Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 maja 2016 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:SSA Barbara Staśkiewicz

Sędziowie:SSA Stanisława Kubica

SSA Ireneusz Lejczak (spr.)

Protokolant:Monika Horabik

po rozpoznaniu w dniu 25 maja 2016 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku (...) M. S. w Ł.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

przy udziale zainteresowanego K. B.

o podstawę wymiaru składek

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

od wyroku Sądu Okręgowego w Opolu

z dnia 9 września 2015 r. sygn. akt V U 1865/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt I o tyle, że kwotę 614,18 zł (sześćset czternaście złotych 18/100) zastępuje kwotą 648,92 zł (sześćset czterdzieści osiem złotych 92/100) oraz kwotę 529,98 zł (pięćset dwadzieścia dziewięć złotych 98/100) zastępuje kwotą 559,96 zł (pięćset pięćdziesiąt dziewięć złotych 96/100),

II.  zasądza od wnioskodawcy na rzecz strony pozwanej kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

UZASADNIENIE

Wydaną w stosunku do płatnika składek M. S. (...)w Ł. decyzją z 9.06.2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. ustalił podstawę wymiaru składek dotyczącą K. B.w wysokości:

⚫

na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, chorobowe i wypadkowe

-

za czerwiec 2009 - 3495,58 zł, za grudzień 2009 - 3193 zł, za czerwiec 2010 - 2276,55 zł i za sierpień 2010 - 3146 zł

⚫

na ubezpieczenie zdrowotne

-

- za czerwiec 2009 - 3016,34 zł, za grudzień 2009 - 2755,23 zł, za czerwiec 2010 - 1964,43 zł i za sierpień 2010 - 2714,68.

Od decyzji tej odwołanie wniosła płatnik składek podnosząc, że podstawa wymiaru składek nie powinna być wyższa niż faktyczny przychód K. B. w spornych miesiącach. Wyrokiem z 9.09.2015 r. Sąd Okręgowy w Opolu Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalił podstawę wymiaru składek dla ubezpieczonego K. B. za czerwiec 2010 roku na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, chorobowe i wypadkowe w kwocie 614,18 zł oraz na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 529,98 zł. Orzeczenie to poprzedził Sąd następującymi ustaleniami: M. S. prowadząca działalność gospodarczą (...)w dniu 1.06.2009 r. zawarła z K. B. umowę o pracę na okres próbny od 1.06.2009 r. do 31.08.2009 r. Pracodawca zatrudnił K. B.na stanowisku pomocnika budowlanego w pełnym wymiarze czasu pracy, ustalając jako miejsce pracy (...) W., Austria za wynagrodzeniem 8 euro netto na godzinę. W dniu 1.09.2009 r. zawarta została z K. B.umowa o pracę na czas określony od 1.09.2009 r. do 31.08.2011 r. Pracodawca zatrudnił K. B.na stanowisku pracownika budowlanego w pełnym wymiarze czasu pracy , ustalając jako miejsce pracy (...) W., Austria, z wynagrodzeniem 8,50 euro netto na godzinę. Umowy te były anektowane zarówno w zakresie miejsca wykonywania pracy za granicą jak i miejsca pracy w Polsce. W oparciu o te umowy K. B. cały listopad 2009 r. pracował za granicą, od 1 do 9 maja 2010 r. pracował w Polsce i resztę miesiąca za granicą oraz cały lipiec 2010 r. pracował za granicą. K. B.otrzymał z tego tytułu wynagrodzenie wraz z dietami:

- w grudniu 2009 r. - 3554,40 zł

- w czerwcu 2010 r. - 614,18 zł za pracę w Austrii i 34,74 zł za pracę w Polsce

- w sierpniu 2010 r. - 5755,60 zł

Przy tych ustaleniach uznał Sąd, że odwołanie było zasadne tylko odnośnie podstawy wymiaru za czerwiec 2010 r. Wskazał, że spór rozpoznać należało z uwzględnieniem § 2 ust. 1 pkt. 16 rozp. MPiPS z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (Dz. U z 2009r Nr 161 póz. 1106 ze zm.) oraz art. 81 ust. l ustawy o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008r Nr 164 póz. 1027 ze zm.). Zgodnie z § 2 powołanego rozp. MPiPS z 18.12.1998 r. z podstawy wymiaru składek za pracowników delegowanych wyłączona jest część wynagrodzenia odpowiadająca równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowej niezależnie od tego czy pracownicy wykonujący pracę za granicą otrzymują , czy też nie otrzymują z tego tytułu diety ale z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 cyt. ustawy o SUS. Skarżąca jako przychód stanowiący podstawę wymiaru za pracownika (zainteresowanego) zatrudnionego w Austrii przyjęła kwotę wynagrodzenia netto w euro, którą następnie ubruttowiła i pomniejszyła o równowartość diet przysługujących z tytułu podróży służbowej. Organ rentowy uważał natomiast, że ten sposób liczenia zaniża kwoty odprowadzonych składek na poszczególne fundusze ponieważ nie powinny one być niższe niż przeciętne wynagrodzenie. Biorąc pod uwagę treść art. 18 ust. 1 ustawy systemowej oraz przepis art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uznał Sąd, że podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe -pracowników jest więc faktycznie wypłacone im w danym miesiącu kalendarzowym wynagrodzenie pomniejszone o te należności (kwoty), które nie stanowią podstawy wymiaru składek w myśl przepisów rozporządzenia. Przytoczył również pogląd Sądu Najwyższego zawarty w wyroku z 2.10.2013 r. (II UK 78/1, że niedopuszczalne jest określenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownika zatrudnionego za granicą u polskiego pracodawcy jako kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w § 2 ust. pkt 16 cyt. rozporządzenia 18.12.1998 r. jeżeli faktycznie wypłacone mu wynagrodzenie jest niższe od tej kwoty. Wobec powyższego uznał Sąd za zasadną zaskarżoną decyzję w zakresie w jakim dotyczyła ona miesięcy, w których przychód (wraz z dietami) pracownika był wyższy niż przeciętne wynagrodzenie czyli za czerwiec 2009, grudzień 2009 i sierpień 2010 r. Natomiast korekty wymagała decyzja w zakresie dotyczącym podstawy wymiaru za czerwiec 2010 r. Uznał przy tym Sąd Okręgowy, że płatnik niezasadnie dokonał pomniejszenia podstawy wymiaru w kwocie 648,92 zł brutto o równowartość diet tj. 371,07 zł, gdyż § 2 ust. 1 pkt 16 in fine rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pozwala na odliczenie równowartości diet tylko w miesiącu, w którym po tej operacji miesięczny przychód stanowiący podstawę wymiaru składek będzie wynosił co najmniej równowartość kwoty przeciętnego wynagrodzenia. Oznacza to, iż w okolicznościach rozpatrywanej sprawy odliczenie nie było możliwe, gdyż niewątpliwie przychód zainteresowanego w miesiącu czerwcu 2010 r. był znacznie niższy od przeciętnego wynagrodzenia. Nie było też podstaw do podwyższenia tej podstawy, jak to uczynił organ rentowy, do przeciętnego wynagrodzenia.

