Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 maja 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 maja 2019 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa E. F. (1)

przeciwko Ł. S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 25 maja 2018 r. sygn. akt I C 2231/15

1. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądzoną w punkcie I kwotę 84.579,86 zł zastępuje kwotą 50.000 zł (pięćdziesiąt tysięcy złotych) a początkową datę płatności odsetek ustawowych za opóźnienie „21 stycznia
2017 r.” zastępuje datą 1 kwietnia 2017 r., oddalając powództwo w pozostałej części;

2. w pozostałej części apelację oddala;

3. zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 881,60 zł (osiemset osiemdziesiąt jeden złotych 60/100) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Paweł Rygiel SSA Grzegorz Krężołek SSO (del.) Izabella Dyka

sygn. akt I ACa 966/18

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 21 maja 2019 r.

Powódka E. F. (1), w ostatecznie sprecyzowanym żądaniu, domagała się zasądzenia od Ł. S. kwoty 231.376.84 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od powołanych przez nią kwot. Wskazała, że roszczeniem objęte jest żądanie zwrotu bezpodstawnie pobranych przez poprzednika prawnego pozwanej środków pieniężnych, zgromadzonych przez zmarłego J. D., którego powódka jest spadkobiercą. Jako podstawę prawną swojego roszczenia powódka powołała art. 405 k.c..

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa zarzucając, że jej poprzednik prawny W. K. (1), w chwili swej śmierci nie był już wzbogacony, że pobrał on sporne środki pieniężne w przekonaniu, że jest spadkobiercą J. D., że powódka odzyskała już część środków od innych spadkobierców W. K. (1), że sama pozwana nie uzyskała żadnych korzyści z pobranych środków pieniężnych. Podniosła także zarzut z odwołaniem się do art. 5 k.c.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy zasądził od pozwanej Ł. S. na rzecz powódki E. F. (1) kwotę 84.579,86 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 21 stycznia 2017 r. do dnia zapłaty; oddalił powództwo w pozostałej części i zniósł między stronami koszty procesu.

Sąd I instancji ustalił, że W. K. (1) był sąsiadem i wieloletnim przyjacielem J. D., którym opiekował się w ostatnich latach jego życia. J. D. zmarł w dniu 28 kwietnia 2008 r., a po jego śmierci W. K. (1) wyprawił mu pogrzeb. Łącznie na koszty związane z pogrzebem W. K. (1) wydał 4.453 zł.

Postanowieniem z dnia 18 lutego 2009 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa – (...)w Krakowie, w sprawie o sygn. akt (...) stwierdził, że spadek po J. D. nabył wprost na podstawie testamentu ustnego z dnia 25 lutego 2008 r. W. K. (1) w całości.

Dalej Sąd ustalił, ze w dniu 18 maja 2009 r. zmarła M. F., a spadek po niej na podstawie testamentu nabyła w całości i wprost jej córka E. F. (1), co zostało stwierdzone aktem poświadczenia dziedziczenia z dnia 28 października 2010 r., Rep. (...). Następnie, wnioskiem z dnia 22 września 2010 r. powódka wystąpiła o zmianę postanowienia w przedmiocie nabycia spadku po zmarłym J. D.. Sąd Rejonowy dla Krakowa – (...)w Krakowie postanowieniem z dnia 5 października 2011 r. oddalił przedmiotowy wniosek (w sprawie o sygn. akt.(...)). Na skutek apelacji powódki, Sąd Okręgowy w Krakowie, postanowieniem z dnia 26 czerwca 2013 r. (wydanym w sprawie o sygn. akt(...)), zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że stwierdził, iż spadek po J. D. nabyła wprost i w całości na podstawie ustawy jego siostra M. F..

