Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 października 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Bożena Szponar - Jarocka (spr.)

Sędziowie: SA Alicja Sołowińska

SA Teresa Suchcicka

Protokolant: Ewa Daniluk

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 października 2019 r. w B.

sprawy z odwołania E. J. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie wartości kapitału początkowego

na skutek apelacji wnioskodawcy E. J. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 3 kwietnia 2019 r. sygn. akt IV U 1242/18

I.  oddala apelację;

II. przyznaje radcy prawnemu E. K. (1) wynagrodzenie z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym w kwocie 180 ( sto osiemdziesiąt) złotych powiększonej o należny podatek od towarów i usług i nakazuje wypłacić te kwotę ze Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego w Olsztynie.

Sygn. akt III AUa 391/19

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 września 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O., na podstawie ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.), ustalił E. J. (1) kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. Do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjęto podstawę wymiaru w kwocie 410,34 zł, zaś do obliczenia podstawy wymiaru kapitału oraz wskaźnika wysokości podstawy przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z faktycznego okresu ubezpieczenia. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 33,61 %.

Do ustalenia wartości kapitału przyjęto:

- okresy składkowe w wymiarze 8 lat, 11 miesięcy i 24 dni,

- okresy nieskładkowe w wymiarze 5 lat, 3 miesięcy i 28 dni, w tym 5 lat, 3 miesiące i 23 dni okresów sprawowania opieki nad dzieckiem.

Organ rentowy nie uwzględnił do ustalenia kapitału następujących okresów:

- od 1 grudnia 1983 r. do 3 grudnia 1983 r. oraz od 1 stycznia 1984 r. do 3 stycznia 1984 r. ze względu na nieobecność nieusprawiedliwioną,

- 1 listopada 1984 r. oraz od 18 lutego 1985 r. do 5 marca 1985 r. ze względu na przebywanie na urlopie bezpłatnym,

- od 17 marca 1991 r. do 27 października 1991 r. , gdyż nie została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne,

- od 5 września 1996 r. do 11 września 1996 r. , gdyż nie przedłożono świadectwa pracy z okresu zatrudnienia w MEBEL-P.,

- od 18 listopada 1997 r. do 19 stycznia 1998 r., ponieważ okres rejestracji dla bezrobotnych bez prawa do zasiłku nie jest uznawany przez przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS za okres składkowy lub nieskładkowy.

W odwołaniu od powyższej decyzji E. J. (1) wniosła o jej zmianę i ponowne ustalenie wartości kapitału początkowego. Jak wskazała, organ rentowy bezzasadnie nie uwzględnił do okresu składkowego okresów pracy w (...) w dniach 1 listopada 1984 r. oraz od 18 lutego do 5 marca 1984 r. , w MEBEL-P. od 5 do 11 września 1996 r. oraz okresu współpracy przy działalności gospodarczej od 17 marca 1991 r. do 27 października 1991 r.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. podtrzymał stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 3 kwietnia 2019 r.

I. umarzył postępowanie w zakresie objętym decyzją z dnia 30 listopada 2018 r.,

II. w pozostałym zakresie oddalił odwołanie,

III. przyznaje pełnomocnikowi z urzędu r. pr. E. K. (1) od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Olsztynie wynagrodzenie w kwocie 110,70 zł (słownie: sto dziesięć złotych 70/100) w tym podatek VAT tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu,

IV. zgłoszony w trakcie postępowania wniosek o przeliczenie wartości kapitału początkowego przy uwzględnieniu okresu sprawowania opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem przekazał do rozpoznania organowi rentowemu.

Z ustaleń Sądu wynika, że wnioskodawczyni w dniu 1 września 1981 r. ubezpieczona rozpoczęła naukę w Zespole Szkół (...) w O.. Tego samego dnia zawarła umowę o pracę z Wojewódzkim Przedsiębiorstwem Handlu (...) w O. w celu przygotowania zawodowego. Skarżąca pracowała w wymienionym zakładzie na stanowisku ucznia sprzedawcy do 31 stycznia 1984 r.

