Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lutego 2020 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Bożena Chłopecka

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Paulina Bondel

po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 2020 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w Z.

przeciwko (...) W.

o zapłatę

1.  zasądza od (...) W. na rzecz (...) S.A. z siedzibą w Z. kwotę 1.380.406, 64 zł (jeden milion trzysta osiemdziesiąt tysięcy czterysta sześć złotych i sześćdziesiąt cztery grosze) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 1.329.747, 39 zł (jeden milion trzysta dwadzieścia dziewięć tysięcy siedemset czterdzieści siedem złotych i trzydzieści dziewięć groszy) od dnia 30 lipca 2018 r. do dnia zapłaty, a od kwoty 50 659, 25 zł (pięćdziesiąt tysięcy sześćset pięćdziesiąt dziewięć złotych dwadzieścia pięć groszy) od dnia 4 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty;

2.  ustala, że pozwane (...) W. ponosi w całości koszty postępowania z tym, że ich rozliczenie pozostawia referendarzowi sądowemu.

Sygn. akt: IC 17/19

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 31 grudnia 2018 skierowanym przeciwko (...) W. powód (...) S.A. z siedzibą w Z. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 1.380.406,64 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 1.329.747,39 zł za okres od dnia 30 lipca 2018 roku do dnia zapłaty, a od kwoty 50.659,25 zł za okres od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Powód domagał się także zasądzenia od pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu swojego stanowiska powód wskazał, iż dochodzona przez niego kwota stanowi odsetki za okres od dnia 30 września 2016 roku do dnia 22 marca 2018 roku tytułem należności wynikającej z prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 16 kwietnia 2014 roku w sprawie oznaczonej sygn. akt III C 1054/13 /pozew k. 3-14/.

W piśmie procesowym z dnia 20 lutego 2019 roku powód zmodyfikował żądanie i wniósł ostatecznie o zasądzenie od pozwanego (...) W. na rzecz powoda (...) S.A. w Z. kwoty 1.380.406,64 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 1.329.747,39 zł za okres od dnia 30 lipca 2018 roku do dnia zapłaty a od kwoty 50.659,25 zł za okres od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty. Ponadto powód domagał się zasądzenia od pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych /pismo k. 143-144/.

Pozwany (...) W. w odpowiedzi na pozew z dnia 30 kwietnia 2019 roku wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda (...) S.A. na rzecz pozwanego (...) W. kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany zakwestionował powództwo co do zasady, jak i co do wysokości. Zdaniem pozwanego powód dąży w niniejszym postępowaniu do modyfikacji prawomocnego wyroku w zakresie odsetek, co w ocenie pozwanego jest niedopuszczalne /odpowiedź na pozew k. 151-155/.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

Wyrokiem z dnia 4 czerwca 2018 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie, w sprawie toczącej się pod sygn. akt VI ACa 250/18 oddalił apelację (...) S.A. od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 16 kwietnia 2014 r. wydanego w sprawie oznaczonej sygn. akt III C 1054/13, na mocy którego
Sąd ten zasądził od (...) S.A. na rzecz (...) W. kwoty:

- 214.296,39 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 1 kwietnia 2009 r. do dnia zapłaty;
- 465.595,49 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 1 kwietnia 2010 r. do dnia zapłaty;
- 3.306.150,91 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28 lipca 2010 r. do dnia zapłaty;
- 3.771.746,40 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 kwietnia 2011 r. do dnia zapłaty;
- 3.632.067,81 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 2 kwietnia 2012 r. do dnia zapłaty;
- 2.733.929,25 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty,
tj. łączną kwotę 14.123.786,25 zł wraz ustawowymi odsetkami tytułem opłat rocznych za użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowej położonej w W. przy ul. (...) / dowody: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie wraz z uzasadnieniem VI ACa 250/18 k. 28-38, wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie wraz z uzasadnieniem III C 1054/13 k. 39v.-47v./.

Powyższe orzeczenie zapadło w związku z uchyleniem przez Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 9 marca 2018 roku w sprawie I CSK 336/17 wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 września 2016 r. o sygn. akt VI ACa 1159/14, mocą którego została oddalona apelacja (...) S.A. w Z. od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 16 kwietnia 2014 roku (IIIC (...)) / dowody: wyrok SN z 9.03.2018 r. k.48-60, wyrok S.A. w Warszawie z 27.09.2016 r. k. 61-99/.