W toku wyżej opisanego postępowania w przedmiocie zmiany postanowienia spadkowego po J. D., w dniu 11 listopada 2011 r., zmarł W. K. (1). Spadek po nim nabyły z mocy ustawy wprost dzieci: J. K. (1), M. A., Ł. S., J. K. (2) i M. K., każde po 1/5 części spadku, co zostało stwierdzone postanowieniem Sądu Rejonowego dla Krakowa –(...) w Krakowie Wydział VI Cywilny z dnia 10 sierpnia 2012 r. (sygn. akt. (...).

Sąd ustalił także, że W. K. (1) wypłacił z rachunków bankowych J. D. kwotę w łącznej wysokości 261.352,79 zł, Za środki uzyskane w wyniku spadkobrania kupił on samochód F. (...) za kwotę 42.590 zł, który w dniu 14 marca 2011 darował J. K. (1). Z tytułu nabytego spadku po zmarłym J. D. W. K. (1) wpłacił kwotę 70.112 zł tytułem podatku od spadków i darowizn.

Sąd wskazał, że na dzień śmierci W. K. (1) zadłużenie na jego bieżącym rachunku bankowym wynosiło 20,81 zł. Nie pozostawił on po sobie żadnego majątku.

W dniu 18 sierpnia 2016 r. pomiędzy powódką a M. K. doszło do zawarcia ugody, zgodnie z którą M. K. zobowiązał się do zapłaty na rzecz powódki kwoty 30.000 zł. Powyższa kwota została przekazana powódce w czterech ratach po 7.500,00 zł każda.

W dniu 23 grudnia 2016 r., w sprawie do sygn. akt (...), powódka E. F. (1) zawarła z J. K. (1) ugodę, na postawie której J. K. (1) zobowiązał się zapłacić na rzecz E. F. (1) kwotę 120.000 zł w trzech ratach. Jednocześnie powódka oświadczyła, iż zrzeka się w stosunku do pozwanego J. K. (1) i wyłącznie do niego wszelkich roszczeń objętych postępowaniem, w tym odsetek. J. K. (1) wywiązał się z obowiązku wynikającego z ugody.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał zgłoszone roszczenie za w części uzasadnione, jako znajdujące oparcie w treści art. 405 k.c. W. K. (1) był bowiem bezpodstawnie wzbogacony kosztem innej osoby, skoro doszło do przejęcia przez niego składnika majątku spadkowego po J. D. w postaci środków pieniężnych w sytuacji, gdy rzeczywistym spadkobiercą była osoba, której powódka jest następcą prawnym. Wskazał, że W. K. (1) łącznie pobrał środki finansowe w wysokości 261.352,79 zł.

Odwołując się do treści art. 409 k.c. i wykładni tego przepisu Sąd wyraził pogląd, że wygaśnięcie obowiązku zwrotu świadczenia następuje tylko wtedy, gdy zużycie korzyści nastąpiło w sposób bezproduktywny, konsumpcyjny tj. gdy wzbogacony, w zamian tej korzyści, nie uzyskał ani korzyści zastępczej ani zaoszczędzenia wydatku. Z dokonanych ustaleń faktycznych wynika natomiast, że z mocy w/w przepisu uzasadnione jest pomniejszenie wzbogacenia jedynie o wydatek związany z zakupem samochodu (42.590 zł) oraz wydatki związane z pogrzebem i zakupem grobowca (4.453 zł). Po odliczeniu tych kwot do zwrotu pozostaje kwota 214.289,79 zł.

Dalej, w ocenie Sądu zasadne jest pomniejszenie tej kwoty do kwoty 200.000 zł, a to z uwagi na zasady współżycia społecznego (art. 5 k.c.).

Wreszcie, uwzględnić należy kwoty wpłacone na rzecz powódki przez innych następców prawnych zmarłego W. K. (1), na mocy ugód zawartych z powódką tj. przez M. K. i J. K. (1).