Z tych względów Sąd w pkt 1 wyroku ustalił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, chorobowe i wypadkowe wnioskodawcy za czerwiec 2010 r. w kwocie 614,18 zł. Natomiast podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne, wyliczając jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, chorobowe i wypadkowe pomniejszoną o 13,71% tejże kwoty – określił za czerwiec 2010 r. w kwocie 529,98 zł. Zaznaczył przy tym Sąd, że omyłkowo pominął w ustalonej podstawie wymiaru składek za miesiąc czerwiec 2010 r. wynagrodzenie za pracę w Polsce tj. 34,74 zł brutto i, że kwota ta winna zostać doliczona do wynagrodzenia w kwocie 614,18 zł.

Wyrok ten zaskarżyła apelacją strona pozwana w części dotyczącej punktu I sentencji wyroku zarzucając naruszenie prawa materialnego i domagając się jego zmiany poprzez ustalenie, iż podstawą wymiaru składek za ubezpieczonego K. B.za czerwiec 2010 r. na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe oraz wypadkowe wynosi 648,92 zł a na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 559,96 zł oraz zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie apelacyjne. W uzasadnieniu apelacji skarżący wskazał, że sąd I instancji prawidłowo ustalił stan faktyczny i prawny i uznał, iż za podstawę wymiaru składek za czerwiec 2010 r. należy przyjąć faktyczny przychód pracownika, który był niższy niż przeciętne wynagrodzenie i wynosił 648,92 zł, a nie jak przyjął Sąd 614,18 zł. Wobec tego również podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne winna wynosić 559,96 zł. W odpowiedzi na apelację wnioskodawczyni domagała się jej oddalenia wskazując, że prawidłowa wykładnia § 2 cyt. rozporządzenia powinna prowadzić do wniosku, iż przy przychodzie niższym niż przeciętne wynagrodzenie podstawą wymiaru składek jest przychód pomniejszony o część wynagrodzenia stanowiącą równowartość diety.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

W myśl art. 378 § 1 kpc Sąd II instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji. Granice apelacji w tej sprawie sprowadzały się do żądania zastąpienia wymienionych w punkcie I sentencji zaskarżonego wyroku kwot: 614, 18 zł (podstawa ubezpieczeń społecznych) i 529,98 zł (podstawa ubezpieczenia zdrowotnego) odpowiednio kwotami: 648,92 zł i 559,96 zł. Wbrew zawartym w apelacji zarzutom uzasadnienie apelacji wskazywało, że apelujący nie kwestionuje prawidłowości zastosowania czy też wadliwości wykładni przepisów przez sąd I instancji. Paradoksalnie błędną wykładnię § 2 ust. 1 pkt 16 rozp. MPiPS z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe podniesiono - niezasadnie - w odpowiedzi na apelację. Apelujący bowiem podnosił wyłącznie błąd w ustaleniach faktycznych polegający na pominięciu przy ustalaniu przychodu pracownika w czerwcu 2010 r. kwoty wynagrodzenia otrzymanego z tytułu pracy w Polsce w wysokości 34,74 zł. Pominięcie to wynikało z przeoczenia - na co wprost wskazał Sąd Okręgowy w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku. Podzielając zatem w całości przedstawioną przez ten Sąd wykładnie prawidłowo zastosowanych przepisów należało jedynie skorygować ustalenie dotyczące wysokości przychodu K. B., stanowiącego podstawę wymiaru składek w czerwcu 2010r. na ubezpieczenia społeczne, na kwotę 648,92 zł i na ubezpieczenie zdrowotne na kwotę 559,96 zł. Ustalenie to uzasadniało uwzględnienie apelacji (art. 386 § 1 kpc) i orzeczenie jak w punkcie I sentencji wyroku Sądu Apelacyjnego. Orzeczenie o kosztach postępowania w postępowania apelacyjnym oparto o treść art. 98 § 1 i 3 kpc oraz § 10 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804).

SSA I. Lejczak SSA B. Staśkiewicz SSA S. Kubica

R.S.