Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 lutego 2014 r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) 1 Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego w W.

przeciwko J. Z.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie

z dnia 29 lipca 2013 r., sygn. akt X C 2507/12,

oddala apelację.

Sygn. akt IX Ca 822/13

UZASADNIENIE

Powód (...) 1 Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego J. Z. kwoty 22.280,04 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów sądowych i zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu podniósł, że pozwany zawarł z pierwotnym wierzycielem, tj. bankiem (...) S.A. umowę o kredyt odnawialny. Pozwany winien był zwrócić pierwotnemu wierzycielowi umówioną kwotę, wynikającą z umowy, czego jednak nie uczynił. Powód nabył na podstawie umowy przelewu wierzytelności z 29 maja 2012r. wierzytelność przysługującą pierwotnemu wierzycielowi.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 4 września 2012 r. Sąd Rejony L.-Zachód w L. nakazał pozwanemu aby zapłacił powodowi całą dochodzoną pozwem kwotę z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu.

Od powyższego nakazu zapłaty pozwany J. Z. wniósł sprzeciw.

W uzasadnieniu podniósł, że dokonał na rzecz powoda wpłaty w wysokości 1.650,23 zł.

Na rozprawie i w piśmie procesowym pozwany podniósł zarzut przedawnienia dochodzonego roszczenia i wniósł o oddalenie powództwa w całości. Wskazał nadto, iż powód nie udowodnił roszczenia. Ostatnia umowa kredytu odnawialnego z Bankiem (...) S.A. zawarta została w dniu 23 marca 2006 r. Zgodnie z warunkami umowy pozwany miał 12 miesięcy od tej daty na jego spłatę – tym samym termin wymagalności roszczenia przypadał na dzień 23 marca 2007 r. Umowa kredytu nie mogła zostać przedłużona na dalsze 12 miesięcy, gdyż pozwany nie dokonywał systematycznych wpłat na rachunek oraz nie posiadał na nim wystarczających środków na przyznanie dalszego kredytu.

Wyrokiem z dnia 29 lipca 2013 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie zasądził od pozwanego J. Z. na rzecz powoda (...) 1 Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz (...) w W. kwotę 21 296,77 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 15 października do dnia zapłaty. Umorzył postępowanie co do kwoty 1 650,23 zł. Zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2 679 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sąd Rejonowy ustalił, że pozwany J. Z. w dniu 11 marca 2004 r. zawarł z (...) Bankiem (...) Spółką Akcyjną w W. umowę kredytu odnawialnego na bieżące potrzeby w formie limitu kredytowego w kwocie 13.400,00 zł. W myśl § 3 umowy każda spłata całości lub części wykorzystanego kredytu powodowała, iż odnawiał się on o kwotę dokonanej spłaty i mógł być wielokrotnie wykorzystywany i spłacany w terminie 12 miesięcy od dnia pierwszego wykorzystania całości lub części kredytu. Stosownie do § 18 ust. 1 pkt 1, ust. 2 i 3 umowy (...) SA może wypowiedzieć umowę w przypadku niespłacenia kredytu wraz z odsetkami i pozostałymi opłatami w terminie, o którym mowa w § 3. Okres wypowiedzenia umowy wynosił 30 dni od dnia doręczenia wypowiedzenia posiadaczowi rachunku. W następnym dniu po upływie okresu wypowiedzenia zadłużenie z tytułu udzielonego kredytu wraz z odsetkami i pozostałymi opłatami staje się zadłużeniem przeterminowanym i wymagalnym.

Z dalszych ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że w dniu 17 marca 2005 r. pomiędzy (...) Bankiem (...) Spółką Akcyjną w W. a J. Z. został zawarty aneks nr (...) do umowy kredytu odnawialnego. W myśl § 1 aneksu Bank przedłużył okres spłaty i wykorzystania kredytu odnawialnego w kwocie 13.400,-zł na okres kolejnych 12 miesięcy, tj. do dnia 11 marca 2006 r. W dniu 17 marca 2006 r. pozwany złożył wniosek o kredyt odnawialny dla posiadacza rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego, a w dniu 23 marca 2006 r. został pomiędzy stronami zawarty aneks nr (...) do umowy kredytu odnawialnego, na mocy, którego nastąpiło podwyższenie kwoty kredytu do 19.000 zł.