M. K. zwrócił powódce kwotę 30.000 zł, w związku z czym do rozliczenia pozostaje kwota 170.000 zł.

Co do ugody zawartej przez powódkę z J. K. (1), obejmującą obowiązek zapłaty kwoty 120.000 zł, Sąd przyjął argumentację powódki, iż w stosunku do pozostałych dłużników solidarnych, w tym pozwanej, E. F. (1) była uprawniona do zarachowania w/w kwoty w pierwszej kolejności na poczet zaległych odsetek. W tym zakresie Sąd odwołał się do treści art. 451 § 1 k.c. Z wyliczeń Sądu wynikało, że odsetki te wyniosły 34.579,86 zł. Tym samym na należność główną może być zaliczona wyłącznie kwota 85.420,14 zł (120.000 zł – 35.579,86 zł). W konsekwencji do zapłaty pozostaje kwota 84.579,86 zł (170.000 zł – 85.420,14 zł. W tej wysokości zadłużenie występowało na dzień 20 stycznia 2017 r., a w związku z tym od tej kwoty należą się odsetki od dnia 21 stycznia 2017 r.

Od powyższego orzeczenia, w części uwzgledniającej powództwo, apelację wniosła pozwana, zarzucając:

- pominięcie dowodu z pozwu E. F. (1) przeciwko D. S. w sprawie Sądu Okręgowego w Krakowie o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną (sygn. akt (...)), co w konsekwencji doprowadziło do błędnego ustalenia faktycznego co do zaliczenia kwoty 120.000 zł na poczet długu;

- bezpodstawne pominięcie dowodu z przesłuchania w charakterze świadków M. A. i J. K. (2), co pozbawiło Sąd możliwości ustalenia istotnych w sprawie okoliczności, a to kiedy i na co W. K. (1) przeznaczył środki pobrane z rachunków bankowych J. D.;

- błąd w ustaleniach faktycznych przez przyjęcie, że kwota 120.000 zł zapłacona powódce przez J. K. (1) w wykonaniu zawartej z nim ugody, powinna być zaliczona w pierwszej kolejności na odsetki, a jedynie częściowo na poczet należności głównej, podczas gdy intencją stron zawierających ugodę było zaliczenie całości tej kwoty na należność główną;

- błąd w ustaleniach faktycznych przez przyjęcie, że pozew został doręczony pozwanej w dniu 3 marca 2016 r., podczas gdy przedstawiony przez operatora pocztowego dokument potwierdzający odbiór przesyłki (k.447 akt) nie został podpisany przez pozwaną, zaś pozew w rzeczywistości został jej doręczony dopiero w dniu 31 marca 2017 r. – co ma znaczenie dla ustalenia daty, od jakiej powódka mogłaby się domagać od pozwanej ewentualnych odsetek;

- nie ustalenie daty, od której W. K. (1) powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu bezpodstawnie uzyskanej korzyści, co ma istotne znaczenie w kontekście przesłanek określonych art. 409 k.c.;

- błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że W. K. (1) w chwili (bliżej niesprecyzowanej przez Sąd I instancji), gdy powinien był już liczyć się z obowiązkiem zwrotu bezpodstawnie uzyskanej korzyści, był jeszcze wciąż wzbogacony;

- obrazę art. 5 k.c. poprzez jego zastosowanie w zbyt ograniczonym zakresie.

W uwzględnieniu podniesionych zarzutów apelująca pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje. Nadto pozwana wniosła o przeprowadzenie dowodów bezzasadnie pominiętych przez Sąd I instancji.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Ustalenia dokonane w pierwszej instancji Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne. Zostały oparte o wszystkie przeprowadzone dowody, których ocena mieści się w granicach wyznaczonych art. 233 § 1 k.p.c.

