Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 grudnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 2019 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko B. M. i P. M.

o zapłatę

I.  uchyla nakaz zapłaty wydany przez Sąd Okręgowy w Słupsku 11.07.2019 roku w sprawie I Nc (...) w całości i oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz pozwanych B. M. i P. M. solidarnie 10.834,00 zł (dziesięć tysięcy osiemset trzydzieści cztery złotych 00/100) kosztów procesu;

III.  nakazuje ściągnąć od powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Słupsku 24.226,00 zł (dwadzieścia cztery tysiące dwieście dwadzieścia sześć złotych 00/100) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Na oryginale właściwy podpis

I C 1118/19

UZASADNIENIE

Powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. pozwał poprzez weksel (...) i (...) solidarnie o 646 033,94 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w zapłacie zaległych rat leasingowych z wypowiedzianych im umów leasingowych.

Pozwani w zarzutach od nakazu zapłaty, wydanego na podstawie weksla, wnieśli o jego uchylenie i oddalenie powództwa.

1. Ustalenia faktyczne

Powód i B. M. jako przedsiębiorcy zawarli umowy leasingu (uzupełnione ogólnymi warunkami) z opcją wykupu (od 1 % do 5,5 %) na 4 samochody M. (...) (31 lipca 2015 r. na 35 miesięcy), dwa walce V. do gruntu (...) (2 grudnia 2015 r. na 30 miesięcy) i ładowarkę kołową V. (...) (13 grudnia 2015 r. na 35 miesięcy).

Dla zabezpieczenia roszczeń powoda o zapłatę rat leasingowych B. M. wystawił weksle in blanco poręczone przez P. M..

bezsporne (dowód: umowy – k. 7-14, porozumienia wekslowe – k. 24, 28-30, weksle – k. 33-36, owu – k. 153-154)

Wobec niezapłacenia rat leasingowych powód pismem z 2 lipca 2018 r. wezwał pozwanego do zapłaty w terminie 7 dni rat zaległych od połowy maja i czerwca 2018 r. (łącznie 269 969,54 zł) pod rygorem wypowiedzenia umowy ze skutkiem natychmiastowym.

bezsporne (dowód: pismo – k. 149-150 z dowodem nadania z 4 lipca 2018 r. – k. 151)

Wobec niezapłacenia rat leasingowych powód pismem z 16 lipca 2018 r. wezwał pozwanego do zapłaty w terminie 7 dni rat zaległych od połowy maja 2018 r. (łącznie 394 763,38 zł) pod rygorem wypowiedzenia umowy ze skutkiem natychmiastowym.

bezsporne (dowód: pismo – k. 15-16 z dowodem nadania z 18 lipca 2018 r. – k. 17)

24 lipca 2019 r. pozwany dokonał przelewu 130 155,80 zł.

dowód: przelew – k. 212

Pismem z 31 lipca 2018 r. powód skierował do pozwanego oświadczenia o rozwiązaniu umów ze skutkiem natychmiastowym z wezwaniem do zapłaty i wydania przedmiotów umów.

bezsporne (dowód: pisma – k. 18 -20, 31, potwierdzenie odbioru z 7.08.2019 r.)

Pismem z 27 września 2018 r. powód wezwał pozwanych do wykupu weksla.

bezsporne (dowód: pismo – k. 25 z dowodem nadania –k. 26)

Pozwany starał się o polubownego rozliczenie umów, wskazując na przejściowe trudności, w tym dokonał ww. częściowej wpłaty 24 lipca 2018 r. Dodawał, że w momencie podjęcia czynności zmierzających do rozwiązania umowy, w zdecydowanej większości umowy były spłacone (vide rozliczenie – k. 131v), więc powodowi nie grozi strata wobec wartości sprzętu w porównaniu z wielkością zadłużenia i zabiegał o utrzymanie umów, by dokończyć prace i nie powiększać zobowiązań (ryzykował karami umownymi).