Jak ustalił Sąd I instancji z uwagi na to, że pozwany zaprzestał systematycznych wpłat na rachunek, pismem z dnia 28 września 2010r. (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W. wypowiedział umowę kredytu odnawialnego do rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego nr (...). Jednocześnie poinformował pozwanego, iż po upływie 30 dniowego terminu wypowiedzenia całość środków kredytowych wraz z odsetkami i kosztami staje się wymagalna i podlega spłacie. W związku z wypowiedzeniem umowy kredytu Bank pismem z dnia 24 listopada 2010 r. wezwał pozwanego do zapłaty należności.

W dniu 29 maja 2012 r. pomiędzy (...) Bankiem (...) Spółka Akcyjna w W. a (...) 1 Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny z siedzibą w W. została zawarta umowa sprzedaży wierzytelności, na mocy, której powodowy fundusz nabył wierzytelność przysługującą Bankowi (wierzycielowi pierwotnemu) względem pozwanego J. Z..

Pismem z dnia 2 lipca 2012 r. powód poinformował pozwanego o zawartej w dniu 29 maja 2012 r. umowie przelewu wierzytelności oraz wezwał go do zapłaty kwoty 22.179,38 zł w nieprzekraczalnym terminie do dnia 9 lipca 2012 r.

Pozwany dokonał częściowej spłaty zadłużenia w wysokości 1.650,23 zł., co w konsekwencji doprowadziło do cofnięcia w tym zakresie żądania przez powoda.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał żądanie powoda za uzasadnione.

W ocenie Sądu zarzut przedawnienia podniesiony przez pozwanego był bezzasadny. Umowa zawarta między stronami została rozwiązana z dniem 26 października 2010 r., a zatem trzyletni termin przedawnienia roszczenia powoda upływał w dniu 26 października 2013 r. Tymczasem pozew w niniejszej sprawie, przerywający bieg przedawnienia, został wniesiony 24 lipca 2012 r. Sąd dał również wiarę dowodom z dokumentów przedłożonych przez strony, w tym w postaci wyciągu z ksiąg rachunkowych powoda. Sąd uznał, że dokumenty powyższe uzasadniają żądanie powoda co do zasady i wysokości. Sąd przyjął, że to pozwany powinien wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów z których wywodzi skutki prawne, tj. faktów uzasadniających jego zarzuty przeciwko roszczeniu powoda.

Powyższy wyrok w całości zaskarżył pozwany zarzucając w apelacji:

1)  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 120 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że termin przedawnienia roszczenia majątkowego z tytułu umowy kredytu odnawialnego rozpoczął bieg od dnia 26 października 2010r;

2)  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 5 k.c. wskutek złamania zasady pewności obrotu gospodarczego i przyjęcie, że podmiot profesjonalny, tj. bank poprzez nadmierne odwlekanie dokonania odpowiedniej czynności, tj. wypowiedzenia umowy, ma możliwość dowolnego przedłużania terminu spełnienia świadczenia przez dłużnika;

3)  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c., polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów, poprzez uznanie, że powód udowodnił fakty pozytywne, które stanowią podstawę jego powództwa, błędne przyjęcie, że wypowiedzenie zostało dokonane w najwcześniej możliwym terminie, uznanie za udowodnione korzystanie przez pozwanego z rachunku bankowego w latach 2006-2010.

