Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu – Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: S.S.O. Dagmara Kos

Protokolant: sekr. sąd. Joanna Wołczyńska – Kalus

po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2019 roku w Sieradzu na rozprawie

sprawy z powództwa J. J.

przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Zakładu Karnego w S.

o zadośćuczynienie

1.  oddala powództwo,

2.  nie obciąża powoda J. J. kosztami postępowania w sprawie.

Sygn. akt I C 152/18

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 1 sierpnia 2016 r. skierowanym do Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli powód J. J. wnosił o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w S. kwoty 10.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za osadzenie go w tym zakładzie karnym w okresie od 22 czerwca 2016 r. do 1 sierpnia 2016 r. w warunkach naruszających jego dobra osobiste w postaci godności i zdrowia oraz obciążenie pozwanego kosztami procesu. W uzasadnieniu pozwu podnosił, iż Zakład Karny w S. nie zapewnił mu prawidłowych warunków bytowych, bowiem nie dostawał on odpowiedniego wyżywienia, nie zapewniono mu odpowiedniej odzieży, czystej pościeli, środków do utrzymania czystości w celi, zgodniej z przepisami powierzchni celi i odpowiedniego jej standardu i wyposażenia, nie zapewniono mu też dostępu do zajęć kulturalno – oświatowych, mediów, książek i prasy oraz odpowiednio długiego dla zdrowia wypoczynku nocnego i nie przeprowadzano odpowiedniej selekcji więźniów, z którymi był zakwaterowany w celi a także był lekceważąco traktowany przez funkcjonariuszy służby więziennej.

(pozew- k.2-5)

Postanowieniem z dnia 8 sierpnia 2016 r. Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli uznał się niewłaściwym do rozpoznania sprawy i przekazał ją do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Sieradzu.

(postanowienie Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli z dnia 8 sierpnia 2016 r. wydane w sprawie sygn. akt I C 738/16- k.7)

Po rozpoznaniu zażalenia powoda na postanowienie o przekazaniu sprawy do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Sieradzu, Sąd Okręgowy w Sieradzu postanowieniem z dnia 26 września 2016 r. wydanym w sprawie sygn. akt I Cz 415/16 uchylił zaskarżone postanowienie.

(postanowienie Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 26 września 2016 r. wydane w sprawie sygn. akt I Cz 415/16- k.20-21)

W odpowiedzi na pozew z dnia 5 czerwca 2017 r. pełnomocnik pozwanego wnosił o oddalenie powództwa podnosząc zarzut niewłaściwości miejscowej sądu oraz wnosił o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

(odpowiedź na pozew- k.84-87)

Postanowieniem z dnia 13 czerwca 2017 r. Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli uznał się niewłaściwym do rozpoznania sprawy i przekazał ją do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Sieradzu.

(postanowienie Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli z dnia 13 czerwca 2017 r. wydane w sprawie sygn. akt I C 738/16- k.97)

Postanowieniem z dnia 28 lipca 2017 r. wydanym w sprawie sygn. akt I Cz 389/17 Sąd Okręgowy w Sieradzu oddalił zażalenie powoda na postanowienie o przekazaniu sprawy do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Sieradzu.

(postanowienie Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 28 lipca 2017 r. wydane w sprawie sygn. akt I Cz 389/17- k.121-122)

Na rozprawie przed Sądem Rejonowym w Sieradzu w dniu 22 lutego 2018 r. powód nie stawił się a pełnomocnik pozwanego wnosił o oddalenie powództwa.

(protokół rozprawy z dnia 22 lutego 2018 r. na płycie CD 00:00:20 – 00:03:59- koperta k.157)

W piśmie procesowym z dnia 12 kwietnia 2018 r. sprecyzowanym pismem procesowym z dnia 11 czerwca 2018 r. powód rozszerzył powództwo poprzez żądanie zasądzenia od pozwanego z tytułu zadośćuczynienia kwoty 80.000,00 zł.

