczył się z tym, iż projekt jego może nie uzyskać wnioskowanego dofinansowania a, mimo to gotów był podjąć się jego realizacji. Co więcej oznacza to, iż dysponował odpowiednimi środkami finansowymi na zrealizowanie tegoż projektu samodzielnie. Co do kwoty 135 343,22 zł dochodzonych w związku z umową (...), zwrócono uwagę, iż nie przesądzało o powstaniu odpowiedzialności pozwanej i powstaniu szkody powoda twierdzenie, że powód był zmuszony uregulować dodatkowe, wymuszone przez brak środków, należności wobec kontrahentów, które to braki rzekomo związane były z obowiązkiem spłat rat leasingu zaciągniętego w związku z zawarciem umowy o dofinansowanie. Twierdzenie to jest niezasadne, bowiem zawarcie umowy leasingu związane było z koniecznością spełnienia warunku dopuszczenia do udziału w konkursie i wykazania przez powoda, że dysponuje własnymi środkami. Całkowity koszt realizacji projektu realizowanego na podstawie powyższej umowy miał bowiem wynosić 1 378 685,36 złotych, przy czym był to w całości koszt leasingu. Z kwoty tej wydatki kwalifikowane miały wynosić 1 010 500 zł. Natomiast wysokość dofinansowania, o która wnioskował powód miała wynieść 505 250 zł. Pozostałą kwotę powód zobowiązał się sfinansować we własnym zakresie, co było jednym z warunków konkursu. Ponadto, biorąc pod uwagę fakt, iż we wniosku o dofinansowanie projektu nr (...), powód w pozycji nr 6 zatytułowanej „W przypadku, kiedy projekt nie zostanie zakwalifikowany do współfinansowania ze środków (...) powód zaznaczył jako właściwą odpowiedź: „Zostanie zrealizowany w terminie przewidzianym we wniosku, ale w ograniczonym zakresie”, należy stwierdzić, iż powód dysponował możliwościami samodzielnego sfinansowania zakupu w drodze leasingu maszyny objętej wnioskiem o dofinansowanie. W ocenie Sądu I instancji kwestia poniesienia szkody w postaci konieczności uregulowania dodatkowych kosztów, wymuszonych przez brak środków, w ogóle nie miała związku z zawarciem umowy o dofinansowanie. Nie można utożsamiać obowiązku spełnienia warunku konkursu z zawarciem umowy o dofinansowanie. Gdyby powód nie zawarłby umowy leasingu to tym samym nie wykazałby posiadania własnych środków (co było warunkiem koniecznym), czyli w ogóle nie zostałby dopuszczony do udziału w tym konkursie.

Te rozważania doprowadziły Sąd Okręgowy do wniosku, iż w sprawie nie zachodzą przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej wynikającej z zawinienia, a zatem na podstawie art. 415 k. c.