Od 6 marca 1984 r. do 20 czerwca 1989 r. odwołująca się pracowała w Przedsiębiorstwie (...) w O. na stanowisku robotnika do prac lekkich. W okresie od 20 czerwca 1986 r. do 20 czerwca 1989 r. przebywała na urlopie wychowawczym. W dniu 9 listopada 1984 r. ubezpieczona ( wówczas nosząca nazwisko K.) zwróciła się do pracodawcy z prośbą o udzielenie urlopu bezpłatnego w dniu 10 listopada 1984 r., a pismem z lutego 1985 r. o udzielenie urlopu bezpłatnego w okresie od 18 lutego do 5 marca 1985 r. Potrzebę skorzystania z urlopu bezpłatnego w listopadzie 1984 r. odwołująca motywowała ważnymi sprawami rodzinnymi, zaś urlopu bezpłatnego w 1985 r. koniecznością leczenia profilaktycznego. Oba wnioski zostały zaakceptowane przez zakład pracy i faktycznie skarżąca w wymienionych wyżej okresach na urlopie bezpłatnym przebywała, co wynika z kart wynagrodzeń. I tak w karcie wynagrodzenia za rok 1984 pracodawca odnotował w miesiącu listopadzie 1 dzień urlopu bezpłatnego, a w karcie za rok 1985 r. wykazał urlop bezpłatny w okresie od 18 lutego do 5 marca.

Po zawarciu związku małżeńskiego z J. J. (1), wnioskodawczyni w okresie od 17 marca 1991 r. do 27 października 1991 r. pomagała mężowi w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej- handlu obwoźnym. W tym czasie nie była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych i wymieniony nie opłacał za nią składek na ubezpieczenia społeczne. Skarżąca została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jako osoba współpracująca od 28 października 1991 r. i od tego dnia do 31 marca 1992 r. z tego tytułu były za nią opłacane składki na ubezpieczenie.

Od 1 lipca 1992 r. do 1 listopada 1992 r. odwołująca podlegała ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, a następnie od 2 grudnia 1992 r. do 25 sierpnia 1994 r. pobierała zasiłek dla bezrobotnych. W okresach od 26 sierpnia 1994 r. do 4 września 1996 r. i od 12 września 1996 r. do 12 listopada 1996 r. sprawowała opiekę nad dzieckiem. Od 5 do 11 września 1996 r. E. J. podlegała ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia w MEBEL-P. w O., a od 13 listopada 1996 r. do 6 października 1997 r. z tytułu zatrudnienia w sklepie (...) w O.. Następnie od 20 stycznia do 22 czerwca 1998 r. ubezpieczona pobierała zasiłek dla bezrobotnych. Od 23 czerwca do 19 listopada pracowała w firmie (...) w O.. Od 21 listopada 1998 r. do 22 marca 1999 r. pobierała zasiłek dla bezrobotnych.

W toku postępowania sądowego skarżąca zgłosiła żądanie doliczenia do wyliczenia kapitału rekompensaty pieniężnej z tytułu zrekompensowania okresowego niepodwyższania płac w sferze budżetowej ( odszkodowania) oraz okresu niewykonywania pracy po 20 czerwca 1989 r. w związku ze sprawowaniem opieki nad małoletnim synem, który ze względu na stan fizyczny i psychiczny wymagał opieki takiej, jak dla osób, którym przysługiwał zasiłek pielęgnacyjny ( pismo pełnomocnika wnioskodawczyni k. 77-79). Na rozprawie w dniu 3 kwietnia 2019 r. odwołująca okazała Sądowi złożony w ZUS wniosek o zaliczenie rekompensaty z tytułu niepodwyższania wynagrodzenia w sferze budżetowej ( odszkodowania). Jak dodała, złożyła w ZUS także wniosek o zaliczenie okresu sprawowania opieki nad dzieckiem, na które ze względu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny przysługuje zasiłek pielęgnacyjny. Wobec nieprzedstawienia tego wniosku, pełnomocnik skarżącej z ostrożności procesowej wniósł o przekazanie go do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych.

Na wstępie należy wskazać, że organ rentowy w toku procesu uwzględnił w części wniesione przez ubezpieczoną odwołanie. Decyzją z dnia 30 listopada 2018 r. ponownie ustalił kapitał początkowy, uwzględniając do stażu okresy składkowe od 1 grudnia do 3 grudnia 1983 r. oraz od 1 stycznia do 3 stycznia 1984 r. ( okres zatrudnienia w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Handlu (...) w O.) oraz od 5 do 11 września 1996 r. ( okres pracy w MEBEL-P.)

Mając zatem powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 477 ¹³ § 1 k.p.c. umorzył postępowanie w sprawie o ustalenie wartości kapitału początkowego w zakresie objętym decyzją organu rentowego z dnia 30 listopada 2018 r. (pkt I wyroku). Stosownie bowiem do powołanego wyżej przepisu zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd- przez wydanie decyzji uwzględniającej w części żądanie strony- powoduje umorzenie postępowania w części.

W zakresie żądania dotyczącego zaliczenia do okresów nieskładkowych okresu sprawowania opieki nad synem Sąd przekazał wniosek do rozpoznania organowi rentowemu ( pkt IV wyroku). Stosownie bowiem do treści art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. jeżeli ubezpieczony zgłosił nowe żądanie, dotychczas nierozpoznane przez organ rentowy, sąd przyjmuje to żądanie do protokołu i przekazuje go do rozpoznania organowi rentowemu.

W konsekwencji pierwotne żądanie wnioskodawczyni zawarte w odwołaniu uległo modyfikacji i ostatecznie jako sporne w niniejszym procesie pozostały okresy 1 listopada 1984 r., od 18 lutego do 5 marca 1985 r. oraz od 17 marca do 27 października 1991 r.

Dokonując analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego, Sąd uznał odwołanie skarżącej w tym zakresie za niezasadne.

W pierwszej kolejności Sąd podkreślił, iż stosownie do treści art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2017 r., poz. 1383 ze zm.), dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. W myśl art. 174 ust. 1 przedmiotowej ustawy, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. W szczególności, zgodnie z ww. ust. 2, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy: okresy składkowe, o których mowa w art. 6 (pkt 1); okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5 (pkt 2) oraz okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (pkt 3). Na mocy art. 174 ust. 3 ww. ustawy, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Dalej Sąd wskazał, iż przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było to, czy możliwe jest zaliczenie do stażu ubezpieczeniowego E. J. (1) okresu od 17 marca 1991 r. do 27 października 1991 r. - jako okresu składkowego - tj. okresu, w którym ubezpieczona pomagała swojemu mężowi w prowadzeniu działalności gospodarczej, jak też czy możliwe było zaliczenie nieprzyjętych przez organ rentowy kilku dni z okresu pracy w (...) w O..

Jeśli chodzi o pierwszy z wymienionych okresów, to brak jest podstaw do przyjęcia, by okres ten był okresem podlegania ubezpieczeniom społecznym. Bezsporne jest, że mąż skarżącej J. J. (1) prowadził działalność gospodarczą jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego z ubezpieczoną. Po zamieszkaniu w O., działalność tę kontynuował i niewątpliwie, co wynika z zeznań świadków J. K. i E. K. (2), odwołująca pomagała wymienionemu w prowadzeniu tej działalności- handlu obwoźnego. W świetle obowiązujących przepisów prawa ubezpieczeniowego nie ma jednak podstaw do zaliczenia tego okresu jako okresu składkowego, gdyż odwołująca się nie została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jako osoba współpracująca, nie były też za nią opłacane w tym czasie składki na ubezpieczenia społeczne. Zgłoszenia do ubezpieczeń z tytułu współpracy dokonano dopiero 28 października 1991 r. i od tego czasu J. J. (1) opłacał składki na ubezpieczenia społeczne również za odwołującą się.

Wbrew prezentowanemu w toku postępowania przez skarżącą stanowisku, dla przyjęcia współpracy, a co się z tym wiąże możliwości uznania jej za okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu, nie jest wystarczające samo prowadzenie wspólnego gospodarstwa z osobą prowadzącą działalność gospodarczą, czy też pomaganie takiej osobie przy wykonywaniu tej działalności. Stosownie do obowiązującej w spornym okresie ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin ( t.j. z dnia 15 lipca 1989 r., Dz.U. Nr 46, poz. 250 ze zm.), a konkretnie art. 26 ubezpieczeniu określonemu w ustawie podlegają również:

1) członkowie rodziny ubezpieczonego,

2) inne osoby pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym, jeżeli współpracują przy prowadzeniu działalności w wymiarze co najmniej połowy czasu pracy obowiązującego pracowników gospodarki uspołecznionej. Osoby te zwane są dalej „osobami współpracującymi”.

