Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 13 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2014 r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z powództwa D. M.

przeciwko J. J.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Kaliszu

z dnia 7 października 2013r. sygn. akt I C 402/13

uchyla punkt 1, 4, 5, 6 zaskarżonego wyroku i przekazuje w tym zakresie sprawę Sądowi Rejonowemu w Kaliszu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

II Ca 671/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 7 października 2013 r. Sąd Rejonowy w Kaliszu zasądził od pozwanej J. J. na rzecz powódki D. M. kwotę 2.998,88 zł. z ustawowymi odsetkami od dnia 3 lutego 2012 r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo w zakresie kwoty 482,47 zł., umorzył postępowanie w zakresie kwoty 61,40 zł. i orzekł o kosztach postępowania.

Rozstrzygniecie swoje sąd pierwszej instancji oparł na następujących ustaleniach:

w dniu 9 września 2011 r. powódka D. M.i J. J.zawarły umowę przedwstępną sprzedaży należącego do pozwanej lokalu mieszkalnego nr (...), stanowiącego odrębny przedmiot własności, dla którego prowadzona jest przez Sąd Rejonowy w Kaliszu księga wieczysta (...), położonego w budynku przy ulicy (...), który wchodzi w skład Wspólnoty Mieszkaniowej (...)w K.. Umowa została zawarta w formie aktu notarialnego. W umowie tej stwierdzono, że w dziale III księgi wieczystej wpisano ograniczenie rozporządzaniu tym lokalem, ostrzeżenie o wszczęciu egzekucji oraz o przyłączeniu się do egzekucji kolejnych wierzycieli – J. M., B. K.i H. B.. Ponadto w dziale IV księgi wieczystej wpisana była hipoteka przymusowa łączna zwykła w kwocie 168.900 zł. na rzecz Banku (...) S.A.z siedziba w Ł.Oddział w K., hipoteka przymusowa łączna zwykła w kwocie 38.339,36 zł. na rzecz tegoż Banku oraz hipoteka przymusowa kaucyjna do kwoty 10.000 zł. na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej (...). Do tej umowy strony przedłożyły m.in. zaświadczenie w sprawie egzekucyjnej (...) (...)z dnia 31 sierpnia 2011 r. wydane przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kaliszu L. T., z którego wynikało, że zadłużenie J. J.w stosunku do Wspólnoty (...)we wszystkich sprawach egzekucyjnych ((...) (...), (...) (...), (...) (...)i (...) (...) prowadzonych przeciwko J. J.z wniosku tej Wspólnoty na dzień 1 września 2011 r. wynosi 43.481,92 zł. Powódka i pozwana zobowiązały się zawrzeć umowę sprzedaży przedmiotowego lokalu za kwotę 115.000 zł., z której 40.000 zł. powódka miała uiścić z własnych środków a resztę ceny z kredytu udzielonego jej przez bank, w tym m.in. kwotę 43.481,92 zł. powódka miała zapłacić przelewem, częściowo ze środków własnych a częściowo z kredytu na konto wskazane przez komornika L. T., zgodnie z zaświadczeniem przedłożonym do aktu notarialnego, w terminie 7 dni licząc od dnia podpisania umowy przyrzeczonej oraz resztę ceny wynoszącą 57.033,72 zł. powódka miała zapłacić pozwanej po uwzględnieniu wszystkich innych dodatkowych kosztów, m.in. komorniczych, na Wspólnotę Mieszkaniową i innych w terminie 7 dni licząc od dnia podpisania umowy przyrzeczonej. W § 7 pkt 4 umowy strony ustaliły, że w przypadku wystąpienia na dzień zawarcia umowy przyrzeczonej zobowiązań hipotecznych, ciążących na przedmiotowej nieruchomości lub innych kupujący ma prawo pomniejszyć cenę sprzedaży o kwotę, której zapłata na rzecz wierzyciela spowoduje wykreślenie hipoteki lub wygaśnięcie zobowiązania, a kwota ta zostanie zapłacona na rachunek wierzyciela.

W dniu 26 października 2011 r. powódka zawarła z pozwaną umowę sprzedaży przedmiotowego lokalu w wykonaniu umowy przedwstępnej z dnia 9 września 2011 r. w formie aktu notarialnego przed notariuszem K. K.nr rep. (...). W treści umowy przyrzeczonej stwierdzono, że w dziale III księgi wieczystej (...)nie ma wpisów, w dziale IV znajdują się wpisy hipotek przymusowych, takich samych jak opisane już w umowie przedwstępnej. Do umowy dołączono m.in. zaświadczenie Wspólnoty (...)z dnia 19 października 2011 r., z którego wynikało, że zaległości pozwanej w bieżących płatnościach na rzecz tej Wspólnoty za okres od dnia 1 sierpnia 2010 r. do dnia 31 października 2011 r. wynoszą 3.165,43 zł. oraz zaświadczenie komornika L. T.w sprawie (...) (...)z dnia 25 października 2011 r. według którego zadłużenie pozwanej wobec Wspólnoty (...)na dzień 25 października 2011 r. wynosiło 40.260 zł. Zaświadczenie komornika dotyczyło egzekucji wszczętej w sprawach (...) (...), (...) (...), (...) (...), (...) (...)oraz w sprawie (...) (...).