W oparciu o powyższe zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości. Ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Wniósł o zasądzenie kosztów procesu za obie instancje. W uzasadnieniu skarżący wskazywał, iż ostatnią umowę pozwany zawarł z bankiem w dniu 23 marca 2006 r., a zatem zgodnie z umową całość zadłużenia stała się wymagalna w następnym dniu po upływie 12 miesięcy. Skarżący przedstawił również inny sposób liczenia terminu przedawnienia w sprawie, poczynając od upływu 30 dniowego okresu wypowiedzenia, co nastąpiło w dniu 23 kwietnia 2007 r. W obu wariantach 3 letni termin przedawnienia upłynął przed wniesieniem pozwu w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Za prawidłowe należy uznać ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego w niniejszej sprawie. Trafnie również Sąd ten zastosował przepisy odnoszące się do ustalonego stanu faktycznego. Całość rozstrzygnięcia podziela Sąd Okręgowy.

Nie ma racji pozwany twierdząc, iż wierzytelność powoda uległa przedawnieniu i z tego względu, wobec podniesienia zarzutu przedawnienia powództwo powinno być oddalone.

Skutek przedawnienia roszczenia został określony w art. 117 § 2 k.c. Stanowi on, iż po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.

Termin upływu przedawniania może podlegać pewnym modyfikacjom w tym może dojść do jego przerwania wskutek zajścia zdarzeń określonych w ustawie. Jak wynika z art. 123 § 1 pkt 1 k.c. bieg przedawnienia przerywa się między innymi przez każdą czynność przed sądem. Za taką czynność należy uznać skuteczne wniesienie pozwu w sprawie.

Początek biegu przedawnienia określa art. 120 § 1 k.c. wskazując na dzień, w którym roszczenie stało się wymagalne. Pojęcie wymagalności roszczenia nie zostało zdefiniowane przez żaden przepis kodeksu cywilnego. W orzecznictwie przyjmuje się, że roszczenie staje się wymagalne wówczas, kiedy wierzyciel może skutecznie żądać od dłużnika zadośćuczynienia jego roszczeniu (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 1991 r., III CRN 500/90, OSN 1992, nr 7-8, poz. 137). Roszczenia mogą stać się wymagalne w dniu wskazanym w treści czynności prawnej lub w ustawie, w dniu wynikającym z samej natury zobowiązania, niezwłocznie po ich powstaniu (np. roszczenie o odszkodowanie z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania - art. 471 k.c.), w dniu, w którym spełnił się warunek zawieszający.

W niniejszej sprawie poprzednik powoda i pozwany zawarli umowę o kredyt odnawialny w dniu 11 marca 2004 r., umowa ta była aneksowana, przy czym treść tych dokumentów odwołuje się do postanowień pierwotnej umowy z 11 marca 2004 r. W umowie tej wskazano w § 18, iż roszczenie banku staje się wymagalne w następnym dniu po upływie okresu wypowiedzenia. Okres ten wynosi 30 dni i liczony jest od dnia doręczenia wypowiedzenia. Jedną z przyczyn wypowiedzenia umowy po stronie udzielającego kredytu mogło być zgodnie z § 18 pkt 1 umowy, niespłacanie kredytu z odsetkami i pozostałymi opłatami w terminie. Podkreślić przy tym należy, iż przedmiotowa umowa nie uległa rozwiązaniu z przyczyn innych niż oświadczenie o wypowiedzeniu przez bank. W szczególności takiego wypowiedzenia nie dokonał pozwany. W umowie nie były również przewidziane inne okoliczności, które prowadziłyby do rozwiązania umowy bez potrzeby składania oświadczeń przez strony w tym niespłacenie w terminie kredytu przez pozwanego. Taka sytuacja była jedynie podstawą do zablokowania możliwości korzystania z kolejnych transzy kredytu.

Bezsporne w sprawie jest, iż pozwany nie spłacał kredytu w terminie. Stało się to podstawą wypowiedzenia umowy przez bank. Oświadczenie banku o wypowiedzeniu zostało złożone w dniu 28 września 2010 r. Faktem niezaprzeczonym pozostaje natomiast termin doręczenia przedmiotowego oświadczenia i w konsekwencji koniec terminu okresu wypowiedzenia przypadający na 28 października 2010 r.