Nie może odnieść skutku zarzut pominięcia dowodu z przesłuchania świadków M. A. i J. K. (2), jakkolwiek rację ma apelująca, że brak było podstaw do odmowy przeprowadzenia tych dowodów z przyczyn powołanych przez Sąd Okręgowy. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd I instancji odwołał się do przesłanek pominięcia dowodu określonych w art. 217 § 2 k.p.c. Wskazał bowiem, iż pozwana z opóźnieniem podała adresy zamieszkania świadków, a zatem zgłoszony przez nią wniosek dowodowy należy uznać za złożony z opóźnieniem, w sposób przez nią zawiniony. Tyle tylko, że M. A. i J. K. (2) pierwotnie występowali w niniejszej sprawie w charakterze pozwanych i to rzeczą powódki było wskazanie ich adresów zamieszkania. Na tym etapie postępowania pozwana złożyła wniosek o przeprowadzenie dowodu z ich przesłuchania w charakterze stron. Następnie powódka cofnęła powództwo wobec tych pozwanych, a bezpośrednio po umorzeniu postępowania przeciwko nim pozwana Ł. S. złożyła wniosek o przesłuchanie M. A. i J. K. (2) w charakterze świadków, wskazując ich adresy zamieszkania. Nie sposób zatem przyjąć, że przedmiotowy wniosek dowodowy był spóźniony, skoro został zgłoszony niezwłocznie po tym, gdy w/w osoby uzyskały w sprawie status świadków. Nie można także uznać, że pozwana z opóźnieniem wskazała ich adresy zamieszkania, skoro na wcześniejszym etapie postępowania obowiązek wskazania tych adresów spoczywał na powódce.

Pomimo tego przedmiotowy zarzut pozwanej nie może odnieść skutku. Dowody z przesłuchania świadków M. A. i J. K. (2) należy bowiem ocenić jako nieprzydatne, a w konsekwencji powołane jedynie dla zwłoki (art. 217 § 3 k.p.c.). Przypomnieć należy, że w intencji pozwanej przeprowadzenie w/w dowodów miało służyć ustaleniu tego, w jaki sposób i na jakie cele W. K. (1)zużył uzyskaną korzyść majątkową. Jednocześnie pozwana nie powołał a w tym zakresie jakichkolwiek twierdzeń. W istocie zatem powołane dowody nie miały na celu weryfikacji twierdzeń stron, a poszukiwanie faktów. Zważyć należy, że zgodnie z art. 210 § 2 k.p.c. każda ze stron jest obowiązana do złożenia oświadczenia co do twierdzeń strony przeciwnej, dotyczących okoliczności faktycznych. Na obu stronach postępowania spoczywa procesowy ciężar przytoczenia twierdzeń, a następnie strony są obowiązane do wskazania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (art. 232 k.p.c.). Tym samym postępowanie dowodowe służy weryfikacji prawdziwości twierdzeń stron, a nie poszukiwaniu faktów, które mogłyby stanowić przedmiot twierdzeń stron. Tymczasem pozwana wskazuje, że nie ma wiedzy co do sposobu zużycia środków pieniężnych pobranych przez jej poprzednika prawnego, a jedynie powołuje dowody, aby dopiero dowiedzieć się, co się z tymi środkami stało. Takie postępowanie nie jest dopuszczalne, tym bardziej, że zasadnym jest stwierdzenie, iż przy dołożeniu należytej staranności pozwana mogła we własnym zakresie ustalić w/w okoliczności faktyczne, skoro stosowną wiedzę na ten temat mają posiadać osoby jej bliskie – jej rodzeństwo. Tym samym, o ile powódka nie ujawnia faktów, które miałyby być objęte wiedzą świadków, to nie może skutecznie domagać się przeprowadzenia dowodów, które dopiero mogłyby ujawnić bliżej niewiadome okoliczności faktyczne.

Brak także było podstaw do prowadzenia dowodu z odpisu pozwu złożonego przez E. F. (1) w sprawie (...). O tym, jaki był skutek prawny wykonania ugody zawartej pomiędzy E. F. (1) a J. K. (1) decyduje sama treść ugody. Wynika z niej m.in. to, jakie były intencje stron ugody co do zarachowania wpłat dokonanych przez J. K. (1). W świetle przepisów prawa materialnego bezprzedmiotowe jest badanie intencji co do zaliczenia tych wpłat na poczet należności innych dłużników solidarnych (w tym pozwanej) – o czym w dalszej części uzasadnienia.