Obowiązek ubezpieczenia osoby współpracującej powstawał z dniem, w którym nastąpiło rozpoczęcie współpracy.( art. 28 ust. 1). Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczenia osoby współpracującej ciążył na osobie prowadzącej działalność, o której mowa w art. 1. Składki na ubezpieczenie za osobę współpracującą opłaca osoba prowadząca działalność. ( art. 32)

Jednocześnie podnieść należy, że stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych okresami składkowymi są okresy ubezpieczenia i opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości określonej w przepisach o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych, w przepisach wymienionych w art. 195 pkt 1-4 i 8, w przepisach o adwokaturze, w przepisach o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz w przepisach o pomocy społecznej.

Zgodnie zaś z art. 6 ust. 2 pkt 14 powołanej wyżej ustawy za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. następujące okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne: pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarze Państwa Polskiego:

a) objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i okresy kontynuowania tego ubezpieczenia, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki,

b) prowadzonej przed dniem objęcia obowiązkiem ubezpieczenia z tego tytułu, jeżeli prowadzenie działalności gospodarczej odpowiadało warunkom ubezpieczenia.

Z faktu podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej (współpracy) wynika obowiązek opłacania składek na to ubezpieczenie, chyba że wystąpią prawem przewidziane okoliczności uzasadniające ustanie podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Skoro w spornym okresie skarżąca nie została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jako osoba współpracująca i z tego tytułu nie opłacono składek, to brak jest podstaw do zaliczenia powyższego okresu do obliczenia wartości kapitału początkowego.

W świetle zgromadzonych w sprawie dowodów nie sposób również podzielić stanowiska skarżącej o niezasadnym niezaliczeniu przez organ rentowy do okresów składkowych dnia 1 listopada 1984 r. oraz okresu od 18 lutego do 5 marca 1985 r., kiedy to pracowała w (...) w O.. Z przedstawionych organowi rentowemu kart wynagrodzeń z okresu zatrudnienia w tym zakładzie jednoznacznie wynika, że w listopadzie 1984 r. odwołująca korzystała z jednego dnia urlopu bezpłatnego, zaś w roku 1985 w okresie od 18 lutego do 5 marca. Powyższe adnotacje w kartach wynagrodzeń korespondują ze znajdującymi się w aktach osobowych skarżącej jej podaniami o udzielenie urlopów bezpłatnych, które zostały przez pracodawcę zaakceptowane. Organ rentowy nie dysponował na etapie swojego postępowania aktami osobowymi, w związku z czym, przy braku wskazania w karcie wynagrodzenia, w jakim dniu w listopadzie 1984 r. skarżąca korzystała z urlopu bezpłatnego, podał pierwszy dzień miesiąca, co niewątpliwie, zważywszy na przypadające w tym dniu święto, mogło wzbudzić wątpliwości wnioskodawczyni co do prawidłowości przyjętego przez organ rentowy stanowiska. Informacje wypływające z akt osobowych nie pozostawiają żadnych wątpliwości co do tego, że faktycznie odwołująca korzystała z urlopu bezpłatnego w dniu 10 listopada 1984 r. Faktycznie zatem organ rentowy winien nie zaliczyć do okresu składkowego dnia 10 listopada, a nie dnia 1 listopada 1984 r. Ostatecznie jednak nie ma to żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, bowiem istota sprowadza się do niezaliczenia okresu 1 dnia urlopu bezpłatnego, z którego to odwołująca się faktycznie w miesiącu listopadzie 1984 r. korzystała.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w pkt II sentencji wyroku.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu Sąd orzekł po myśli § 15 ust. 2 w zw. § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu. ( Dz.U.2016.1715).

Apelację od powyższego wyroku wniosła E. J. (1), zaskarżając pkt II wyroku zarzucała mu:

1.  naruszenie przepisów postępowania art. 233 § 1 kpc poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału i dowolną jego ocenę, wyrażając się w nieuwzględnieniu stanu faktycznego w szczególności dokumentacji znajdującej się w aktach sprawy oraz zeznań świadków i w konsekwencji brak zaliczenia okresu od dnia 17 marca 1991 do dnia 27 października 1991 r. i nieuwzględnienie go jako współpracy z osobą prowadzącą działalność gospodarczą;

2.  naruszenie art. 233 kpc poprzez przekroczenie granicy zasady swobodnej oceny dowodów, co doprowadziło do błędnej oceny i niezaliczenia 1 listopada 1984 r oraz okresu od 18 lutego do 5 marca 1985 r. oraz od 17 marca do 27 października 1991 r. do obliczenia kapitału początkowego.