dowód: pismo z 18 marca 2019 r. – k. 131, pismo z 5 października 2018 r. z dowodem nadania – k. 207-209, pismo z 27 września 2018 r. - k. 2010-211), zeznania pozwwanego – k. 214

Po wypowiedzeniu umów przystąpiono (przy udziale policji i prokuratury) do windykacji przedmiotów, którą zakończono się w kwietniu 2019 r. wskutek ich wydania. Pozwany zwlekał bowiem ze zwrotem przedmiotów umów, negując zasadność wypowiedzenia i realizując umowy budowlane, przy których korzystał z urządzeń.

bezsporne (dowód: dokumentacja z postępowań karnych i powoda – k. 156-161)

2. Ocena dowodów

Spór sprowadzał się do ustalenia, czy umowy leasingowa została skutecznie wypowiedziana poprzez ocenę adekwatności czynności podjętych przez powoda ze względu na fazę zaawansowania realizowacji (spłaty) umowy, zakresu zadłużenia, długości terminów zastrzeżonych przez powoda pod rygorem wypowiedzenia tego typu umowy.

W nawiązaniu do powyższego pozwani akcentowali, że wartość przejętych przez powoda przedmiotów umów przewyższa dochodzoną należność.

Dokumenty zebrane w sprawie nie budziły wątpliwości i korespondowały z zeznaniami pozwanych. Dlatego Sąd uznał te dowody za wiarygodne.

3. Podstawa prawna

Wpierw należy zauważyć, że weksel służył tylko zabezpieczeniu roszczenia, co umożliwiło powodowi uzyskanie nakazu zapłaty. Następnie jednak sprawa weszła w fazę rozpoznania co do stosunku podstawowego jako źródła uzasadniającego należność zabezpieczoną wekslem (art. 10 w zw. z art. 103 ustawy prawo wekslowe).

Sąd podziela wywód prawny pozwanych w oparciu o art. 709 ¹³ § 2 kc, do którego nawiązuje także z konieczności § 10 ust. 1 pkt. 1 owu – o bezskuteczności wypowiedzenia umowy - i zbędne jest jego powielanie, zwł. że odwoływali się do wykładni przepisu, którą sąd także przyjmuje za adekwatną wobec natury omawianej umowy w obrocie gospodarczym.

Tym samym sąd nie stwierdza zasadności argumentacji powoda, że ok. miesięczny termin od wezwania do zapłaty (2-3 miesięcznych zaległości) do doręczenia wypowiedzenia jest odpowiedni, zwł. w okolicznościach spornych, w tym w szczególności na ok. 6 miesięcy przed zakończeniem ok. 3-letnich umów. Przy tym powód miał wiedzę (jak wynika z działań windykacyjnych), że pozwany prowadzi działalność, a zatem należało się spodziewać, że będzie mógł wywiązać się z płatności i mimo momentu trudności dąży do realizacji zobowiązań. Definitywne kończenie umowy na tym stopniu zaawansowania nie tyle zabezpieczało interes powoda w jej ramach, co umożliwiało korzystne przejęcie leasingowanego sprzętu, skoro mógł wykorzystać go do kolejnej umowy leasingowej lub poprzez inne wprowadzenie do obrotu.

Wobec regulacji umowy leasingowej powód nie może utrzymywać, że wskazane postanowienie owu umożliwia mu zaostrzone odczytywanie warunków wykonywania umowy. Nadal należy to postanowienie odczytywać w kontekście regulacji ogólnej, która ze swej natury wprowadzając uznaniowość, zmierza do zbalansowania sytuacji obu stron umowy. Powód nie wskazał żadnych argumentów, że jego interes gospodarczy zostałby naruszony (czy w ogóle byłby zagrożony), gdyby elastyczniej podszedł do dokończenia wykonywania umowy lub przynajmniej nie tak pospiesznie przeprowadzał sam proces wypowiedzenia umowy.

W konsekwencji na podstawie art. 496 kpc (w zw. z art. 11 ust. 1 pkt. 2 ustawy z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2019, p. (...)) należało orzec o uchyleniu nakazu zapłaty i oddaleniu powództwa.