(pisma procesowe powoda- k.176, k.196)

Postanowieniem z dnia 14 maja 2018 r. Sąd Rejonowy w Sieradzu stwierdził swą niewłaściwość rzeczową i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Sieradzu.

(postanowienie Sądu Rejonowego w Sieradzu z dnia 14 maja 2018 r. wydane w sprawie sygn. akt I C 1584/17- k.178)

Pismem procesowym z dnia 30 sierpnia 2018 r. reprezentująca pozwanego Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej wnosiła o oddalenie rozszerzonego powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(pismo procesowe reprezentującej pozwanego- k.221-222)

Na rozprawie w dniu 14 września 2018 r. nikt się nie stawił.

(protokół rozprawy z dnia 14 września 2018 r. na płycie CD 00:00:23 – 00:02:31- k.389)

Na rozprawie w dniu 9 listopada 2018 r. powód nie stawił się a pełnomocnik pozwanego wnosił o oddalenie powództwa.

(protokół rozprawy z dnia 9 listopada 2018 r. na płycie CD 00:00:20 – 00:00:57- k.389)

Na rozprawie w dniu 15 marca 2019 r. nikt się nie stawił.

(protokół rozprawy z dnia 15 marca 2019 r. na płycie CD 00:00:19 – 00:00:59- k.389)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód J. J. odbywał karę pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w S. w okresie od dnia 22 czerwca 2016 r., kiedy to został przetransportowany do niego z Zakładu Karnego w S., do dnia 2 sierpnia 2016 r., kiedy to został przetransportowany do Aresztu Śledczego w Ł..

(bezsporne, zeznania świadka W. Z.- protokół rozprawy z dnia 22 lutego 2018 r. na płycie CD 00:05:45 – 00:22:15- koperta k.157, informacja o pobytach powoda w zakładach karnych i orzeczeniach go dotyczących- k.89-91)

W czasie osadzenia w Zakładzie Karnym w S. powód przebywał tylko w jednej celi – celi numer 22 pawilonu B oddziału II.

(bezsporne, wydruk historii rozmieszczenia- k.92)

W Zakładzie Karnym w S. osadzeni są klasyfikowani zgodnie z wiekiem, płcią i charakterem popełnionych przestępstw i wymiarem kary. Bierze się też pod uwagę, czy osadzony grypsuje czy nie i czy nie ma problemów w środowisku więziennym, co wynika z dokumentacji osobopoznawczej więźnia, która jest przysyłana przed jego przybyciem z transportem. Skazani są rozmieszczani w celach zgodnie z tą klasyfikacją i kryteriami oraz zgodnie z ich deklaracją odnośnie używania wyrobów tytoniowych. Na rozmieszczenie w celach ma też wpływ stan zdrowia osadzonych i w przypadku, gdy tak zadecyduje lekarz, są oni osadzani w izbie chorych. Przygotowania do przyjęcia osadzonego z transportu są całodniowe. Osoby, z którymi powód był umieszczony w celi, były dobrane zgodnie z powyższymi zasadami rozmieszczenia. Sytuacje konfliktu ze współosadzonymi osadzeni mają obowiązek zgłaszać oddziałowemu lub wychowawcy, którzy po rozpoznaniu sytuacji dokonują stosownych przemieszczeń. Powód nie zgłaszał obaw o swoje bezpieczeństwo a w pawilonie B na oddziale II nie były podejmowane interwencje związane z ochroną bezpieczeństwa.

(zeznania świadków: W. Z.- protokół rozprawy z dnia 22 lutego 2018 r. na płycie CD 00:05:45 – 00:22:15- koperta k.157, K. T.- protokół rozprawy z dnia 22 lutego 2018 r. na płycie CD 00:22:15 – 00:28:18- koperta k.157, L. Ł.- protokół rozprawy z dnia 14 września 2018 r. na płycie CD 00:06:03 – 00:18:01- koperta k.389)

W Zakładzie Karnym w S. jest centralne ogrzewanie dostarczane z sieci miejskiej a w każdej celi jest grzejnik. W celach jest też oświetlenie ledowe a ilość opraw zależy od powierzchni celi. Warunki sanitarne w celach są cały czas kontrolowane przez sędziego penitencjarnego i Sanepid, przeprowadzane są też comiesięczne kontrole wewnętrzne. W 2016 r. sprzęt kwaterunkowy w celach był w dobrym stanie i jest on sukcesywnie wymieniany na nowy.

(zeznania świadka A. N.- protokół rozprawy z dnia 9 listopada 2018 r. na płycie CD 00:03:56 – 00:17:09- koperta k.389)

Na terenie Zakładu Karnego w S. przez cały czas są organizowane zajęcia kulturalno – oświatowe i sportowe. Informacje ich dotyczące są przekazywane przez radiowęzeł i telewizję zakładową, której sygnał skazani mogą odbierać, jeśli mają w celi telewizor. Poza tym ogłoszenia o zajęciach kulturalno – oświatowych są umieszczane na korytarzach oddziałów mieszkalnych na tablicach ogłoszeń i skazani mają możliwość zapoznania się z tymi ogłoszeniami, gdy każdego dnia opuszczają celę idąc na spacer. Mogą też oni prosić oddziałowego o umożliwienie opuszczenia celi celem zapoznania się z tymi ogłoszeniami. W świetlicy centralnej są organizowane turnieje gry tenisa stołowego, zajęcia gry w tenisa stołowego i gra w piłkarzyki. W 2016 r. były też w nim zorganizowane 2 koncerty, wykłady IPN i wystawy i jeśli skazani chcą brać udział w takich zajęciach to mogą w nich uczestniczyć po zgłoszeniu chęci uczestnictwa a w przypadku zajęć sportowych po wyrażeniu na to zgody przez lekarza. Na terenie Zakładu Karnego w S. jest też biblioteka a wymiana książek na oddziałach odbywa się raz w tygodniu w ten sposób, że skazani przekazują oddziałowemu kartkę z tytułem książki z wykazu dostępnych w bibliotece książek, jaką chcą przeczytać, a po tygodniu książka ta jest im przekazywana. Na każdy oddział mieszkalny jest też dostarczana codziennie gazeta (...). W każdej celi może być odbiornik radiowy, telewizor czy gra, o ile skazani posiadają takie przedmioty.

(zeznania świadków: W. Z.- protokół rozprawy z dnia 22 lutego 2018 r. na płycie CD 00:05:45 – 00:22:15- koperta k.157, L. Ł.- protokół rozprawy z dnia 14 września 2018 r. na płycie CD 00:06:03 – 00:18:01- koperta k.389, A. N.- protokół rozprawy z dnia 9 listopada 2018 r. na płycie CD 00:03:56 – 00:17:09- koperta k.389)

W Zakładzie Karnym w S. funkcjonuje kuchnia więzienna, która przygotowuje posiłki dla skazanych. Jest zatrudniony też funkcjonariusz, który ustala jadłospis. Posiłki są dostarczane do cel.

(zeznania świadków: L. Ł.- protokół rozprawy z dnia 14 września 2018 r. na płycie CD 00:06:03 – 00:18:01- koperta k.389, A. N.- protokół rozprawy z dnia 9 listopada 2018 r. na płycie CD 00:03:56 – 00:17:09- koperta k.389)

Skazani korzystają w Zakładzie Karnym w S. z własnej odzieży. Jeśli chcą skorzystać z odzieży skarbowej bądź jeśli zostanie im cofnięta decyzja o możliwości korzystania z własnej odzieży, odzież skarbowa jest im wydawana. Składa się ona ze spodni, bielizny, bluzy, butów, kurtki w okresie zimowym i czapki. Prośby o odzież skazani składają na piśmie.