Wskazując na powyższe zarzuty, skarżąca domagała się

1.  zmiany wyroku w pkt I i uwzględnienie do wyliczenia kapitału początkowego następujących okresów ubezpieczeniowych: 1 listopada 1984 r., od 18 lutego do 5 marca 1985r. oraz od 17 marca do 27 października 1991 r.

2.  zasądzenie od organu na rzecz odwołującego kosztów procesu za obie instancje,

ewentualnie,

3.  uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Skarżąca wnosiła również na podstawie art. 382 w zw. z 241 kpc o uzupełnienie i powtórzenie postępowania dowodowego przez zwrócenie się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w O. o udostępnienie dokumentacji dotyczącej prowadzonej przez J. J. (1) działalności gospodarczej oraz osób z nim współpracujących.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Sąd Okręgowy przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, dokonując trafnej oceny zgromadzonego materiału, w granicach określonych przepisem art. 233§1 kpc.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądowym do naruszenia art. 233§ 1 kpc dochodzi wówczas, gdy strona skarżąca wykaże sądowi pierwszej instancji uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów. Zdaniem Sądu Apelacyjnego taka sytuacja w niniejszej sprawie nie ma miejsca.

Na wstępie podkreślić trzeba, że Sąd Okręgowy słusznie zauważył, iż stosownie do treści art.174 ust.1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS – kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust.2 – 12. Zgodnie z ww. ust.2, przy ustaleniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy: okresy składkowe o których mowa w art. 6; okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5 oraz okresy nieskładkowe wymienione w art. 7 pkt 1 – 3 i 6 – 12.

Odwołująca kwestionowała fakt nieuwzględnienia do kapitału początkowego jako okresów składkowych: 1 listopada 1984 r. oraz okresu od 18 lutego do 5 marca 1985 r., który miał miejsce w czasie zatrudnienia E. J. w Przedsiębiorstwie (...) w O.. Z akt osobowych odwołującej z okresu pracy w tym przedsiębiorstwie bezsprzecznie wynika, że odwołująca zwróciła się do pracodawcy z pisemnym wnioskiem o udzielenie jej urlopu bezpłatnego w dniu 10 listopada 1984 r. oraz od 18 lutego do 5 marca 1995 r. Oba podania zostały pozytywnie zaopiniowane, a z karty wynagrodzeń za 1984 r. wynika, że w listopadzie odwołująca wykorzystała jeden dzień urlopu wypoczynkowego. Również w karcie wynagrodzeń za 1985 r. zostało odnotowane, że E. J. od 18 lutego 1985 r. do 5 marca 1985 r. przebywała na urlopie bezpłatnym.

Słusznie Sąd Okręgowy uznał powyższe dowody za wiarygodne. W aktach osobowych znajdują się autentyczne, oryginalne dokumenty sporządzone przez pracowników PGK w O., którym nie sposób zarzucić by były one nieprawdziwe.

Okres urlopu bezpłatnego nie jest okresem składkowym ani nieskładkowym w świetle przepisów ustawy emerytalnej, stąd też nie ma on żadnego wpływu na wysokość kapitału początkowego.

Wprawdzie odwołująca nie przebywała na urlopie bezpłatnym 1 listopada, który jest dniem świątecznym, jednak wykorzystała tenże urlop 10 listopada 1985 r. Powyższa okoliczność nie miała jednak wpływu na treść wyroku i zaskarżonej decyzji, gdyż organ rentowy w decyzji wskazał ogólną ilość (w latach, miesiącach i dniach) okresów składkowych i nieskładkowych, które mają wpływ na wysokość kapitału początkowego odwołującej. Natomiast to, które dni nie zostały zaliczone wynika jedynie z uzasadnienia decyzji. Błąd wynikający ze wskazania, że to 1 listopada 1985 r. odwołująca korzystała z urlopu bezpłatnego, a nie 10 listopada 1985 r. jak to faktycznie miało miejsce nie ma wpływu na treść rozstrzygnięcia.