Realizując zobowiązanie wynikające z wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 września 2016 roku (VI ACa 1159/14) na mocy którego oddalona została apelacja (...) S.A. w Z. od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 16 kwietnia 2014 r. (III C 1054/13), powód (...) S.A. w Z. zapłacił na rzecz pozwanego (...) W. łączną kwotę 22.103.336,54 zł tytułem należności głównej i odsetek oraz kwotę 112.840,00 zł tytułem kosztów procesu. Kwota 22.089.656,06 zł tytułem należności głównej oraz odsetek, a także kwota 112.840,00 zł tytułem kosztów procesu zostały uiszczone przez powoda w dniu 30 września 2016 r., zaś kwota 13.680,48 zł tytułem dalszych odsetek została uiszczona
w dniu 20 grudnia 2016 r. / dowody: bankowe potwierdzenia przelewów k. 100-111/.

Wobec uchylenia przez Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 09 marca 2018 r. w sprawie I CSK 336/17 wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 września 2016 r. ( VI A Ca 1159/14), (...) W. zwróciło w dniach 22 i 23 marca 2018 r. wszystkie kwoty uprzednio zapłacone przez (...) S.A., tj. łączną kwotę 22.103.336,54 zł oraz kwotę 112.840,00 zł tytułem kosztów procesu / dowody: bankowe potwierdzenie wpływu środków na rachunek bankowy powoda k. 112-114/.

W związku z ponownym oddaleniem przez Sąd Apelacyjny W Warszawie wyrokiem z dnia 04 czerwca 2018 w sprawie oznaczonej sygnaturą akt I ACa 250/18 apelacji (...) S.A. od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie III C 1054/13, (...) S.A. ponownie uiściła należność objętą wyrokiem „zwracając" (...) W. środki uprzednio zwrócone przez (...) W. oraz uiszczając dalsze koszty procesu. W dniu 08 czerwca 2018 r. (...) S.A. zapłaciła na rzecz (...) W. kwotę 22.103.336,54 zł oraz kwotę 138.450,00 zł tytułem kosztów procesu / dowody: bankowe potwierdzenia przelewów k. 115-116/.

Pismem datowanym na dzień 12 czerwca 2018 r. (...) W. poinformowało (...) S.A. o sposobie zarachowania dokonanej wpłaty, wskazując, że do dopłaty przez (...) S.A. pozostaje kwota 1.660.211,36 zł / dowód: pismo k. 117-118/.

Powódka (...) S.A. nie zgadzała się ze sposobem zarachowania wpłaty z dnia 8 czerwca 2018 r., w związku z czym pismem z dnia 25 lipca 2018 r. skierowanym do (...) W. wniosła sprzeciw co do sposobu zarachowania wpłaty, podnosząc, iż w swoich obliczeniach pozwany nie uwzględnił okresu posiadania środków na swoim rachunku bankowym, w związku z zapłatą dokonaną przez powoda w dniu 30 września 2016 r. naliczając odsetki za pełne okresy wskazane w sentencji wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie w sprawie III C 1054/13. Powódka zwróciła się jednocześnie z prośbą o dokonanie stosownej korekty sposobu zarachowania wpłaty / dowód: pismo k. 119-120/.

Pozwany (...) W. nie dokonał jednak korekty sposobu zarachowania wpłaty, lecz zwróciło się do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Woli P. B. z wnioskiem o wszczęcie przeciwko powodowi egzekucji komorniczej. W efekcie w dniu 25 lipca 2018 r. komornik zajął rachunek bankowy powoda i pobrał z niego zgodnie z wnioskiem pozwanego kwotę
1.660.389,08 zł, a także dalszą kwotę 50,659,25 zł / dowody: zawiadomienia o wszczęciu egzekucji k. 121-123, bankowe potwierdzenia pobrania przez komornika łącznie kwoty 1.711.048,33 zł z rachunku bankowego powoda w dniu 25.07.2018 r. k. 125-126/.

Pismem z dnia 3 sierpnia 2018 r. pozwany, w odpowiedzi na pismo powódki z dnia 25 lipca 2018 r. poinformował, że nie widzi podstaw do zmiany sposobu zarachowania dokonanej wpłaty, a naliczanie odsetek jedynie za okres od dnia 22 marca 2018 r. do dnia 08 czerwca 2018 r. sprzeczne byłoby z wyrokiem i prowadziłoby do naruszenie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 2004 roku o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych / dowód: pismo k. 127/.