Sąd Okręgowy dokonał również oceny podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia roszczenia. W tym zakresie Sąd ten wskazał, iż zgodnie z art. 442 ^{( 1)} k. c. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Pozwana Agencja podnosząc zarzut przedawnienia powoływała się na to, iż powód, jako beneficjent kilku wcześniejszych programów pomocowych znał konsekwencje, jakie wynikają dla niego z faktu wypowiedzenia mu w dniu 27 lipca 2006 r. umowy o dofinansowanie o nr (...) w związku z naruszeniem art. 6b ust. 3 pkt 3 i ust. 4 ustawy o utworzeniu (...), a tym samym już w lipcu 2006 r. był on świadomy, iż nie ma możliwości uzyskania wsparcia na podstawie wniosku złożonego o dofinansowanie projektu nr (...) Ponadto w związku z wyrokiem Sądu Rejonowego w Przemyślu z dnia 26 września 2008 r., (sygn. akt I C 353/07) oddalającym powództwo (...) w M. przeciwko powodowi o zwrot dotacji z umowy (...), powód już w tym momencie miał podstawy do wystąpienia z roszczeniem odszkodowawczym przeciwko (...) w związku z nie zawarciem umowy o dofinansowanie na podstawie złożonego wniosku o dofinansowanie nr (...). Tym samym Sąd Okręgowy podzielił stanowisko pozwanej Agencji, iż pismo powoda z dnia 21 września 2009 r. skierowane do pozwanej o udzielenie informacji czy może liczyć na wsparcie w związku ze złożonym wnioskiem o dofinansowanie nr (...), miało na celu wywołanie jedynie skutków procesach polegających na wydłużeniu okresu przedawnienia. Tym samym powód przez ponad trzy lata od momentu złożenia wniosku nie wykazywał zainteresowania złożonym wnioskiem i możliwością uzyskania dofinansowania, tym bardziej, iż podjął już na etapie składania wniosku pewne kroki w celu realizacji projektowanego przedsięwzięcia w 2011 r. W świetle powyższych rozważań stwierdzono, iż zarówno wezwanie do zapłaty z dnia 16 sierpnia 2012 r. doręczone pozwanej w dniu 20 sierpnia 2012 r., jak również pozew powoda w dniu 19 września 2012 r., zostały wniesione po upływie trzyletniego okresu przedawnienia roszczeń odszkodowawczych powoda. Sąd I instancji odwołał się tu do poglądu zawartego w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2011 r. (sygn. akt IV CSK 46/11), a którym Sąd ten wskazał, iż (…) O „dowiedzeniu się o szkodzie" można mówić wtedy, gdy poszkodowany "zdaje sobie sprawę z ujemnych następstw zdarzenia wskazujących na fakt powstania szkody"; inaczej rzecz ujmując, gdy ma "świadomość doznanej szkody”. Powód świadomość o niemożliwości zawarcia umowy o dofinansowanie projektu objętego wnioskiem nr (...) uzyskał po odebraniu pisma z dnia 27 lipca 2006 r., którym to pozwana dokonała wypowiedzenia umowy o dofinansowanie nr (...) w związku z naruszeniem art. 6b ust. 3 pkt 3 ust. 4 ustawy o utworzeniu (...). Pismo to bowiem zawierało informację, iż w konsekwencji wypowiedzenia realizowanej umowy powód został wykluczony z możliwości otrzymania dofinansowania ze środków europejskich na okres 3 lat.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k. p. c. w związku z art. 108 § 1 k. p. c., zaś na podstawie art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) nakazano Skarbowi Państwa - Sądowi Okręgowemu w Warszawie pobrać od powoda koszty wydatków związanych z wynagrodzeniem biegłych, które to koszty poniósł tymczasowo Skarb Państwa w łącznej kwocie 6 671,26 zł.

Apelację od tego wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 5 czerwca 2018 r. wniósł powód – (...) spółka z o. o. w Ż., zaskarżając go w całości. Apelujący zarzucił:

1. nierozpoznanie istoty sporu poprzez pominięcie, że podstawą powództwa powódki było bezzasadne i nieuzasadnione wypowiedzenie umowy (...), w wyniku czego powódka nie otrzymała dofinansowania w okresie realizacji umowy i była zmuszona pokryć dodatkowe koszty w kwocie 135 343,22,-zł , a także została wpisana na listę podmiotów wykluczonych z możliwości korzystania z jakiegokolwiek wsparcia przez co poniosła szkodę w postaci utracenia spodziewanych przychodów w wysokości 579 319,22 zł.

2. obrazę art. 471 k. c. i art 361 k. c. poprzez uznanie, że pozwana nie ponosi odpowiedzialności kontraktowej, bo między stronami nie doszło do zawarcia umowy, podczas gdy podstawą powództwa były działania i zaniechania pozwanej w związku z wypowiedzeniem wcześniej zawartej i realizowanej umowy nr (...), a wiec pozwana powinna ponosić odpowiedzialność za swoje działania.

3. obrazę art. 442 w zw. z 117 k. c. i 124 k. c. poprzez uznanie, że roszczenie jest przedawnione, podczas gdy: powód poprzez działania przed Sadem Rejonowym dla Warszawy Śródmieścia (postępowanie pod sygn. akt. I Co 1331/09), przerwał okres przedawnienia, a ponadto inny był faktyczny termin początku biegu przedawnienia, niż przyjęty przez Sąd, podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia dotyczył jedynie, części dochodzonej pozwem kwoty, a więc przyjęcie przedawnienia co do kwoty 135 343,22 zł jest bezpodstawne gdyż pozwana takiego zarzutu nie zgłaszała.

4. sprzeczność ustaleń Sądu z zebranym materiałem dowodowym, poprzez uznanie braku udowodnienia roszczenia i przyjęcie, że powód dochodzi odszkodowania za „ niezawartą" umowę, podczas gdy powód tak nie twierdził, precyzując stanowisko w pozwie i piśmie procesowym.