Ustosunkowując się do kolejnego zarzutu apelacji, tj. niezaliczenia do kapitału początkowego odwołującej okresu współpracy z mężem przy prowadzeniu działalności gospodarczej od 17 marca 1991 r. do 27 października 1991 r., to również należy uznać, że jest on niezasadny. Z zaprezentowanych przez odwołującą dowodów tj. zeznań rodziców E. J. (1) wynika, że wnioskodawczyni pomagała mężowi przy prowadzeniu działalności gospodarczej – handlu obwoźnym bezpośrednio po zawarciu związku małżeńskiego tj. od marca 1991 r. J. J. (1) (były mąż odwołującej) w piśmie skierowanym do organu rentowego w dniu 9 kwietnia 2018 r. potwierdził, że w okresie od 17 marca 1991 r. do 27 października 1991 r. odwołująca, będąc jego żoną, pomagała mu w prowadzeniu działalności gospodarczej i jako osoba pozostająca we wspólnym gospodarstwie domowym korzystała z możliwości zwolnienia z opłacania składek na ubezpieczenie społeczne (...) Oddział w O. (na obszarze należącym do właściwości miejscowej tego oddziału mąż wnioskodawczyni prowadził w spornym okresie działalność gospodarczą) potwierdził jedynie fakt podlegania ubezpieczeniu społecznemu i opłacanie składek przez J. J. (1).

Jak trafnie zauważył Sąd I instancji w 1991 r. obowiązywała ustawa z 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin (j.t. z 15 lipca 2989r. Dz.U. 46 poz.250 ze zm.). Stosownie do art. 26 powołanej ustawy ubezpieczeniu określonemu w ustawie podlegali członkowie rodziny ubezpieczonego w tym małżonek. Z art. 28 ust.1 wynikało, że obowiązek ubezpieczenia osoby współpracującej powstawał z dniem, w którym nastąpiło rozpoczęcie współpracy (art.28 ust.1). Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczenia osoby współpracującej i opłacania za nią składek spoczywał na osobie prowadzącej działalność gospodarczą.

W świetle art. 6 ust.2 pkt 14 aktualnie obowiązującej ustawy emerytalnej – za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. następujące okresy za które opłacona została składka na ubezpieczenie społeczne, albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne m.in. z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarze Państwa Polskiego objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego oraz okresy kontynuowania tego ubezpieczenia, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub u których występowało zwolnienie od opłacania składki.

E. J. pomimo ciążącego na niej obowiązku wykazania faktu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej z mężem nie udowodniła tej okoliczności.

Nie ma też podstawy prawnej by uznać, że w spornym okresie odwołująca była zwolniona z opłacana składek.

Sąd Apelacyjny nie uwzględnił zawartego w apelacji wniosku o powtórzenie materiału dowodowego poprzez zwrócenie się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. o przedłożenie oryginałów dokumentacji dotyczącej prowadzonej J. J. działalności gospodarczej oraz osób z nim współpracujących. W aktach organu rentowego znajduje się zaświadczenie z (...) Oddział w O., z którego wynika, że w spornym okresie J. J. (1) opłacał składki za siebie .

Ponadto również z jego oświadczenia wynika, że w spornym okresie E. J. jako żona współpracowała z nim i była zwolniona z opłacania składek. Poza tym nie było przeszkód by E. J. wystąpiła z wnioskiem o zwrócenie się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. o nadesłanie stosownych dokumentów w trakcie postępowania przed Sądem I instancji.

Nie zasługują na uwzględnienie także twierdzenia skarżącej, że z dokumentacji ZUS wynika, że w spornym okresie kwota składek, którą uiszczał J. J. (1) była wyższa niż za jedną osobę. Wprawdzie z zaświadczenia wydanego przez organ rentowy w O. wynika, że podstawa wymiaru składek J. J. za 1991 r. była kilkakrotnie wyższa niż za 1990 r., ale nie jest to równoznaczne z opłacaniem składki za więcej niż jedną osobę. Przede wszystkim J. J. podlegał w 1990 r. ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej tylko 2 miesiące ( tj. od listopada 1990 r.), zaś w 1991 r. aż przez 9 miesięcy.

Mając całokształt okoliczności na uwadze należy uznać, że Sąd nie naruszył przepisów procedury, przeprowadził wnikliwe postępowanie dowodowe i właściwie ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy.

Z powyższych względów na mocy art. 385 kpc orzeczono jak w sentencji wyroku.

O kosztach postępowania nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu orzeczono na podstawie § 4 oraz § 15 ust. 2 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez S. Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. 2018, poz.68).-

A. B. S. T. S.