W odpowiedzi na pismo pozwanego z dnia 3 sierpnia 2018 r. powódka w piśmie z dnia 12 września 2018 r. zaprezentowała obszerną argumentację co do braku podstaw naliczenia i wyegzekwowania rzez (...) W. odsetek za okres od 30 września 2016 r. do 22 marca 2018 r. oraz braku możliwości rozpatrywania korekty sposobu zarachowania wpłaty w kategorii naruszenia dyscypliny finansów publicznych /dowód: pismo k. 128-132/

Pozwany podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko powołując się na literalne brzmienie sentencji wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie wydanego w sprawie o sygn. akt III C 1054/13 / dowód: pismo k. 133/.

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy niniejszej. Wymienione dokumenty w toku procesu nie były kwestionowane przez strony, dlatego też Sąd uznał je za pełnowartościowy materiał dowodowy.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

W niniejszym postępowaniu powód dochodził od pozwanego kwoty 1.380.406,64 zł, na którą składały się:

a) kwota 1.329.747,39 zł - stanowiąca różnicę pomiędzy suma kwot zapłaconych przez powoda w dniu 8 czerwca 2018 roku oraz kwotą 1.660.389,08 zł pobraną przez komornika w dniu 25 lipca 2018 roku, a kwotą 22.572.428,23 zł;

b) kwota 50.659,25 zł pobrana dodatkowo przez komornika tytułem opłaty i kosztów egzekucyjnych.

Jako podstawę prawną dochodzonego pozwem roszczenia powódka wskazała przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Zgodnie z art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Zgodnie zaś z art. 410 § 1 i 2 k.c. przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego, to jest takiego, gdy ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Powódka nie negowała, iż winna była uiścić na rzecz pozwanego kwoty wynikające z realizacji prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 16 kwietnia 2014 roku wydanego w sprawie IIIC 154/13, kwestia sporu pomiędzy stronami ogniskowała zaś wokół ustalenia czy zasądzone na rzecz pozwanego odsetki ustawowe za opóźnienie obejmują także okres od dnia 30 wrzenia 2016 roku do dnia 22 marca 2018 roku, w którym to okresie pozwany posiadał wpłaconą przez stronę powodową w wykonaniu powołanego wyroku kwotę 22.216.356,54 zł (22.103.336,54 zł + 107.200 tytułem kosztów procesu za I instancję + 5640 zł tytułem kosztów procesu za drugą instancję.

Zgodnie z treścią art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia. Wynika, z tego teza że roszczenie o zapłatę odsetek ustaje w momencie, kiedy dłużnik spełnia swoje zobowiązanie pieniężne.

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, iż wobec uchylenia przez Sąd Najwyższy wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 27 września 2016 roku wydanego w sprawie VI ACa 1159/14, uzyskano podwójne spełnienie świadczenia z tytułu opłat za użytkowanie wieczyste-zarówno w dniu 30 września 2016 roku jak i w dniu 8 czerwca 2018 roku. Powód nie wiedząc, że w późniejszym czasie wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie będzie uchylony, wpłacił na rzecz pozwanego kwotę 22.216.356, 54 zł i na ten dzień tj. 30 września 2016 roku zaspokoił swoje zobowiązanie względem pozwanego. Od tego dnia pozwany dysponował tą kwotą aż do dnia 22 marca 2018 roku. Skoro pozwany dysponował w tym okresie kwotą 22.216,54 zł zdaniem Sadu brak jest podstaw roszczenia z tytułu odsetek za opóźnienie w postaci opóźnienia dłużnika ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Należy przy tym wskazać, iż odsetki za opóźnienie mogą być jedynie naliczane od takiej sumy pieniężnej, z zapłatą której dłużnik się opóźnia. Zatem świadczenie, do którego był zobowiązany powód, zostało przez niego spełnione w dniu 30 września 2016 roku i aż do momentu zwrotu kwoty 22.216.356,54 zł przez pozwanego w dniu 22 marca 2018 roku brak było kwoty, od której możliwe było obliczenie ewentualnych odsetek ustawowych za opóźnienie. Tym samym powód nie znajdował się wówczas w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia.