Zgodnie z umową sprzedaży z dnia 26 października 2011 r. powódka nabyła od pozwanej przedmiotowy lokal za cenę 115.000 zł., z którego 40.000 zł. powódka miała uiścić z własnych środków A resztę w wysokości 75.000 zł. z kredytu udzielonego jej przez Bank (...) S.A. w W., zgodnie z umową kredytu zawartą w dniu 18 października 2011 r. Zgodnie z tą umowąkwotę 40.260 zł. powódka miała zapłacić przelewem, częściowo ze środków własnych – w kwocie 35.482 zł. a częściowo z kredytu – w wysokości 4.778 zł. na konto wskazane przez komornika L. T. zgodnie z zaświadczeniem z dnia 25 października 2011 r. przedłożonym do aktu notarialnego w terminie 7 dni licząc od dnia podpisania umowy, przy czym pozwana uzna dokonany przelew za wykonanie w tej części wierzytelności powódki wobec pozwanej z tytułu ceny sprzedaży, zgodnie z art. 518 k.c.

Powódka wywiązując się z umowy zapłaciła na rachunek bankowy komornika L. T.w dniu 27 października 2011 r. kwotę 35.482 zł. oraz w dniu 24 listopada 2011 r. kwotę 7.860,75 zł. – ostatecznie powódka uiściła na rachunek bankowy komornika kwotę 43.342,25 zł. Kwota ta zaspokoiła w całości wierzytelności w sprawach egzekucyjnych (...) (...), (...) (...), (...) (...)i (...).

Następnie powódka, po przeliczeniu dokonanych płatności, stwierdziła, że wpłaciła na poczet realizacji umowy więcej niż umówiona kwota 115.000 zł. i wezwała pozwaną do zwrotu nadpłaconej kwoty. Sad pierwszej instancji ustalił, ze powódka zapłaciła łącznie na poczet realizacji umowy kwotę 118.298,74 zł.

Ponadto sąd ustalił, że w dniu 14 listopada 2011 r. powódka wspólnie z pozwaną w obecności E. S. z firmy Biuro (...) w K. zawarły porozumienie, w którym stwierdziły, że w związku z różnicą między zapisami w akcie notarialnym a umową kredytową koszty tj. zaległości względem G. (...) Bank w kwocie 10.266,36 zł oraz zaległość wobec Wspólnoty (...) w kwocie 3.381,92 zł – wynikające z zaświadczenia Wspólnoty z 22 listopada 2011 r., zostaną pokryte przez powódkę, a pozwana, która otrzyma od Banku (...) S.A. kwotę większą niż wymieniona w akcie notarialnym tj. sumę zaległości określonych w porozumieniu z 14 listopada 2011 r. czyli 13.648,28 zł. zobowiązuje się zwrócić te kwotę powódce bezzwłocznie po trzymaniu jej na konto bankowe pozwanej.

Po dokonaniu powyższych ustaleń sąd pierwszej instancji stwierdził, że zgodnie z a art. 518 k.c. pozwana winna zwrócić powódce nadpłaconą kwotę, z tym, że uzasadnioną kwotą z tego tytułu jest kwota 2.998,88 zł.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana zarzucając naruszenie prawa materialnego art. 411 ust. 1 k.c. oraz art. 518 § 1 pkt 1 k.c. a także naruszenie prawa procesowego – art. 233 k.p.c. , 227 k.p.c. i 328 § 2 k.p.c. i w konsekwencji wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości i zasadzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesowych za obie instancje ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów apelacyjnych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Powódka wniosła niniejszy pozew w oparciu o przepisy dotyczące bezpodstawnego wzbogacenia – twierdzi bowiem, że na skutek zapłacenia przez nią wyższej kwoty niż umówiona w akcie kupna przedmiotowego mieszkania kwota 115.000 zł., pozwana została bez podstawy prawnej wzbogacona.

Sąd pierwszej instancji wydając zaskarżony wyrok uznał, że w niniejszej sprawie zastosowanie mieć będzie przepis art. 518 § 1 k.c., gdyż powódka spłacając należności pozwanej w bankach i u komornika a także zadłużenie pozwanej u innych osób trzecich spłaciła cudzy dług, nabywając w ten sposób spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty; przysługuje jej więc roszczenie regresowe odnośnie nadpłaconej kwoty ponad umówioną cenę kupna. Brak jednak w sprawie konkretnych ustaleń z tytułu jakiego spłaconego długu pozwanej roszczenie powódki jest uzasadnione. Powódka zapłaciła m. in. cudzy dług,jakim były wierzytelności przysługujące Wspólnocie (...) wobec pozwanej, egzekwowane przez komornika L. T., przy czym za dług ten powódka była rzeczowo odpowiedzialna ponieważ wraz z zawarciem umowy sprzedaży przeszło na nią prawo własności nieruchomości a wraz z nią obciążenie rzeczowe w postaci wpisanej na rzecz Wspólnoty (...) hipoteki kaucyjnej do kwoty 10.000 zł. Powódka wpłaciła na poczet długów pozwanej u tego wierzyciela kwotę 43.342,75 zł. zamiast 40.260 zł. Z drugiej strony jednak sąd powołuje się na umowę przedwstępną z dnia 9 września 2011 r.Brak przy tym konkretnych ustaleń czy powódka dokonała nadpłaty na rzecz komornika na poczet zadłużeń pozwanej zabezpieczonych hipotecznie czy też nadpłata ta dokonana została przy spłacie innych długów pozwanej. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie wynika która z powyższych możliwości stanowi podstawę orzeczenia. Powyższa okoliczność uniemożliwia kontrolę zasadności orzeczenia. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd winien konkretnie podać z tytułu jakiego spłaconego przez powódkę długu pozwanej dochodzi niniejszego roszczenia, czy chodzi o spłacony dług pozwanej za którzy powódka była odpowiedzialna rzeczowo, czy też spłacając inny dług działała za zgodą wierzyciela. Sąd winien mieć także na uwadze, że powódka oparła swoje roszczenie na przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu.

W tym stanie rzeczy i na zasadzie art. 386 § 4 k.p.c. orzeczono jak w wyroku.