Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

5 grudnia 2019 roku

Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Hanna Woźniak

Protokolant: sekretarz Jacek Kutta

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2019 roku w Wąbrzeźnie na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) Sp. z o.o. w W.

przeciwko: J. F.

- o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego J. F. na rzecz powoda (...) Sp. z o.o. w W. kwotę 4.462,70 zł (cztery tysiące czterysta sześćdziesiąt dwa złote siedemdziesiąt groszy) wraz z odsetkami za okres od 3 kwietnia 2019 roku do dnia zapłaty:

- umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 4.395,05 zł (cztery tysiące trzysta dziewięćdziesiąt pięć złotych pięć groszy),

- ustawowymi za opóźnienie od kwoty 67,65 zł (sześćdziesiąt siedem złotych sześćdziesiąt pięć groszy);

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.830,77 zł (jeden tysiąc osiemset trzydzieści złotych siedemdziesiąt siedem groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  nadaje wyrokowi w pkt I i III rygor natychmiastowej wykonalności.

Sędzia

Hanna Woźniak

POUCZENIE

Pozwany, przeciwko któremu zapadł wyrok zaoczny, może złożyć do tutejszego Sądu sprzeciw w ciągu dwóch tygodni od daty doręczenia mu wyroku.

W piśmie zawierającym sprzeciw pozwany powinien przytoczyć zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy, oraz okoliczności faktyczne i dowody. Sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w sprzeciwie bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności.

Sprzeciw złożony po terminie oraz sprzeciw, którego braków strona w wyznaczonym terminie nie uzupełniła, Sąd odrzuca na posiedzeniu niejawnym.

Jeżeli sprzeciw zostanie złożony prawidłowo, sprawa zostanie rozpoznana w zwykłym trybie przez Sąd I instancji.

Powód może wnieść apelację od niniejszego wyroku zaocznego do S. (...), za pośrednictwem Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie I Wydziału Cywilnego, w terminie 14 dni od dnia doręczenia mu wyroku wraz z uzasadnieniem lub w terminie 21 dni od daty doręczenia mu wyroku zaocznego, gdy powód nie złożył wniosku o uzasadnienie. Sąd uzasadnia wyrok zaoczny jedynie wówczas, gdy powództwo zostało oddalone w całości lub w części (art. 342 k.p.c.). Termin do złożenia przez powoda wniosku o uzasadnienie wynosi 7 dni licząc od daty doręczenia mu wyroku zaocznego.

Strony i ich przedstawiciele mają obowiązek zawiadomić Sąd o każdej zmianie miejsca zamieszkania. W razie zaniedbania tego obowiązku pismo sądowe pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, chyba, że nowy adres jest Sądowi znany.

W przypadku niezłożenia sprzeciwu co do istoty sprawy, stronie przysługuje zażalenie na postanowienie w przedmiocie kosztów procesu zawarte w wyroku zaocznym. W celu jego wniesienia należy w terminie tygodnia od doręczenia wyroku złożyć wniosek o sporządzenie uzasadnienia tego postanowienia wraz z opłatą w wysokości 100 zł, a następnie po otrzymaniu uzasadnienia wnieść zażalenie do Sądu Okręgowego w Toruniu za pośrednictwem tutejszego Sądu w terminie 1 tygodnia. Zażalenie powinno czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma procesowego oraz zawierać wskazanie zaskarżonego postanowienia i wniosek o jego zmianę lub uchylenie, jak również zwięzłe uzasadnienie zażalenia ze wskazaniem w miarę potrzeby nowych faktów i dowodów.

ZARZĄDZENIE

1.  (...) C;

2.  (...)

(...)

-(...)

3.  (...)