Aby można było mówić o bezpodstawnym wzbogaceniu stanowiącym źródło zobowiązania, konieczne jest zaistnienie dwóch okoliczności: wzbogacenia jednego podmiotu i zubożenia drugiego podmiotu pozostających w takiej zależności (koincydencji), aby można było mówić, że są one dwiema stronami jednego przesunięcia majątkowego. Zarówno wzbogacenie, jak i zubożenie muszą stanowić skutek tego samego zdarzenia. Ponadto konieczne jest stwierdzenie braku podstawy prawnej wzbogacenia.

Wzbogaceniem jest korzystna zmiana stanu majątkowego wzbogaconego. Wzbogacenie może więc polegać na uzyskaniu korzyści (zwiększeniu stanu majątku) albo na uniknięciu straty (zapobieżeniu zmniejszeniu stanu majątku). Zubożenie natomiast polega na zmniejszeniu aktywów albo zwiększeniu pasywów zubożonego.

Zobowiązanie do zwrotu uzyskanej bezpodstawnie korzyści powstaje niezależnie od sposobu, w jaki korzyść taka została uzyskana (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2007 r., sygn. akt V CSK 152/07). W szczególności możliwe jest, że do bezpodstawnego wzbogacenia dojdzie w wyniku zachowania samego zubożonego (pot. T. Sokołowski, Komentarz do art. 405 kodeksu cywilnego [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część ogólna, red. A. Kidyba, LEX 2010). Bez znaczenia pozostaje również fakt, czy do wzbogacenia doszło wskutek czynu niedozwolonego.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt niniejszej sprawy stwierdzić trzeba, że dochodzona przez powoda kwota 1.380.406,64 zł stanowi przedmiot bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego. Niewątpliwie w wyniku przekazania pozwanemu kwoty 22.216.356,54 zł doszło do zwiększenia stanu majątkowego pozwanego, a zatem doszło do wzbogacenia pozwanego. Do wzbogacenia doszło kosztem majątku zubożonego (powoda) – środki pieniężne stanowiące przedmiot wzbogacenia zostały przekazane na rachunek bankowy pozwanego bezpośrednio z rachunku bankowego powoda.

Wzbogacenie pozwanego nie znajduje podstawy prawnej. Powód był zobowiązany względem pozwanego do zapłaty odsetek za opóźnienie od poszczególnych zasądzonych kwot od konkretnych dni określonych w wyroku Sądu Okręgowego Warszaw-Praga w Warszawie z dnia 16 kwietnia 2014 roku w sprawie oznaczonej sygn. akt III C 1054/13 do dnia 30 września 2016 roku i od dnia 22 marca 2018 roku do dnia 08 czerwca 2018 roku. W okresie zatem od dnia 30 września 2016 roku do dnia 22 marca 2019 roku powód nie opóźniał się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego względem pozwanego.

Z sentencji powołanego wyżej wyroku wynika, że odsetki ustawowe za opóźnienie są należne do dnia zapłaty, a ta nastąpiła zaś dwukrotnie tj. w dniu 30 września 2016 roku, a po zwrocie wpłaconej kwoty w dniu 22 marca 2018 roku wobec uchylenia wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie przez Sad Najwyższy, po raz kolejny w dniu 8 czerwca 2018 roku. Tak więc, wyegzekwowanie przez pozwanego odsetek za opóźnienie za okres od dnia 30 września 2016 roku do dnia 22 marca 2018 r., za który nie były one należne przyczyniło się do bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego. Tym samy powództwo wniesione w niniejszej sprawie należało uznać za uzasadnione.

O odsetkach orzeczono zgodnie z art. 455 w zw. z art. 481 § 1 k.c. Co do zasady roszczenie kondykcyjne jest wprawdzie wymagalne już z chwilą, w której wzbogacony uzyskał korzyść, jednakże wobec braku szczegółowych regulacji dotyczących terminu zwrotu korzyści w przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu, ma ono charakter bezterminowy. Przekształcenie zobowiązania do zwrotu korzyści z bezterminowego w terminowe następuje dopiero w wyniku wezwania wzbogaconego. Dopiero od upływu terminu określonego w treści wezwania albo od upływu czasu, w którym świadczenie mogło być spełnione niezwłocznie, możliwe jest naliczanie odsetek za opóźnienie.

W pkt II wyroku Sąd ustalił, że pozwany (...) W. ponosi koszty procesu w całości w oparciu o art. 98 k.p.c., pozostawiając szczegółowe wyliczenie tychże kosztów referendarzowi sądowemu (art. 108 § 1 zd. 2 k.p.c.).