Rację ma apelująca, o ile zarzuca, iż Sąd niewłaściwie ustalił datę doręczenia odpisu pozwu pozwanej, a tym samym datę wymagalności roszczenia powódki. Przypomnieć należy, że na skutek pierwotnej próby doręczenia pozwu Ł. S. Sąd nie otrzymał dowodu doręczenia przesyłki, co spowodowało konieczność jej reklamacji. Z informacji operatora pocztowego wynika, że przesyłka została doręczona osobie o innym imieniu i nazwisku (k.447 akt), jakkolwiek fonetycznie zbliżonym do imienia i nazwiska pozwanej. Tym niemniej w sprawie nie wykazano, by odpis pozwu został doręczony do rąk pozwanej. Stąd Sąd I instancji ponowił doręczenie, a nie jest kwestionowane, iż ponowiona przesyłka została doręczona pozwanej w dniu 31 marca 2017 r. Koresponduje to z datą udzielenia przez pozwaną pełnomocnictwa, co miało miejsce po tym doręczeniu, w lipcu 2017 r. Tym samym zasadne jest przyjęcie, że pozew został doręczony Ł. S. w dniu 31 marca 2017 r.

Chybione są pozostałe zarzuty apelującej dotyczące podstawy faktycznej wyroku. W szczególności ustalenia obejmujące okoliczności faktyczne związane z pobraniem przez W. K. (1) spornych środków pieniężnych i wydatkowaniem tych środków znajdują potwierdzenie w treści zgromadzonego materiału dowodowego. Podkreślenia wymaga, że zaoferowane w sprawie dowody nie dawały podstaw do czynienia dalej idących ustaleń. Natomiast to, w jakiej dacie W. K. (1) winien liczyć się z obowiązkiem zwrotu korzyści należy do sfery prawnej i objęte jest oceną, która musi być dokonana w świetle ujawnionych faktów.

W tym stanie rzeczy podzielić należy pogląd Sądu I instancji, że – co do zasady – roszczenie powódki jest usprawiedliwione.

W sprawie nie budzi zastrzeżeń pogląd, że podstawą rozliczenia stron z tytułu pobrania przez W. K. (1) środków pieniężnych należących do spadku po J. D. winno nastąpić na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Z uwagi na zakres zarzutów pozwanej, istotna w tym zakresie pozostaje treść art. 409 k.c., zgodnie z którym obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu. Pozwana twierdzi bowiem, że W. K. (1) w chwili śmierci nie był już wzbogacony, jak też, że do daty śmierci nie miał podstaw do oceny, iż ciąży na nim obowiązek zwrotu spornych środków pieniężnych.

W związku z powyższym wskazać należy, że dla uwolnienia się od odpowiedzialności z tytułu zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia nie jest wystarczające wykazanie, iż ten, który korzyść uzyskał nie jest już wzbogacony, lecz także tego, w jaki sposób i na jakie cele korzyść została rozdysponowana. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się bowiem, że przesłanka zużycia lub utraty korzyści nie zachodzi, gdy wzbogacony co prawda zużył pierwotną korzyść, lecz nabył za nią inne mienie albo zaoszczędził konieczne wydatki, które zmuszony byłby pokryć ze swojego majątku. W konsekwencji istotne znaczenie ma nie tylko fakt braku aktualności wzbogacenia, ale też jego przyczyn tj. sposobu zużycia lub utraty korzyści. Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na wzbogaconym (a więc pozwanej jako następcy prawnym W. K. (1)), skoro to on powołuje się na wygaśniecie obowiązku zwrotu korzyści lub jej wartości (art. 232 k.p.c., art. 6 k.c.).