W., 05/12/2019

SSR Hanna Woźniak

Sygn. akt I C 599/19 upr

UZASADNIENIE

W dniu 02.04.2019 (...) Sp. z o.o. w W. wniósł do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie pozew przeciwko J. F. domagając się zapłaty kwoty 5.031,32 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwot 3.545,34 zł i 1.409,71 zł, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie do kwoty 76,27 zł – każdorazowo od 03.04.2019 do dnia zapłaty, a także zasądzenia kosztów procesu. Uzasadniając swoje żądanie powód wskazał, iż dochodzona wierzytelność wynika z zawartej z pozwanym umowy pożyczki nr (...) z 28.06.2018, która nie została spłacona w ustalonym terminie. Po wypowiedzeniu umowy, pozwany pomimo wezwania do zapłaty nie uregulował zadłużenia (k.3-5).

Postanowieniem z 17.05.2019 S. L. wobec stwierdzenia brak podstaw do wydania nakazu zapłaty, przekazał rozpoznanie sprawy do Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie, jako sądu właściwości ogólnej pozwanego (k.5v).

Powód uzupełniając braki formalne pozwu, podtrzymał swoje stanowisko (k.12v-14).

Pozwany nie stawił się na rozprawę, będąc prawidłowo zawiadomionym o jej terminie (k.41), nie żądał rozpoznania sprawy pod swoją nieobecność i nie zajął żadnego stanowiska procesowego.

Sprawa podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 28.06.2018 J. F. zawarł z (...) Sp. z o.o. w W. umowę pożyczki nr (...). Całkowita kwota pożyczki wynosiła 4.000 zł. Zgodnie z umową pozwany była zobowiązany zwrócić pożyczkodawcy kwotę pożyczki, powiększoną o odsetki kapitałowe – 432,65 zł, wraz z prowizją za udzielnie pożyczki – 1.120 zł oraz prowizją administracyjną – 1.920 zł (płatną po 80 zł miesięcznie), czyli łączną kwotę 7.472,65 zł, w 24 ratach po 311,25 zł każda, płatnych zgodnie z harmonogramem, w okresie 28.07.2018-30.06.2020. Prowizja administracyjna obejmowała czynności związane z zarządzaniem kontem umowy pożyczki, monitorowaniem terminowości obsługi pożyczki, obsługą wniosków pożyczkobiorcy, a także usługi contact center oraz wysyłki komunikatorów sms. Prowizja ta nie ulegała zmianie w okresie obowiązywania umowy. Roczna stopa oprocentowania zadłużenia przeterminowanego wynosiła dwukrotność odsetek ustawowych za opóźnienie.

Dowód:

- umowa pożyczki wraz z harmonogramem spłaty (k.15-22);

- dowód wypłaty G. płatność (k.24).

Pismem z 27.01.2019 powód wypowiedział pozwanemu umowę pożyczki z zachowaniem 2-tygodniowego okresu wypowiedzenia i wezwał go do zapłaty w terminie do 17.02.2019 kwoty 4.974,64 zł, w tym 3.545,34 zł kapitału, 109,72 odsetek, 979,99 zł prowizji za udzielenie pożyczki, 320 zł prowizji administracyjnej i 19,59 zł odsetek karnych. Kolejne wezwanie do zapłaty powód wystosował 11.03.2019.

Dowód:

- wypowiedzenie umowy pożyczki oraz ostateczne wezwanie do zapłaty z potwierdzeniem doręczenia (k.27-29);

- wezwanie do zapłaty (k.26).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się częściowo uzasadnione.

Zgodnie z treścią art. 339 § 1 k.p.c., jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę, albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, sąd wydaje wyrok zaoczny. Sąd nie może wydać wyroku zaocznego, jeżeli pomimo niestawiennictwa pozwanego na rozprawie, żądał on przeprowadzenia rozprawy w swej nieobecności albo składał już w sprawie wyjaśnienia ustnie lub na piśmie (art. 340 k.p.c.), stwierdzono nieprawidłowość w doręczeniu wezwania albo jeżeli nieobecność pozwanego jest wywołana nadzwyczajnym wydarzeniem lub inną znaną sądowi przeszkodą, której nie można przezwyciężyć (art. 214 § 1 k.p.c.). W niniejszej sprawie zachodziły podstawy do wydania wyroku zaocznego, ponieważ pozwany nie wdał się w spór, co do istoty sprawy, pomimo prawidłowego zawiadomienia o terminie rozprawy, nie stawił się na jej termin, nie zajął żadnego stanowiska procesowego, nie wnosił o przeprowadzenie rozprawy w swojej nieobecności, ponadto brak jest podstaw, aby przyjąć, iż wystąpiły szczególne przeszkody uniemożliwiające jego stawiennictwo do Sądu. Po myśli art. 339 § 2 k.p.c., Sąd wydając wyrok zaoczny przyjmuje za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.

W przedmiotowej sprawie powód dochodził spełnienia przez pozwanego zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki gotówkowej. Podstawę prawną roszczenia stanowił art. 720 k.c., zgodnie z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Do głównych świadczeń stron należy zaliczyć udostępnienie określonych środków finansowych do korzystania na określony czas (po stronie pożyczkodawcy) oraz zwrot tych środków (po stronie pożyczkobiorcy). Pozwany jest konsumentem, zaś powód przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie udzielania pożyczek gotówkowych, dlatego zastosowanie w niniejszej sprawie winny znaleźć także przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz.U.2016.1528 j.t.), w szczególności art. 3 ust. 1 określający, iż przez umowę o kredyt konsumencki należy rozumieć umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki (art. 3 ust. 2 pkt 1 wskazanej ustawy).

Okoliczności zawarcia przez strony umowy pożyczki oraz jej wykonania przez powoda nie budzą wątpliwości, zostały one także wykazane dokumentami prywatnymi.

Mając na względzie przepisy o zobowiązaniach umownych i ochronie konsumenta przed niedozwolonymi klauzulami umownymi, wątpliwości Sądu wzbudził zapis umowny pozwalający na obciążenie pozwanego, w związku z zawarciem umowy pożyczki, prowizją administracyjną wynoszącą 1.920 zł za cały okres trwania umowy, płatną po 80 zł miesięcznie wraz z każdą ratą. Art. 385 ¹ i nast. k.c. regulują materię niedozwolonych postanowień umownych, nazywanych także klauzulami abuzywnymi. Celem wprowadzenia tych przepisów do porządku prawnego był zamiar zapewnienia konsumentom skuteczniejszej ochrony w stosunkach umownych z profesjonalistami oraz potrzeba uwzględnienia postanowień dyrektywy nr 93/13/EWG z 5 kwietnia 1993 r. o nieuczciwych warunkach w umowach konsumenckich (Dz.Urz. WE z 1993 r. L 95). Przepis art. 385 ¹ § 1 k.c. stanowi, że postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Umowa pożyczki sformułowana zgodnie z zasadami uczciwego i rzetelnego obrotu na rynku kapitałowym, powinna jasno określać, które opłaty i prowizje stanowią zysk pożyczkodawcy, a które są pobierane na pokrycie konkretnych kosztów ponoszonych przez niego w związku z zawartą umową i jej obsługą. Za niedozwolone klauzule umowne, w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c., należy więc uznać te postanowienia, które pod postacią opłaty pobieranej formalnie na poczet pokrycia kosztów konkretnych czynności, faktycznie stanowią dla pożyczkodawcy źródło dodatkowego zysku, ukryte przed konsumentem, pozwalając mu omijać przepisy dotyczące wysokość odsetek maksymalnych oraz niedopuszczalności kary umownej za niespełnienie świadczenia pieniężnego.

Strony umowy łączył dobrowolny stosunek zobowiązaniowy i to one autonomicznie mogły decydować o jej warunkach. Powód udzielając pożyczki, co do zasady był uprawniony do obciążenia kontrahenta kosztami/opłatami za różne czynności związane z zawarciem i wykonaniem umowy. Za niedopuszczalną należy uznać jednak sytuację, w której jedna ze stron wykorzystując swoją pozycję profesjonalisty, kształtuje wzorzec umowny w ten sposób, że wprowadza do niego konstrukcję prawną prowadzącą do pokrzywdzenia drugiej strony – konsumenta, poprzez jego obciążenie nadmiernymi, rażąco wygórowanymi kosztami znacznie odbiegającymi od faktycznie poniesionych wydatków. Na gruncie niniejszej sprawy taka właśnie sytuacji miała miejsce. W ocenie Sądu postanowienie przedmiotowej umowy pożyczki zawiera narzucony arbitralnie przez pożyczkodawcę koszt dodatkowy dotyczący opłaty administracyjnej w nadmiernej wysokości,, przez co prawa pożyczkobiorcy zostały ukształtowane w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, godząc w równowagę kontraktową tego stosunku i stanowiąc klauzulę niedozwoloną. W umowie pożyczki określono, że pożyczkobiorca zapłaci na rzecz pożyczkodawcy prowizję administracyjną za czynności związane z zarządzaniem kontem umowy pożyczki, monitorowaniem terminowości obsługi pożyczki, obsługą wniosków pożyczkobiorcy, a także usługi contact center oraz wysyłki komunikatorów sms. Wskazane czynności stanowiły przejaw bieżącej działalności pożyczkodawcy, dlatego w ocenie Sądu prowizja administracyjna winna obciążać pozwanego jedynie z tytułu rzeczywiście poniesionych wydatków. Strona powodowa nie podała, jakiego rodzaju czynności realnie zostały podjęte w związku z pożyczką oraz czy i jakie faktycznie poniosła koszty. Zasadnie można założyć, iż obsługa pożyczki polegała na monitorowaniu terminowości płatności i w zasadzie ograniczała się do ustalenia, czy na rachunek powoda wpłynęła w terminie rata pożyczki. Uwzględniając wysokość prowizji administracyjnej w stosunku do całej kwoty pożyczki, trzeba ją uznać za nadmiernie wygórowaną, skoro stanowiła aż 48%, a tym samym nieadekwatną do wartości zaciągniętego zobowiązania, generowała ona dla pożyczkodawcy dodatkowy zysk, a unormowanie umowne ją przewidujące stanowiło faktyczne obejście przepisów o odsetkach maksymalnych (art. 359 § 2 ¹, § 2 ² i § 2 ³ k.c.). Postanowienie to nie zostało uzgodnione indywidualnie z pozwanym, rażąco naruszało jego interesy, kształtowało obowiązki w sposób niezgodny z dobrymi obyczajami i nie wynikało z kalkulacji rzeczywistych kosztów. Tym samym zapis umowy pożyczki dotyczący prowizji administracyjnej, zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. nie wiązał pozwanego, jako niedozwolona klauzula umowna, a więc nie jest on zobowiązany do zapłaty tej należności.

Nawet abstrahując od uznania wskazanego postanowienia umownego za klauzulę niedozwoloną, niewątpliwie i tak pozostaje ono w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Wprawdzie wysokość prowizji została ustalona umową stron, to jednakże należy mieć na względzie, że swoboda umów nie pozostaje całkowicie dowolna i podlega pewnym ograniczeniom. W tym kontekście wypada przywołać treść przepisu art. 353 ¹ k.c. stanowiącego, iż treść lub cel stosunku prawnego ułożonego przez strony nie może sprzeciwiać się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Zasady współżycia społecznego naruszają umowy obligacyjne, które kształtują prawa i obowiązki stron stosunku w sposób nieodpowiadający słuszności kontraktowej. W szczególności są to umowy sprzeciwiające się regułom uczciwości i rzetelności profesjonalnej oraz kontrakty rażąco nierównoważnie kształtujące wzajemne prawa i obowiązki (vide: wyrok SN z 11.09.2003, sygn. III CKN 579/01, Legalis nr 61440; wyrok SN z 08.10.2004, sygn. V CK 670/03, Legalis nr 69976; wyrok SN z 23.06.2005, II CK 739/04, Legalis nr 89834).

W ocenie Sądu analizowane postanowienie umowy pożyczki pozostaje w oczywistej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w tym z zasadami uczciwości oraz rzetelności kupieckiej i kształtuje obowiązki pożyczkobiorcy (pozwanej) w sposób niezgodny z dobrymi obyczajami, a naliczona w tym zakresie opłata nie ma uzasadnienia i powiązania ekonomicznego z realnie poniesionymi wydatkami, jest rażąco wygórowana, tym samym narusza w sposób istotny interesy konsumenta i może prowadzić do uzyskania przez stronę powodową nieuzasadnionych korzyści finansowych. Ukształtowanie stosunku obligacyjnego w taki sposób, że jego treść lub cel pozostają w sprzeczności z ustawą, zasadami współżycia społecznego lub właściwością (naturą) zobowiązania, wywołuje skutki określone ogólnymi regułami o dokonywaniu czynności prawnych, ujętymi w przepisie art. 58 k.c. W sytuacji, gdy tak jak na gruncie niniejszej sprawy, przy formułowaniu klauzul umownych strony przekroczyły granice swobody umów wyznaczone przez zasady współżycia społecznego, w szczególności zasady słuszności kontraktowej (art. 353 ¹ k.c.), a jednocześnie owe klauzule należy uznać za niedozwolone postanowienia umowne (art. 385 ¹ k.c.), zastosowanie winien znaleźć art. 385 ¹ § 2 k.c. - jako szczególny wobec art. 58 k.c. – co oznacza, że strony wiąże umowa w pozostałym zakresie.

Wprawdzie powód nie podał, w jakim zakresie pozwany już dokonał spłaty pożyczki, to jednak zestawienie wysokości prowizji za udzielenie pożyczki zawartej w wypowiedzeniu umowy – 979,99 zł (k.27), z harmonogramem spłat – 46,67 zł/miesiąc (k.17) pozwala na przyjęcie, iż doszło do spłaty 3 rat pożyczki (979,99 = 1.120zł – 3x46,67zł). Na dzień wypowiedzenia umowy zaległość pozwanego wynosiła: 3.545,34 zł kapitału, 979,99 zł prowizji za udzielenie pożyczki, 109,72 zł odsetek kapitałowych, 320 zł prowizji administracyjnej + odsetki karne. Uwzględniając klauzulę abuzywną, pozwany powinien więc zapłacić jedynie 3.545,34 zł kapitału + 979,99 zł prowizji za udzielnie pożyczki + 109,72 zł odsetek kapitałowych – 240 zł już zapłaconej prowizji administracyjnej w ramach spłaty 3 rat, co daje kwotę 4.395,,05 zł. Uzasadnione jest także roszczenie powoda o zapłatę odsetek za opóźnienie od 03.04.2019, których wysokość należało jednak zredukować z 76,27 zł do 67,65 zł, skoro niższa była kwota zaległości. Tym samym w pkt I wyroku Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4.462,70 zł (4.395,05zł+67,65zł) wraz z dalszymi odsetkami za okres od 03.04.2019 do dnia zapłaty:

- umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od 4.395,05 zł oraz

- ustawowymi za opóźnienie do kwoty 67,65 zł.

W pozostałej części powództwo okazało się nieuzasadnione i podlegało oddaleniu, o czym orzeczono w pkt II sentencji.

O kosztach procesu w pkt III wyroku Sąd orzekł zgodnie z zasadą ich stosunkowego rozdzielenia, wyrażoną w treści art. 100 k.p.c., przyjmując, że powód wygrał proces na poziomie 88,70 %, a jego koszty wynosiły 2.067 zł. Tym samym pozwany winien pokryć koszty procesu powoda w zakresie 1.830,77 zł.

W pkt IV wyroku orzeczono o rygorze natychmiastowej wykonalności w odniesieniu do pkt I i III sentencji, w oparciu o art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c.

Sędzia

Hanna Woźniak

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

(...)

3.  (...)

W., 03.01.2020

SSR Hanna Woźniak