(zeznania świadków: L. Ł.- protokół rozprawy z dnia 14 września 2018 r. na płycie CD 00:06:03 – 00:18:01- koperta k.389, A. N.- protokół rozprawy z dnia 9 listopada 2018 r. na płycie CD 00:03:56 – 00:17:09- koperta k.389)

Pościel dla osadzonych jest wymieniana zgodnie z regulaminem wewnętrznym. Sprzątaniem cel zajmują się sami osadzeni, którym raz w miesiącu są dostarczane środki czystości. Gdyby ich im zabrakło, muszą oni ten fakt zgłosić i wówczas są uzupełniane braki. Powód otrzymywał środki higieny w czasie odbywania kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w S..

(zeznania świadka A. N.- protokół rozprawy z dnia 9 listopada 2018 r. na płycie CD 00:03:56 – 00:17:09- koperta k.389, kserokopia pisma Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w Ł. z dnia 21 października 2016 r.- k.93)

W 2016 r. w Zakładzie Karnym w S. nie występowało już zjawisko przeludnienia a co za tym idzie nie były wydawane indywidualne decyzje dla skazanych o osadzeniu ich w warunkach przeludnienia. Ostatnie decyzje w tym przedmiocie wydane były w 2012 r.

(zeznania świadków: W. Z.- protokół rozprawy z dnia 22 lutego 2018 r. na płycie CD 00:05:45 – 00:22:15- koperta k.157, L. Ł.- protokół rozprawy z dnia 14 września 2018 r. na płycie CD 00:06:03 – 00:18:01- koperta k.389)

Powód złożył jedną skargę odnośnie okresu odbywania kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w S., która dotyczyła postępowania z korespondencją i nie wydania mu środków czystości. Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej w Ł. skargę tę uznał za niezasadną.

(kserokopia pisma Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w Ł. z dnia 21 października 2016 r.- k.93)

Powyższych ustaleń stanu faktycznego Sąd dokonał w oparciu o korespondujące ze sobą zeznania świadków W. Z., L. Ł. i A. N. jak również w oparciu o zgromadzone w aktach sprawy dokumenty, których treści strony nie kwestionowały.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powód domagał się zasądzenia zadośćuczynienia za wyrządzenie mu przez pozwanego szkody niemajątkowej (krzywdy) wynikłej z nie zapewnienia mu odpowiednich warunków bytowych podczas odbywania przez niego kary pozbawienia wolności w okresie od 22 czerwca 2016 r. do 1 sierpnia 2016 r. Dochodzone przez niego zadośćuczynienie miało zatem stanowić środek ochrony jego dóbr osobistych w postaci godności i zdrowia, które miały być naruszone poprzez osadzenie go w przeludnionej celi o nieodpowiednim standardzie wyposażenia, nie zapewnienie mu odpowiedniego wyżywienia, odzieży, czystej pościeli, środków do utrzymania czystości w celi, dostępu do zajęć kulturalno – oświatowych, mediów, książek i prasy, nie zapewnienie mu odpowiednio długiego dla zdrowia wypoczynku nocnego i nie przeprowadzenie odpowiedniej selekcji więźniów, z którymi był zakwaterowany w celi a także poprzez jego lekceważące traktowanie przez funkcjonariuszy służby więziennej. Podstawę prawną żądania zgłoszonego przez powoda stanowił zatem art. 24 § 1 kc.

Jeśli chodzi o żądanie zadośćuczynienia z tytułu naruszenia dóbr osobistych art. 24 kc odsyła do przepisów o czynach niedozwolonych, w szczególności do art. 448 kc, zgodnie z którym w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Ponieważ powód wywodził swoje roszczenie z art. 24 kc w zw. z art. 448 kc, w przedmiotowej sprawie konieczne było ustalenie czy w okresie odbywania przez powoda kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w S. doszło do naruszenia jego dóbr osobistych, czy działanie pozwanego było bezprawne a także na dalszym etapie czy pozwany ponosi winę za krzywdę wynikającą z naruszenia dóbr osobistych powoda, która to wina warunkuje skuteczne dochodzenie roszczeń o charakterze majątkowym w oparciu o art. 448 kc. Na powodzie spoczywał przy tym ciężar udowodnienia, że pozwany rzeczywiście naruszył jego dobra osobiste przez co doznał on krzywdy oraz że działania pozwanego miały charakter zawiniony, natomiast na pozwanym ciążył dowód braku bezprawności działań powodujących naruszenie dóbr osobistych powoda.