W niniejszej sprawie, poza wydatkami związanymi z pogrzebem J. D. i zakupem samochodu przez W. K. (1), pozwana nie wykazała w jaki sposób i na jakie cele wydatkowane zostały sporne środki pieniężne. Tym samym – na co trafnie zwrócił uwagę Sąd Okręgowy - nie zostało wykazane, że obowiązek wydania korzyści wygasł. Konsekwencją tego jest bezprzedmiotowość ustalenia chwili, w której W. K. (1) winien liczyć się z obowiązkiem zwrotu bezpodstawnie uzyskanej korzyści, skoro nie wykazano jednej z niezbędnych przesłanek uwolnienia się od odpowiedzialności.

Co do zasady, Sąd Okręgowy przyjął prawidłowy sposób rozliczenia korzyści uzyskanej przez W. K. (1). Zasadnie zatem odliczył od pobranej sumy 261.352,79 zł wydatki w łącznej kwocie 47.043 zł (koszty pogrzebu, nagrobka i zakupu samochodu). Z uwagi na niezaskarżenie wyroku przez powódkę, brak jest podstaw do kwestionowania pomniejszenia przez Sąd I instancji pozostałej kwoty 214.289,79 zł do kwoty 200.000 zł, z uwagi na zasady współżycia społecznego (art. 5 k.c.). W pełni uzasadnione było dalsze pomniejszenie w/w kwoty o sumę 30.000 zł, wpłaconą na rzecz powódki przez innego dłużnika solidarnego – M. K..

Trafnie natomiast zarzuca pozwana błędne rozliczenie kwoty 120.000 zł uiszczonej na rzecz powódki przez kolejnego następcę prawnego W. k. (1)– J. K. (1).

Wedle powódki, a w ślad za zaprezentowanym przez nią poglądem także i według Sądu I instancji, fakt, iż zgodnie z ugodą zawartą pomiędzy E. F. (1) a J. K. (1) kwota 120.000 zł miała być zaliczona na poczet należności głównej, nie sprzeciwia się odmiennemu zarachowaniu tej kwoty w stosunku do innych dłużników solidarnych. Stąd Sąd Okręgowy część w/w kwoty, odwołując się do treści art. 451 § 1 k.c., zarachował w stosunku do Ł. S. na zaległe odsetki, a jedynie pozostałą część na należność główną.

Z takim stanowiskiem nie sposób się zgodzić. Powódka, prezentując w tym zakresie własne stanowisko, eksponowała, że zawarcie ugody z jednym z dłużników nie ma skutków względem pozostałych. Tym samym ugoda co do sposobu zarachowania wpłaty na poczet długu nie ma znaczenia dla sposobu zarachowania w stosunku do innych dłużników solidarnych. Przyjąć zatem należy, że powódka odwołuje się zapewne do dyspozycji art. 373 k.c., zgodnie z którym zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności przez wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku wobec współdłużników. Zapomina jednak, iż przedmiotowy przepis dotyczy wyłącznie kwestii zwolnienia dłużnika z długu lub zrzeczenia się w stosunku do niego solidarności. Nie odnosi się natomiast do sytuacji, w której do zwolnienia z długu (jego części) dochodzi na skutek jego zaspokojenia poprzez spełnienie (w części lub całości). O ile bowiem jeden z współdłużników spełnia świadczenie lub część świadczenia, to w tym zakresie zobowiązanie wygasa w stosunku do wszystkich dłużników solidarnych. Skoro tak, to sposób zarachowania przez wierzyciela wpłaty jednego ze współdłużników powoduje wygaśnięciem długu w tym zakresie, ze skutkiem dla wszystkich współdłużników solidarnych.