Skoro doszło do wydania przedmiotów umów, nie można zweryfikować jak szybko pozwani spłaciliby powoda zgodnie z umową, gdyby doszło do renegocjacji terminu spłaty zadłużenia oraz czy zostałoby jeszcze zadłużenie przy tak kosztownym sprzęcie, spłaconym ratami leasingowymi w znacznym zakresie. Tu w nawiązaniu dodać można, że sąd podziela także wywód prawny pozwanych co do rozkładu ciężaru dowodu w przypadku badania przesłanek art. 709 ¹⁵ kc, gdyż to powód jest dysponentem wiedzy o przeprowadzeniu rozliczenia pozwanych, którzy mogą się bronić tylko wykazując zgodnie z art. 6 kc, że wykonali zobowiązanie w większym zakresie niż twierdzi powód. Sąd również nie może bez udziału powoda ustalić, jak zarachowano wpłaty pozwanych, w tym czy ujęto tę przedłożoną na rozprawie. Już przed nowelizacją akcentowano znaczenie rozprawy w wyjaśnianiu sporu (zob. (...) gdyż służy ona dookreśleniu się stron (art. 206 kpc i n.), a odroczona może być, gdy zajdą przesłanki (art. 214 kpc). Dlatego warunkiem jej prowadzenia jest skuteczne zawiadomienie stron, a niestawiennictwo jest ryzykiem procesowym strony (zob. m.in. art. 229, 230 kpc). Jak zastrzeżono na wstępie i wobec wspomnianej konstrukcji rozkładu ciężaru dowodowego – oparcie się na wekslu – nie ma wpływu na omawianą fazę procesu. Niezasadny jest również pogląd powoda, że dopiero po sprzedaży przedmiotów można określić świadczenie. Gdyby sprzedaż nastąpiła w toku sprawy, wówczas byłaby to naturalna informacja o wielkości uzyskanej kwoty, ale nadal aktualny mógłby być zarzut nieadekwatnej ceny (por. rozliczenia szkody całkowitej w umowach ubezpieczenia poprzez sprzedaż pozostałości, gdy zdarza się, uzyskana kwota odbiega od cen rynkowych). Jeżeli mimo informacji ze sprawy o zakresie realizacji umowy, powód uważał, że wartość sprzętu nie spłaci zadłużenia, powinien przystąpić do weryfikacji tych twierdzeń, a nie poprzestać na zaprzeczeniu potrzeby wyjaśnienia tej okoliczności. Sąd ma obowiązek orzekać o wielkości zadłużenia na dzień rozstrzygania (art. 316 § 1 i 365 § 1 kpc wobec art. 709 ¹⁵ kc). Nadmienić można, że analiza orzecznictwa dostępnego w powszechnie znanych systemach informacji prawnej - wskazuje, że w wyniku doświadczeń obrotu gospodarczego ekwiwalentność dla stron tej umowy jest postrzegana w sposób zaprezentowany przez pozwanych.

4. Koszty

Zgodnie z ogólną zasadą odpowiedzialności za wynik procesu koszty zasądzono na podstawie art. 98 § 1 kpc w zw. z § 2 pkt. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych Dz.U. 2018.265 j.t. w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, gdyż pozowani byli zwolnieni z opłaty od zarzutów.

Sąd wskazał na art. 98 § 1 kpc, a nie art. 102 kpc nie zasądzając należności z tytułu wywiedzenia w sprawie zażalenie, gdyż wskutek nieopłacenia nie uzyskało ono biegu. Opłatę skarbową za udzielone pełnomocnictwo uwzględniono tylko co do jednego pełnomocnika z łącznego pełnomocnictwa, nie negując, że została wpłacona od pełnomocnictwa każdego z pozwanych (co nadmienia na wypadek możliwości odmiennej interpretacji, czy jeden dokument pełnomocnictwa uzasadnia potrzebę opłaty od każdego z zawartych w nich pełnomocnictw).