Obecnie w doktrynie i orzecznictwie Sądu Najwyższego przeważa pogląd, że przy ocenie, czy doszło do naruszenia dobra osobistego, decydujące znaczenie ma nie tyle subiektywne odczucie osoby żądającej ochrony prawnej, ile to, jaką reakcją wywołuje w społeczeństwie to naruszenie. Miernika pozwalającego na ustalenie czy naruszone zostało dobro osobiste należy więc poszukiwać w tzw. opinii publicznej, będącej wyrazem poglądów powszechnie przyjętych i akceptowanych przez społeczeństwo i funkcjonujących w nim wzorców. Przy ocenie, czy doszło do naruszenia dobra, którego ochrony domaga się osoba zgłaszająca żądanie, należy brać przy tym pod uwagę całokształt okoliczności konkretnego stanu faktycznego. Sąd na tle konkretnego stanu faktycznego ocenia – stosując kryteria obiektywne – czy doszło do naruszenia dobra osobistego i czy zachodzą przesłanki do zastosowania któregoś ze środków ochrony prawem przewidzianych.

Powód twierdził, iż podczas odbywania przez niego kary pozbawienia wolności pozwany naruszył jego godność i zdrowie.

Powód nie wykazał, aby w celi, w której przebywał podczas osadzenia w Zakładzie Karnym w S., nie zachowane były normy powierzchniowe określone w art. 110 kkw, który reguluje zasady odbywania kary pozbawienia wolności. Powód zresztą nie twierdził nawet aby była wydana w stosunku do niego decyzja o osadzeniu w warunkach przeludnienia. Tymczasem, jak wynikało z zeznań świadków W. Z. i L. Ł., w Zakładzie Karnym w S. w 2016 r. nie występowało zjawisko przeludnienia.

Powód nie udowodnił też w żaden sposób, by więźniowie, z którymi był osadzony w jednej celi, nie powinni być z nim osadzeni. Jak wynika tymczasem ze zgodnych zeznań świadków W. Z., K. T. i L. Ł. więźniowie byli dobierani do cel zgodnie z ich klasyfikacją, danymi osobopoznawczymi i stanem zdrowia. Powód nie wykazał przy tym, by składał skargi na współosadzonych lub by zgłaszał funkcjonariuszom służby więziennej obawy o swoje bezpieczeństwo.

Gołosłowne też okazały się twierdzenia powoda, że nie dostawał odpowiedniego wyżywienia, nie zapewniono mu odpowiedniej odzieży oraz czystej pościeli a także środków do utrzymania czystości, że cele były w złym stanie technicznym a także, że nie zapewniono mu dostępu do zajęć kulturalno – oświatowych, mediów oraz książek i prasy. Twierdzeniom powoda w zakresie warunków bytowych w Zakładzie Karnym w S. przeczyły przy tym nie tylko zgodne zeznania świadków W. Z., K. T., L. Ł. i A. N. ale też pismo Okręgowego Inspektoratu Okręgowej Służby Więziennej w Ł., które stanowiło odpowiedź na skargę powoda co do niedostarczania mu środków czystości, która to skarga okazała się niezasadna.

Powód nie wykazał też w żaden sposób, by podczas pobytu w Zakładzie Karnym w S. nie miał zapewnionego odpowiednio długiego dla zdrowia wypoczynku nocnego i czym miałoby być to spowodowane oraz by był lekceważąco traktowany przez funkcjonariuszy służby więziennej.

Z uwagi zatem na to, iż powód nie udowodnił, by doszło do naruszenia jego dóbr osobistych w czasie odbywania przez niego kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w S., jego powództwo jako niezasadne Sąd oddalił.