Przypomnieć zatem należy, że ugodą z dnia 23 grudnia 2016 r. J. K. (1) uznał zobowiązanie do zapłaty na rzecz E. F. (1) kwoty 120.000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 25 kwietnia 2014 r. do dnia zapłaty, a następnie zobowiązał się, w oznaczonych terminach, do zapłaty w/w kwoty. W ugodzie zawarto zastrzeżenie, że skutkiem opóźnienia w zapłacie którejkolwiek z rat będzie natychmiastowa wymagalność całości świadczenia wraz z odsetkami od dnia 25 kwietnia 2014 r. oraz, że powódka zrzeka się w stosunku do J. K. (1) pozostałych roszczeń, w tym odsetek od kwoty 120.000 zł za okres wskazany w ugodzie. Z treści porozumienia w oczywisty sposób wynika, że J. K. (1) uiścił kwotę 120.000 zł na poczet należności głównej, skoro powódka zrzekła się w związku z tą wpłatą, w stosunku do niego, odsetek od w/w kwoty. Konsekwencją tego stanu rzeczy jest to, iż dług główny, w stosunku do wszystkich dłużników solidarnych, wygasł w części obejmującej kwotę 120.000 zł. Z mocy art. 373 k.c., zrzeczenie się w stosunku do J. K. (1) odsetek od tej kwoty oznacza jedynie tyle, że powódka ma nadal roszczenie (o ile jej przysługiwało) o zapłatę odsetek od kwoty 120.000 zł. do pozostałych współdłużników.

W tym stanie rzeczy pozostała do zapłaty kwota 170.000 zł winna być pomniejszona o dalsze 120.000 zł tj. do kwoty 50.000 zł i taką kwotę pozwana winna zapłacić powódce. Jednocześnie, z uwagi na fakt, iż wierzytelność o zwrot korzyści w stosunku do Ł. S. stała się wymagalna później niż zapłata kwoty 120.000 zł, to powódce nie przysługuje roszczenie o zapłatę od pozwanej odsetek od w/w kwoty.

Jednocześnie wskazać należy, że powódce należą się odsetki od kwoty 50.000 zł od daty wymagalności tj. od dnia następnego od wezwania jej do zapłaty, a takie wezwanie nastąpiło z chwilą doręczenia pozwanej odpisu pozwu. Skoro zatem pozew został doręczony Ł. S. w dniu 31 marca 2017 r., to zasadne jest zasądzenie odsetek od dnia 1 kwietnia 2017 r.

Nie może odnieść skutku zarzut pozwanej odwołujący się do treści art. 5 k.c.

Sąd I instancji, w ograniczonym zakresie, uwzględnił zasady współżycia społecznego, pomniejszając przysługujące powódce roszczenie o kwotę przekraczającą 14 tys. zł. W ocenie Sądu Apelacyjnego brak jest podstaw do dalszego obniżenia należnego powódce świadczenia.

Zważyć należy, iż nie ma w sprawie znaczenia, że Ł. S., ponosząca odpowiedzialność wobec powódki jako spadkobierca W. K. (1), nie osiągnęła żadnych korzyści ze spornych środków pieniężnych. Okoliczność ta może być istotna w stosunkach wewnętrznych między spadkobiercami – dłużnikami solidarnymi i może zostać uwzględniona w ramach roszczeń regresowych pomiędzy nimi.

Z kolei fakty związane ze sprawowaniem przez W. K. (1) opieki nad J. D., same w sobie, nie przesądzają o zasadności zatrzymania przez niego korzyści. Przyjąć zatem należy, że okoliczności te w odpowiedni i dostateczny sposób zostały już uwzględnione przez Sąd I instancji.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. i art. 385 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd.1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., przy uwzględnieniu, że pozwana przegrała sprawę na tym etapie postepowania w 60 %. Powódka poniosła koszty postępowania apelacyjnego w kwocie 4.050 zł (opłata wynagrodzenia pełnomocnika), a pozwana – w kwocie 8.279 zł (4.229 zł z tytułu opłaty od apelacji i 4.050 zł z tytułu opłaty od wynagrodzenia pełnomocnika. Łącznie zatem koszty postępowania apelacyjnego wyniosły 12.329 zł, z czego kwota 7.397,40 zł obciąża pozwaną (60 %), a kwota 4.911,60 zł. obciąża powódkę (40 %). Tym samym powódka winna zwrócić pozwanej kwotę 881,60 zł. (8.279 zł – 7.397,40 zł).

SSA Paweł Rygiel SSA Grzegorz Krężołek SSO (del.)Izabella Dyka