5. naruszenie przepisów postępowania art. 328 k. p. c. w zw. z art. 236 k. p. c. poprzez brak postanowień dowodowych na dowody przywołane w uzasadnieniu, przyjęcie dwóch sprekludowanych pism procesowych pozwanej i dopuszczenie dodatkowego spóźnionego dowodu z opinii biegłego, dopuszczenie, a następnie odesłanie akt i protokołu w/s zawezwania do próby ugodowej przez co doszło do zdekompletowania akt postępowania, przedłużenia postępowania i wygenerowania dodatkowych nieuzasadnionych w świetle stanowiska sądu kosztów postępowania.

6. naruszenie art. 103 k. p. c. i obciążenie powódki, a nie pozwanej kosztami postępowania za m. in. sporządzenie drugiej opinii biegłego w kwocie 4 218,27 zł, mimo, że opinia ta była dla Sądu zbędna, wniosek pozwanej o powołanie biegłego i zarzuty do opinii poprzedniej były spóźnione, a więc zachodziła możliwość obciążenia pozwanej kosztami za opóźnienie w podawaniu dowodów.

Podnosząc powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę wyroku i zasądzenie kwoty 714 662,87 z odsetkami od kwoty 135 343,22 zł od dnia 22 września 2009r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 579 319,65 zł od dnia 30 czerwca 2012r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych, a ponadto o obciążenie pozwanej kosztami postępowania apelacyjnego w tym zastępstwa procesowego wg norm przepisanych lub ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Pismem z dnia 27 września 2018 r. (...) spółka z o. o. cofnął apelację w części oddalającej powództwo o zapłatę kwoty 579 316,65 zł, podtrzymując apelację co do kwoty 135 343,22 zł oraz w zakresie punktów 2. i 3. zaskarżonego wyroku (rozstrzygnięcia o kosztach).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie mogła być uznana za zasadną, albowiem podniesione w niej zarzuty nie były trafne.

W pierwszej kolejności zwrócić należy uwagę, iż obecnie apelacja powoda dotyczy kwoty 135 343,22 zł. Jakkolwiek w piśmie cofającym apelację w części powód kwestii tej nie precyzuje, jednak z uwagi na twierdzenia zawarte w pozwie, wnioskować należało. iż jest to kwota dochodzonego odszkodowania, na które składają się koszty obsługi zadłużenia, którego by nie było, gdyby powód uzyskał wsparcie od pozwanej w wykonaniu umowy nr (...).

Dokonując na tle powyższego spostrzeżenia oceny zarzutów apelacyjnych, zważyć należało, iż co do zasady stronami umowy o numerze (...) była pozwana Agencja oraz L. L. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Zakład Produkcyjny (...) L. L.. Co do zasady zatem spory na tle tej umowy winny być rozpoznawane pomiędzy tymi stronami. Nie uszło jednak uwadze Sądu Apelacyjnego, iż zgodnie z art. 55 ^{( 1 )}pkt 4 k. c. przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej; obejmuje ono w szczególności wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne. Tym samym przeniesienie własności przedsiębiorstwa (niezależnie od formy) wiąże się również co do zasady z przeniesieniem wchodzącej w skład tego przedsiębiorstwa wierzytelności – albowiem zgodnie z art. 55 ^{( 2 )}k. c. czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej, albo z przepisów szczególnych. Przeniesienie w ten sposób wchodzącej w skład przedsiębiorstwa wierzytelności jest możliwe jednak jedynie wówczas, gdy wierzytelność taka służyła zbywcy. Okoliczności faktyczne niniejszej sprawy nie pozwalają jednak na przyjęcie, iż L. L. służyły wobec Agencji roszczenia z powyższej umowy.

Na tym tle zwrócić należy uwagę, iż zobowiązania Agencji z tamtej umowy (tj. z umowy z dnia 13 grudnia 2005 r.) zostały pomiędzy stronami rozliczone, chociaż w pewnym zakresie w drodze przymusu państwowego. I tak z jednej strony Sądy Rejonowego w Przemyślu i Tarnobrzegu oddaliły powództwa przeciwko L. L. o zwrot otrzymanej dotacji, a przede wszystkim Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 12 maja 2010 r. (sygn. akt I C 1292/09) zasądził w związku z wykonaniem tej umowy od pozwanego na rzecz powoda kwotę 138 452,55 zł (obejmującej koszt napylarki do metalizacji próżniowej), jako kwoty 50% wydatków kwalifikowanych, wraz z odsetkami ustawowymi od tej kwoty liczonymi od dnia 22 sierpnia 2006 r. Te okoliczności faktyczne, niekwestionowane przez strony i prawidłowo ustalone przez Sąd Okręgowy, stwarzają silne domniemanie faktyczne, iż interesy L. L. związana z tamtą umową zostały ostatecznie rozliczone. Zresztą w toku niniejszego postępowania powodowa spółka nie formułuje twierdzeń, zgodnie z którymi dochodziłaby roszczeń wynikających bezpośrednio z tamtej umowy, a przeciwnie – dochodzi roszczeń, mających w istocie charakter roszczeń odszkodowawczych, uzasadniając to tym, iż gdyby poprzednia umowa była prawidłowo przez pozwanego wykonywana (czyli gdyby nie została wypowiedziana), powód mógłby ubiegać się skutecznie o uzyskanie kolejnej dotacji. Zwrócić też należy uwagę, iż z innymi roszczeniami związanymi z umową o numerze (...), aniżeli z tymi, które były przedmiotem wyżej wskazanego postępowania toczącego się przed Sądem Okręgowym w Warszawie powód, ani jego poprzednik nie występowali.

Jak już wskazano powód swoje roszczenia opiera na wieloczłonowym wnioskowaniu, zgodnie z którym gdyby umowa nr (...) nie została wypowiedziana, powód mógłby się skutecznie ubiegać o dotację związaną z kolejnym wdrażanym projektem (o numerze (...)), zaś w takiej sytuacji uzyskałby środki finansowe. Przy czym mając na uwadze uzasadnienie obecnie wnoszonego środka zaskarżenia należałoby uznać, iż tak uzyskane środki finansowe miałyby być przeznaczone na obsługę zaciągniętego przez powodową spółkę zadłużenia. Uzupełniając niejako w tym zakresie ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy należało uznać za udowodnione, iż w dniu 30 grudnia 2005 r. poprzednik prawny powoda otrzymał informację o złożeniu wniosku o udzielenie dofinansowania w terminie wraz z informacją o rejestracji w bazie ogłoszeń beneficjentów programów (...). Następnie w dniu 4 maja 2006 r. (karta 420 akt sądowych) pozwany poinformował poprzednika prawnego powoda, iż wniosek o udzielenie wsparcia został oceniony pozytywnie i uzyskał 56,25 punktów. Udzielenie wsparcia nie jest jednak możliwe z uwagi na brak środków finansowych w budżecie programu. W piśmie tym (...) poinformowała jednocześnie, iż istnieje możliwość zwiększenia budżetu poprzez relokacje środków z innych działań programu, bądź poprzez wykorzystanie oszczędności. Jeżeli do takiej relokacji doszłoby – Agencją wznowi podpisywanie umów wsparcia z przedsiębiorcami. Ten materiał dowodowy uzupełniają zeznania świadka M. F. (karty 753 – 757 akt sądowych). Na ich podstawie Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, iż wniosek poprzednika prawnego powoda otrzymał numer 107 oraz informację (w 2006 r.), że budżet projektu został zwiększony i wytypowano projekty do uzyskania dofinansowania. Powodowa spółka oczekiwała na zawarcie umowy, a jej pracownicy monitorowali poprzez uzyskany od Agencji login i hasło dalszy los złożonego wniosku. Ostatecznie jednak pismem z dnia 16 października 2009 r. Agencja poinformowała, iż okres wydatkowania środków ze wskazanego programu upłynął w dniu 30 czerwca 2009 r. w związku z tym nie ma możliwości przyznania dofinansowania. Zwrócono jednak uwagę, iż do odstąpienia od podpisania umowy doszło w związku z nieprawidłowościami przy realizacji umów (...) oraz (...), jak również umowy (...). Na tym tle z jednej strony zwrócić należało uwagę, iż odmowa przyznania dofinansowania miała związek nie tylko ze wskazywaną przez powoda umową (...), co do której należało istotnie uznać za udowodnione, iż została ona wypowiedziana w sposób nieprawidłowy, ale także z dwóch innych umów. które powód miał wykonywać nieprawidłowo. przy czym w stosunku do nich powód nie sformułował żadnych twierdzeń, koncentrując się w pozwie i dalszych pismach procesowych (w tym także w apelacji, w której wyraźnie już wskazano, iż źródłem roszczenia powoda jest nieprawidłowe wykonanie umowy o numerze (...)), jedynie na ostatniej z tych umów. Tym samym uznać należało, iż prawidłowość wykonania pierwszych z dwóch umów zawartych z (...) w ogóle nie była objęta ramami faktycznymi niniejszego powództwa. Spostrzeżenie to jest o tyle istotne, iż jak wyżej wskazano, przyczyną odmowy udzielenia dofinansowania było również nieprawidłowe wykonanie tych dwóch pierwszych umów przez poprzednika prawnego powoda.

Zwrócić wreszcie należy uwagę na dwie dalsze okoliczności, które prowadzić muszą do wniosku o bezzasadności podniesionych w apelacji zarzutów. Obecnie powód dochodzi odszkodowania w związku z zaspokajaniem roszczeń względem innych podmiotów w latach 2006 – 2008. Tymczasem z jednej strony już z pisma Agencji z dnia 4 maja 2006 r. powód powinien wnioskować, iż uzyskanie dotacji może być wątpliwe z uwagi na brak środków, a tym samym tak ustalać parametry prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, jakby dotacja tego rodzaju w ogóle miała nie zostać udzielona. Z drugiej strony nie można wykluczyć, iż z uwagi na relatywnie odległy numer porządkowy złożonego przez L. L. wniosku – numer 107, dofinansowanie wypłacone byłoby dopiero w 2009 r. A zatem wskazywane przez powoda koszty pozyskania i obsługi kapitału, które ponoszone były przed 2009 rokiem i tak musiałyby zostać poniesione, nawet gdyby dofinansowanie zostało powodowi przyznane w 2009 r. Nie może także znikać z pola widzenia, iż uzyskane dofinansowanie miałoby związek z innowacyjnym rozwiązaniem stosowanym przez spółkę – nie byłyby to środki, które można by było przeznaczyć wprost na spłatę zobowiązań. Przedstawiony materiał procesowy kwestii tej nie wyjaśnia, w szczególności nie sposób było uznać za udowodnione, iż już przed 2009 rokiem powód lub jego poprzednik pokryli koszty realizacji rozwiązania objętego wnioskiem o dofinansowanie, a zatem uzyskane środki mogłyby być przeznaczone w całości lub części na spłatę zobowiązań. Kwestia ta wydaje się być o tyle wątpliwa, iż zeznań świadków (m. in. P. Z.) wnioskować należy, iż zakup linii technologicznej nastąpił dopiero w roku 2011.

Marginalnie zwrócić także należy uwagę, iż w obowiązującym stanie prawnym, zaś w szczególności w uregulowaniach ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju prawodawca nie wykreował roszczenia o zawarcie umowy o dofinansowanie.

Powyższe okoliczności wskazują, iż jakkolwiek niektóre z podniesionych przez powoda zarzutów są uzasadnione, nie mogą prowadzić one do uchylenia lub zmiany zaskarżonego wyroku, albowiem wyrok ten odpowiada prawu. I tak zwrócić należało uwagę, iż istotnie uszło uwadze Sądu Okręgowego, iż źródłem roszczeń powoda było nienależyte wykonanie przez pozwaną umowy nr (...), a Sąd I instancji koncentrował się na postępowaniu, w którym Agencja ostatecznie odmówiła zawarcia umowy i wypłaty dofinansowania. Tym samym jakkolwiek argumentacja uzasadniająca zarzuty oznaczone w apelacji jako 1., 2. i 4. mogłaby być uznana za trafną, pozostaje ona bez wpływu na treść rozstrzygnięcia, albowiem należało odmówić zadość zgłoszonemu roszczeniu z innych przyczyn. Podobnie należy ocenić zarzut dotyczący nieprawidłowego przyjęcia, iż roszczenie o zapłatę kwoty 135 343,22 zł uległo przedawnieniu, co także jednak nie pozwala na uwzględnienie tak zgłoszonego roszczenia. Za niezasadne należało z kolei uznać zarzuty oznaczone w apelacji numerami 5. i 6. Dokonując oceny tych zarzutów nie można nie zwrócić uwagi, iż zgodnie z art. 232 zd. 2 k. p. c. sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę. Uregulowanie to niewątpliwie dotyczy również dowodu z uzupełniającej, czy też dodatkowej opinii biegłego, a zatem dowodu, który dopuszczony zostaje już po wyczerpaniu inicjatywy dowodowej stron. Rozliczenie kosztów takiego dowodu dopuszczonego z urzędu następuje na zasadach ogólnych – określonych w art. 98 k. p. c., czy też art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda jako bezzasadną – stosownie do art. 385 k. p. c.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 i 391 § 1 k. p. c. Na koszty postępowania poniesione przez pozwanego złożyły się koszty zastępstwa procesowego ustalone na podstawie § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 265 ze zm.).

Z tych przyczyn orzeczono jak w sentencji.