Niezasadny jest także zarzut naruszenia art. 5 k.c. Umowa o kredyt odnawialny dawała uprawnienie do rozwiązania stosunku umownego obu stronom. Nic nie stało na przeszkodzie aby to pozwany rozwiązał umowę, skoro, jak twierdził, nie korzystał z rachunku bankowego. Umowa nie nakładała natomiast na bank obowiązku natychmiastowego rozwiązania umowy w przypadku braku spłaty rat kredytu.

Chybiony jest zarzut nieudowodnienia roszczenia przez powoda. Należy przed wszystkim wskazać na art. 505 ³⁵ k.p.c., zgodnie z którym w sprzeciwie pozwany powinien przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór. W sprzeciwie od nakazu zapłaty z dnia 4 września 2012r. pozwany nie kwestionował roszczenia powoda ani co do zasady, ani wysokości. Podniósł jedynie zarzut zapłacenia kwoty 1.650,23 zł. W toku procesu pozwany podniósł zarzut przedawnienia oraz nie wykazania wysokości zadłużenia. O ile można przyjąć, że zarzut przedawnienia można podnieść na każdym etapie postępowania o tyle kolejne zarzuty nie zgłoszone w sprzeciwie (oraz nie wykazanie że nie zostały zgłoszone w sprzeciwie bez winy strony), należy uznać za spóźnione.

Niezależnie od powyższego w ocenie Sądu Okręgowego roszczenie powoda należało uznać za udowodnione. Wbrew zarzutom pozwanego, iż Sąd Rejonowy naruszył art. 233 k.p.c. poprzez przyjęcie, iż dokumenty przedłożone przez powoda są dowodem istnienia zadłużenia, w ocenie Sądu II instancji dokumenty zgromadzone w sprawie były wystarczającą podstawą do stwierdzenia zasadności i wysokości roszczenia powoda.

Powód przedłożył dokumenty w postaci umów kredytowych i wyciągów z ksiąg bankowych oraz korespondencji kierowanej do pozwanego. Dowód z dokumentu prywatnego jest samodzielnym środkiem dowodowym, którego moc sąd ocenia według zasad określonych w art. 233 § 1 k.p.c. Treść tych dokumentów wskazuje na istnienie i wysokość zobowiązania pozwanego. Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, iż dowody te są wiarygodne. W istocie ich prawdziwość nie została podważona przez pozwanego. Zasadniczo ciężar udowodnienia faktu spoczywa zgodnie z art. 6 k.c. na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Obowiązek ten nie jest bezwzględny i w określonych sytuacjach to na stronie przeciwnej ciąży obowiązek wykazania określonych faktów, w szczególności jeśli dotyczą one okoliczności negatywnych. Skoro zatem powód twierdzi, iż pozwany nie zapłacił określonej sumy z łączącego strony stosunku prawnego i na tę okoliczność przedstawia określone dowody, to na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia, iż zapłata nastąpiła. W niniejszej sprawie pozwany nie tylko nie przedstawił dowodów zapłaty ale lecz zarzucił, iż dochodzona kwota ulegała przedawnieniu. Nie jest wystarczające do zaprzeczenia określonym okolicznościom wykazywanym przez powoda twierdzenie pozwanego, iż powód nie udowodnił określonej okoliczności. Ocena czy dany fakt został udowodniony należy bowiem do Sądu zgodnie z kryteriami określonymi w ustawie. Ponieważ pozwany nie kwestionował, iż zawarł umowę o kredyt z poprzednikiem powoda i nie spłacał w terminie rat kredytu należało uznać, iż dokumenty przedstawione przez powoda są wiarygodne i przestawiają prawidłową wysokość zobowiązania pozwanego. Tym samym uzasadnione było stanowisko Sądu Rejonowego, który przyjął za udowodnioną wysokość należnego powodowi roszczenia.

Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 385 k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji.